Ebʼ li naʼlebʼ choʼq re Xhuhil li qachʼutam Qayuʼam ut Qakʼanjel joʼ aj Paabʼanel
6-12 RE AGOSTO
XCHAQʼALIL RU LI RAATIN LI YOS | LUCAS 17, 18
«Qakʼutbʼesihaq naq nokoobʼanyoxink»
(Lucas 17:11-14, Li Santil Hu, Sociedad Bíblica de Guatemala, [SBG]) Naq yo chi xik Jerusalén, li Jesus kinumeʼk saʼ xyanq Samaria rikʼin Galilea. 12 Ut naq koxʼokaq saʼ jun li tenamit, lajeebʼ chi winq saqlep rixebʼ keʼelk chaq chi xkʼulbʼal; keʼxaqliik chaq chi najt 13 ut keʼxye chi kaw xyaabʼebʼ xkux: —At Jesus, at aj Tzolonel, chawuxtaana qu! 14 Naq li Jesus kirilebʼ, kixye rehebʼ: —Ayuqex ut kʼutomaq eeribʼ chiruhebʼ laj tij. Ut naq yookebʼ chi xik, keʼkʼirtasiik.
nwtsty xyaalalil li naʼlebʼ re tzolok Lu 17:12, 14
lajeebʼ chi winq saqlep rixebʼ: Chanchan naq, saʼebʼ li kutan aʼan, ebʼ li saqlep rix keʼwank saʼ jun ajwiʼ chi naʼajej re naq teʼruuq xtenqʼankil ribʼebʼ (2Re 7:3-5). Tenebʼanbʼil saʼ li Xchaqʼrabʼ li Yos naq ebʼ li saqlep rix teʼwanq xjunesebʼ ut re xkʼutbʼal naq wankebʼ aran teʼxjap re chi xyeebʼal: «Muxbʼilin! Muxbʼilin!» (Le 13:45, SBG, 46). Li 10 chi winq li saqlep rixebʼ keʼxpaabʼ li Chaqʼrabʼ, joʼkan naq keʼxaqliik chaq chi najt ut inkʼaʼ keʼjilok chixkʼatq li Jesus.
kʼutomaq eeribʼ chiruhebʼ laj tij: Naq kiwank saʼ Ruuchichʼochʼ, li Jesus kiroxloqʼi li Chaqʼrabʼ ut li wankil li kʼebʼil rehebʼ li xjunkabʼal laj Aaron joʼ aj tij, joʼkan naq kixye rehebʼ li winq aʼin naq teʼxik rikʼin jun laj tij (Mt 8:4; Mr 1:44). Joʼ naxye li Xchaqʼrabʼ laj Moises, wi junaq li saqlep rix tkʼiraaq, tento txik chi xkʼutbʼal ribʼ chiru junaq laj tij re naq tixye naq kʼirajenaq chik. Joʼkan ajwiʼ tixyeechiʼi chaq li mayej saʼ li rochoch li Yos joʼ tenebʼanbʼil chaq saʼ li Chaqʼrabʼ (Le 14:2-32).
(Lucas 17:15, 16, SBG) Jun rehebʼ aʼan kiril naq xkʼiraak; joʼkan naq kisutqʼiik chaq, yo chi xnimankil ru li Yos chi kaw xyaabʼ xkux; 16 koxhupubʼ ribʼ chi roq li Jesus ut kiʼok chi xbʼanyoxinkil chiru. Ut aʼan jun aj Samaria.
(Lucas 17:17, 18, SBG) Tojaʼ naq li Jesus kiʼok chi xyeebʼal: —Ma inkʼaʼ tabʼiʼ xeʼkʼiraak saʼ lajeebʼal? Ut li bʼeleebʼ chik, bʼar wankebʼ? 18 Ma kaʼajwiʼ aʼin li jalan xtenamit xsutqʼiik chaq chi xnimankil ru li Yos?
w08-S 1/8 perel 14 raqal 8, 9
Misachk saʼ aachʼool bʼanyoxink
Kʼaru kixbʼaanu li Jesus? Ma kixkolebʼ tawiʼ rix ebʼ li junchʼol chik li inkʼaʼ keʼsutqʼiik chi bʼanyoxink? Joʼ naxkʼut li raqal, li Jesus kixye: «Ma inkʼaʼ tabʼiʼ xeʼkʼiraak saʼ lajeebʼal? Ut li bʼeleebʼ chik, bʼar wankebʼ? Ma kaʼajwiʼ aʼin li jalan xtenamit xsutqʼiik chaq chi xnimankil ru li Yos?» (Lucas 17:17, 18, SBG).
Chʼolchʼo naq ebʼ li winq aʼin moko yiibʼebʼ ta ru xnaʼlebʼ, xbʼaan naq ak keʼxye chi kutankil naq nekeʼxpaabʼ li Jesus ut, saʼ xkʼabʼaʼ naq keʼxpaabʼ li keʼtaqlaak wiʼ, keʼxik chi rilbʼal ebʼ laj tij re Jerusalen. Kʼajoʼ tana keʼxbʼanyoxi li kixbʼaanu li Jesus chirixebʼ. Abʼanan, inkʼaʼ keʼxkʼutbʼesi, ut ra kirekʼa li Kriist. Kʼaru naqatzol chirix aʼin? Qakʼoxlaq aʼin, kʼaru naqabʼaanu naq junaq li poyanam naxbʼaanu junaq li chaabʼil naʼlebʼ chiqix? Ma saʼ junpaat naqabʼanyoxi re? Maare tooruuq xbʼanyoxinkil li kixbʼaanu rikʼin jun li chʼina hu malaj rikʼin junaq chik li naʼlebʼ.
Qasikʼaq li tertokil pek
(Lucas 17:7-10, SBG) “Wi junaq eemoos yo chaq chi kʼalek malaj chi ilok ketomq, ani eere laaʼex tixye re naq taasutqʼiiq chaq saʼ kʼalebʼaal: «Numen chaq ut hilan saʼ meex»? 8 Ma inkʼaʼ tabʼiʼ tixye re: «Chakʼuubʼ bʼayaq intzekemq, chajal aawaqʼ ut kʼanjelan chiwu naq yooqin chi waʼak ut chi ukʼak; toj moqon chik tatwaʼaq ut tat-ukʼaq laaʼat»? 9 Ma tento tabʼiʼ tixyoxi re li xmoos rikʼin naq xbʼaanu li kitaqlaak wiʼ? 10 Joʼkanaqex ajwiʼ laaʼex: naq akaq xebʼaanu chixjunil li xextaqlaak wiʼ, cheyehaq: «Laaʼo yal aj kokʼ kʼanjel. Kaʼajwiʼ xqabʼaanu li tento saʼ qabʼeen xbʼaanunkil»”.
nwtsty xyaalalil li naʼlebʼ re tzolok Lu 17:10
Laaʼo yal aj kokʼ kʼanjel: Rikʼin wiibʼ oxibʼ li aatin: «maakʼaʼ nokooʼok wiʼ», «maakʼaʼ qawankil». Rikʼin ebʼ li aatin aʼin, li Jesus moko yook ta xyeebʼal naq ebʼ li moos, malaj ebʼ li xtzolom, teʼxkʼoxla raj naq maakʼaʼ nekeʼok wiʼ malaj teʼxkʼoxla naq moko oxloqʼebʼ ta. Joʼ naxye ebʼ li raqal, li Jesus kiraj xyeebʼal naq ebʼ li moos tento raj naq teʼxkubʼsi chaq xwankil ut teʼxjultika naq moko xkʼulubʼebʼ ta naq teʼkʼeheʼq xwankil malaj xloqʼal xbʼaan li kʼanjel keʼxbʼaanu chaq. Joʼ keʼxye wiibʼ oxibʼ li winq li keʼxtzʼil rix aʼin, arin li Jesus kiroksi li aatin aʼin re xkʼebʼal jun li jaljookil aatin ut xyeebʼal naq, «yal mooso li moko qakʼulubʼ ta naq tkʼeheʼq qawankil».
(Lucas 18:8, SBG) Ninye eere naq tixkolebʼ chi junpaat. Abʼanan, naq tolʼelq li Kʼajolbʼej, ma tolxtaw li paabʼaal saʼ ruuchichʼochʼ?”.
nwtsty xyaalalil li naʼlebʼ re tzolok Lu 18:8
li paabʼaal: Malaj «li paabʼal aʼin». Li Jesus moko yook ta chi aatinak chirix li paabʼal, chirix bʼan li paabʼal li kikʼutbʼesimank joʼ li xpaabʼal li malkaʼan li kixye li Jesus saʼ li jaljookil aatin (Lu 18:1-8). Ebʼ li nekeʼxkʼutbʼesi li paabʼal aʼin chʼolchʼo chiruhebʼ naq wank xwankil li tijok ut naq li Yos traqoq aatin chirixebʼ li sikʼbʼilebʼ ru, re xtenqʼankilebʼ. Chanchan naq, li Jesus inkʼaʼ kixsume li patzʼom re naq ebʼ li xtzolom teʼxkʼoxla rix chanru wankebʼ saʼ li xpaabʼal. Li jaljookil aatin aʼin chirix li paabʼal ut li tijok kikʼanjelak tzʼaqal xbʼaan naq li Jesus tojaʼ kiʼaatinak chirix li aaleek li teʼxkʼul ebʼ li xtzolom (Lu 17:22-37).
13-19 RE AGOSTO
XCHAQʼALIL RU LI RAATIN LI YOS | LUCAS 19, 20
«Kʼaru naqatzol chirix li jaljookil aatin chirix li 10 chi tumin malaj li mina?»
(Lucas 19:12, 13, SBG) Kixye: “Jun xnimal ru winq koho saʼ jun najtil tenamit re naq taaxaqabʼaaq choʼq awabʼej ut chirix chik aʼan taasutqʼiiq chaq wiʼ chik. 13 Joʼkan naq kixbʼoqebʼ chaq lajeebʼ li xmoos, kixkʼe lajeebʼ chi tumin re li junjunq ut kixye rehebʼ: «Yakonqex chiru toj reetal tinsutqʼiiq chaq».
jy-S perel 232 raqal 2-4
Li jaljookil aatin chirix li 10 chi tumin malaj li mina
Kixye rehebʼ: «Jun xnimal ru winq koho saʼ jun najtil tenamit re naq taaxaqabʼaaq choʼq awabʼej ut chirix chik aʼan taasutqʼiiq chaq wiʼ chik» (Lucas 19:12, SBG). Re xbʼaanunkil aʼin naʼajmank naabʼal li kutan. Chʼolchʼo naq, li «xnimal ru winq» aʼan li Jesus li naxik «saʼ jun najtil tenamit», malaj, saʼ choxa. Aran, txaqabʼaaq choʼq Awabʼej xbʼaan li Xyuwaʼ.
Saʼ li eetalil, li «xnimal ru winq» naxbʼoqebʼ 10 li moos naq ak xik re, ut naxkʼe re li junjunq jun li tumin re plaat. Tojaʼ naq kixye rehebʼ: «Yakonqex chiru toj reetal tinsutqʼiiq chaq» (Lucas 19:13, SBG). Jun li tumin re plaat jwal naabʼal, xbʼaan naq aʼin natojmank wiʼ junaq laj awinel li xkʼanjelak chiru numenaq oxibʼ po.
Maare ebʼ li xtzolom li Jesus keʼxkʼe reetal naq chanchanebʼ li 10 chi moos re li eetalil, xbʼaan naq li Jesus ak kixjuntaqʼeetahebʼ chaq joʼ ebʼ laj kʼanjel saʼ jun li qʼolok (Mateo 9:35-38). Abʼan, li Jesus moko yook ta xyeebʼal naq ebʼ li xtzolom teʼxxok ru junaq li awimq joʼ li triiw. Naraj bʼan naq teʼxkʼe ebʼ li poyanam choʼq xtzolom re naq teʼtzʼaqonq ajwiʼ saʼ li Xʼawabʼejilal li Yos. Re xbʼaanunkil aʼin, ebʼ li xtzolom li Jesus nekeʼroksi li xhoonal, li xmetzʼew ut ebʼ li kʼaru re.
(Lucas 19:16-19, SBG) Kolʼelq li xbʼeen ut kixye: «Waʼ, laatumin xrala lajeebʼ chik». 17 «Us, at chaabʼil moos -chuʼuxk re-. Tiik aachʼool naq xatwank rikʼin li bʼaʼbʼay; chiwanq bʼiʼ aawankil saʼ xbʼeen lajeebʼ chi tenamit». 18 Kichalk li xkabʼ ut kixye: «Waʼ, laatumin xrala oobʼ chik». 19 Aʼan ajwiʼ kiyeheʼk re: «Laaʼat ajwiʼ chiwanq aawankil saʼ xbʼeen oobʼ chi tenamit».
jy-S perel 232 raqal 7
Li jaljookil aatin chirix li 10 chi tumin malaj li mina
Wi ebʼ li tzolom nekeʼxkʼe reetal naq chanchanebʼ li moos li nekeʼroksi chiʼus ebʼ li kʼaru re, re naq naabʼalebʼ chik teʼoq choʼq xtzolom li Jesus, chʼolchʼooq chiruhebʼ naq li Jesus sahaq saʼ xchʼool ut trosobʼtesi li kawil kʼanjel nekeʼxbʼaanu. Yaal naq chixjunilebʼ jalan jalanq li xyuʼamebʼ, li nekeʼruuk xbʼaanunkil malaj li xseebʼalebʼ. Abʼanan, li Jesus, li «taaxaqabʼaaq choʼq awabʼej» tixkʼe reetal li kawil kʼanjel li keʼxbʼaanu ut naq inkʼaʼ keʼxkanabʼ xkʼebʼalebʼ li poyanam choʼq xtzolom ut trosobʼtesihebʼ (Mateo 28:19, 20, SBG).
(Lucas 19:20-24, SBG) “Kolʼelq li rox ut kixye: «Waʼ, wayeʼ laatumin. Xinkʼuula saʼ jun li tʼikr: 21 xinxiwa aawu xbʼaan naq josqʼ aj winqat; nakatxokok bʼarwiʼ inkʼaʼ xathirok ut nakatqʼolok bʼarwiʼ inkʼaʼ xat-awk». 22 “Tojaʼ naq kixye li awabʼej: «Rikʼin xsaʼ aawe tinraqoq aatin saʼ aabʼeen, at maaʼus aj kʼanjel. Ak nakanaw naq josqʼ aj winqin: ninxokok bʼarwiʼ inkʼaʼ xinhirok ut ninqʼolok bʼarwiʼ inkʼaʼ xinʼawk. 23 Kʼaʼ naq inkʼaʼ xakʼe lintumin saʼ yaklebʼaal tumin ut laaʼin, saʼ linsutqʼijik chaq, xwisi raj rochbʼeen li ral?». 24 Ut kixye rehebʼ li wankebʼ aran: «Maqʼomaq li tumin chiru ut kʼehomaq saʼ ruqʼ li wank lajeebʼ xtumin».
jy-S perel 233 raqal 1
Li jaljookil aatin chirix li 10 chi tumin malaj li mina
Li moos aʼin namaqʼeʼk chiru li xtumin xbʼaan naq inkʼaʼ kixkʼe xchʼool chi kʼanjelak re xtamresinkil li xbʼihomal laj echal re. Ebʼ li Apostol nekeʼroybʼeni naq li Jesus aʼanaq li Awabʼej saʼ li Xʼawabʼejilal li Yos. Joʼkan naq, naq nekeʼrabʼi li kixye chirix li moos aʼin, maare nekeʼxtaw ru naq, wiʼ inkʼaʼ nekeʼkʼanjelak chi kaw, moko teʼtzʼaqonq ta saʼ li Xʼawabʼejilal li Yos.
Qasikʼaq li tertokil pek
(Lucas 19:43, Traducción del Nuevo Mundo, [TNM]) Xbʼaan naq tchalq ebʼ li kutan saʼ aabʼeen naq ebʼ li xikʼ nekeʼilok aawe tateʼxtzʼap rikʼin jutzʼ cheʼ ut tateʼxsut ut tateʼxrahobʼtesi,
nwtsty xyaalalil li naʼlebʼ re tzolok Lu 19:43
tateʼxtzʼap rikʼin jutzʼ cheʼ: Malaj «ebʼ li awbʼil cheʼ». Jun sut ajwiʼ natawmank li aatin Griego kjárax sa li Santil Hu li kitzʼiibʼamank chaq saʼ Griego. Naraj xyeebʼal «cheʼ» malaj «jutzʼ cheʼ li kiʼoksimank re xsutbʼal junaq li naʼajej». Naraj ajwiʼ xyeebʼal li nekeʼxbʼaanu ebʼ laj puubʼ naq nekeʼxsut junaq li naʼajej rikʼin cheʼ malaj jutzʼ cheʼ. Li raatin li Jesus kitzʼaqlok ru saʼ li chihabʼ 70, naq ebʼ laj puubʼ re Roma, li kixjolomi laj Tito, keʼxxaqabʼ ebʼ li cheʼ malaj keʼraw li jutzʼ cheʼ re xsutbʼal li tenamit Jerusalen. Chi joʼkan, laj Tito kiruuk xbʼaanunkil oxibʼ li naʼlebʼ: inkʼaʼ chik t-oq li tzakahemq, inkʼaʼ teʼeleliq ebʼ laj Judiiy ut teʼxqʼaxtesi ribʼ saʼ ruqʼebʼ. Re xsutbʼal li tenamit Jerusalen, ebʼ laj puubʼ re Roma keʼxyokʼ ebʼ li cheʼ li wank saʼ li naʼajej aʼin.
(Lucas 20:38, SBG) Maawaʼ xYos li kamenaqebʼ, xYos bʼan li yoʼyookebʼ, xbʼaan naq choʼq re aʼan yoʼyookebʼ chixjunil!
nwtsty xyaalalil li naʼlebʼ re tzolok Lu 20:38
xbʼaan naq choʼq re aʼan yoʼyookebʼ chixjunil: Malaj «xbʼaan naq, chiru li Yos, chixjunilebʼ aʼan yoʼyookebʼ». Li Santil Hu naxye naq, chiru li Yos, li poyanam li inkʼaʼ naxbʼaanu li rajom chanchan naq kamenaq (Ef 2:1; 1Ti 5:6). Abʼan, li ak xeʼkamk ut inkʼaʼ xeʼxkanabʼ li Yos toj yoʼyokebʼ chiru aʼan, xbʼaan naq tixwaklesihebʼ wiʼ chik (Ro 4:16, 17).
20-26 RE AGOSTO
XCHAQʼALIL RU LI RAATIN LI YOS | LUCAS 21, 22
«Ak xnachʼok chaq li qakolbʼal»
(Lucas 21:25, SBG) “Taawanq eetalil chiru li saqʼe, chiru li po ut chiruhebʼ li chahim; ut teʼyotʼeʼq ut teʼsachq xchʼool li tenamit saʼ ruuchichʼochʼ xbʼaan li xyaabʼ li xkaw oq li palaw;
kr-S perel 226 raqal 9
Li Xʼawabʼejilal li Yos tixsachebʼ li xikʼ nekeʼilok re
9 Twanq xninqal eetalil saʼ choxa. Li Jesus kixye: «Li saqʼe taaqʼoqyinoʼq ru chi junpaat, li po inkʼaʼ chik taasaqenoʼq ru, ebʼ li chahim saʼ choxa teʼtʼanjeʼq chaq». Saʼebʼ li qakutan, naabʼalebʼ li poyanam nekeʼril ebʼ laj kʼamolbʼe saʼ li paabʼal joʼ li saqenk saʼebʼ li xyuʼam. Abʼan chi seebʼ inkʼaʼ chik teʼrilebʼ chi joʼkan. Abʼanan, ma kiraj xyeebʼal li Jesus naq twanq ajwiʼ xninqal eetalil saʼ choxa li maajunwa ilbʼil? Maare (Is. 13:9-11; Joel 2:1, 30, 31). Ut kʼaru raj teʼxbʼaanu ebʼ li poyanam? Teʼrahoʼq saʼ xchʼool «saʼ xkʼabʼaʼ naq inkʼaʼ nekeʼxnaw bʼar teʼeleliq» (Luc. 21:25, TNM; Sof. 1:17). Ebʼ li xikʼ nekeʼilok re li Xʼawabʼejilal li Yos, joʼ ebʼ li awabʼej joʼ ajwiʼ ebʼ li moos, teʼtʼaneʼq «xbʼaanebʼ xxiw naq yooqebʼ chi xyoʼoninkil li kʼaʼ re ru taachalq». Teʼxsikʼ bʼar teʼxkol ribʼ, abʼan maabʼar teʼxtaw junaq li naʼajej re naq teʼxkol ribʼ chiru li xjosqʼil li Qaʼawabʼej (Luc. 21:26, SBG; 23:30; Apoc. 6:15-17).
(Lucas 21:26, SBG) teʼkamjeʼq li winq xbʼaanebʼ xxiw naq yooqebʼ chi xyoʼoninkil li kʼaʼ re ru taachalq saʼ xbʼeen li ruuchichʼochʼ, xbʼaan naq li xwankilal li choxa taachiqʼchiqʼiiq saʼ xnaʼaj.
(Lucas 21:27, 28, SBG) Tojaʼ naq teʼril li Kʼajolbʼej yooq chaq chi kʼulunk saʼ choql rikʼin xnimal xwankil ut xloqʼal. 28 Naq taatiklaaq chixjunil aʼin, kawubʼresihomaq eechʼool ut chetaqsihaq leejolom, xbʼaan naq ak xnachʼok chaq leekolbʼal”.
w16.01-S perel 10 raqal 17
«Chiwanq junelik li rahok ibʼ saʼ eeyanq»
17 Junelik kawaq eechʼool (taayaabʼasi Hebreos 13:6). Laj paabʼanel li kʼojkʼo xchʼool rikʼin li Jehobʼa chaabʼil nakʼoxlak ut kaw xchʼool re xnumsinkil junaq li chʼaʼajkilal. Ut li kawil chʼoolej aʼin joʼ ajwiʼ li rahok li narekʼa chirixebʼ li rech aj paabʼanel, naxbʼaanu naq tixkawresihebʼ xchʼool ut tixkʼehebʼ xmetzʼew (1 Tes. 5:14, 15). Inkʼaʼ nokooxuwak xnawbʼal naq chi seebʼ twulaq li kutan li jwal chʼaʼajkaq xnumsinkil: li nimla rahilal. Yooqo bʼan roybʼeninkil li qakolbʼal chi maakʼaʼaq qaxiw (Luc. 21:25-28).
w15-S 15/7 perel 17 raqal 13
«Ak xnachʼok chaq leekolbʼal»
13 Kʼaru teʼxbʼaanu ebʼ li poyanam li chanchanebʼ li chibʼaat naq teʼxkʼe reetal naq teʼsacheʼq chi junajwa? Li Santil Hu naxye naq «teʼxten li re xchʼoolebʼ» (Mat. 24:30, SBG). Ut ebʼ li riitzʼin li Kriist ut ebʼ li «jalan chik» karneer? Kʼaru teʼxbʼaanu? Kʼojkʼooq xchʼoolebʼ naq teʼxpaabʼ li raatin li Jesus. Aʼan kixtaqlahebʼ: «Kawubʼresihomaq eechʼool ut chetaqsihaq leejolom, xbʼaan naq ak xnachʼok chaq leekolbʼal» (Luc. 21:28, SBG).
Qasikʼaq li tertokil pek
(Lucas 21:33, SBG) Li choxa ut li ruuchichʼochʼ teʼosoʼq, aʼut li waatin inkʼaʼ taanumeʼq.
nwtsty xyaalalil li naʼlebʼ re tzolok Lu 21:33
Li choxa ut li ruuchichʼochʼ teʼosoʼq, [malaj teʼnumeʼq, TNM]: Wankebʼ chik li raqal li nekeʼxkʼut naq li choxa ut li Ruuchichʼochʼ maajunwa teʼosoʼq (Ge 9:16; Sl 104:5; Ec 1:4). Joʼkan naq li Jesus maare kiroksi jun li jaljookil aatin re xyeebʼal naq, usta tkʼulmanq raj junaq li naʼlebʼ li maajunwa raj truhanq joʼ naq li choxa ut li Ruuchichʼochʼ teʼosoʼq, ebʼ li raatin chʼolchʼo naq ttzʼaqloq raj ru (chaawil ajwiʼ Mt 5:18). Abʼanan, maare li Jesus yook chaq ajwiʼ chi aatinak chirix li choxa ut li Ruuchichʼochʼ joʼ eetalil bʼarwiʼ Apocalipsis 21:1 naxkʼabʼaʼi «li xbʼeen choxa ut li xbʼeen ruuchichʼochʼ».
li waatin inkʼaʼ taanumeʼq: Malaj «ebʼ li waatin maajunwa tsachq». Saʼ Griego, naq naʼoksimank wiibʼ li kokʼ aatin chixkʼatq jun li aatin re xyeebʼal naq inkʼaʼ tkʼulmanq, aʼin naxkʼut naq relik chi yaal naq inkʼaʼ tkʼulmanq. Rikʼin aʼin, naq wiibʼ sut nayeemank naq inkʼaʼ tkʼulmanq naxkʼutbʼesi naq li raatin li Jesus chʼolchʼo naq ttzʼaqloq ru.
(Lucas 22:28-30, TNM) “Abʼanan, laaʼex xeekuy wank wochbʼeen saʼ li xyalbʼal wix: 29 ut laaʼin ninkʼojobʼ jun li sumwank eerikʼin, joʼ naq Linyuwaʼ kixbʼaanu jun li sumwank wikʼin, re jun li awabʼejilal. 30 re naq texwaʼaq texʼukʼaq saʼ linmeex saʼ linʼawabʼejilal, ut texkʼojlaaq saʼebʼ li kʼojaribʼaal chi raqok aatin saʼ xbʼeenebʼ li kabʼlaju xteepal aj Israel.
w14-S 15/10 perel 16 raqal 15, 16
«Texʼawabʼejinq joʼ aj tij»
15 Naq ak kixxaqabʼ li xnimankil li xkamik, li Jesus kixbʼaanu jun li sumwank rikʼinebʼ li 11 chi Apostol li maajunwa keʼxkanabʼ. Rajlal nakʼabʼaʼiik li xsumwank li Awabʼejilal (taayaabʼasi Lucas 22:28-30, TNM). Li xjalanil aʼin chiru ebʼ li junchʼol chik li sumwank, bʼarwiʼ natzʼaqonk li Jehobʼa, arin kaʼajwiʼ li Jesus naxbʼaanu li sumwank aʼin rikʼinebʼ li xtzolom li yulbʼilebʼ ru. Naq naxye «joʼ naq Linyuwaʼ kixbʼaanu jun li sumwank wikʼin», chanchan naq li Jesus yook chi aatinak chirix li sumwank li kixbʼaanu li Jehobʼa rikʼin re naq twanq joʼ «aj tij chi junelik, joʼ chanru xkʼanjel laj Melkisedek» (Heb. 5:5, 6, SBG).
16 Ebʼ li 11 chi Apostol maajunwa keʼxkanabʼ li Jesus naq kixkʼul chixjunil li rahilal. Li xsumwank li Awabʼejilal kixkʼut chiruhebʼ naq ttzʼaqloq ru naq teʼwanq rikʼin saʼ choxa, bʼarwiʼ teʼchunlaaq saʼebʼ li kʼojaribʼaal re naq teʼawabʼejinq ut teʼkʼanjelaq joʼ aj tij. Abʼanan, moko kaʼaj tawiʼ ebʼ li 11 chi Apostol teʼxkʼul li maatan aʼin. Li Jesukriist kixkʼutbʼesi ribʼ chiru li Apostol Juan saʼ jun li moy u ut kixye re: «Li ani taaqʼaxoq u, tinkʼe chi kʼojlaak wikʼin saʼ linnimajwal kʼojaribʼaal, joʼ ajwiʼ laaʼin xinqʼaxok u ut xinkʼojlaak rikʼin linYuwaʼ saʼ li xnimajwal kʼojaribʼaal» (Apoc. 3:21, SBG). Joʼkan naq, saʼ li xsumwank li Awabʼejilal wankebʼ ajwiʼ li 144.000 li yulbʼilebʼ ru (Apoc. 5:9, 10; 7:4). Aʼin li sumwank li tixbʼaanu naq teʼawabʼejinq rochbʼen saʼ choxa. Chanchan naq nasikʼmank jun li ixq re naq tsumlaaq rikʼin jun li awabʼej ut moqon t-oq chi awabʼejink rochbʼen. Joʼkan naq, li Santil Hu naxkʼabʼaʼi li yulbʼilebʼ ru joʼ jun li ixq li ok re chi sumlaak rikʼin li Kriist ut naxkʼutbʼesi joʼ jun «tuqʼixq saq ru xchʼool» li ak yeebʼil naq tsumlaaq (Apoc. 19:7, 8; 21:9; 2 Cor. 11:2, SBG).
27 RE AGOSTO TOJ 2 RE SEPTIEMBRE
XCHAQʼALIL RU LI RAATIN LI YOS | LUCAS 23, 24
«Moobʼayk chi kuyuk maak»
(Lucas 23:34, SBG) Ut li Jesus kixye: “At inYuwaʼ, chakuyebʼ xmaak xbʼaan naq inkʼaʼ nekeʼxnaw kʼaru yookebʼ chi xbʼaanunkil”. Ut ebʼ laj puubʼ keʼxjekʼi li raqʼ chiribʼilebʼ ribʼ chi bʼuulinbʼil rix.
cl-S perel 297 raqal 16
«Teenaw li xrahom li Kriist»
16 Wank jun chik li nimla naʼlebʼ bʼarwiʼ li Jesus kixkʼutbʼesi chi tzʼaqal li xrahom li Xyuwaʼ: naq inkʼaʼ kibʼayk chi kuyuk maak (Salmo 86:5). Kixkʼutbʼesi ajwiʼ li naʼlebʼ aʼin naq tʼuytʼu chiru li cheʼ. Naq yook xkʼulbʼal chaq li rahilal, naq klaʼuuxinbʼil li roq ut li ruqʼ, chirix kʼaru kiʼaatinak? Ma kixtzʼaama re li Jehobʼa naq tixkʼe chi xtojbʼalebʼ xmaak li keʼrahobʼtesink re? Moko kixbʼaanu ta aʼin; kixye bʼan aʼin naq ok re chi kamk: «At inYuwaʼ, chakuyebʼ xmaak xbʼaan naq inkʼaʼ nekeʼxnaw kʼaru yookebʼ chi xbʼaanunkil» (Lucas 23:34, SBG).
(Lucas 23:43, TNM) Ut aʼan kixye re: «Relik chi yaal ninye aawe anaqwan: Wanqat wikʼin saʼ li chʼinaʼusil Ruuchichʼochʼ».
g-S 2/08 perel 11 raqal 5, 6
Ma naxkuy xmaak li Yos li naxbʼaanu junaq li nimla maak?
Li Jehobʼa moko kaʼaj tawiʼ naxkʼe reetal li maak, naril ajwiʼ chanru li xnaʼlebʼ li namaakobʼk (Isaias 1:16-19). Yal kʼoxla li wiibʼ chi aj elqʼ li keʼtʼuyubʼaak chixkʼatq li Jesus. Chʼolchʼo naq nimla maak li keʼxbʼaanu, xbʼaan naq jun rehebʼ kixye aʼin: «Laaʼo yaal naq qakʼulubʼ xkʼulbʼal aʼan xbʼaan naq xqʼajkamunkil li qabʼaanuhom, aʼut aʼin [li Jesus, TNM] maakʼaʼ kʼaru li inkʼaʼ ta us xbʼaanu». Li kixye laj elqʼ aʼin naxkʼut naq naxnaw bʼayaq chirix li Jesus, aʼin tana kitenqʼank re chi xjalbʼal xnaʼlebʼ. Joʼkan kixkʼutbʼesi naq kixtzʼaama re: «At Jesus, chinjultikoʼq aawe naq tolat-elq rikʼin xnimal aawankilal». Chanru kixsume li Kriist naq li winq kixtzʼaama aʼin chi anchal xchʼool? «Relik chi yaal ninye aawe anaqwan: Wanqat wikʼin saʼ li chʼinaʼusil Ruuchichʼochʼ» (Lucas 23:41-43, TNM).
Kʼoxla rix aʼin: saʼ xyanq ebʼ li aatin li kixye li Jesus naq ak kamk re, natawmank ajwiʼ naq kiruxtaana ru jun li winq li kixye naq xkʼulubʼ naq tkamsiiq. Naxkʼojobʼ qachʼool aʼin! Joʼkan naq chʼolchʼooq chiqu naq li Jesukriist joʼ ajwiʼ li Jehobʼa, li Xyuwaʼ, teʼruxtaana ru chixjunilebʼ li teʼxyotʼ tzʼaqal xchʼool, maakʼaʼ naxye kʼaru li maak kixbʼaanu chaq (Romanos 4:7).
(Lucas 24:34, SBG) yookebʼ chi xyeebʼal: —Relik chi yaal naq xwakliik chi yoʼyo li Qaawaʼ ut xkʼut ribʼ chiru laj Simón!
cl-S perel 297, 298 raqal 17, 18
«Teenaw li xrahom li Kriist»
17 Li eetalil li jwal naxtochʼ qachʼool chirix li xnaʼlebʼ li Jesus naq kikuyuk maak maare aʼan li kixbʼaanu rikʼin laj Pedro, li jwal kixra chaq. Saʼ li 14 re Nisan, naq jun qʼoqyink chik ma nakamk li Sikʼbʼil Ru, laj Pedro kixye re: «At Qaawaʼ, yoʼoon wankin chi xik chawix toj saʼ li tzʼalam joʼ ajwiʼ chi kamk!». Abʼan, naq kinumeʼk wiibʼ oxibʼ hoonal, oxibʼ sut kixye naq inkʼaʼ naxnaw ru. Li Santil Hu naxye li kikʼulmank naq li tzolom aʼin kixye saʼ rox sut naq inkʼaʼ naxnaw ru: «Li Qaawaʼ kixsutqʼisi ribʼ, kixkaʼya laj Pedro». Jwal kiʼok xkʼaʼuxl xbʼaan naq nimla maak li kixbʼaanu, li Apostol «kiʼelk chirix kabʼl: kʼajoʼ naq kiyotʼeʼk chi yaabʼak». Saʼ li kutan ajwiʼ aʼan, naq kikamk li Kriist, maare laj Pedro kixkʼoxla aʼin: «Ma kixkuy tawiʼ inmaak li Qaawaʼ?» (Lucas 22:33, 61, 62, SBG).
18 Moko kinumeʼk ta naabʼal kutan re naq laj Pedro tixnaw aʼin. Li Jesus kiwakliik chi yoʼyo saʼ li eqʼla 16 re Nisan, ut chanchan naq saʼ li kutan ajwiʼ aʼan kiwulak chi rilbʼal laj Pedro (Lucas 24:34; 1 Corintios 15:4-8). Kʼaʼut joʼkan kixbʼaanu wi li winq aʼin kixye naq maajunwa xnawom chaq ru? Maare kiraj naq li Apostol aʼin li ak kixyotʼ xchʼool tixnaw naq toj narahek ut naʼoxloqʼiik xbʼaan li Jesus. Abʼan toj wank kʼaru kixbʼaanu re xkʼojobʼankil xchʼool.
Qasikʼaq li tertokil pek
(Lucas 23:31, SBG) Xbʼaan naq wi nekeʼxbʼaanu aʼin rikʼin li rax cheʼ, kʼaru taakʼulmanq rikʼin li chaqi?
nwtsty xyaalalil li naʼlebʼ re tzolok Lu 23:31
rikʼin li rax cheʼ, [...] rikʼin li chaqi: Chanchan naq, li Jesus yook chi aatinak chirixebʼ laj Judiiy joʼ tenamit. Li tenamit aʼin chanchan jun li cheʼ li kamk re abʼan toj rax bʼayaq ru xbʼaan naq li Jesus ut wiibʼ oxibʼ ebʼ laj Judiiy li nekeʼpaabʼank re toj wankebʼ saʼ xyanqebʼ. Abʼanan, chi seebʼ tkamsiiq li Jesus, ut ebʼ laj Judiiy li tiikebʼ xchʼool teʼyuleʼq rikʼin santil musiqʼej ut teʼtzʼaqonq raj saʼ xyanq li tenamit Israel saʼ musiqʼej (Ro 2:28, 29; Gal 6:16). Naq tkʼulmanq aʼin, li tzʼaqal tenamit Israel ak kamenaq raj chik saʼ li xpaabʼal, joʼ jun li chaqi cheʼ (Mt 21:43).
(Lucas 23:33, TNM) Naq keʼwulak saʼ li naʼajej xbʼaqel xjolom kamenaq xkʼabʼaʼ, aran keʼxkʼe li Jesus ut ebʼ laj maak chiru li cheʼ, jun saʼ xnim uqʼ ut jun saʼ xtzʼe uqʼ.
nwtsty ebʼ li jalam u ut ebʼ li bʼideo
Xbʼaqel jun li rit-oq qʼeqʼo rikʼin jun li klaʼuux
Aʼin xjalam u xbʼaqel jun li rit-oq li qʼeqʼo rikʼin jun li klaʼuux li naxbʼis 11,5 sentimetros (4,5 pulgadas) li xnajtil roq (chaawil mwb17.12 perel 5). Li tzʼaqal bʼaqel, kitawmank saʼ xqʼehil ebʼ laj Roma, kitawmank saʼ li chihabʼ 1968 saʼ jun rehebʼ li bʼekok saʼ relebʼl iqʼ re Jerusalen. Li kitawmank arin, naxkʼut tana naq li keʼkamsiik chaq keʼklaʼuuxiik re xnatʼbʼalebʼ chiru jun li oqech. Li klaʼuux aʼin chanchan tana li keʼroksi ebʼ laj puubʼ re Roma re xnatʼbʼal li Jesus chiru li cheʼ. Li xbʼaqel li rit-oq kitawmank saʼ jun li kaaxil pek bʼarwiʼ kikʼemank li xbʼaqel jun li poyanam li ak xchaqik. Aʼin naxkʼut naq li kamsinbʼil chiru cheʼ naru namuqeʼk saʼ xyaalal.