Xpatzʼom ebʼ laj ilol hu

Chanru naxaqliik ut nalemtzʼunk li «Jerusalén» li naʼaatinak wiʼ Isaías 60:1?

Isaías 60:1 naxye: «Waklin, at Jerusalén, ut chatlemtzʼunq, xbʼaan naq xkʼulunk laakutan saqenk ut li xloqʼal li Qaawaʼ xhikʼeʼk saʼ aabʼeen». Chiruhebʼ li kutan aʼan li tenamit Jerusalén malaj Sión aʼan xjolomil li tenamit Judá ut ruuchil chixjunil li tenamit (Is. 60:14; 62:​1, 2).a Abʼan joqʼe ut chanru kiwakliik Jerusalén ut kiʼok chi lemtzʼunk? Ma ttzʼaqloq ru li aatin li kixye laj Isaías saʼ jalan chik li naʼlebʼ? Qilaq li xsumenkil ebʼ li patzʼom.

Joqʼe ut chanru kiwakliik Jerusalén ut kiʼok chi lemtzʼunk? Chiru 70 chihabʼ ebʼ laj judiiy xeʼwank joʼ moos aran Babilonia. Chiruhebʼ li kutan aʼan li rochoch li Yos ut Jerusalén jukʼinbʼil. Abʼan naq ebʼ laj Media ut ebʼ laj Persia xeʼrechani Babilonia chixjunilebʼ laj Israel li wankebʼ aran xeʼruuk sutqʼiik saʼ li xtenamit ut xloqʼoninkil wiʼ chik ru li Jehobʼa (Esd. 1:​1-4). Joʼkan naq saʼ li chihabʼ 537 naq toj maajiʼ nachalk li Jesús saʼ Ruuchichʼochʼ jun chʼuut ebʼ laj judiiy li tiikebʼ xchʼool re li kabʼlaju chi teep xeʼsutqʼiik (Is. 60:4). Xeʼok chi mayejak chiru li Jehobʼa, chi ninqʼehik ut xkabʼlankil wiʼ chik li rochoch (Esd. 3:​1-4, 7-11; 6:​16-22). Joʼkan naq li xloqʼal li Jehobʼa kiʼok wiʼ chik chi lemtzʼunk saʼ Jerusalén, naraj xyeebʼal saʼ xbʼeen li xtenamit li Jehobʼa li xʼakʼobʼresiik wiʼ chik. Ebʼ aʼan xeʼwulak joʼ junaq saqenk choʼq re li tenamit li inkʼaʼ nekeʼxnaw ru li Jehobʼa.

Abʼanan li propesiiy li kixye laj Isaías moko kitzʼaqlok ta chixjunil rikʼin li najteril Jerusalén. Li xkʼihalil ebʼ laj Israel inkʼaʼ chik xeʼabʼink chiru li Jehobʼa (Neh. 13:27; Mal. 1:​6-8; 2:​13, 14; Mat. 15:​7-9). Joʼkan ajwiʼ xeʼxtzʼeqtaana li Mesiiy (Mat. 27:​1, 2). Ut saʼ li chihabʼ 70, li tenamit Jerusalén ut li rochoch li Yos xeʼjukʼeʼk saʼ xkabʼsutil.

Li Jehobʼa ak kixye naq aʼin tkʼulmanq (Dan. 9:​24-27). Chʼolchʼo naq li rajom li Jehobʼa moko aʼan ta naq saʼ li tenamit Jerusalén ttzʼaqloq ru li junjunq chi propesiiy li naʼaatinak chirix li akʼobʼresiik li wank saʼ li tasal 60 re li hu Isaías.

Ma ttzʼaqloq ru li aatin li kixye laj Isaías saʼ jalan chik li naʼlebʼ? Joʼkan, abʼan rikʼin «li Jerusalén li wank taqeʼq». Laj Pablo kixye chirix: «Aʼan li qanaʼ» (Gál. 4:26). Li Jerusalén li wank taqeʼq aʼan li xmolam li Jehobʼa li wank saʼ choxa bʼarwiʼ nekeʼokenk ebʼ li ánjel. Ebʼ li ralal xkʼajol aʼan li Jesús ut li 144,000 li yulbʼilebʼ ru li nekeʼroybʼeni wank saʼ choxa. Ebʼ li yulbʼilebʼ ru aʼan «jun santil tenamit», «li xʼIsrael li Yos» (1 Ped. 2:9; Gál. 6:16).

Chanru kiwakliik li Jerusalén li wank taqeʼq ut kilemtzʼunk? Kixbʼaanu rikʼinebʼ li ralal xkʼajol li yulbʼilebʼ ru li wankebʼ saʼ Ruuchichʼochʼ. Qajuntaqʼeetaq li xeʼxkʼul rikʼin li propesiiy li wank saʼ li tasal 60 re li hu Isaías.

Naq ak xeʼkamk li apóstol, yalaq bʼar kinumtaak li bʼalaqʼil paabʼal. Joʼkan naq ebʼ li yulbʼilebʼ ru tento xeʼwakliik xbʼaan naq wankebʼ saʼ akʼabʼ saʼebʼ li xpaabʼal (Mat. 13:​37-43). Xeʼwank rubʼel xwankil li bʼalaqʼil paabʼal toj saʼ 1914 naq kitiklaak li «xraqik li ruuchichʼochʼ» (Mat. 13:​39, 40). Moqon saʼ 1919 xeʼelk rubʼel xwankil li bʼalaqʼil paabʼal ut saʼ junpaat xeʼok chi lemtzʼunk saʼebʼ li xpaabʼal xbʼaan naq xeʼxkʼe chi naweʼk li chaabʼil esil.b Chalen aran naabʼalebʼ li kristiʼaan xeʼok xsikʼbʼal li saqenk, saʼ xyanq aʼin li xʼIsrael li Yos, aʼanebʼ ajwiʼ li «awabʼej» li naʼaatinak wiʼ Isaías 60:3 (Apoc. 5:​9, 10).

Saʼ li kutan chalk re ebʼ li yulbʼilebʼ ru qʼaxal wiʼ chik teʼlemtzʼunq. Naq ak xeʼkamk arin saʼ Ruuchichʼochʼ teʼokenq saʼ xyanq li «Akʼ Jerusalén» naraj xyeebʼal li ixq li ok re chi sumlaak rikʼin li Kriist bʼarwiʼ nekeʼokenk li 144,000 chi awabʼej ut aj tij (Apoc. 14:1; 21:​1, 2, 24; 22:​3-5).

Li Akʼ Jerusalén qʼaxal wiʼ chik t-okenq saʼ li xtzʼaqlojik Isaías 60:1 (juntaqʼeeta Isaías 60:​1, 3, 5, 11, 19, 20 rikʼin Apocalipsis 21:​2, 9-11, 22-26). Joʼ naq saʼ Jerusalén keʼwank li keʼawabʼejink saʼ li najteril Israel, li Akʼ Jerusalén ut li Kriist teʼawabʼejinq saʼ li Xʼawabʼejilal li Yos. Kʼaru naraj xyeebʼal Apocalipsis naq naxye naq li Akʼ Jerusalén «yook chi elk saʼ choxa bʼarwiʼ wank li Yos»? Naraj xyeebʼal naq tixkʼe xchʼool chirix li Ruuchichʼochʼ. Chirix li tenamit aʼin yook chi aatinak li Santil Hu naq naxye naq li kristiʼaan li tiikebʼ xchʼool «teʼbʼeeq saʼ xkʼabʼaʼ li xsaqenkil» ut teʼelq rubʼel xwankil li maak ut li kamk (Apoc. 21:​3, 4, 24). Ut joʼ kixye laj Isaías ut jalanebʼ chik li propeet «t-akʼobʼresiiq chixjunil» (Hech. 3:21). Aʼin kiʼok chi tzʼaqlok ru naq li Kriist kiʼok joʼ Awabʼej ut traqeʼq saʼ xraqik li jun mil chihabʼ.