Kʼaʼut qʼaxal yooko chi uuchink

1, 2. a) Chirix kʼaru kiʼaatinak li Jesus rikʼinebʼ li xtzolom naq yook chaq chi nachʼok li xkamik? (Taawil li jalam u saʼ xtiklajik). b) Kʼaʼut aajel ru naq chʼolchʼooq chiqu kʼaʼut nokoopuktesink? c) Kʼaru ok qe xtzʼilbʼal rix?

JUN QʼOQYINK chik ma nakamk, li Jesus kixte li xchʼool naq kiʼaatinak rikʼinebʼ li Xʼapostol. Kixye rehebʼ naq kʼajoʼ naxrahebʼ. Ut, joʼ xqil saʼ li xbʼeen tzolom, aʼan kixjuntaqʼeeta ribʼ rikʼin jun toon chi uubʼ. Chi joʼkan kixkawresi xchʼoolebʼ li xtzolom naq kixye rehebʼ naq «qʼaxal chiʼuuchinq leepaabʼaal», aʼin naraj naxye, naq maajunwa teʼxkanabʼ xpuktesinkil li Xʼawabʼejilal li Yos (Juan 15:8).

² Abʼan li Jesus moko kaʼaj tawiʼ kixye rehebʼ kʼaru tento teʼxbʼaanu, kixye bʼan rehebʼ kʼaʼut tento teʼxbʼaanu. Kixkʼe rehebʼ wiibʼ oxibʼ li xyaalal re naq junelik teʼpuktesinq. Kʼaʼut aajel ru naq chʼolchʼooq chiqu aʼin? Xbʼaan naq chi joʼkan t-alaaq saʼ qachʼool «xchʼolobʼankil li yaal chiruhebʼ chixjunil li tenamit» (Mat. 24:13, 14). Joʼkan bʼiʼ, tqatzʼil rix kaahibʼ rehebʼ li xyaalal li naxkʼe li Santil Hu re naq toopuktesinq. Tooʼaatinaq ajwiʼ chirix kaahibʼ li naʼlebʼ li naxkʼe qe li Jehobʼa ut li nokooxtenqʼa re naq inkʼaʼ tqakanabʼ uuchink.

NAQAKʼE XLOQʼAL LI JEHOBʼA

3. a) Kʼaru xyaalal naqataw saʼ Juan 15:8 re naq toopuktesinq? b) Kʼaru reetalil ebʼ li uubʼ li kixye chaq li Jesus, ut kʼaʼut aʼin jun chaabʼil eetalil?

³ Li xbʼeen xyaalal naq junelik nokoopuktesink aʼan naq naqakʼe xloqʼal li Jehobʼa ut naqasantobʼresi li xkʼabʼaʼ (taayaabʼasi Juan 15:1, 8). Qakʼehaq reetal naq saʼ li raqal aʼin li Jesus kixjuntaqʼeeta li Xyuwaʼ rikʼin jun li winq li naraw ebʼ li uubʼ. Ut aʼan kixkʼe ribʼ joʼ xtoonal li uubʼ ut kixye naq ebʼ li nekeʼtaqenk re aʼanebʼ li ruqʼ xtoonal li uubʼ (Juan 15:5). Joʼkan naq ebʼ li uubʼ chaabʼil eetalil choʼq re li ru li Xʼawabʼejilal li Yos li nekeʼruuchi ebʼ laj paabʼanel. Li Jesus kixye rehebʼ li Xʼapostol: «Rikʼin aʼin naxkʼul xloqʼal linYuwaʼ, naq qʼaxal chiʼuuchinq leepaabʼaal». Laaʼo naqakʼe xloqʼal li Jehobʼa naq naqapuktesi chiʼus li Xʼawabʼejilal, joʼ naq jun laj awinel naxkʼul xloqʼal naq jwal chaabʼil naʼuuchink ebʼ li xtoonal li xʼuubʼ (Mat. 25:20-23).

4. a) Chanru naqasantobʼresi xkʼabʼaʼ li Yos? b) Chanru nakaawekʼa aawibʼ naq sikʼbʼilat re xsantobʼresinkil xkʼabʼaʼ li Yos?

⁴ Joʼ ak xqil, naq nokoopuktesink, naqasantobʼresi ajwiʼ li xkʼabʼaʼ li Yos. Chanru naqabʼaanu aʼin? Relik chi yaal naq inkʼaʼ naru naq tqakʼe xtzʼaqobʼ li xsantilal xbʼaan naq ak qʼaxal saant. Abʼan qilaq kʼaru kixye li propeet Isaias: «Li Jehobʼa li Nimajwal Yos... aʼan li tento teeril joʼ saant» (Is. 8:13, TNM). Joʼkan bʼiʼ, jun rehebʼ li naʼlebʼ re xsantobʼresinkil li xkʼabʼaʼ li Yos aʼan naq tqanima li xkʼabʼaʼ chiruhebʼ li junchʼol chi kʼabʼaʼej ut naq tqatenqʼahebʼ li poyanam chi xtawbʼal ru naq saant (Mat. 6:9). Jun eetalil, naq nokooʼaatinak chirix li xninqal ru xnaʼlebʼ li Jehobʼa ut li xyeechiʼom choʼq rehebʼ li poyanam, naqakol li xkʼabʼaʼ chiru li xtikʼtiʼ ut li xqʼabʼahom laj Tza (Gen. 3:1-5). Naqasantobʼresi ajwiʼ li xkʼabʼaʼ li Yos naq naqayal xtenqʼankilebʼ li poyanam saʼ li qateep chi xtawbʼal ru naq xkʼulubʼ li Jehobʼa «xkʼulbʼal li loqʼal, li loqʼonink ut li wankilal» (Apoc. 4:11). Laj Rune, li 16 chihabʼ rokik choʼq aj kʼamolbʼe saʼ li puktesink, naxye: «Ninbʼanyoxi re laj Yobʼtesihom re li choxachʼochʼ naq xinxkʼe choʼq Xtestiiw. Aʼin naxwaklesi linchʼool re naq inkʼaʼ tinkanabʼ puktesink».

NAQARA LI JEHOBʼA UT LI RALAL

5. a) Kʼaru xyaalal naqataw saʼ Juan 15:9, 10 re naq toopuktesinq? b) Chanru kixkʼe chi naweʼk li Jesus naq aajel ru li kuyum?

⁵ (Taayaabʼasi Juan 15:9, 10). Li xkabʼ xyaalal naq junelik nokoopuktesink aʼan naq qʼaxal naqara li Jehobʼa ut li Jesus (Mar. 12:30; Juan 14:15). Li Jesus moko kaʼaj tawiʼ kixye rehebʼ li xtzolom naq teʼwanq saʼ li xrahom, kixye bʼan rehebʼ naq teʼkanaaq saʼ li xrahom. Kʼaʼut? Xbʼaan naq re wank rajlal chihabʼ joʼ tzʼaqal aj paabʼanel aajel ru li kuyum. Joʼkan naq kiroksi saʼ reqaj ribʼ li aatin kanaak saʼ Juan 15:4-10.

6. Chanru naqakʼutbʼesi naq naqaj kanaak saʼ li xrahom li Kriist?

⁶ Chanru naqakʼutbʼesi naq naqaj kanaak saʼ li xrahom li Kriist ut naq sahaq xchʼool qikʼin? Rikʼin xpaabʼankil li xchaqʼrabʼ. Aʼin naraj xyeebʼal naq li Jesus naxye qe naq tooʼabʼinq chiru. Relik chi yaal, inkʼaʼ naxye qe naq tqakʼe xtzʼaqobʼ li kixbʼaanu aʼan, joʼkan naq kixye ajwiʼ: «Joʼ naq laaʼin xinpaabʼ xchaqʼrabʼ linYuwaʼ ut ninkanaak saʼ li xrahom». Chʼolchʼo tzʼaqal naq aʼan kixkanabʼ jun chaabʼil eetalil (Juan 13:15).

7. Chanru naxkʼam ribʼ li abʼink rikʼin li rahok?

⁷ Li Jesus kixye chi tzʼaqal naq naxkʼam ribʼ li abʼink rikʼin li rahok naq kixye rehebʼ li Xʼapostol: «Ani aj ikʼin wankebʼ linchaqʼrabʼ, wi naxpaabʼ li nekeʼxye, aʼan li narahok we» (Juan 14:21). Ut naq naqapaabʼ li xtaqlahom li Jesus re xik chi puktesink naqakʼutbʼesi ajwiʼ naq naqara li Jehobʼa. Kʼaʼut? Xbʼaan naq li xtaqlahom li Kriist naxchap ribʼ rikʼin li naxkʼoxla li Xyuwaʼ (Mat. 17:5; Juan 8:28). Saʼ xkʼabʼaʼ li qarahom, li Jehobʼa ut li Jesus inkʼaʼ nekeʼxkanabʼ qaraabʼal.

NAQAYE RESIL LI TCHALQ SAʼ XBʼEENEBʼ

8, 9. a) Kʼaru chik xyaalal naqataw re naq toopuktesinq? b) Kʼaʼut Ezequiel 3:18, 19 ut 18:23 nokooxtenqʼa re naq inkʼaʼ tqakanabʼ puktesink?

⁸ Li rox xyaalal naq junelik nokoopuktesink aʼan naq naqaj xkʼebʼal resil li tchalq saʼ xbʼeenebʼ li poyanam. Li Santil Hu naxye naq laj Noe kiwank choʼq aj «yehol resil li tiikilal» (taayaabʼasi 2 Pedro 2:5). Relik chi yaal naq saʼ li puktesink li kixkʼe chi naweʼk wank ajwiʼ resil naq yook chaq chi nachʼok xsachik li maaʼusilal. Kʼaʼut naqaye aʼin? Qilaq li kixye li Jesus: «Joʼ rubʼelaj chaq li bʼutʼihaʼ yookebʼ chaq chi waʼak chi ukʼak, yookebʼ chi kʼamok ut chi kʼameʼk toj saʼ li kutan kiʼok wiʼ laj Noé saʼ li jukubʼ kabʼl, ut inkʼaʼ keʼxtaw xyaalal toj kichalk li Bʼutʼihaʼ ut kilajeʼjukuuk chixjunilebʼ, joʼkanaq ajwiʼ saʼ xkʼulunik li Kʼajolbʼej» (Mat. 24:38, 39). Usta ebʼ li poyanam maakʼaʼ xeʼraj re, laj Noe kixkʼe resil chi tzʼaqal re ru li tchalq saʼ xbʼeenebʼ.

⁹ Saʼebʼ li qakutan, naqapuktesi li Xʼawabʼejilal li Yos re xkʼebʼal chi naweʼk kʼaru naraj li Yos choʼq rehebʼ li poyanam. Joʼ naraj li Jehobʼa, laaʼo naqaj ajwiʼ chi anchal qachʼool naq ebʼ li poyanam teʼrabʼi li esil ut teʼwanq xyuʼam (Ezeq. 18:23). Naq naqapuktesi li esil chirekabʼlal ut saʼebʼ li naʼaj bʼarwiʼ wank naabʼal li poyanam, naqakʼe resil re naabʼal chik li poyanam naq li Xʼawabʼejilal li Yos tixsach li maaʼusilal (Ezeq. 3:18, 19; Dan. 2:44; Apoc. 14:6, 7).

NAQARA EBʼ LI QAS QIITZʼIN

10. a) Kʼaru xyaalal naqataw saʼ Mateo 22:39 re naq toopuktesinq? b) Chʼolobʼ chanru kitenqʼaak laj kʼaakʼalenel tzʼalam re Filipos xbʼaan laj Pablo ut laj Silas.

¹⁰ Li xka xyaalal naq junelik nokoopuktesink aʼan naq naqara ebʼ li qas qiitzʼin (Mat. 22:39). Naqanaw naq ebʼ li poyanam naru nekeʼxjal xkʼaʼuxl naq nekeʼxkʼul junaq li rahilal saʼebʼ li xyuʼam. Li qarahom chirixebʼ nokoorekʼasi re naq inkʼaʼ tqakanabʼ puktesink. Qakʼoxlaq li kixkʼul li Apostol Pablo ut laj Silas li ramiiw saʼ li tenamit Filipos. Keʼchʼikeʼk saʼ tzʼalam xbʼaanebʼ li xikʼ nekeʼilok rehebʼ. Abʼan maakʼaʼ saʼ xchʼoolebʼ, saʼ xyitoqil qʼoqyink, jun li nimla hiik kixchiqʼchiqʼi li tzʼalam ut keʼtehonk ebʼ li rokebʼaal. Laj kʼaakʼalenel tzʼalam kʼajoʼ kixuwak chi xkʼoxlankil naq keʼelelik ebʼ li preex, joʼkan naq ok re raj xkamsinkil ribʼ. Abʼan laj Pablo kixjap re chi xyeebʼal naq inkʼaʼ tixbʼaanu. Laj kʼaakʼalenel tzʼalam chi kʼajoʼ xkʼaʼuxl kixye: «Kʼaru us tinbʼaanu re naq tinkoleʼq?». Aʼanebʼ keʼsumenk re: «Paabʼ li Qaawaʼ Jesus ut tatkoleʼq» (Hech. 16:25-34).

11, 12. a) Kʼaru naxkʼut chiqu chirix li puktesink li kixkʼul laj kʼaakʼalenel tzʼalam? b) Kʼaʼut junelik naqaj puktesink?

¹¹ Kʼaru naxkʼut chiqu chirix li puktesink li kixkʼul laj kʼaakʼalenel tzʼalam? Qakʼehaq reetal naq laj kʼaakʼalenel kixjal xkʼaʼuxl ut kixpatzʼ xtenqʼankil naq ak xnumeʼk li nimla hiik. Joʼkan ajwiʼ, maare wankebʼ li poyanam inkʼaʼ xeʼraj rabʼinkil resil li Santil Hu ut naq xeʼtaweʼk xbʼaan nimla rahilal xeʼxjal xkʼaʼuxl ut xeʼxpatzʼ xtenqʼankil. Jun eetalil, wankebʼ inkʼaʼ chik nekeʼxnaw kʼaru teʼxbʼaanu naq nekeʼxtzʼeq li xkʼanjel, naq nekeʼosoʼk li xsumlajik, naq nekeʼyeheʼk rehebʼ naq xeʼtaweʼk xbʼaan jun nimla yajel malaj naq nekeʼkamk xkomon malaj ramiiw. Naq nakʼulmank aʼin, wankebʼ li poyanam aran xbʼeen sut naq nekeʼok xbʼaanunkil ebʼ li patzʼom chirix li xyaalal li yuʼam. Maare teʼxye ajwiʼ li patzʼom li kixye laj kʼaakʼalenel tzʼalam: «Kʼaru us tinbʼaanu re naq tinkoleʼq?». Naq naqatawebʼ saʼ li puktesink, maare toj aran li xbʼeen teʼraj rabʼinkil li esil chirix li oybʼenihom li naqakʼam rehebʼ.

¹² Joʼkan bʼiʼ, wi maajunwa naqakanabʼ puktesink, tooruuq xkʼojobʼankil xchʼoolebʼ li poyanam naq teʼraj rabʼinkil li esil (Is. 61:1). Li xCharlotte, li 38 chihabʼ rokik choʼq aj kʼamolbʼe saʼ li puktesink, naxye: «Saʼebʼ li qakutan, ebʼ li poyanam inkʼaʼ nekeʼxnaw kʼaru teʼxbʼaanu. Naʼajmank naq tqakʼehebʼ chi rabʼinkil li esil». Li xʼEjvor, li 34 chihabʼ rokik choʼq aj kʼamolbʼe saʼ li puktesink, naxye: «Maajunwa wabʼihom naq naabʼalebʼ li poyanam kubʼenaqebʼ li xchʼool. Nawaj xtenqʼankilebʼ, ut aʼan naʼekʼasink we chi puktesink». Chʼolchʼo tzʼaqal naq xraabʼalebʼ li qas qiitzʼin naʼekʼasink qe re naq inkʼaʼ tqakanabʼ puktesink.

EBʼ LI XMAATAN LI JEHOBʼA LI NOKOOXTENQʼA CHI XKUYBʼAL

13, 14. a) Chirix kʼaru li maatan naʼaatinak saʼ Juan 15:11? b) Chanru tooruuq xtawbʼal li sahil chʼoolejil li narekʼa li Jesus? c) Chanru natenqʼank li sahil chʼoolejil saʼ li qakʼanjel chiru li Yos?

¹³ Naq jun qʼoqyink aj chik kiwank li Jesus saʼ Ruuchichʼochʼ, kixjultika ajwiʼ chiruhebʼ li Xʼapostol wiibʼ oxibʼ rehebʼ li xmaatan li Jehobʼa li ttenqʼanq rehebʼ re naq junelik teʼuuchinq. Kʼaru ebʼ li maatan aʼin? Ut chanru nokooʼeʼxtenqʼa?

¹⁴ Li sahil chʼoolejil. Ma naqekʼa naq iiq choʼq qe xpaabʼankil li qataqlankil li naxkʼe li Jesus chirix li puktesink? Inkʼaʼ. Naq ak xʼaatinak chirix li xtoonal li uubʼ, li Jesus kixye qe naq tqataw xsahil qachʼool joʼ kixtaw aʼan wi naqapuktesi li Xʼawabʼejilal li Yos (taayaabʼasi Juan 15:11). Kʼaʼut? Joʼ ak xqatzol, aʼan kixkʼe ribʼ joʼ jun xtoonal uubʼ ut kixye naq ebʼ li xtzolom aʼanebʼ li ruqʼ cheʼ. Naq toj letzlo ebʼ li ruqʼ cheʼ chiru xtoonal li uubʼ nekeʼxtaw li haʼ ut li nakawresink rehebʼ. Joʼkan ajwiʼ, wi junelik wanko chixkʼatq li Jesus ut yooko xkʼambʼal qe rikʼin, tooruuq ajwiʼ rekʼankil li sahil chʼoolejil li narekʼa li Jesus naq naxbʼaanu li rajom li Xyuwaʼ (Juan 4:34; 17:13; 1 Ped. 2:21). Li xHanne, li numenaq 40 chihabʼ rokik choʼq aj kʼamolbʼe saʼ li puktesink, naxye: «Li xsahil linchʼool li nawekʼa junelik naq ak xinʼelk chi puktesink nikinxkawresi re naq maajunwa tinkanabʼ kʼanjelak chiru li Jehobʼa». Yaal, li xnimal ru sahil chʼoolejil aʼin naxkʼe qametzʼew re naq maajunwa tqakanabʼ puktesink, usta chʼaʼaj xbʼaanunkil saʼ li qateep (Mat. 5:10-12).

15. a) Chirix kʼaru li maatan naʼaatinak saʼ Juan 14:27? b) Chanru nokooxtenqʼa li tuqtuukilal re naq junelik tooʼuuchinq?

¹⁵ Li tuqtuukilal (taayaabʼasi Juan 14:27). Saʼ li qʼoqyink ajwiʼ aʼin, li Jesus kixye rehebʼ li Xʼapostol: «Lintuqtuukil usilal ninkʼe eere». Chanru nokooxtenqʼa li xtuqtuukilal re naq tooʼuuchinq? Naq naqakuy saʼ li puktesink, naqanaw naq li Jehobʼa ut li Jesus sahebʼ saʼ xchʼool qikʼin. Ut aʼin naxbʼaanu naq tqekʼa qibʼ junelik saʼ tuqtuukilal (Sal. 149:4; Rom. 5:3, 4; Col. 3:15). Laj Ulf, li 45 chihabʼ rokik choʼq aj kʼamolbʼe saʼ li puktesink, naxye: «Usta lubʼlukin naq ninraqeʼk chi puktesink, li kʼanjel aʼin naxkʼe xsahil linchʼool ut nintaw xyaalal linyuʼam». Relik chi yaal, naqabʼanyoxi naq junelik naqekʼa li tuqtuukilal aʼin.

16. a) Chirix kʼaru li maatan naʼaatinak saʼ Juan 15:15? b) Kʼaru raj tento teʼxbʼaanu ebʼ li Apostol re naq inkʼaʼ teʼxkanabʼ wank choʼq ramiiw li Jesus?

¹⁶ Li wank choʼq ramiiw li Jesus. Naq ak kixye rehebʼ li Xʼapostol naq naraj naq tzʼaqalaq re ru li xsahilebʼ xchʼool naq kixchʼolobʼ li xwankil li tzʼaqal rahok (Juan 15:11-13). Chirix chik aʼan kixye rehebʼ: «Wamiiw bʼan chik ninye eere». Jwal oxloqʼ ru li maatan aʼin! Ut kʼaru raj tento teʼxbʼaanu ebʼ li Apostol re naq inkʼaʼ teʼxkanabʼ wank choʼq ramiiw li Jesus? Inkʼaʼ teʼxkanabʼ uuchink (taayaabʼasi Juan 15:14-16). Saʼ li qʼoqyink aʼin, toj maajiʼ tana natzʼaqlok wiibʼ chihabʼ xyeebʼal rehebʼ naq teʼpuktesinq ut teʼxye li esil: «Li xnimajwal wankilal li choxa ak xnachʼok chaq» (Mat. 10:7). Ut naq jun qʼoqyink aj chik kiwank saʼ Ruuchichʼochʼ, kixwaklesihebʼ xchʼool re naq teʼxkuy ut inkʼaʼ teʼxkanabʼ xbʼaanunkil li kʼanjel aʼin (Mat. 24:13; Mar. 3:14). Usta chʼaʼaj chaq xpaabʼankil li taqlahom aʼin, teʼruuq xbʼaanunkil ut junelik teʼwanq choʼq ramiiw li Jesus. Ut toj wank jun chik li maatan li nachalk rikʼin li Jehobʼa li ttenqʼanq rehebʼ.

17, 18. a) Chirix kʼaru li maatan naʼaatinak saʼ Juan 15:16? b) Chanru tixtenqʼahebʼ li xtzolom li Jesus li maatan aʼin? c) Bʼar wank rehebʼ li xmaatan li Jehobʼa naxkʼe qametzʼew saʼebʼ li qakutan?

¹⁷ Li xsumenkil li qatij. Li Jesus kixye rehebʼ li Apostol naq, chixjunil li teʼxpatzʼ saʼ xkʼabʼaʼ, li Jehobʼa tixkʼe rehebʼ (Juan 15:16). Li aatin aʼin kʼajoʼ tana kixkawresihebʼ xchʼool.a Ebʼ li Apostol inkʼaʼ keʼxtaw ru chiʼus naq chi seebʼ tkamq li Jesus. Abʼan maajunwa teʼkanaaq chi maaʼani ttenqʼanq rehebʼ. Naq teʼxpatzʼ re li Jehobʼa naq teʼtenqʼaaq chi xpuktesinkil li Xʼawabʼejilal li Yos, aʼan tixsume li teʼxtzʼaama re. Joʼkan naq, moko naabʼal kutan ta xnumink aʼin naq keʼril chanru keʼsumeek (Hech. 4:29, 31).

¹⁸ Joʼkan ajwiʼ nakʼulmank saʼebʼ li qakutan. Wi inkʼaʼ tqakanabʼ uuchink, toowanq junelik choʼq ramiiw li Jesus. Ut, chʼolchʼooq chiqu naq li Jehobʼa tooxsume naq tqatzʼaama chiru naq tooxtenqʼa chi xnumsinkil junaq li chʼaʼajkilal li tqataw saʼ li puktesink (Filip. 4:13). Jwal naqabʼanyoxi naq li Jehobʼa naxsume li qatij ut naq li Jesus wank choʼq qamiiw. Ebʼ li maatan aʼin nokooxtenqʼa re naq inkʼaʼ tqakanabʼ uuchink (Sant. 1:17).

19. a) Kʼaʼut inkʼaʼ naqakanabʼ puktesink? b) Kʼaru ttenqʼanq qe re naq tooruuq xchoybʼal li kʼanjel li kixtenebʼ saʼ qabʼeen li Yos?

¹⁹ Joʼ xqil saʼ li tzolom aʼin, inkʼaʼ naqakanabʼ puktesink xbʼaan naq naqaj xkʼebʼal xloqʼal li Jehobʼa ut xsantobʼresinkil li xkʼabʼaʼ, naqaj ajwiʼ xkʼutbʼesinkil li qarahom chirix li Jehobʼa ut li Jesus, xkʼebʼal resil li tchalq saʼ xbʼeenebʼ li poyanam ut xkʼutbʼesinkil naq naqarahebʼ li qas qiitzʼin. Joʼkan ajwiʼ, ebʼ li maatan li naqakʼul rikʼin li Jehobʼa joʼ li sahil chʼoolejil, li tuqtuukilal, li wank choʼq ramiiw li Jesus ut li xsumenkil li qatij nekeʼxkʼe qametzʼew re naq tooruuq xchoybʼal li kʼanjel li kixtenebʼ saʼ qabʼeen. Jwal twulaq chiru li Jehobʼa rilbʼal naq chi anchal qachʼool qʼaxal yooko chi uuchink.