Li naxye li hu Apocalipsis choʼq aawe

1, 2. Bʼar wank jun rehebʼ li xyaalal re naq tqaj xtzolbʼal li naxye li hu Apocalipsis?

MAARE junaq li kristiʼaan xkʼut chaawu ebʼ li xjalam u ut maare naabʼal li xaawilebʼ inkʼaʼ nakaanawebʼ ru. Abʼan nakaataw jun li nawulak chaawu xbʼaan naq wankat aran. Nakaawil chiʼus ut nakat-ok xjultikankil joqʼe ut bʼar xʼisimank. Ut nakaawaj ajwiʼ xnawbʼal anihebʼ li wankebʼ aran. Nawulak chaawu li jalam u aʼin xbʼaan naq wank xyaalal choʼq aawe.

² Li hu Apocalipsis chanchan li jalam u aʼin. Wank wiibʼ xyaalal kʼaʼut nayeemank aʼin. Li xbʼeen aʼan naq kitzʼiibʼaak choʼq qe. Saʼ xtiklajik naxye: «Aʼan aʼin li kikʼutbʼesiik chiru li Jesukriist xbʼaan li Yos re naq tixkʼut, chiruhebʼ laj kʼanjel chiru, chixjunil li taakʼulmanq chi seebʼ» (Apoc. 1:1). Joʼkan naq li hu aʼin, moko kitzʼiibʼak ta choʼq re chixjunilebʼ li kristiʼaan, rehebʼ bʼan li nekeʼloqʼonink re li Jehobʼa. Joʼkan naq inkʼaʼ nasach qachʼool chi xnawbʼal naq yooko chi tzʼaqonk saʼ li xtzʼaqlojik ebʼ li propesiiy aʼin. Wanko «saʼ li jalam u»!

3, 4. Joʼ naxye li hu Apocalipsis, joqʼe raj ttzʼaqloq ru aʼin, ut chanru tento tqil?

³ Li xkabʼ xyaalal aʼan li hoonal naq ttzʼaqloq ru ebʼ li propesiiy aʼin. Li apóstol Juan kiʼaatinak chirix aʼin naq kixye: «Saʼ xkutankil li Qaawaʼ, kinreechani li Musiqʼej» (Apoc. 1:10). Laj Juan kixtzʼiibʼa aʼin saʼ li chihabʼ 96 chiruhebʼ li qakutan. Li «xkutankil li Qaawaʼ» toj maajiʼ raj nakʼulmank (Mat. 25:14, 19; Luc. 19:12). Abʼan ebʼ li propesiiy nekeʼxkʼut naq aʼin kitiklaak saʼ li chihabʼ 1914, naq li Jesús kiʼok joʼ Awabʼej saʼ choxa. Chalen li chihabʼ aʼan, kiʼok chi tzʼaqlok ru ebʼ li propesiiy re li hu Apocalipsis bʼarwiʼ naʼokenk li xtenamit li Yos. Joʼkan naq wanko «saʼ xkutankil li Qaawaʼ».

⁴ Saʼ xkʼabʼaʼ naq wanko saʼ li chʼinaʼusil hoonal aʼin, tento naq wanq saʼ qachʼool li naxye li hu Apocalipsis 1:3: «Us xaq re li taaʼiloq re xsaʼ li hu aʼin. Us xaq rehebʼ li teʼabʼinq re li raatin [li] propeet aʼin ut teʼxkʼe xchʼool chirix li tzʼiibʼanbʼil arin, xbʼaan naq li xqʼehil nachʼ chik wank». Joʼkan naq, tento tqayaabʼasi saʼ kawil kuxej «li raatin [li] propeet aʼin», tqabʼi ut tqapaabʼ. Bʼar wank junjunq rehebʼ aʼin li tento tqapaabʼ?

TZʼIL RIX MA NAXKʼULUBʼA LI JEHOBʼA CHANRU NAKAALOQʼONI RU

5. Chanru naxkʼut li hu Apocalipsis naq tento tqatzʼil rix ma naxkʼulubʼa li Jehobʼa chanru naqaloqʼoni ru?

⁵ Saʼ li xbʼeen tasal li hu Apocalipsis nakʼutunk chi tzʼaqal re ru naq li Jesús naxnaw chixjunil li nakʼulmank saʼebʼ li chʼuut (Apoc. 1:12-16, 20; 2:1). Ebʼ li esil li kixtaqla re li wuqubʼ chi chʼuut re Asia Menor naxkʼutbʼesi naq joʼkan. Kixkʼe chi chʼolchʼo ru li naʼlebʼ rehebʼ li xbʼeen aj paabʼanel re naq teʼxtzʼil rix ma naxkʼulubʼa li Jehobʼa li loqʼonink li nekeʼxkʼe re. Ut li naʼlebʼ aʼin, nakʼanjelak ajwiʼ chiruhebʼ li nekeʼloqʼonink re li Jehobʼa saʼebʼ li qakutan. Kʼaru naxkʼut chiqu aʼin? Naq li Qaawaʼ Jesukriist, li Najolomink qe, naxnaw chanru wank li qapaabʼal. Nokooxbʼeresi, nokooxtenqʼa ut naril chixjunil li naqabʼaanu. Naxnaw li tento tqabʼaanu re xkolbʼal li qawanjik rikʼin li Jehobʼa. Tqatzʼil rix wiibʼ oxibʼ li naʼlebʼ li kixkʼe ut li tento tqapaabʼ.

6. a) Joʼ naxye saʼ Apocalipsis 2:3, 4, kʼaru keʼxkanabʼ xbʼaanunkil ebʼ laj paabʼanel re Éfeso? b) Kʼaru naxkʼut chiqu aʼin?

⁶ (Taayaabʼasi Apocalipsis 2:3, 4). Miqakanabʼ xraabʼal li Jehobʼa joʼ xqabʼaanu chaq saʼ xtiklajik. Li esil li kixkʼe li Jesús rehebʼ laj paabʼanel re Éfeso naxye naq wankebʼ chaq xkuyum ut inkʼaʼ keʼxkanabʼ kʼanjelak chiru li Jehobʼa usta yookebʼ chaq xkʼulbʼal li rahilal. Abʼanan, keʼxkanabʼ xraabʼal li Jehobʼa joʼ keʼxbʼaanu chaq saʼ xtiklajik. Ut tento teʼxra joʼ keʼxbʼaanu chaq wi nekeʼraj naq li Jehobʼa tixkʼulubʼa chanru nekeʼxloqʼoni ru. Joʼkan ajwiʼ nakʼulmank anaqwan. Moko kaʼaj tawiʼ twanq qakuyum; tento naq tqaloqʼoni ru joʼ naraj aʼan. Li Jehobʼa moko kaʼaj tawiʼ naril li naqabʼaanu, naril ajwiʼ kʼaʼut naqabʼaanu. Wank xwankil aʼin chiru, naraj naq tqaloqʼoni ru xbʼaan naq naqara ut nokoobʼanyoxink chiru (Prov. 16:2; Mar. 12:29, 30).

7. a) Joʼ naxye Apocalipsis 3:1-3, kʼaru li chʼaʼajkilal kiril li Jesús saʼ li chʼuut Sardis? b) Kʼaru tqabʼaanu laaʼo?

⁷ (Taayaabʼasi Apocalipsis 3:1-3). Miqakanabʼ yoʼlek ut ajʼajaq qu. Li chʼuut re Sardis jalan li xchʼaʼajkilalebʼ. Usta jwal kaw keʼkʼanjelak chaq chiru li Jehobʼa, anaqwan inkʼaʼ chik yookebʼ xbʼaanunkil joʼ junxilaj. Joʼkan naq li Jesús kixye rehebʼ naq teʼoq wiʼ chik chi kʼanjelak. Naqataw jun li naʼlebʼ choʼq qe. Naqanaw naq li Jehobʼa inkʼaʼ nasach saʼ xchʼool li naqabʼaanu (Heb. 6:10). Abʼan inkʼaʼ toowarq chi moko tqakʼoxla naq tzʼaqal li xqabʼaanu. Maare inkʼaʼ chik nokooruuk xbʼaanunkil joʼ junxil. Abʼan, tento naq tqakʼe qachʼool «chi kʼanjelak chiru li qaawaʼ» ut junelik tooyoʼleq ut ajʼajaq qu toj reetal twulaq li rosoʼjik (1 Cor. 15:58, Wy; Mat. 24:13; Mar. 13:33).

8. Kʼaru naqatzol chirix li kixye li Jesús re li chʼuut Laodicea? (Apocalipsis 3:15-17).

⁸ (Taayaabʼasi Apocalipsis 3:15-17). Qaloqʼoniq ru li Jehobʼa chi sa ut chi anchal qachʼool. Saʼ li esil li kixtaqla li Jesús re li chʼuut Laodicea kiʼaatinak chirix jun chik li chʼaʼajkilal. Lulukebʼ ut maakʼaʼ nekeʼraj re chanru nekeʼxloqʼoni li Jehobʼa. Li Jesús kixye rehebʼ naq toqʼobʼebʼ ru ut maakʼaʼ nayoʼlaak rehebʼ. Joʼkan naq tento naq teʼxloqʼoni wiʼ chik ru li Jehobʼa chi anchalebʼ xchʼool (Apoc. 3:19). Kʼaru naqatzol? Wi inkʼaʼ chik naqaloqʼoni ru li Jehobʼa chi sa saʼ qachʼool, tento naq tqayal qaqʼe chi xbʼanyoxinkil chixjunil li naxkʼe qe ut li xmolam re xkawresinkil li qapaabʼal (Apoc. 3:18). Miqakanabʼ naq txik qachʼool chi xsikʼbʼal li naqaj re naq us toowanq saʼ li qayuʼam. Qakʼehaq chiʼubʼej xloqʼoninkil ru li Jehobʼa.

9. Kʼaru tento tqatzʼeqtaana joʼ kixye li Jesús re li chʼuut Pérgamo ut Tiatira?

⁹ Miqakʼulubʼa li nekeʼxkʼut li nekeʼxtzʼeqtaana chi junajwa li Jehobʼa. Li Jesús kaw kixqʼusebʼ junjunq rehebʼ laj paabʼanel re Pérgamo xbʼaan naq yookebʼ xbʼaanunkil naq twanq li jachok ibʼ saʼ li chʼuut (Apoc. 2:14-16). Abʼanan, kixkʼe xsahilebʼ xchʼool laj paabʼanel re Tiatira xbʼaan naq xeʼxtzʼeqtaana «li xchamal [xnaʼlebʼ] laj tza» ut kixye rehebʼ naq kaw teʼxchap li yaal (Apoc. 2:24-26). Ebʼ li moko kawebʼ ta chik saʼ li xpaabʼal ut xeʼxkʼulubʼa li bʼalaqʼil naʼlebʼ tento naq teʼxyotʼ xchʼool. Joʼkan ajwiʼ tqabʼaanu, inkʼaʼ tqakʼulubʼa bʼayaq li naʼlebʼ li inkʼaʼ naxkʼulubʼa li Jehobʼa. Li nekeʼxtzʼeqtaana li Jehobʼa chi junajwa, «teʼxye ribʼ naq aj paabʼanelebʼ», abʼan «inkʼaʼ teʼxkʼe xwankil li paabʼaal» (2 Tim. 3:5, Wy). Wi naqakʼe qachʼool chi rilbʼal li Santil Hu, inkʼaʼ tchʼaʼajkoʼq chiqu xkʼebʼal reetal ut xtzʼeqtaanankil li bʼalaqʼil naʼlebʼ (2 Tim. 3:14-17; Jud. 3, 4).

10. Kʼaru chik naqatzol chirix li kixye li Jesús re li chʼuut Pérgamo ut Tiatira?

¹⁰ Miqakʼulubʼa chi moko tqabʼaanu li muxuk ibʼ. Saʼ li chʼuut re Pérgamo ut Tiatira wank jun chik li chʼaʼajkilal. Wankebʼ nekeʼxkʼulubʼa li muxuk, joʼkan naq li Jesús kixqʼusebʼ (Apoc. 2:14, 20). Aʼin naxkʼut chiqu naq li Jehobʼa inkʼaʼ tixkʼulubʼa naq tqamux qibʼ usta naabʼal chihabʼ qokik saʼ li yaal ut wank naabʼal li qakʼanjel (1 Sam. 15:22; 1 Ped. 2:16). Usta li ruuchichʼochʼ aʼin naxkʼulubʼa li muxuk ibʼ, abʼan li Jehobʼa naraj naq inkʼaʼ tqakʼulubʼa (Efes. 6:11-13).

11. Kʼaru ak xqatzol? (Chaawil ajwiʼ li kaaxukuut «Li naqatzol»).

¹¹ Chanru tqachʼolobʼ li ak xqatzol? Ak xqil naq tento tqatzʼil rix ma naxkʼulubʼa li Jehobʼa chanru naqaloqʼoni ru. Wi yooko xbʼaanunkil junaq li naʼlebʼ li inkʼaʼ nawulak chiru, aʼin li xhoonalil re xjalbʼal (Apoc. 2:5, 16; 3:3, 16). Abʼanan, li Jesús kixye ajwiʼ jun chik li naʼlebʼ saʼebʼ li esil li kixtaqla rehebʼ li chʼuut. Bʼar wank rehebʼ aʼin?

CHAAKAWRESI AAWIBʼ RE XKUYBʼAL LI RAHOBʼTESIIK

12. Kʼaru naqatzol chirix ebʼ li esil li kixkʼul li chʼuut Esmirna ut Filadelfia? (Apocalipsis 2:10).

¹² Qatzʼilaq rix ebʼ li esil li kixkʼul li chʼuut Esmirna ut Filadelfia. Li Jesús kixye naq inkʼaʼ teʼxuwaq chiru li rahobʼtesiik xbʼaan naq li Jehobʼa tixqʼajkamuhebʼ xbʼaan li xtiikilal xchʼoolebʼ (taayaabʼasi Apocalipsis 2:10; 3:10). Kʼaru naqatzol chirix ebʼ li esil aʼin? Naq tento tqoybʼeni li rahobʼtesiik ut kawresinbʼilaqo re xkuybʼal (Mat. 24:9, 13; 2 Cor. 12:10). Kʼaʼut naq chʼolchʼooq chiqu aʼin?

13, 14. Kʼaru kixkʼam chaq saʼ xbʼeenebʼ li nekeʼkʼanjelak chiru li Yos li naxye saʼ Apocalipsis 12?

¹³ Saʼ li hu Apocalipsis naxye naq «saʼ xkutankil li Qaawaʼ» malaj saʼebʼ li qakutan, ebʼ li tzʼaqal aj paabʼanel teʼrahobʼtesiiq. Saʼ li tasal 12 re li hu Apocalipsis naxye naq «kitiklaak jun li nimla yalok u saʼ choxa» naq tojeʼaq kixaqabʼaak li Xʼawabʼejilal li Yos. Laj Miguel, malaj li Jesús naq xsutqʼiik saʼ choxa, ut ebʼ li xʼánjel xeʼyalok rikʼin laj Tza ut ebʼ li maaʼus aj musiqʼej (Apoc. 12:7, 8). Li kikʼulmank aʼan naq keʼqʼaxeʼk ru ut keʼkuteʼk saʼ li Ruuchichʼochʼ bʼarwiʼ yookebʼ xrahobʼtesinkil li kristiʼaan (Apoc. 12:9, 12). Abʼan, kʼaru kixkʼam chaq aʼin saʼ xbʼeenebʼ li nekeʼloqʼonink re li Jehobʼa?

¹⁴ Li hu Apocalipsis naxye chanru kirekʼa ribʼ laj Tza. Saʼ xkʼabʼaʼ naq moko naru ta chik chi wank saʼ choxa, qʼaxal narisi xjosqʼil saʼ xbʼeenebʼ li yulbʼilebʼ ru, li wankebʼ choʼq ruuchil li Xʼawabʼejilal li Yos arin saʼ Ruuchichʼochʼ ut «nekeʼaatinak chirix li Jesús» (Apoc. 12:17, TNM; 2 Cor. 5:20; Efes. 6:19, 20). Chanru ak xtzʼaqlok ru li propesiiy aʼin?

15. Anihebʼ li wiibʼ «chi testiiw» li natawmank saʼ li tasal 11 re li hu Apocalipsis, ut kʼaru keʼxkʼul?

¹⁵ Laj Tza kixbʼaanu naq ebʼ li xikʼ nekeʼilok re li Yos teʼxrahobʼtesi li yulbʼilebʼ ru li nekeʼxjolomi li kʼanjel re puktesink. Saʼ xyanqebʼ aʼin, wankebʼ li hermaan li jwal nim xkʼanjelebʼ. Aʼanebʼ li wiibʼ «chi testiiw»b li naxye li hu Apocalipsis naq nekeʼkamsiik (Apoc. 11:3, 7-11). Saʼ li chihabʼ 1918, waqxaqibʼ aj paabʼanel keʼqʼabʼaak ut keʼkʼeheʼk saʼ tzʼalam. Naq kikʼulmank aʼin, chanchan tawiʼ naq aran kiraqeʼk li xkʼanjelebʼ.

16. Kʼaru kikʼulmank saʼ li chihabʼ 1919, abʼan, kʼaru inkʼaʼ naxkanabʼ xbʼaanunkil laj Tza?

¹⁶ Li propesiiy re li tasal 11 re li hu Apocalipsis naxye ajwiʼ naq teʼwakliiq wiʼ chik li wiibʼ «chi testiiw» naq ak xnumeʼk bʼayaq li hoonal. Aʼin kikʼulmank chi maakʼaʼebʼ saʼ xchʼool naq maajiʼ jun chihabʼ rokikebʼ saʼ tzʼalam. Saʼ li po marzo re li chihabʼ 1919, xeʼisiik saʼ tzʼalam ut moqon xeʼisiik saʼ xbʼeen li xeʼqʼabʼaak wiʼ. Saʼ junpaat xeʼok wiʼ chik chi xbʼaanunkil li kʼanjel chirix li Xʼawabʼejilal li Yos. Abʼan laj Tza moko kikanaak ta chi joʼkan. Chalen aran, naxkut saʼ xbʼeenebʼ li nekeʼkʼanjelak chiru li Yos li rahobʼtesiik li najuntaqʼeetamank joʼ «jun li nimaʼ» (Apoc. 12:15). Joʼkan peʼ naq chiqajunilo tento wanq qakuyum ut qapaabʼal (Apoc. 13:10).

BʼAANU CHIXJUNIL LI WANK SAʼ AAWUQʼ SAʼ LI XKʼANJEL LI JEHOBʼA

17. Chanru nekeʼtenqʼaak li xmoos li Yos usta nekeʼrahobʼtesiik xbʼaan laj Tza?

¹⁷ Chirix chik aʼan, li tasal 12 re li hu Apocalipsis naxye naq ebʼ li nekeʼloqʼonink re li Yos teʼtenqʼaaq chi maakʼaʼaqebʼ saʼ xchʼool xbʼaan naq naxye naq «li chʼochʼ […] tixnuqʼ li nimaʼ» re li rahobʼtesiik (Apoc. 12:16). Ut joʼkan tzʼaqal kikʼulmank. Wank sut, li wankebʼ rubʼel xwankil laj Tza joʼ wiibʼ oxibʼ ebʼ li raqlebʼaal aatin nekeʼokenk chi xtenqʼankilebʼ li xmoos li Yos. Li xtenamit li Yos naabʼal sut keʼqʼaxok u chiru li chaqʼrabʼ ut aʼin naxbʼaanu naq maakʼaʼ tramoq chiruhebʼ li xkʼanjel. Ut, chanru nekeʼroksi aʼin? Nekeʼxbʼaanu chixjunil li wank saʼ ruqʼebʼ re xbʼaanunkil li kʼanjel li kʼebʼilebʼ re xbʼaan li Jehobʼa (1 Cor. 16:9). Kʼaru naʼok chisaʼ?

18. Kʼaru li kʼanjel li qʼaxal wank xwankil chiqu?

¹⁸ Li Jesús kixye naq ebʼ li xtzolom teʼxkʼe chi naweʼk «li chaabʼil esilal [...] chirix li xnimajwal wankilal» li Yos saʼ chixjunil li Ruuchichʼochʼ naq toj maajiʼ nawulak li rosoʼjik (Mat. 24:14). Re xbʼaanunkil li kʼanjel aʼin, nekeʼtenqʼaak xbʼaan jun li ánjel malaj jun chʼuut chi ánjel, li wank rikʼin «li chaabʼil esilal li maakʼaʼ rosoʼjik: [...] xpuktesinkil rikʼinebʼ li wankebʼ saʼ ruuchichʼochʼ joʼ ajwiʼ rikʼinebʼ chixjunil li amaqʼ ut tenamit, yalaq chan re ru nekeʼilok ut nekeʼaatinak» (Apoc. 14:6).

19. Kʼaru jun chik li esil tento teʼxye li nekeʼxra li Jehobʼa?

¹⁹ Abʼanan, ebʼ laj kʼanjel chiru li Yos moko kaʼaj tawiʼ nekeʼxkʼe resil li chaabʼil esilal chirix li Xʼawabʼejilal li Yos. Nekeʼxtenqʼa ajwiʼ ebʼ li ánjel li naʼaatinak wiʼ li tasal 8 toj 10 re Apocalipsis. Ebʼ li ánjel aʼin nekeʼxkʼe resil li rahilal li teʼxkʼul li inkʼaʼ nekeʼraj rabʼinkil li Xʼawabʼejilal li Yos. Joʼkan naq laaʼo laj testiiw re li Jehobʼa naqakʼe resil li raqbʼa aatin li chanchan «saqbʼach ut xam». Li esil aʼin naxkʼutbʼesi li tixbʼaanu li Yos choʼq rehebʼ li wankebʼ rubʼel xwankil laj Tza (Apoc. 8:7, 13). Ebʼ li poyanam tento naq teʼxnaw naq nachʼ wank li rosoʼjik. Kaʼajwiʼ chi joʼkan teʼruuq xjalbʼal li xyuʼamebʼ re naq teʼkoleʼq chiru li xjosqʼil li Jehobʼa (Sof. 2:2, 3). Abʼan, saʼ xkʼabʼaʼ naq li xkʼihalil inkʼaʼ nekeʼwulak chiru li esil aʼin, tento naq inkʼaʼ tooxuwaq chi xyeebʼal. Ut chiru li nimla rahilal, jwal kaw wiʼ chik li esil re raqbʼa aatin li tqakʼe (Apoc. 16:21).

PAABʼ «LI RAATIN [LI] PROPEET AʼIN»

20. Kʼaru tqatzʼil rix saʼ li wiibʼ chik chi tzolom?

²⁰ Jwal aajel ru naq tqapaabʼ «li raatin [li] propeet aʼin» xbʼaan naq laaʼo «nokooʼokenk» re naq ttzʼaqloq ru li naxye li hu Apocalipsis (Apoc. 1:3). Abʼan, chanru tooruuq xnumsinkil li rahobʼtesiik ut inkʼaʼ tqakanabʼ xkʼebʼal li esil aʼin? Wank wiibʼ li naʼlebʼ li tooxtenqʼa: li xbʼeen aʼan li naxye li hu Apocalipsis chirix li xikʼ nekeʼilok re li Yos, ut li xkabʼ aʼan li osobʼtesihom li tqakʼul wi inkʼaʼ naqakanabʼ kʼanjelak chiru li Yos. Tqatzʼil rix li naʼlebʼ aʼin saʼ li wiibʼ chik chi tzolom.