Maajunwa ninkanabʼ tzolok

Xinyoʼlaak saʼ 1927 saʼ jun li chʼina teep chixkʼatq Chicago (Illinois, Estados Unidos). Linnaʼ linyuwaʼ xeʼwank oobʼ li xkokʼal: li xJetha, laj Don, moqon laaʼin, chirix aʼan laj Karl ut li xJoy. Chiqajunilo xqaj kʼanjelak chiru li Jehobʼa chi anchal qachʼool. Li xJetha kitzʼaqonk saʼ li xkabʼ tzolok re Galaad saʼ 1943. Moqon xeʼxbʼoq laj Don re naq tkʼanjelaq saʼ li Betel re Brooklyn (Nueva York) saʼ 1944, laj Karl xeʼxbʼoq saʼ 1947 ut li xJoy saʼ 1951. Li xeʼxbʼaanu ebʼ li was, ebʼ li wiitzʼin ut linnaʼ linyuwaʼ jwal xinxtenqʼa re xkʼebʼal xtzʼaqobʼ linkʼanjel chiru li Jehobʼa.

CHANRU LINJUNKABʼAL KIXNAW RU LI JEHOBʼA

Ebʼ linnaʼ linyuwaʼ rajlal nekeʼxyaabʼasi li Santil Hu ut chalen saʼ li qakachʼinal xeʼxkʼut chiqu naq tqara li Yos joʼ nekeʼxbʼaanu aʼanebʼ. Abʼan naq linyuwaʼ ak kitzʼaqonk saʼ li xbʼeen nimla yalok u aran Europa maakʼaʼ chik kiraj xnawbʼal chirix li paabʼal. Saʼ xkʼabʼaʼ naq linnaʼ jwal sa xchʼool naq linyuwaʼ kisutqʼiik chaq, kixye re: «Karl, yoho saʼ li iklees, joʼ naqabʼaanu chaq junxil». Abʼan linyuwaʼ kixye re: «Tatwochbʼeeni abʼan inkʼaʼ tinʼoq saʼ li iklees». Linnaʼ kixye re: «Kʼaʼut?». Ut aʼan kixsume: «Saʼ li nimla yalok u xwil chanru ebʼ li nekeʼkʼamok bʼe saʼ li paabʼal nekeʼrosobʼtesi ebʼ li soldaad li teʼyaloq chiribʼilebʼ ribʼ usta juntaqʼeetebʼ xpaabʼal. Chan put ru li Yos t-okenq chirixebʼ?».

Naq linnaʼ wank saʼ li iklees xeʼwulak wiibʼ laj testiiw re li Jehobʼa saʼ wochoch. Xeʼxyeechiʼi re linyuwaʼ li xbʼeen ut li xkabʼ tasal re li tasal hu Luz, li naʼaatinak chirix li tasal hu re Apocalipsis. Linyuwaʼ kixkʼulubʼa li wiibʼ chi tasal hu. Moqon linnaʼ kiʼok xyaabʼasinkil. Saʼ jun kutan linnaʼ xril saʼ li preens re li teep aʼan jun li esil bʼarwiʼ nekeʼxbʼoq li kristiʼaan re naq teʼxtzol li tasal hu aʼin, joʼkan naq linnaʼ kixkʼulubʼa xik. Aran wank jun li qanaʼchin li cheek chik ut linnaʼ kixpatzʼ re: «Ma arin nekeʼxtzol li tasal hu aʼin?». Li qanaʼchin kixye re: «Joʼkan, okan». Saʼ li jun chik xamaan rikʼinebʼ li was ut ebʼ li wiitzʼin xookoho rikʼin linnaʼ ut chalen aran inkʼaʼ xqakanabʼ xik.

Saʼ jun kutan li hermaan li yook xbʼeresinkil li chʼutam kixpatzʼ we naq tinyaabʼasi Salmo 144:​15, bʼar naxye naq sahebʼ saʼ xchʼool li nekeʼkʼanjelak chiru li Jehobʼa. Jwal xwulak chiwu li raqal aʼin! Ut wiibʼ chik li raqal: 1 Timoteo 1:​11, bʼar naxye naq li Jehobʼa aʼan li Yos li sa xchʼool ut Efesios 5:​1, bʼar naxye naq tqakʼam qe rikʼin li Yos. Xinkʼe reetal naq tento naq sahaq inchʼool chi kʼanjelak chiru laj Yobʼtesinel ut xbʼanyoxinkil re naq ninruuk kʼanjelak chiru. Li wiibʼ chi naʼlebʼ aʼin jwal wank xwankil choʼq we.

Li chʼuut li nachʼ wank nakanaak Chicago ut nakanaak 32 kilómetro bʼarwiʼ wanko. Usta joʼkan, rajlal nokooxik saʼebʼ li chʼutam ut yook chi kʼiik linnawom chirix li Santil Hu. Jultik we naq saʼ jun kutan li xJetha kitzʼaqonk saʼ li chʼutam. Naq xwabʼi li kixye xinkʼoxla: «Ninnaw ajwiʼ aʼan. Kʼaʼut inkʼaʼ xinsume?». Joʼkan naq chalen aran rajlal ninkawresi wiibʼ choʼq re li chʼutam ut re naq tintzʼaqonq saʼ li chʼutam. Joʼkan ajwiʼ yookin chi kʼiik saʼ linpaabʼal joʼebʼ li was ut ebʼ li wiitzʼin. Ut saʼ 1941 xkubʼeek inhaʼ.

LI JEHOBʼA NIKINXTZOL SAʼEBʼ LI NIMLA CHʼUTAM

Jwal ninjultika li nimla chʼutam li kiwank Cleveland (Ohio) saʼ 1942. Keʼxnumsi li nimla chʼutam saʼ teléfono saʼ numenaq 50 naʼajej re Estados Unidos. Linjunkabʼal ut jalanebʼ chik li junkabʼal xeʼkanaak saʼ ochoch tʼikr, nachʼ bʼarwiʼ twanq li nimla chʼutam. Toj yook li xkabʼ nimla yalok u ut qʼaxal wiʼ chik xikʼ nekeʼileʼk laj Testiiw. Joʼkan naq saʼ li qʼoqyink ebʼ li hermaan nekeʼxloch li lus re li xbʼelebʼaal chʼiichʼ re naq teʼril li yook chi kʼulmank saʼ li xsutam. Xeʼxkʼubʼ naq chisaʼ li bʼelebʼaal chʼiichʼ tkanaaq jun li hermaan re naq teʼril li yook chi kʼulmank. Wi nekeʼril naq wank ani naraj ok bʼarwiʼ wankebʼ li hermaan saʼ junpaat nekeʼxloch li lus ut nekeʼxchʼeʼ li bʼosiin re naq jalanebʼ chik teʼchalq chi tenqʼank. Xinkʼoxla: «Li xtenamit li Jehobʼa kawresinbʼil choʼq re yalaq kʼaru chi naʼlebʼ». Saʼ xkʼabʼaʼ naq maakʼaʼ kikʼulmank, sa xwekʼa wibʼ ut xinruuk chi wark.

Naq ninjultika li nimla chʼutam aʼan, ninkʼe reetal naq linnaʼ maajunwa kiʼok xkʼaʼuxl malaj xxiw xbʼaan naq naxkʼojobʼ xchʼool rikʼin li Jehobʼa ut li xmolam. Maajunwa tsachq saʼ inchʼool li xchaabʼil eetalil.

Naq toj maajiʼ nawulak li nimla chʼutam aʼan, linnaʼ kiʼok joʼ aj kʼamolbʼe saʼ li puktesink joʼ li nekeʼxbʼaanu 50 hoor anaqwan. Joʼkan naq kixkʼe xchʼool chi rabʼinkil ebʼ li seeraqʼ li naʼaatinak chirix xkʼebʼal chixjunil li hoonal re kʼanjelak chiru li Yos. Naq yooko chi sutqʼiik saʼ li qochoch linnaʼ kixye qe naq inkʼaʼ naraj xkanabʼankil wank joʼ aj kʼamolbʼe saʼ li puktesink, abʼan nachʼaʼajkoʼk chiru xbʼaanunkil ut rilbʼal chixjunil li naʼajmank saʼ li ochoch. Joʼkan naq kixpatzʼ qatenqʼ ut laaʼo xqakʼulubʼa. Kixtenebʼ saʼ qabʼeen junjunq li kʼanjel saʼ li ochoch joʼ xmesbʼal ebʼ li waribʼaal naq toj maajiʼ nokoowaʼak eqʼla. Naq nokooxik saʼ li tzolebʼaal linnaʼ naril wi xqabʼaanu li qakʼanjel ut moqon naxik saʼ li puktesink. Usta laatzʼ ru, junelik kixkʼe xchʼool chiqix. Naq nokoosutqʼiik saʼ qochoch re waʼak linnaʼ junelik wank qikʼin. Wank sut nokooxik rochbʼeen saʼ li puktesink ut aʼin xooxtenqʼa chi rilbʼal li naraj xyeebʼal wank joʼ aj kʼamolbʼe saʼ li puktesink.

NINKʼE CHIXJUNIL LINHOONAL SAʼ LI XKʼANJEL LI YOS

Naq wank waqlaju chihabʼ we, xinʼok joʼ aj kʼamolbʼe saʼ li puktesink. Usta linyuwaʼ maajiʼ naʼok joʼ aj Testiiw, junelik naxpatzʼ we chanru yookin chi elk saʼ li puktesink. Saʼ jun qʼoqyink xinseeraqʼi re naq toj maajiʼ xintaw jun li kristiʼaan li traj xtzolbʼal li Santil Hu wikʼin. Maakʼaʼ chik xqaye ut xinpatzʼ re: «Ma taawaj xtzolbʼal li Santil Hu wikʼin?». Xkʼoxla bʼayaq ut moqon kixye we: «Moko wank ta xyaalal re naq tinye aawe naq inkʼaʼ». Joʼkan naq li xbʼeen kristiʼaan li kixtzol li Santil Hu wikʼin aʼan linyuwaʼ. Jwal oxloqʼ aʼin chiwu.

Xqatzol li tasal hu «La verdad os hará libres». Naq yooko chi tzolok xinkʼe reetal naq linyuwaʼ natenqʼank we re naq tinwanq joʼ chaabʼil aj kʼutunel ut aj tzolonel re li Santil Hu. Joʼ eetalil, saʼ jun qʼoqyink naq xqayaabʼasi li raqal re li Santil Hu, kixye we: «Aʼan li naxye li tasal hu. Abʼan, kʼaʼut chʼolchʼo chaawu naq yaal li naxye?». Mem xinkanaak, joʼkan naq xinye re: «Moko ninnaw ta chanru xsumenkil. Abʼan saʼ li jun chik kutan naq tootzoloq tinsume laapatzʼom». Ut xinbʼaanu! Xintaw wiibʼ oxibʼ li raqal re li Santil Hu li naʼaatinak chirix wiibʼ oxibʼ li naʼlebʼ li xqil. Chalen aran xintzol naq tento tinkawresi wibʼ naq tintzol anihaq. Chixjunil aʼin kitenqʼank we ut kixtenqʼa linyuwaʼ re naq tookʼiiq saʼ li qapaabʼal. Aʼan kixyuʼami chixjunil li kixtzol ut kikubʼeek xhaʼ saʼ 1952.

XINTZOL LINNAʼLEBʼ SAʼ BETEL

Xinkanabʼ li wochoch naq wank wuqlaju chihabʼ we. Saʼ li hoonal aʼan li xJethaa kiʼok joʼebʼ li taqlanbʼilebʼ chi puktesink saʼ jalan chik naʼajej ut xeʼxbʼoq laj Don saʼ Betel. Jwal nekeʼxyal xsahil li xkʼanjel, joʼkan naq nawaj ajwiʼ xbʼaanunkil aʼan. Joʼkan naq xinnujtesi li hu re ok saʼ Betel ut li hu re xik saʼ li Tzolok saʼ Galaad ut xinkanabʼ chixjunil saʼ ruqʼ li Jehobʼa. Kʼaru kikʼulmank? Saʼ 1946 xineʼxbʼoq saʼ Betel.

Jalan jalanq li kʼanjel xinbʼaanu saʼ Betel saʼ xnumikebʼ li chihabʼ. Ut xbʼaan aʼin xintzol naabʼal ebʼ li naʼlebʼ, joʼ risinkil chi huhil ebʼ li tasal hu, xbʼirbʼal rix li tumin, xloqʼbʼal ut xtaqlankil ebʼ li kʼaʼaq re ru saʼ jalan chik li naʼajej. Abʼan saʼebʼ li 75 chihabʼ aʼin, li jwal nawulak chiwu aʼan li naʼlebʼ li nekeʼxkʼe qe saʼ Betel naq naqatzʼil rix li Santil Hu rajlal kutan ut jalan chik li kʼanjel li nakʼemank aran.

Naabʼal li naʼlebʼ xintzol rikʼin laj Karl li wiitzʼin, li kiʼok saʼ Betel saʼ 1947. Aʼan jwal chaabʼil aj tzolonel ut aj kʼutunel chirix li Santil Hu. Saʼ jun kutan xinpatzʼ re naq tinxtenqʼa xbʼaan naq tento tinkʼe jun li seeraqʼ. Xinchʼolobʼ chiru naq xintaw naabʼal li naʼlebʼ abʼan nachʼaʼajkoʼk chiwu xjunajinkil chixjunil re naq us t-abʼimanq. Aʼan kixpatzʼ we: «Joel, bʼar wank li naʼlebʼ li naxjolomi laaseeraqʼ?». Saʼ junpaat xintaw ru li kiraj xyeebʼal we, kaʼajwiʼ twoksi li naʼlebʼ li jwal wank xwankil ut inkʼaʼ twoksi li inkʼaʼ naʼajmank. Maajunwa xsach saʼ inchʼool li naʼlebʼ aʼan.

Re naq sahaq qachʼool chi kʼanjelak Betel tento naq tootzʼaqonq saʼ li puktesink. Naabʼal li chaabʼil naʼlebʼ naru tqakʼul wi naqabʼaanu chi joʼkan. Ninjultika li kikʼulmank naq yooko chi puktesink saʼ jun li qʼoqyink aran Nueva York. Naq xqatikibʼ li qakʼanjel, rikʼin jun li hermaan xookoho chi rilbʼal jun li ixq li kixkʼulubʼa li hu Laj Kʼaakʼalehom ut Ajsi aawu! Xbʼeenwa xqaye re: «Saʼ li qʼoqyink aʼin yooko xkʼutbʼal rehebʼ li kristiʼaan jun li naʼlebʼ li jwal wank xwankil li wank saʼ li Santil Hu». Aʼan kixye: «Wi chirix li Santil Hu texʼaatinaq, okanqex». Xqayaabʼasi ut xqatzʼil rix naabʼal ebʼ li raqal li naʼaatinak chirix li Xʼawabʼejilal li Yos ut li akʼ ruuchichʼochʼ. Xqakʼe reetal naq xwulak chiru li naʼlebʼ aʼin xbʼaan naq saʼ li jun chik xamaan wankebʼ aran naabʼalebʼ li ramiiw re naq teerabʼi li tqaye. Moqon aʼan ut li xbʼeelom xeʼok chi kʼanjelak chiru li Jehobʼa.

NAABʼAL NINTZOL RIKʼIN LI WIXAQIL

Chalen naq xinye naq nawaj sumlaak, kinumeʼk lajeebʼ chihabʼ tojaʼ naq xinnaw ru li wixaqil. Kʼaru kitenqʼank we re naq chaabʼil linsumʼaatin xintaw? Xintzʼaama re li Jehobʼa naq tinxtenqʼa ut xinkʼoxla: «Kʼaru nawaj xbʼaanunkil rikʼin linyuʼam naq ak xinsumlaak?».

Saʼ 1953 naq kiraqeʼk li nimla chʼutam li kiʼuxmank saʼ li Estadio de los Yankees, xinnaw ru li xMary Aniol. Li hermaan aʼin ut li wiitzʼin xeʼwank saʼ li xkabʼ Tzolok saʼ Galaad ut yookebʼ chi kʼanjelak saʼ kabʼichal. Jwal sa xchʼool li xMary naq naʼaatinak chirix li xkʼanjel aran Caribe ut chirixebʼ li kristiʼaan li xeʼxtzol li Santil Hu rikʼin saʼ xnumikebʼ li chihabʼ. Naq yooko xnawbʼal qu xqakʼe reetal naq saʼ kabʼichal naqaj xkʼebʼal chixjunil li qahoonal re kʼanjelak chiru li Yos. Joʼkan naq xooʼok chi payok ut xoosumlaak saʼ 1955. Li xMary aʼan jun chaabʼil maatan li kixkʼe we li Jehobʼa ut jun chaabʼil eetalil choʼq we. Junelik sa xchʼool saʼ li xkʼanjel aʼ yaal kʼaru tixbʼaanu. Kaw nakʼanjelak, naxkʼe xchʼool chirixebʼ li junchʼol ut junelik naxkʼe chiʼubʼej saʼ li xyuʼam li Xʼawabʼejilal li Yos (Mat. 6:33). Chiru oxibʼ chihabʼ xinwank joʼ li cheekel winq li naʼulaʼanink chʼuut ut saʼ 1958 xooʼeʼxbʼoq re naq tookʼanjelaq Betel.

Naabʼal xintzol rikʼin li xMary. Joʼ eetalil, naq tojeʼ xoosumlaak xqakʼubʼ naq tqayaabʼasi li Santil Hu saʼ kabʼichal ut naq tqabʼaanu, tqatzʼil rix oʼlaju chi raqal. Naq nokooraqeʼk chi xyaabʼasinkil ebʼ li raqal, nokooʼaatinak chirix ut naqakʼoxla chanru tqayuʼami. Naabʼal sut li xMary naxseeraqʼi we li kixtzol saʼ Galaad malaj naq kiwank joʼ li taqlanbʼilebʼ chi puktesink saʼ jalan chik tenamit. Aʼin xinxtenqʼa re naq tinnaʼlebʼaq chiʼus re naq tinchaabʼilobʼresi linseeraqʼ ut re naq twanq innaʼlebʼ naq tinwaklesi xchʼoolebʼ li qechpaabʼanel ixq (Prov. 25:11).

Li xMary kikamk saʼ li chihabʼ 2013. Jwal nawaj rilbʼal wiʼ chik ru saʼ li akʼ ruuchichʼochʼ! Abʼan naq twulaq li hoonal aʼan, nawaj xtzolbʼal xkomon innaʼlebʼ chirix li Jehobʼa ut xkʼojobʼankil inchʼool rikʼin (Prov. 3:​5, 6). Naxkʼe xsahil inchʼool xkʼoxlankil li teʼxbʼaanu ebʼ laj kʼanjel chiru li Yos saʼ li akʼ ruuchichʼochʼ. Saʼ li hoonal aʼan li Natzolok qe tixkʼut chiqu naabʼal li naʼlebʼ ut naabʼal chik tooruuq xtzolbʼal chirix. Li Jehobʼa naabʼal ak kixkʼut chiwu ut kixkʼutbʼesi li xrahom chiwix rikʼin naabʼal li naʼlebʼ, joʼkan naq maajunwa tinruuq xbʼanyoxinkil chixjunil li kixbʼaanu chiwix.