Nokootenqʼank saʼ xqʼehil «li kamsij ib’ malaj ut yal resil li yalok»

Saʼ rosoʼjikebʼ li kutan inkʼaʼ nasach qachʼool rabʼinkil resil «li kamsij ib’ malaj ut yal resil li yalok» (Mateo 24:6, Li Santil Hu, Sociedad Bíblica de Guatemala, SBG) Ra nekeʼxkʼul naabʼal li hermaan saʼ xkʼabʼaʼ li chʼaʼajkilal aʼin li yookebʼ xkuybʼal, abʼan junelik nekeʼxkʼul li tenqʼ li naʼajmank chiruhebʼ saʼ xhoonalil. Saʼ li rox esilkʼanjel re li Nekeʼjolomink re Xmolam li Jehobʼa re li chihabʼ 2022 xqabʼi resil naq saʼ Europa del Este yookebʼ xkʼubʼankil li tenqʼ choʼq rehebʼ li hermaan li xeʼxkʼul rahilal saʼ xkʼabʼaʼ li yalok li wank Ucrania. Kʼaru yookebʼ xbʼaanunkil re naq t-uxmanq aʼin usta yook li yalok u? Kʼaru rusilal nekeʼxtaw ebʼ li hermaan re Ucrania naq nabʼaanumank aʼin?

Kʼaru naʼajmank chiruhebʼ? Chanru yookebʼ xtaqlankil?

Saʼ li 24 re febrero 2022, saʼ ajwiʼ li kutan naq kitiklaak li yalok u, li chʼuut li naril li chaqʼrabʼ ut li rahilal kixkʼulubʼa naq t-oksimanq li tumin re xtenqʼankilebʼ li hermaan. Saʼ junpaat li molam re Ucrania kiʼok xloqʼbʼal li kʼaʼaq re ru ut li 27 chʼuut re tenqʼank li ak xaqabʼanbʼil, keʼok xjekʼinkil.

Joʼkan ajwiʼ ebʼ li hermaan re li nimla molam rehebʼ laj testiiw re li Jehobʼa saʼ junpaat keʼok xkʼoxlankil chanru xtenqʼankil li molam re Ucrania. Li chʼuut li naril li chaqʼrabʼ ut li rahilal ut li naril ebʼ li hu re li Nekeʼjolomink re Xmolam li Jehobʼa keʼxkʼe saʼ ruqʼ li xaqabʼanbʼilebʼ chi loqʼok saʼ chixjunil li ruuchichʼochʼ re naq teʼril aʼin rikʼin wiibʼ oxibʼ li hermaan re li molam re Ucrania ut Polonia re naq saʼ komonil teʼxkʼubʼ junaq li naʼlebʼ re tenqʼank. Rajlal kutan, ebʼ li hermaan li xaqabʼanbʼilebʼ chi loqʼok, li nekeʼril li nataqlamank ut li nekeʼxkol li qamolam chiru li chaqʼrabʼ rikʼin jun li hermaan re li chʼuut li naril li qakʼanjel aran Ucrania ut wiibʼ oxibʼ rehebʼ li hermaan li xaqabʼanbʼilebʼ chi loqʼok saʼ chixjunil li ruuchichʼochʼ nekeʼxchʼutubʼ ribʼ re xkʼubʼankil li kʼanjel.

Laj Jay Swinney, jun rehebʼ li xaqabʼanbʼilebʼ chi loqʼok saʼ chixjunil li ruuchichʼochʼ, naxye: «Aajel ru naq xbʼeenwa tqanaw kʼaru naʼajmank chiruhebʼ li hermaan. Naqaj xkʼebʼal rehebʼ li tzekemq ut li kʼanjelobʼaal re saabʼesink li kʼaynaqebʼ roksinkil. Abʼan, moko kaʼaj tawiʼ aajel ru xnawbʼal kʼaru naʼajmank chiruhebʼ, tento ajwiʼ tqataw chanru xtaqlankil aran Ucrania saʼ junpaat ut chi maakʼaʼ chʼaʼajkilal»

Saʼ li 9 re marzo 2022, ak nanawmank kʼaru aajel ru xtaqlankil. Kikʼubʼamank xtaqlankil li karton li naxkʼam chaq li tibʼ ut li kar saʼ laat, li sereal, li arros, li kenqʼ, li xaabʼon ut li hu malaj toilet. Saʼ li hoonal aʼan, kitzʼilmank rix naq saʼ li tenqʼ aʼin re kaahibʼ xamaan choʼq re jun kristiʼaan tsachmanq 65 dólar. Saʼ xkʼabʼaʼ naq nanawmank naq chi mil ebʼ li hermaan t-ajmanq chiruhebʼ li tenqʼ aʼin, li chʼuut li naril li chaqʼrabʼ ut li rahilal kixkʼulubʼa naq tsachmanq naabʼal li tumin. Abʼan, chan raj ru teʼxjekʼi chi inkʼaʼ teʼxkʼe ribʼ saʼ chʼaʼajkilal?

Saʼ li 13 re marzo, wiibʼ li hermaan re Polonia keʼxyal xbʼaanunkil jun li naʼlebʼ re rilbʼal chanru t-elq: keʼxkʼam li kʼaʼaq re ru li wank saʼ li molam aran Polonia toj saʼ jun li naʼajej re Ucrania, li nachʼ nakanaak rikʼin Leópolis (Lviv). Wiibʼ oxibʼ kutan rubʼelaj, ebʼ li hermaan re li molam re Ucrania ut Polonia keʼxkʼubʼ chanru teʼbʼihajiq. Keʼxyiibʼ chiʼus ebʼ li xhu re naq teʼruuq chi xik saʼ jalan chik tenamit chi maakʼaʼ chʼaʼajkilal, keʼxkʼe ajwiʼ reetal naq li bʼelebʼaal chʼiichʼ chi chʼolchʼo ru tixye naq yookebʼ xkʼambʼal li tenqʼ ut naq keʼok Ucrania rochbʼenebʼ li hermaan li wankebʼ aran keʼxsikʼ li bʼe li jwal nachʼ nakanaak bʼarwiʼ yookebʼ xkanabʼankil li tenqʼ. Ebʼ li kʼaʼaq re ru kiqʼaxtesimank aran Leópolis ut toj maajiʼ jun kutan ak kijekʼimank re li chʼuut re tenqʼank ut ebʼ li hermaan keʼsutqʼiik chaq Polonia chi maakʼaʼ chʼaʼajkilal. Chixjunil aʼin kibʼaanumank saʼ xkʼabʼaʼ naq chaabʼil kikʼubʼamank ut rikʼin li xtenqʼ li Jehobʼa.

Li xbʼeen sut naq keʼxyal xbʼaanunkil re rilbʼal chanru t-elq, chaabʼil kiʼelk, abʼan ebʼ li hermaan kaʼajwiʼ keʼruuk xjekʼinkil kachʼin chik ma 10 kintal. Toj naʼajmank raj xjekʼinkil 2,000 kintal. Kʼaru aajel ru xbʼaanunkil re naq saʼ junpaat tkʼamanq ut tjekʼimanq?

«Laatenamit tixyeechi’i rib’ chi anchal xch’ool»

Naq ak xyaabʼasimank saʼ jw.org chanru li yalok u yook xkʼebʼal saʼ chʼaʼajkilal ebʼ li hermaan, naabʼal li poyanam saʼ chixjunil li ruuchichʼochʼ keʼraj tenqʼank. Li najt wankebʼ rikʼin Ucrania keʼxkʼe li tenqʼ saʼ li kʼanjel re chixjunil li ruuchichʼochʼ rehebʼ laj testiiw re li Jehobʼa xbʼaan naq chʼolchʼo chiruhebʼ naq t-oksimanq chiʼus. Li nachʼ wankebʼ rikʼin Ucrania keʼxyeechiʼi roksinkil chiʼus li xhoonalebʼ, li kʼaʼaq re ru li wank rehebʼ ut li xmetzʼewebʼ re tenqʼank. Aweʼ wiibʼ oxibʼ li eetalil.

Aran Polonia, makachʼin xkʼihalil li xeʼxyeechiʼi ribʼ chi tenqʼank, keʼxkʼubʼ chi mil li karton bʼarwiʼ wank li tenqʼ ut ebʼ li kokʼal keʼxyiibʼ li kokʼ tarjeet li bʼonbʼilebʼ xbʼaan, laj Bartosz Kościelniak, jun rehebʼ li xaqabʼanbʼilebʼ chi loqʼok aran Polonia naxseeraq’i: «Sa’ Salmo 110:3, La Biblia. Traducción del Nuevo Mundo, TNM, 2019 saʼ español, naxye naq li xtenamit li Jehobʼa “tixyeechiʼi ribʼ chi anchal xchʼool”. Naabʼal sut xinyaabʼasi li aatin aʼin abʼan maajunwa wilom chi tzʼaqlok ru joʼ naq xwil chi siʼeent li poyanam li xeʼxyeechiʼi ribʼ chi tenqʼank saʼ li kutan naq kiʼajmank».

Jun li hermaan laj echal re li kʼanjel re xkʼambʼal li kʼaʼaq re ru saʼ jalan chik tenamit kixtoʼoni ebʼ li kamiʼon ut kixtoj li gasoliin li naʼajmank, aʼan naxye: «Choʼq we, aʼan aʼin li hoonal re xkʼutbʼesinkil chiruhebʼ li hermaan ut chiru li Jehobʼa naq qʼaxal ninra. Qʼaxal xsahoʼk inchʼool xyeechiʼinkil wibʼ chi tenqʼank». Re xjekʼbʼal li tenqʼ, kikʼemank 7,700 litro (2,034 galón) chi gasoliin ut ebʼ li hermaan keʼxkʼe xhoonalebʼ ut li xmetzʼewebʼ naq keʼxbʼeni kachʼin chik ma 48,000 kilómetro (30,000 leew).

Saʼ xkʼabʼaʼ li xrahom ut naq kaw keʼkʼanjelak li keʼxyeechiʼi ribʼ chi tenqʼank, saʼ li 28 re marzo, tojaʼ 15 kutan xnumik li xbʼeen kʼanjel, ak kikʼamank 1,000 kintal li tzekemq, li naʼajmank re saabʼesink ut li bʼan. Saʼ xkʼabʼaʼ naq naabʼalebʼ li hermaan ut li kristiʼaan keʼxsi li kʼaʼaq re ru, naabʼal li tumin kikolmank rix naq kikʼubʼamank li junjunq chi karton chi tenqʼ. Toj anaqwan, ebʼ laj testiiw re li Jehobʼa ak keʼxtaqla Ucrania numenaq 1,900 kintal li tenqʼ. Chanru nekeʼrekʼa ribʼ li hermaan li xeʼxkʼul li tenqʼ?

«Wank chisaʼ ebʼ li naʼlebʼ li naxkʼutbʼesi naq nokooʼeʼxra»

Naq ebʼ li karton keʼwulak Leópolis, ebʼ li chʼuut re tenqʼank re Ucrania keʼxjekʼi rehebʼ li naʼajmank chiruhebʼ. Naabʼal rehebʼ li karton aʼin kekʼamank saʼebʼ li teep li wankebʼ numenaq 1,300 kilómetro (800 leew) xnajtil rikʼin Leópolis. Usta chixjunil kikʼubʼamank chi chaabʼil kixkʼam naabʼal hoonal.a

Laj Markus Reinhardt, li naʼokenk saʼ li chʼuut li naril li qakʼanjel saʼ Ucrania, naxye: «Rikʼin li yook chi kʼulmank, naabʼalebʼ li hermaan xeʼril li xtenqʼ li Jehobʼa ut li rusilal li naxkʼam chaq abʼink chiru li xmolam, usta maajiʼ nakʼulmank junaq li rahilal. Jun eetalil, chiqajunilo yeebʼil qe naq tqaxok li haʼ ut li tzekemq choʼq re naabʼal xamaan. Chirix li naʼlebʼ aʼin laj Anton jun li cheekel winq re li chʼuut re Kiev naxye: “Qʼaxal naqabʼanyoxi re li xmolam li Jehobʼa naq xooxkawresi choʼq re li chʼaʼajkilal joʼ aʼin. Xkʼulankil qahaʼ ut qatzekemq ut wank ajwiʼ qikʼin jun li raay li kixkol li qayuʼam”. Us naq ebʼ li hermaan xeʼxbʼaanu chixjunil li kiyeemank rehebʼ, rikʼin aʼin li qamolam kiwank xhoonal re xkʼubʼankil li tenqʼ».

Kʼaru xeʼrekʼa ebʼ li hermaan naq kiwulak li tenqʼ? Laj Míkola ut li xZinaida, li wankebʼ Járkov, nekeʼxye: «Naxtochʼ qachʼool rilbʼal naq nekeʼxkʼe xchʼool chiqix. Naqabʼanyoxi naq keʼxtaqla chaq li qatzekemq ut li bʼan. Rikʼin aʼin naqil naq li Jehobʼa yook qatenqʼankil». Li xValentina li wank ajwiʼ aran, naxye: «Naq kitiklaak li yalok u najt nokooʼoybʼenink re xloqʼbʼal li qatzekemq ut wank sut inkʼaʼ naqataw li naʼajmank chiqu. Abʼan li Jehobʼa yook rilbʼal li yook chi kʼulmank. Joʼkan naq kixbʼaanu naq ebʼ li hermaan teʼxkʼam chaq ebʼ li karton li wank chisaʼ li naʼajmank chiqu. Naq nakaawil naq maakʼaʼ chik naruhank xbʼaanunkil nakaakʼe reetal chanru li Jehobʼa ut li xmolam nakatxtenqʼa. Qʼaxal naxkʼojobʼ aachʼool xkʼulbʼal li tenqʼ tzʼaqal saʼ xhoonalil».

Laj Evguen ut li xʼIrina, li tento keʼxkanabʼ Mariúpol, nekeʼxye: «Jwal naqabʼanyoxi naq xeʼtenqʼank ut xeʼxkʼe xchʼool chirix li qajunkabʼal. Li tenqʼ kiwulak tzʼaqal saʼ li hoonal naq naʼajmank chiqu. Xbʼeenwa xqakʼoxla naq saʼ li karton kaʼajwiʼ wank ebʼ li kʼaʼaq re ru li naʼajmank chiqu, abʼan naq xqate, xqakʼe reetal naq wank ajwiʼ chisaʼ ebʼ li naʼlebʼ li naxkʼutbʼesi naq nokooʼeʼxra».

Chʼolchʼo tzʼaqal naq li Jehobʼa kiroksi li santil musiqʼej re xbʼeresinkil li xmolam ut xkʼebʼal li tenqʼ li naʼajmank ru saʼ xqʼehil «li kamsij ib’ malaj ut yal resil li yalok». Kibʼaanumank ajwiʼ aʼin rikʼin li tenqʼ tumin li xeekʼe saʼ li kʼanjel re chixjunil li ruuchichʼochʼ joʼ ajwiʼ saʼebʼ li jalan jalanq chi naʼlebʼ li natawmank saʼ donate.jw.org. Qʼaxal naqabʼanyoxi naq nekextenqʼank chi anchal eechʼool!

Saʼ junpaat nokootenqʼank ut naqil naq us t-elq

1. 

   24 re febrero 2022: Li chʼuut li naril li chaqʼrabʼ ut li rahilal kixkʼubʼ roksinkil li tumin re naq li molam li wank Ucrania, truuq xtenqʼankilebʼ li hermaan.

2. 

   24 re febrero toj 8 re marzo 2022: Li qamolam li wank Ucrania kixloqʼ ebʼ li kʼaʼaq re ru ut kiroksi li chʼuut re tenqʼank re xjekʼinkil. Li qamolam ajwiʼ kixkawresi ribʼ chi xkʼulbʼal ut xjekʼinkil ebʼ li kʼaʼaq re ru li kichalk Polonia.

3. 

   9 re marzo 2022: Li chʼuut li naril li chaqʼrabʼ ut li rahilal kixkʼulubʼa naq ttaqlamanq li tenqʼ saʼ li tenamit Ucrania.

4. 

   10 toj 12 re marzo 2022: Kikʼubʼamank jun li bʼihaaj re rilbʼal chanru t-elq xtaqlankil ebʼ li kʼaʼaq re ru ut ebʼ li tzekemq chalen Polonia toj Leópolis (Ucrania).

5. 

   13 re marzo 2022: Xtaqlamank xbʼeen sut li kʼaʼaq re ru ut li tzekemq chalen Polonia toj Leópolis re rilbʼal chanru t-elq li qakʼanjel.

6. 

   14 toj 16 re marzo 2022: Saʼ li tenamit Polonia, li nekeʼril li kabʼlak ut li xyiibʼankil keʼxchʼutubʼ ribʼ saʼ li naʼaj bʼarwiʼ nawank li nimla chʼutam chixkʼatq li tenamit Poznań re xkʼubʼankil ebʼ li karton rikʼin tzekemq ut ebʼ li kʼaʼaq re ru re saabʼesink.

7. 

   17 re marzo 2022: Kaahibʼ kutan chirix li xbʼeen sut naq kikʼamank li tenqʼ re rilbʼal chanru t-elq li kʼanjel, kitikibʼamank xtaqlankil 130 kintal li tenqʼ saʼ xnubʼaal li tenamit Ucrania.

8. 

   21 toj 27 re marzo 2022: Saʼ li tenamit Polonia kikʼubʼamank xkomon ebʼ li karton re xtaqlankil saʼ li tenamit Ucrania. Maajiʼ jun kutan naq kijekʼimank saʼebʼ li teep bʼarwiʼ naʼajmank.

9. 

   28 re marzo 2022: Ak xnumeʼk 20 kutan xkʼulubʼankil naq ttaqlamanq li tenqʼ saʼ li tenamit Ucrania, ak xtaqlamank 1,000 kintal chi tzekemq, li kʼaʼaq re ru re saabʼesink ut ebʼ li bʼan.

Toj anaqwan, ebʼ laj testiiw re li Jehobʼa xeʼxtaqla numenaq 1,900 kintal ebʼ li kʼaʼaq re ru li natenqʼank.