Li Yos naxye naq tiik qachʼool xbʼaan li qapaabʼal ut li qabʼaanuhom

1. Kʼaru naru naqakʼoxla chirix li xpaabʼal laj Abrahán?

USTA naabʼalebʼ ak rabʼihomebʼ chirix laj Abrahán, li xkʼihalil moko naabʼal ta nekeʼxnaw chirix. Abʼan laaʼo naqanaw ru chiʼus. Jun eetalil, naqanaw naq li Santil Hu naxkʼabʼaʼi joʼ «xyuwaʼ chixjunilebʼ li wankebʼ xpaabʼal» (Rom. 4:11). Abʼan maare naqakʼoxla ma tooruuq tawiʼ xkʼambʼal qe rikʼin laj Abrahán ut naq qʼaxal kawaq li qapaabʼal joʼ li xpaabʼal. Li xyaalal aʼan naq tooruuq xbʼaanunkil.

2. Kʼaʼut wank xwankil naq tqatzʼil rix li xyuʼam laj Abrahán? (Santiago 2:​22, 23).

² Li truuq qatenqʼankil re naq li qapaabʼal chanchanaq re laj Abrahán aʼan xtzʼilbʼal rix li xyuʼam. Aʼan junelik kiʼabʼink chiru li kiyeeheʼk re xbʼaan li Yos: kiqʼaxonk saʼ jun li naʼajej li najt nakanaak, kiwank saʼebʼ li kokʼ ochoch chiru naabʼal chihabʼ ut kiʼabʼink naq kiyeeheʼk re naq tixmayeja laj Isaac, li ralal. Rikʼin aʼin kixkʼutbʼesi naq kaw xpaabʼal. Saʼ xkʼabʼaʼ li xpaabʼal ut li xbʼaanuhom, li Jehobʼa kirusila ru ut kiwank saʼ amiiwil rikʼin (taayaabʼasi Santiago 2:​22, 23). Joʼkan ajwiʼ, li Jehobʼa naraj naq chiqajunilo, saʼ xyanq aʼin laaʼat, tqataw li rusilal ut toowanq choʼq ramiiw. Joʼkan naq kixbʼaanu naq laj Pablo ut laj Santiago teʼxtzʼiibʼa resil li xyuʼam laj Abrahán. Anaqwan tqatzʼil rix jun li naʼlebʼ li jwal wank xwankil li nayeemank saʼ li tasal kaahibʼ re li hu Romanos ut saʼ li tasal wiibʼ re li hu Santiago chirix laj Abrahán.

3. Kʼaru raqal xeʼroksi laj Pablo ut laj Santiago?

³ Laj Pablo ut laj Santiago keʼroksi Génesis 15:6 li naxye naq laj Abrahán «kixpaabʼ li Qaawaʼ, ut aʼan kikʼeheʼk saʼ ajl choʼq xtiikilal xchʼool». Kʼaru naraj xyeebʼal naq li Jehobʼa naxye naq junaq li kristiʼaan tiik xchʼool? Naq sa xchʼool rikʼin ut naq maakʼaʼ xmaak chiru. Chʼolchʼo naq nasach qachʼool rilbʼal naq li Jehobʼa naxye naq junaq li kristiʼaan maakʼaʼ xmaak usta moko tzʼaqal ta re ru li xyuʼam ut aj maak. Chʼolchʼo naq nakaawaj naq li Jehobʼa joʼkan ajwiʼ tatril ut tatruuq xbʼaanunkil. Tqil kʼaʼut li Jehobʼa kixye naq tiik xchʼool laj Abrahán ut li tento tqabʼaanu re naq joʼkan ajwiʼ tixye chiqix.

TENTO NAQ WANQ QAPAABʼAL RE NAQ LI YOS TIXYE NAQ TIIK QACHʼOOL

4. Kʼaru naxbʼaanu naq inkʼaʼ tiikaq qachʼool?

⁴ Saʼ li Esilhu choʼq rehebʼ laj Roma, laj Pablo kixye naq chixjunilebʼ li kristiʼaan ebʼ aj maak (Rom. 3:23). Chan put ru naq li Yos sa xchʼool qikʼin ut tixye naq tiik qachʼool? Laj Pablo kiroksi li eetalil chirix laj Abrahán re xtenqʼankilebʼ laj paabʼanel re xsumenkil li patzʼom aʼin.

5. Kʼaʼut li Jehobʼa kixye naq laj Abrahán tiik xchʼool? (Romanos 4:​2-4).

⁵ Naq laj Abrahán wank chaq Canaán li Jehobʼa kixye naq tiik xchʼool. Kʼaʼut kixye naq tiik xchʼool? Moko xbʼaan ta naq laj Abrahán naxyuʼami chi tzʼaqal re ru li Xchaqʼrabʼ laj Moisés (Rom. 4:13). Chanru naqanaw? Xbʼaan naq li tenamit Israel kixkʼul li Chaqʼrabʼ aʼin naq ak xnumeʼk 400 chihabʼ. Joʼkan bʼiʼ, kʼaʼut li Jehobʼa kixye naq laj Abrahán tiik xchʼool? Li Jehobʼa kirusila ru ut kixye naq tiik xchʼool xbʼaan li xpaabʼal (taayaabʼasi Romanos 4:​2-4).

6. Kʼaʼut naxye li Jehobʼa naq tiik xchʼool jun laj maak?

⁶ Moqon laj Pablo kixchʼolobʼ naq junaq li naxpaabʼ li Yos «ilbʼilaq naq tiik xchʼool saʼ xkʼabʼaʼ li xpaabʼal» (Rom. 4:5). Ut kixye ajwiʼ: “Aʼin li yook chaq xyeebʼal laj David naq kiʼaatinak chirix li winq li kiʼileʼk xbʼaan li Yos naq tiik xchʼool usta li winq aʼin maakʼaʼ xbʼaanuhom: «Sahebʼ saʼ xchʼool li xeʼkuyeʼk xmaak chirix li maaʼusilal li xeʼxbʼaanu chaq ut li xeʼtzʼapeʼk ru li xmaak; sa saʼ xchʼool li qas qiitzʼin li inkʼaʼ nakʼeheʼk saʼ ajl li xmaak xbʼaan li Jehobʼa»” (Rom. 4:​6-8; Sal. 32:​1, 2). Li Yos naxkuy malaj naxtzʼap ru chi junajwa li xmaak ebʼ li kristiʼaan li nekeʼpaabʼank, inkʼaʼ chik naxkʼe saʼ ajl li xmaakebʼ. Li Jehobʼa narilebʼ li kristiʼaan aʼan joʼ tiikebʼ xchʼool ut maakʼaʼebʼ chik xmaak saʼ xkʼabʼaʼ li xpaabʼal.

7. Saʼ kʼaru naʼlebʼ tiikebʼ xchʼool laj kʼanjel chiru li Yos re najter qʼe kutan?

⁷ Usta laj Abrahán, laj David ut jalanebʼ chik aj kʼanjel chiru li Yos xeʼyeeheʼk naq tiikebʼ xchʼool toj nekeʼmaakobʼk ut moko tzʼaqalebʼ ta re ru li xyuʼam. Li Yos kirilebʼ chi maakʼaʼebʼ xmaak saʼ xkʼabʼaʼ li xpaabʼalebʼ naq kixjuntaqʼeeta rikʼinebʼ li kristiʼaan li inkʼaʼ nekeʼxloqʼoni ru (Efes. 2:12). Saʼ li Esilhu choʼq rehebʼ laj Roma laj Pablo chi chʼolchʼo ru kixye naq re wank choʼq ramiiw li Jehobʼa aajel ru naq wank qapaabʼal. Aʼan kikʼulmank rikʼin laj Abrahán ut laj David ut joʼkan ajwiʼ naru nayeemank chiqix.

KʼARU XJUNTAQʼEETALIL LI PAABʼAL UT LI BʼAANUHOM?

8, 9. Kʼaru naʼlebʼ moko yaal ta nekeʼxtaw ru wiibʼ oxibʼ ut kʼaʼut?

⁸ Chiru naabʼal chihabʼ, ebʼ li nekeʼkʼamok bʼe saʼ li jalan jalanq chi bʼalaqʼil paabʼal nekeʼxwechʼ rix li xjuntaqʼeetalil li paabʼal ut li bʼaanuhom. Wiibʼ oxibʼ nekeʼxye naq re xtawbʼal li kolbʼa ibʼ tzʼaqal rikʼin xpaabʼankil li Qaawaʼ Jesukriist. Maare qabʼihom li aatin «Chaapaabʼ li Jesús ut tatkoleʼq». Maare ebʼ li nekeʼkʼamok bʼe saʼ li bʼalaqʼil paabʼal aʼin nekeʼroksi li naxye Romanos 4:​6, bʼarwiʼ laj Pablo naʼaatinak chirix li «winq li kiʼileʼk xbʼaan li Yos naq tiik xchʼool usta li winq aʼin maakʼaʼ xbʼaanuhom». Abʼan junchʼol chik nekeʼxye naq aajel ru rulaʼaninkil ebʼ li naʼajej li nekeʼxye naq saant ut naq chaabʼilaq li xbʼaanuhomebʼ re naq teʼkoleʼq. Maare nekeʼroksi li naxye Santiago 2:24: «Li winq nayeemank naq tiik xchʼool saʼ xkʼabʼaʼ li xbʼaanuhom ut moko kaʼaj tawiʼ saʼ xkʼabʼaʼ li xpaabʼal».

⁹ Xbʼaan naq jalan jalanq li naʼuxmank xpaabʼankil, wiibʼ oxibʼ li nekeʼxtzʼil rix li Santil Hu xeʼxtaw ru naq laj Pablo ut laj Santiago moko juntaqʼeet ta li nekeʼxkʼoxla chirix li paabʼal ut li bʼaanuhom. Nekeʼxye naq laj Pablo naxkʼoxla naq kaʼajwiʼ naʼajmank paabʼal re xtawbʼal li rusilal li Yos abʼan laj Santiago naxpaabʼ naq aajel ru li bʼaanuhom. Jun li naxtzʼil rix li Santil Hu, kixchʼolobʼ: «Laj Santiago inkʼaʼ naxtaw ru kʼaʼut laj Pablo naxye naq junaq tiik xchʼool saʼ xkʼabʼaʼ li xpaabʼal ut inkʼaʼ saʼ xkʼabʼaʼ li xbʼaanuhom». Abʼan li keʼxtzʼiibʼa laj Pablo ut laj Santiago musiqʼanbʼil xbʼaan li Jehobʼa (2 Tim. 3:16). Relik chi yaal, wank jun xchʼolobʼankil li moko chʼaʼaj ta xtawbʼal ru chirix li kixye li junjunq. Re xnawbʼal, tento tqatzʼil rix chirix kʼaru yookebʼ chik chi aatinak.

10. Chirix kʼaru bʼaanuhom yook chi aatinak laj Pablo? (Romanos 3:​21, 28; chaawil ebʼ li jalam u).

¹⁰ Chirix kʼaru bʼaanuhom yook chi aatinak laj Pablo saʼ Romanos tasal oxibʼ ut tasal kaahibʼ? Yook chi aatinak chirix «li naxye li chaqʼrabʼ». Chirix kʼaru chaqʼrabʼ? Li kixkʼe li Yos choʼq rehebʼ laj Israel saʼ xkʼabʼaʼ laj Moisés (taayaabʼasi Romanos 3:​21, 28). Chanchan tawiʼ, naq wiibʼ oxibʼ aj paabʼanel aj judiiy nekeʼchʼaʼajkoʼk chiru xkʼulubʼankil naq li Chaqʼrabʼ moko wank ta chik xwankil ut naq moko aajel ta chik ru xbʼaanunkil li naxye li Chaqʼrabʼ. Joʼkan naq laj Pablo kiroksi li eetalil chirix laj Abrahán re xkʼutbʼesinkil naq li rusilal li Yos moko natawmank ta rikʼin xbʼaanunkil «li naxye li chaqʼrabʼ», natawmank bʼan rikʼin li paabʼal. Li kixye naxwaklesi qachʼool xbʼaan naq naxkʼut naq tooruuq xtawbʼal li rusilal li Yos wi wank qapaabʼal chirix ut chirix li Kriist.

11. Chirix kʼaru bʼaanuhom yook chi aatinak laj Santiago?

¹¹ Joʼkan bʼiʼ, ebʼ li bʼaanuhom li natawmank saʼ li tasal wiibʼ re li hu Santiago moko aʼan ta «li naxye li chaqʼrabʼ» chirix li kiʼaatinak wiʼ laj Pablo. Laj Santiago yook chi aatinak chirix li kʼanjel li nekeʼxbʼaanu rajlal kutan ebʼ laj paabʼanel. Ebʼ li bʼaanuhom aʼin naxkʼutbʼesi wi jun laj paabʼanel qʼaxal wank xpaabʼal chirix li Yos malaj inkʼaʼ. Qatzʼilaq rix wiibʼ li eetalil li kiroksi laj Santiago.

12. Chanru kixchʼolobʼ laj Santiago li xjuntaqʼeetalil li paabʼal ut li bʼaanuhom? (Chaawil ebʼ li jalam u).

¹² Saʼ li xbʼeen eetalil, laj Santiago kixye naq ebʼ laj paabʼanel inkʼaʼ teʼsikʼoq u ut naq juntaqʼeet teʼril chixjunilebʼ li kristiʼaan. Kixkʼut chiruhebʼ naq wi nekeʼaatinak saʼ usilal rikʼin jun li bʼihom abʼan nekeʼxtzʼeqtaana jun li nebʼaʼ, usta teʼxye naq wankebʼ xpaabʼal relik chi yaal naq rikʼin li xbʼaanuhom jalan nekeʼxkʼutbʼesi (Sant. 2:​1-5, 9). Saʼ li xkabʼ eetalil, kiʼaatinak chirix jun laj paabʼanel li naril naq jun li kristiʼaan maakʼaʼ xtʼikr malaj xtzekemq abʼan maakʼaʼ naxbʼaanu re xtenqʼankil. Usta li kristiʼaan aʼin tixye naq wank xpaabʼal, saʼ xkʼabʼaʼ naq inkʼaʼ yook xkʼutbʼesinkil rikʼin li xbʼaanuhom, maakʼaʼ naʼok wiʼ. Laj Santiago kixtzʼiibʼa: «Li paabʼal maakʼaʼ xbʼaanuhom, kamenaq» (Sant. 2:​14-17).

13. Kʼaru eetalil kixye laj Santiago re xchʼolobʼankil naq aajel ru xkʼutbʼesinkil rikʼin li qabʼaanuhom naq wank qapaabʼal? (Santiago 2:​25, 26).

¹³ Re aatinak chirix jun li kristiʼaan li naxkʼutbʼesi rikʼin xbʼaanuhom naq wank xpaabʼal, laj Santiago kiʼaatinak chirix li xRahab (taayaabʼasi Santiago 2:​25, 26). Li ixq aʼin kirabʼi chirix li Jehobʼa ut naxnaw naq aʼan yook xtenqʼankilebʼ laj Israel (Jos. 2:​9-11). Kʼaru kixbʼaanu re xkʼutbʼesinkil naq wank xpaabʼal chirix li Jehobʼa? Kixkol wiibʼ aj chʼuuk aj Israel re naq inkʼaʼ teʼkamsiiq. Rikʼin aʼin, joʼ laj Abrahán, li ixq aʼin kiyeemank naq tiik xchʼool usta moko tzʼaqal ta re ru li xyuʼam ut moko aj Israel ta. Li xʼeetalil naxkʼut chiqu naq wank xwankil xkʼutbʼesinkil rikʼin li qabʼaanuhom naq wank qapaabʼal.

14. Chanru nachʼolobʼamank li xjalanil li keʼxtzʼiibʼa laj Pablo ut laj Santiago?

¹⁴ Joʼ ak xqil, laj Pablo ut laj Santiago jalan jalanq keʼxye chirix li paabʼal ut li bʼaanuhom. Laj Pablo kixye rehebʼ laj paabʼanel aj judiiy naq maajunwa teʼxtaw rusilal li Jehobʼa wi teʼxbʼaanu li naxye li Chaqʼrabʼ. Ut laj Santiago kixchʼolobʼ naq chixjunilebʼ laj paabʼanel tento teʼxkʼutbʼesi li xpaabʼal rikʼinebʼ li xbʼaanuhom.

15. Ye wiibʼ oxibʼ li naʼlebʼ bʼarwiʼ naqakʼutbʼesi naq wank qapaabʼal rikʼin li qabʼaanuhom. (Chaawil ebʼ li jalam u).

¹⁵ Naq li Jehobʼa naxye qe naq tqakʼam qe rikʼin li xpaabʼal laj Abrahán re naq tiikaq qachʼool, moko naraj ta xyeebʼal naq tqabʼaanu chi tzʼaqal re ru li kixbʼaanu. Relik chi yaal wank naabʼal li naʼlebʼ re xkʼutbʼesinkil rikʼin li qabʼaanuhom naq wank qapaabʼal. Tooruuq xkʼulbʼal chi sa qachʼool li toj akʼ li yookebʼ chi wulak saʼ li chʼuut, xtenqʼankilebʼ li hermaan li yookebʼ xnumsinkil rahilal ut xbʼaanunkil li chaabʼil naʼlebʼ rikʼin li qajunkabʼal. Chixjunil aʼin nawulak chiru li Jehobʼa (Rom. 15:7; 1 Tim. 5:​4, 8; 1 Juan 3:18). Jun li naʼlebʼ li wank xwankil re xkʼutbʼesinkil naq wank qapaabʼal aʼan naq nokoopuktesink chi anchal qachʼool (1 Tim. 4:16). Chiqajunilo tooruuq xkʼutbʼesinkil rikʼin li qabʼaanuhom naq naqapaabʼ naq ebʼ li xyeechiʼom li Jehobʼa teʼtzʼaqloq ru ut naq joʼ chanru naxbʼaanu aʼan li qʼaxal chaabʼil. Ut wi naqabʼaanu, chʼolchʼooq chiqu naq li Yos tixye naq tiik qachʼool ut tooril joʼ ramiiw.

LI QOYBʼENIHOM NAXKAWUBʼRESI LI QAPAABʼAL

16. Kʼaru xjuntaqʼeetalil wank li oybʼenihom ut li xpaabʼal laj Abrahán?

¹⁶ Saʼ li tasal kaahibʼ re li hu Romanos, naqataw jun chik li naʼlebʼ li qʼaxal wank xwankil li naxkʼut chiqu li eetalil chirix laj Abrahán: aajel ru naq wanq qoybʼenihom. Li Jehobʼa kixye naq saʼ xkʼabʼaʼ laj Abrahán «naabʼal li tenamit» teʼosobʼtesiiq. Qʼaxal chʼinaʼus li oybʼenihom aʼin! (Gén. 12:3; 15:5; 17:4; Rom. 4:17). Abʼanan, naq wank 100 chihabʼ re laj Abrahán ut 90 chihabʼ re li xSara, toj maakʼaʼebʼ ralal xkʼajol. Choʼq qe moko teʼruuq ta naq teʼwanq junaq xyum. Usta aʼin jun li nimla aaleek li kixnumsi laj Abrahán, aʼan «chʼolchʼo chaq chiru naq twanq choʼq xyuwaʼ naabʼal li tenamit» (Rom. 4:​18, 19). Ut saʼ xnumik li kutan, li roybʼenihom kitzʼaqlok ru: laj Abrahán kiwank choʼq xyuwaʼ laj Isaac, li ralal li qʼaxal naroybʼeni (Rom. 4:​20-22).

17. Chanru naqanaw naq li Yos truuq xyeebʼal naq tiik qachʼool ut tooril joʼ ramiiw?

¹⁷ Joʼ laj Abrahán, tooruuq xbʼaanunkil naq li Jehobʼa tixye naq tiik qachʼool ut tooril joʼ ramiiw. Joʼkan naq, naq kiʼaatinak chirix laj Abrahán, laj Pablo kixye: “Li aatin «kiʼilmank» moko kaʼaj tawiʼ kitzʼiibʼamank choʼq re, choʼq qe ajwiʼ laaʼo li ilbʼilaqo naq tiik qachʼool xbʼaan naq naqapaabʼ li kiwaklesink re chi yoʼyo li Qaawaʼ Jesús saʼ xyanqebʼ li kamenaq” (Rom. 4:​23, 24). Naʼajmank naq wank qikʼin li oxibʼ chi naʼlebʼ li kiwank rikʼin laj Abrahán: li paabʼal, li bʼaanuhom ut li oybʼenihom. Saʼ li jun chik tzolom tqatzʼil rix li kixye laj Pablo chirix li oybʼenihom saʼ li tasal oobʼ re li hu Romanos.