INKI BETO LENDA SALA KANA NTALU YA BIMA KE MATA?

Sadila Mbongo na Nge na Mayele

Kana bima ke mata ntalu, yo ke natilaka beto yonso mpasi. Kansi kudiwa ve bonso muntu ya me konda lusadisu. Kele ti mambu ya nge lenda sala yina ta sadisa nge.

SAMBU NA NKI YO KELE MFUNU?

Kana nge ke sadila ve mbongo na mayele, yo lenda sala nde nge kuma mpenza na mpasi ya mbongo mpi nge kuma ti basusi mingi. Ata nge kele ve ti mbongo mingi, kele ti mambu mingi ya nge lenda sala sambu nge sadila yo na mayele.

INKI NGE LENDA SALA?

Zinga na mingi ya makuki na nge. Kana nge ke sala yo, nge ta kudiyangisa ve mpi nge ta vanda ya kuyilama sambu na mambu ya kukonda kukana.

Kana nge ke sonika mingi ya mbongo yina nge ke zwaka mpi yina nge ke sadilaka, yo ta sadisa nge na kuzinga na mingi ya makuki na nge . Kana nge me sonika, sala yonso sambu nge sumba bima yina nge kele mpenza ti yo mfunu. Na nima, sala yonso sambu nge sadila mbongo kaka mpila nge sonikaka yo; nge lenda soba bima ya nge ta sumba kana mingi ya mbongo ya nge ke zwaka ke soba. Kana nge me kwelaka, solula ti bakala to nkento na nge na ntwala ya kusala konso kima yina.

Meka kusala diambu yai: Na kisika ya kubaka bima ya mfuka, sumba ti mbongo na maboko kana mpila kele. Bantu ya nkaka ke monaka nde kusumba bima ti mbongo na maboko ke sadisaka bo na kusadila mbongo mbote mpi na kutina bamfuka. Diaka, bakaka ntangu ya kutanga mbongo ya nge ke bumbaka na kesi to na kisika ya nkaka. Nge ta vanda ve ti basusi mingi kana nge ke zaba ntalu ya mbongo yina nge kele ti yo.

Yo lenda vanda mpasi na kuzinga na mingi ya makuki na nge. Kansi kana nge ke sonika mbongo yina nge ke zwaka mpi yina nge ta sadila, yo ta sadisa nge mingi. Yo ta sadisa nge mpi na kudiyangisa ve mingi sambu na mbongo.

“Vanda ntete sambu na kutadila mbongo yina yo ta lomba.”—Luka 14:28.

Tanina kisalu na nge. Inki nge lenda sala sambu na kutanina kisalu na nge? Mwa mambu ya nge lenda sala yo yai: Kwenda kisalu na ntangu ya mbote. Sepela ti kisalu ya nge ke sala. Sala sambu na mambote ya bantu ya nkaka mpi kuvanda ve molo. Zitisa bantu ya nkaka mpi bansiku ya kisalu. Sala yonso sambu nge kuma mayele na kisalu.

Kubebisa ve mbongo na bima ya kukonda mfunu. Kudiyula nde, ‘Keti mono ke bebisaka mbongo na mono mpamba-mpamba na bima ya kukonda mfunu?’ Mu mbandu, bantu mingi ke bebisaka mbongo ya bo me zwa na mutoki na bo na bima ya mbi bonso: Bima ya ke lawusaka (drogue), bansaka, kunwa makaya to kunwa malafu mingi. Kusala mambu yai lenda bebisa sante na bo mpi kufwa kisalu na bo.

“Kiese na muntu yina me zwa mayele . . . Kuzwa yo kele mbote kuluta kuzwa arza.”—Bingana 3:13, 14.

Bumba mbongo sambu na mambu ya kukonda kukana. Kana mpila me monana, bumba mwa mbongo sambu na badepanse ya kukonda kukana. Mbongo yina ta sadisa nge na kudiyangisa ve kana nge to muntu ya nkaka ya dibuta me bela, me vidisa kisalu to me kutana ti diambu mosi ya kukonda kukana.

“Ntangu mpi mambu ya kukonda kukana ke kuminaka [beto] yonso.”—Longi 9:11.

Inki lenda Sadisa Nge Na Kubumba Mbongo?

Vanda ti kikalulu ya kulamba nge mosi.

Kudia mbala mingi na ba restora to kusumba mbala na mbala bima yina bo me lamba dezia lenda vanda ntalu mingi. Ya kieleka, yo ke lombaka ntangu mpi bikesa mingi sambu na kulamba na nzo kansi yo lenda sadisa nge na kubumba mbongo. Yo ta sadisa nge mpi na kulandila mbote madia na nge.

Sumba bima na mayele.

Sala liste ya bima yina nge ta sumba mpi zitisa yo. Kusumba ve bisumba-sumba.
Kana bima me kita ntalu mpi kana nge kele ti mbongo, sumba yo mwa mingi. Yo yina nge fwete vanda ti kisika ya kubumba bima yina lenda pola nswalu.
Tala kana nge lenda sumba bima ya kele ve ntalu kana yo kele ya mbote.
Kusumba bima na internet lenda vanda mbote mingi sambu nge ta sumba kaka kima yina nge me kana kusumba. Kana yo ke salamaka na kisika nge ke zingaka, keti nge lenda meka kusala yo? Diaka, landila mutindu nge ke sadila mbongo na nge.
Sosa bisika ya bo ke tekaka bima ya ntalu mingi ve. Fwanisa bantalu ya bima, mumbandu masa, kura mpi bima ya nkaka.

Yindula mbote na ntwala ya kusumba bima ya mpa.

Bantu yina ke salaka batelefone mpi bima ya nkaka ke basisaka mbala na mbala bamodele na yo ya mpa sambu bo zwa mbongo. Yo yina baka ntangu ya kudiyula nde: ‘Keti yo kele mpenza mfunu nde mono sumba modele yai ya mpa? Keti mono kele na mfunu na yo bilumbu yai? Kana mono kele na mfunu ya kima ya mpa, keti yo ke lomba kaka nde mono sumba yina me katuka kubasika?’

Yidika to sadila bima ya ntama.

Tanina bima ya nge ke sadilaka sambu yo wumela, mpi kana yo kele kima ya ntalu, yidika yo kana yo me beba . Nge lenda bumba mpi mbongo kana nge ke sumba bima ya okazio.

Kuna bima na nge mosi.

Nge lenda yidika mwa kitini ya ntoto sambu na kukuna bima ya kudia. Yo ta sadisa nge na kusala ve badepanse mingi. Diaka, nge lenda teka, kukaba to ku changer yo ti bima ya nkaka.

“Balukanu ya muntu yina ke salaka ngolo ke nataka kibeni na kununga.”—Bingana 21:5.

Miles yina ke zingaka na Angleterre ke tuba nde: “Mono ti nkento na mono ke landilaka mbala na mbala ntalu ya bima yina beto ke sumbaka mingi, mpi beto ke sadilaka ve mbala mingi ba karti na beto ya banki.”

Jeremy yina ke zingaka na ÉTATS-UNIS ke tuba nde: “Na ntwala ya kukwenda kusumba bima, mono ti dibuta na mono ke salaka liste ya bima yina beto kele ti yo mfunu.”

Yael yina ke zingaka na Israël ke tuba nde: “Beto ke zikisaka mbala na mbala kana mbongo yina beto kele ti yo ta lunga na kusumba bima yina beto kele ti yo mfunu, mpi beto ke bumbaka mbongo sambu na badepanse ya kukonda kukana.”

Jeffrey yina ke zingaka na ÉTATS-UNIS ke tuba nde: “Beto ke longaka bana na beto na kuyidika bima yina me beba na kisika ya kusumba ya mpa. Mu mbandu kamio na beto to bima ya nzo. Mono ti nkento na mono ke sosaka kaka ve kusumba bima ya mpa ya me basika.”

Hono yina ke zingaka na Birmanie ke tuba nde: “Mono ke salaka ve badepense mingi sambu mono me kunaka bima na lupangu mpi mono ke sansaka bansusu. Nkutu mono ke kabisaka ndambu ya bima yango ti bantu ya nkaka.”

Papa mosi ke katula bima ya kuswaswana na kilanga.