Sambu na inki luzingu mefuluka na bampasi?

Keti paladisu ya kukonda mpasi talenda kutulama?

BAMPASI YA NGOLO KEYIKAMA KAKA​—⁠SAMBU NA INKI?

Bantu kevandaka na bampasi tuka ntama. Ata nkutu bamingi keyindula nde mayele ya tekniki ya mpa lenda kumanisa yau, kansi bampasi ya ngolo keyikama kaka.

Kufwa Bantu: Bantu fyoti kaka kekudimonaka nde bau kele na lutaninu ntangu bau ketambula na babalabala to ntangu bau mevanda na banzo na bau mosi. Na nsi mosi ya Mputu, penepene na muntu mosi na kati ya tatu kukutanaka na lufwa na mvula yai mekatuka kuluta.

Munzyunga: Kubeba ya mupepe, ya ntoto, mpi ya masa meyalumuka mingi mpenza. Na kati ya bansi yina kesosa kutoma, muntu mosi na kati ya bantu iya kekonda masa ya mbote.

Bunsukami: Bansukami ti bantu yina kele na nzala kele mingi kuluta bantangu yonso. Na bansi ya nkaka, kuluta 90 % ya bantu kezinga na bunsukami; 30 % ya bantu na kati ya nza ya mvimba kele na ngolo ya kusala kansi bau kezwa ve kisalu, penepene na mafuku 800 ya bantu mekonda kisalu yina melunga na bau​—⁠mpi ntalu na bau keyikama kaka.

Nzala: Ata kana nge kele na madya ya kufwana sambu na nge, mafuku ya bantu, yina ntalu na bau keyela kaka, kele na yau ve. Na bansi ya kukonda kutoma, konso mvula, penepene na bantu mafuku 13, mingimingi bana, kefwa sambu na nzala.

Bitumba: Bankama ya mafunda ya bantu kufwaka na bitumba ya mabuta ya mekatuka kuluta. Mpi na mvunkama ya 20, bitumba mefwa mpenza bankama mingi ya mafuku ya bantu.

Bampasi ya Nkaka: Na zulu ya bampasi yai ya beto mekatuka kutanga, yika kuyela ya kupanzana ya mabuta, bankento mingi mebutaka kukonda babakala, kuyikama ya bantu yina kekonda bifulu ya kulala, kuyalumuka ya kunwa dyamba, kuyalumuka ya nkadilu ya nsoni. Nsadi mosi ya ntama ya luyalu ya Etats-Unis kutubaka na kikuma nde: “Kele na bidimbu mingi kibeni . . . yina kemonisa nde ngidika yai mebeba mpenza.” Na bamvu 30 yai mekatuka kuluta, ntalu ya bantu kezingaka na Etats-Unis kuyikamaka na 41 %, kansi kufwa bantu na nku kuyelaka nswalunswalu tii na 560 %, bana ya makangu kukumaka tii na 400 %, balugambanu tii na 300 %, kudifwa ya batoko kulutaka 200 %. Nkadilu yango kele ya kiteso mosi na bansi ya nkaka.

Sambu na Inki Bampasi Keyikama Kaka?

Ngangi na beto kepesa mvutu. Ndinga na Yandi kebinga bantangu yai ya mefuluka na bampasi “bilumbu ya nsuka,” nsungi yina “ntangu ya mpasi mingi” tavanda. (2 Timoteo 3:​1, NW) Bilumbu ya nsuka ya inki? Ya kyeleka, Biblia ketubila “nsuka ya nza.”​—⁠Matayo 24:​3, King James Version.

Kuyikama ya bampasi ya bubu yai kemonisa pwelele nde nsuka ya ngidika ya bima yai mefinama, kumosi na nsuka ya mambi mpi bayina kesala yau. (Matayo 24:​3-14; 2 Timoteo 3:​1-5; Kusonga 12:​7-12) Kubika fyoti, Nzambi tatula maboko mpi tasala na mpila nde bampasi yonso ya bubu yai kumana kimakulu.​—⁠Yeremia 25:​31-33; Kusonga 19:​11-21.

MABUNDU YA NZA YAI MENUNGA VE

Na kisika ya kusadisa bantu sambu bau manisa bampasi ya ntangu yai, bangidika ya mabundu ya nza yai keyika ya nkaka. Na ntangu ya bitumba, Bakatolike kefwaka Bakatolike ya nkaka, Bamisioni kefwaka Bamisioni ya nkaka​—⁠na mafuku. Yau meluta ntangu mingi ve na Rwanda, kisika ntalu ya nene ya bantu kele Bakatolike, bankama ya mafunda ya bantu kufwisanaka! (Tala kifwanisu na diboko ya kimama.)

Keti Yezu lendaka kukwenda na bitumba ti munduki to ti mbele sambu na kufwa balongoki na yandi sambu nsi na bau kuswaswanaka ti yina ya yandi? Ata fyoti ve! Biblia ketuba nde: “Muntu yina kezola Nzambi fwete kuzola mpangi na yandi mpi.” (1 Yoane 4:​20, 21, NW) Mabundu ya nza yai menunga ve na kusala yau. “Bau ketuba na ntwala ya bantu nde bau kuzaba Nzambi, kansi bau kebuya yandi na bisalu na bau.”​—⁠Tito 1:​16, NW.

Dyaka, sambu yau kelanda mpenza ve minsiku ya Biblia sambu na yina metala bikalulu ya mbote, mabundu ya nza kepesa nzila na bikalulu ya mbi ya kemonana na ntoto ya mvimba.

Yezu kutubaka nde nge lenda kuswaswanisa dibundu ya luvunu na dibundu ya kyeleka na nsadisa ya ‘bambuma na yau’​—⁠na yina bamambere na yau kesala. Yandi kutubaka dyaka nde: “Nti yonso ya kebutaka mbuma ya mbote ve tazengama mpi talosama na tiya.” (Matayo 7:​15-20, NW) Ndinga ya Nzambi ketuma beto na kubasika na mabundu yina kebuta mbuma ya mbi mpi yina tazwa mbungula.​—⁠Kusonga 18:⁠4.

Dibundu ya Kyeleka Mebela Ve

Dibundu ya kyeleka “kebuta mbuma ya mbote,” mingimingi zola. (Matayo 7:17; Yoane 13:​34, 35) Inki dibuta ya Bakristu ya nza ya mvimba yina, na bumosi, kemonisa zola ya mutindu yina? Yina kebuya na kufwa bamambere ya dibundu na bau mosi, to ya dibundu ya nkaka?​—⁠1 Yoane 3:​10, 12.

Bambangi ya Yehowa mezabanaka nde bau kebutaka “mbuma ya mbote” yango. Na ntoto ya mvimba, na bansi kuluta 230, ‘bambele na bau ya bitumba, bau mekumisaka yau bansengo.’ (Yezaya 2:​4, NW) Zola na bau ya bantu kemonisama mpi na bulemfu na bau na ntuma ya Yezu na yina metala kusamuna “nsangu ya mbote” ya Kimfumu ya Nzambi na nza ya mvimba. (Matayo 24:14) Bau kesadila dyaka mpi kelongisila minsiku ya kuzanguka ya melongama na Biblia.​—⁠1 Korinto 6:​9-11.

Dibundu ya kyeleka mebela ve. Yau ketwadisa bantu na Muntu mosi kaka yina melunga na kumanisa bampasi ya bantu. Kubika fyoti, Muntu yango tatula nza ya mpa mpenza. Muntu yango yina kele nani? (Tala na nima ya lutiti yai.)

PALADISU YA KUKONDA MPASI KELE DYAMBU YA KYELEKA

Kana nge takuka, keti nge talenda ve kumanisa bampasi ya kenyokula bantu? Yau kele mpila yina mpenza! Keti beto lenda kuyindula nde Ngangi na beto ya zola, yina yandi mosi kaka kele na ngolo mpi mayele ya kumanisa bampasi ya bantu, takonda kusala mpila yina?

Biblia kemonisa nde Nzambi tatula maboko na mambu ya bantu na nzila ya luyalu na yandi ya zulu yina kele na maboko ya Yezu Kristu. Yau “takosa” baluyalu ya mbi na ntoto. (Daniele 2:44; Matayo 6:​9, 10) Mpi sambu na inki? Na kutubaka na Nzambi, muyimbi ya Bankunga kepesa mvutu nde: “Bika bau kuzaba nde nge, yina kele na zina ya Yehowa, nge mosi kaka kele ya Kuluta Kuzanguka na ntoto ya mvimba.”​—⁠Bankunga 83:​18, NW.

Ntangu nza yai tasuka, keti baguluki tavanda? Biblia ketuba nde: “Nza kele na kuluta, kansi yandi yina kesalaka luzolo ya Nzambi tabikala kimakulu.” (1 Yoane 2:​17, NW) Na wapi baguluki yina tazinga mvula na mvula? Biblia kepesa mvutu nde: “Bantu ya lunungu kaka tabaka ntoto, mpi bau tavanda pana mvula na mvula.”​—⁠Bankunga 37:​9-11, 29, NW; Bingana 2:​21, 22, NW.

Na kati ya nza ya mpa ya Nzambi, “lufwa tavanda dyaka ve, na mawa, na kudila, na mpasi mpi tavanda dyaka ve.” (Kusonga 21:​4, NW) Kufwa bantu, bunsukami, nzala, maladi, mpasi, to lufwa tavanda dyaka ve! Ya kyeleka, ata bafwa tavutuka na luzingu! “Lufutumuku tavanda.” (Bisalu 24:​15, NW) Ntoto yau mosi mpi takituka mpenza paladisu.​—⁠Yezaya 35:​1, 2; Luka 23:⁠43.

Inki beto fwete kusala sambu na kusepela na luzingu na kati ya nza ya mpa ya Nzambi? Yezu kutubaka nde: “Luzingu ya mvula na mvula disongidila nde: bau longuka kuzaba nge, Nzambi mosi kaka ya kyeleka, mpi muntu yina ya nge kutindaka, Yezu Kristu.” (Yoane 17:​3, NW) Mafuku ya bantu ya masonga ya nza ya mvimba kele na kuzwa nzayilu yango. Yau kesadisa bau na kununga bampasi mingi ya bau kekutana na yau ntangu yai, kansi kima ya kuluta mfunu, yau kepesa bau kivuvu mpenza nde bampasi yina melutila bau tamana yonso na kati ya nza ya mpa ya Nzambi.