Kutula Dikebi Kugulusaka Luzingu na Bo

YEZU KRISTU kukebisaka na ntwala nde ngidika ya bima ya Bayuda yina kusimbamaka na tempelo ya Yeruzalemi tasuka. Yandi pesaka ve dati yina nsuka yango zolaka kukwisa. Kansi, yandi monisaka mambu yina zolaka kunata na nsuka yango. Yandi longisilaka balongoki na yandi na kukangula meso mpi na kukatuka na kisika ya kigonsa.

Yezu kutubaka na ntwala nde: “Ntangu beno ta mona basoda me kwisa kuziunga bwala Yeruzalemi, beno ta zaba nde me bika fioti Yeruzalemi ke fwa.” Yandi tubaka dyaka nde: “Ntangu beno tamona kima ya mvindu yina kenataka mpasi . . . metelama na kisika ya santu, . . . ntangu yina bika bayina kele na Yudea kubanda kutina na bangumba.” Yezu kulongisilaka balongoki na yandi na kuvutuka ve na Yudea sambu na kugulusa bima ya kinsuni. Sambu na kugulusa luzingu na bo, yo lombaka nde bo tina kukonda kusukinina.—Luka 21:20, 21; Matayo 24:15, 16, NW.

Sambu na kumanisa mubulu yina kuzingaka mingi, Cestius Gallus kutwadisaka basoda ya Roma sambu na kunwanisa Yeruzalemi na mvu 66 ya T.B. Yandi kotaka nkutu na mbanza Yeruzalemi mpi kuzyungaka tempelo. Mavwanga kukotaka na mbanza yango. Bantu yina vandaka meso ya kukangula kubakisaka nde mpasi kukumaka penepene. Kansi, keti mpila ya kutina kuvandaka? Na kintulumukina, Cestius Gallus kukatulaka basoda na yandi. Bambendumuki ya Bayuda kulandaka bo. Yo vandaka ntangu ya kutina Yeruzalemi mpi Yudea yonso!

Mvula yina kulandaka, basoda ya Roma kuvutukaka na lutwadisu ya Vespasien mpi ya mwana na yandi Titus. Insi ya mvimba kukotaka na bitumba. Na luyantiku ya mvu 70 ya T.B., bantu ya Roma kuzyungaka Yeruzalemi ti kibaka mosi ya bo tungaka ti banti ya nsongi. Bo kangaka bisika yonso yina bantu lendaka kutinina. (Luka 19:43, 44) Bimvuka ya bambeni yina kuvandaka na kati ya mbanza kufwisanaka bo na bo. Basoda ya Roma kufwaka to kunataka bantu yina kubikalaka na kimpika. Bo fwaka mbanza yonso mpi tempelo na yo. Na kutadila mambu yina Josèphe (Muyuda mosi ya mvu-nkama ya ntete yina vandaka kulonguka mambu yina melutaka) kutubaka, Bayuda kuluta milio mosi kumonaka mpasi mpi kufwaka. Bo metungaka dyaka ve tempelo yina.

Kana Bakristu kuvandaka kaka na Yeruzalemi na mvu 70 ya T.B., bo zolaka kufwa bo to kunata bo na kimpika kumosi ti bantu yankaka yonso. Kansi, bantu ya ntama yina vandaka kulonguka mambu ya melutaka kutubaka nde Bakristu kutulaka dikebi na lukebisu ya Nzambi mpi bo tinaka Yeruzalemi mpi Yudea yonso, ebuna bo kwendaka na bangumba yina kuvandaka na esti ya Nzadi ya Yordani. Bankaka kumaka kuzinga na Pella, na provense ya Perea. Bo katukaka na Yudea mpi bo vutukaka dyaka ve. Kutula dikebi na lukebisu ya Yezu kugulusaka luzingu na bo.

Keti Nge Ketulaka Dikebi na Balukebisu ya Kekatukaka na Bantu ya Kutudila Ntima?

Sambu bo mewaka balukebisu mingi yina melunganaka ve, bantu mingi kemonaka balukebisu yonso mpamba. Kansi, kutula dikebi na balukebisu lenda gulusa luzingu na nge.

Na mvu 1975 na Chine, bo kebisaka bantu nde ntoto tanikana. Bamfumu kuzabisaka lukebisu yango. Bantu kuwaka yo. Mafunda mingi ya bantu kugulukaka.

Na Aprili ya 1991 na Philippines, bantu ya bwala yina vandaka kuzinga na lweka ya Ngumba ya Pinatubo kutubaka nde ngumba vandaka kubasisa midinga mpi pusiere ya tiya. Na nima ya kutadila dyambu yai kiteso ya bangonda zole, Institut philippin de volcanologie et de sismologie kupesaka lukebisu nde kigonsa kuvandaka penepene. Kukonda kusukinina, bo katulaka mafunda ya bantu na kisika yina. Na suka ya Yuni 15, ngumba kupasukaka ngolo kibeni, pusiere ya tiya kiteso ya bakilometre kibe 8 kutombukaka na zulu mpi na nima yo kwendaka kubwa na babwala yina kuvandaka na nzyunga. Kutula dikebi kugulusaka luzingu ya mafunda ya bantu.

Biblia kepesa lukebisu na yina metala nsuka ya ngidika ya bima ya ntangu yai. Ntangu yai, beto kezinga na bilumbu ya nsuka. Mutindu nsuka kefinama, keti nge kelanda na kukangula meso? Keti nge kesala kikesa sambu na kukatuka na kisika ya kigonsa? Keti nge kekebisa bantu yankaka kukonda kusukinina na kusala mutindu mosi?

[Kifwanisu ya kele na lutiti 20]

Kutula dikebi na lukebisu kugulusaka luzingu ya bantu mingi ntangu Ngumba Pinatubo kulukaka potopoto ya tiya ya kuvukana ti matadi mpi bamvindu yankaka

[Kifwanisu ya kele na lutiti 20]

Bakristu yina kutulaka dikebi na lukebisu ya Yezu kugulusaka luzingu na bo ntangu bo fwaka Yeruzalemi na mvu 70 ya T.B.