Mai

Sambu na kusadisa beto na kuzaba Mwana na yandi, Yehowa me salaka nde bo sonika Baevanzile iya (Mukanda ya Matayo, Marko, Luka mpi Yoane) na Ndinga na yandi. Baevanzile yina ke tubilaka disolo ya luzingu ya Yezu mpi ya kisalu na yandi ya kusamuna. Yo ke tubilaka mambu yina Yezu tubaka, mambu yina yandi salaka mpi mutindu yandi vandaka kudiwa. Mikanda yina iya ke sadisa beto na ‘kutadila na dikebi’ yonso mbandu ya Yezu. Yo ke tubila bitambi yina Yezu bikaka. Yo yina, kana beto ke longuka mambu yina kele na Baevanzile, beto ta zaba Yezu mbote. Yo ta sadisa beto na kulanda bitambi na yandi mbote-mbote. Sambu na kubaka mambote na mambu yina kele na Baevanzile, beto fwete suka kaka ve na kutanga yo. Beto fwete baka mpi ntangu ya kulonguka yo na dikebi yonso mpi kuyindulula mambu yina mbote-mbote. (Tala mpi Yozue 1:8, noti na nsi ya lutiti.) Sala bonso nde masolo yina nge ke tanga na Baevanzile ke salama. Mona na mabanza mambu yina salamaka mpi kudikotisa na disolo. sala mwa bansosa na mikanda yina dibundu ya Yehowa me basisaka. w21.04 4-5 § 11-13

Bamvula mingi na ntwala nde Yezu kukwisa na ntoto, Yehowa tubaka na Ndinga na yandi nde bo ta teka Mesia na mbongo ya bibende 30. (Zek. 11:12, 13) Muntu yina ta teka Yezu ta vanda na kati ya banduku na yandi. (Nk. 41:9) Profete Zekaria sonikaka diaka nde: “Bula ngungudi, mpi kimvuka ya mameme kupanzana.” (Zek. 13:7) Na kisika ya kubula sakuba sambu na mambu yai, bantu ya ntima-masonga fwete kumisa lukwikilu na bo ngolo ntangu bo ke mona mambu yina Biblia tubaka sambu na Yezu ke lungana. Mambu yai ke salama mpi bubu yai. Na bilumbu na beto, bantu ya nkaka yina vandaka Bambangi ya Yehowa me yambulaka kieleka, bo me kumaka baaposta mpi bo ke sosaka kupusa bantu ya nkaka na kulanda bo. Bo ke panzaka bansangu ya luvunu mpi bo ke tubaka mambu ya luvunu sambu na Bambangi ya Yehowa na bazulunalu, na radio, na televizio mpi na Internet. Kansi bantu ya ntima-masonga ke landaka kuvanda balongoki ya Yezu. Bo ke zabaka nde Biblia tubaka nde mambu yai yonso ta salama.—Mat. 24:24; 2 Pie. 2:18-22. w21.05 11 § 12; 12-13 § 18-19

Biblia ke monisaka pwelele nde bansadi ya Yehowa ke bakisaka mbote kieleka malembe-malembe. (Bakol. 1:9, 10) Yehowa ke sadisaka bansadi na yandi na kubakisa kieleka malembe-malembe mpi beto fwete vingila ti ntima-nda yonso ntangu yina beto ta bakisa kieleka mbote. Kana Nto-Kimvuka me bakisa nde beto fwete soba mutindu na beto ya kubakisa dilongi mosi, bo ke sobaka yo nswalu. Mabundu mingi ya Kikristu ke sobaka malongi na bo sambu yo sepedisa bantu ya mabundu na bo to sambu yo wakana ti mambu ya nsi-ntoto yai. Kansi beto Bambangi ya Yehowa, beto ke sobaka mutindu na beto ya kubakisa dilongi mosi sambu beto ke zolaka kukwenda pene-pene ya Nzambi mpi kusambila yandi mutindu Yezu sambilaka yandi. (Yak. 4:4) Beto ke sobaka ve mutindu na beto ya kubakisa malongi ya nkaka sambu bangindu ya bantu ya nsi-ntoto yai me soba, kansi beto ke salaka yo sambu na kubakisa mbote Biblia. Beto ke zolaka kieleka.—1 Bate. 2:3, 4. w21.10 22 § 12

Inki nge lenda sala kana nge ke kudiwa nge mosi? Yindula mutindu Yehowa ke sadisaka nge. (Nk. 55:22) Yo ta sadisa nge na kuyindula ve nde nge kele nge mosi. Yindula mpi mutindu Yehowa ke sadisaka bampangi yina ke kudiwaka bo mosi. (1 Pie. 5:9, 10) Na dibuta ya mpangi Hiroshi, yandi mosi mpamba muntu kele Mbangi ya Yehowa. Yandi ke tuba nde: “Kana beto ke zaba mbote nde beto yonso ke salaka ngolo sambu na kusadila Yehowa, yo lenda pesa bampangi yina kele bo mosi na kieleka kikesa.” Diaka, samba, tanga Biblia mpi kwenda mbala na mbala na balukutakanu. Songa Yehowa na pwelele yonso mambu yina ke yangisa nge. Yo kele mfunu na kutanga Ndinga ya Nzambi mbala na mbala mpi yindula mingi masolo yina ke monisa nde Yehowa ke zolaka nge. Bampangi ya nkaka ke kangaka na ntu baverse yina ke pesaka bo kikesa, mu mbandu Nkunga 27:10 mpi Yezaya 41:10. Bampangi ya nkaka diaka ke landaka mikanda yina bo me kotisa ndinga ntangu bo ke yidikaka balukutakanu to ntangu bo ke tangaka Biblia. Bo ke tubaka nde kusala mutindu yai, ke sadisaka bo na kudiwa ve bo mosi. w21.06 9-10 § 5-8

Keti muntu yina nge ke zolaka me fwa? Tanga masolo ya Biblia ya ke tubila bantu yina futumukaka sambu na kukumisa lukwikilu na nge ngolo na yina me tala kivuvu ya lufutumuku. Keti nge kele na mawa sambu bo me basisa muntu mosi ya dibuta na beno na dibundu? Longuka Biblia sambu nge ndima kibeni nde ndola yina Yehowa ke pesaka ke vandaka mbote ntangu yonso. Tadila konso mpasi yina nge ke kutana ti yo bonso dibaku ya mbote ya kukumisa lukwikilu na nge ngolo. Songa Yehowa mbote-mbote mambu yonso yina ke yangisa nge. Kudivandila ve, kangama ti bampangi. (Bing. 18:1) Sala mambu yina ta sadisa nge na kukanga ntima na mpasi yina nge ke kutana ti yo ata nge ke dila ntangu nge ke yibuka mambu yina nge ke kutana ti yo. (Nk. 126:5, 6) Landa kukwenda mbala na mbala na balukutakanu, longa nsangu ya mbote mbala na mbala mpi tanga Biblia konso kilumbu. Tula dikebi na mambu ya kitoko yina Yehowa ke tuba nde yandi ta pesa nge na bilumbu ke kwisa. Kana nge ke mona mutindu Yehowa ke sadisa nge bubu yai, lukwikilu na nge ta kuma ngolo kibeni. w21.11 23 § 11; 24 § 17

Inki mutindu balongoki ya Yezu kele bonso “bantu ya kukonda mfunu”? Banani ke vandaka bantu ya mfunu na nsi-ntoto yai? Na nsi-ntoto yai, bantu ya mfunu kele bamvwama, bantu yina me zabanaka mpi bantu yina kele ngolo. Sambu na bantu ya nsi-ntoto, balongoki ya Yezu kele “bantu ya kukonda mfunu.” (1 Bak. 1:26-29) Kansi Yehowa ke tadilaka bo ve mutindu yina. Sambu na nki Yezu tubilaka “bantu yai ya kukonda mfunu”? Balongoki ya Yezu yulaka yandi nde: “Nani kibeni kele muntu ya kuluta nene na Kimfumu ya zulu?” (Mat. 18:1) Bayuda mingi vandaka kuzola nde bantu kumona nde bo kele mfunu mingi. Muntu mosi ya mayele ke tuba nde: “Kuvanda ti lukumu mpi kuzabana vandaka diambu ya kuluta mfunu mingi na luzingu na bo.” Yezu zabaka mbote nde balongoki na yandi fwete sala ngolo sambu na kukatula mpeve ya kutesana yina Bayuda mingi vandaka ti yo. w21.06 20 § 2; 21 § 6, 8; 22 § 9

Ntumwa Polo kele mbandu mosi ya mbote sambu na bankuluntu. Mu mbandu, yandi pesaka bampangi ya Tesalonika bandongisila ntangu yandi bakisaka nde yo vandaka mfunu. Kansi na ntwala ya kupesa bo bandongisila, yandi sikisaka bo ntete sambu na kisalu na bo ya kwikama, sambu na kisalu ya ngolo yina bo vandaka kusala ti zola mpi sambu na kukanga ntima na bo. Yandi tadilaka mpi mambu yina bo vandaka kukutana ti yo mpi yandi songaka bo nde yandi me zaba nde bo vandaka kaka ya kukangama na Nzambi ata bantu vandaka kuniokula bo. (1 Bate. 1:3; 2 Bate. 1:4) Nkutu yandi songaka bampangi yina nde bo kele mbandu sambu na Bakristu ya nkaka. (1 Bate. 1:8, 9) Bo vandaka kibeni na kiese ya kuwa mutindu Polo sikisaka bo. Ntembe kele ve nde Polo vandaka kuzola bampangi na yandi mingi. Yo yina yandi pesaka bampangi ya Tesalonika bandongisila na mikanda zole yina yandi sonikilaka bo.—1 Bate. 4:1, 3-5, 11; 2 Bate. 3:11, 12. w22.02 15 § 6

Satana ke sadilaka bamfumu ya mabundu sambu na kumonisa nde Yehowa kele nku mpi nde yandi muntu kele na kisina ya bampasi ya bantu. Bankaka nkutu ke tubaka nde kana bana me fwa, Nzambi ke nataka bo na zulu sambu yandi ke vandaka ti mfunu ya bawanzio mingi. Malongi yai ke vwezaka kibeni Nzambi! Beto me zaba mbote nde Yehowa kele Tata ya zola. Kana beto ke bela maladi mosi ya ngolo to kana muntu mosi yina beto ke zolaka me fwa, beto ke tubaka ve nde Nzambi muntu kele na kisina ya bampasi yina. Kansi beto ke ndimaka nde kilumbu kele Nzambi ta belula bambefo mpi ta futumuna bantu yina me fwaka. Yo ke pusaka beto na kusonga bantu nde Yehowa kele Nzambi ya zola. Yo ke sadisaka Yehowa na kupesa mvutu na muntu yina ke sosilaka yandi. (Bing. 27:11) Yehowa kele Nzambi ya mawa. Yandi ke waka mpasi mingi kana bo ke niokula beto, kana beto ke bela to kana beto ke kutana ti bampasi ya nkaka sambu beto kele bantu ya kukonda kukuka. (Nk. 22:23, 24) Yehowa ke zabaka bampasi na beto; yandi ke zolaka kumanisa yo mpi yandi ta manisa yo.—Tala mpi Kubasika 3:7, 8; Yezaya 63:9. w21.07 9-10 § 9-10

Kubika fioti, bantu yina ke lemfukilaka Yehowa ta vanda ti dibaku ya kuluta nene ya kuzola yandi mpi ya kusambila yandi mvula na mvula. Yezu ta katula bampasi yonso yina Adami ti Eva me nataka sambu bo bakaka lukanu ya kukatuka na dibuta ya Nzambi. Yehowa ta futumuna bamilio ya bantu mpi yandi ta pesa bo dibaku ya kuzinga mvula na mvula ti nitu ya kukuka na ntoto yina ta kuma paladisu. (Luka 23:42, 43) Ntangu bansadi ya Yehowa ya dibuta na yandi awa na ntoto ta kuma bantu ya kukuka, konso muntu ta pesaka yandi “nkembo ti lukumu” mutindu Davidi tubaka. Kana nge kele na kati ya ‘kimvuka ya nene,’ nge kele ti kivuvu ya mbote kibeni. (Kus. 7:9) Kuvila ve nde Nzambi ke zolaka nge mpi yandi ke zola nde nge vanda na dibuta na yandi. Yo yina, sala yonso sambu na kusepedisa yandi. Konso kilumbu, yindula mambu yina Nzambi me tubaka nde yandi ta sala. Sepela ti dibaku ya kusambila Tata na beto ya zulu yina beto ke zolaka mingi mpi sepela ti dibaku ya kupesa yandi lukumu mvula na mvula. w21.08 7 § 18-19

Profete Yeremia longaka nsangu ya mbote bamvula kuluta 40 ata bantu ndimaka ve nsangu yina mpi ata bo teleminaka yandi. Yandi lembaka nitu sambu bambeni na yandi vandaka ‘kufinga yandi mpi kuseka yandi,’ yo yina yandi zolaka kuyambula kisalu na yandi. (Yer. 20:8, 9) Kansi yandi yambulaka ve. Inki sadisaka yandi na kulanda kulonga nsangu ya mbote mpi na kuvanda na kiese? Yandi tulaka dikebi na mambu zole ya mfunu. Ya ntete, nsangu ya Nzambi yina Yeremia vandaka kulonga bantu zolaka kupesa bo “makwisa mpi kivuvu.” (Yer. 29:11) Ya zole, Yehowa ponaka Yeremia na kutuba sambu na yandi mpi pesaka yandi nsangu sambu na kulonga bantu. (Yer. 15:16) Beto mpi ke longaka bantu nsangu yina ke pesaka bo kivuvu mpi beto kele Bambangi ya Yehowa mpi beto ke nataka zina na yandi. Kana beto tula dikebi na mambu yina, beto ta vanda na kiese ata bantu ke ndima ve nsangu yina beto ke longa bo. Yo yina, kulemba ve nitu mpi kuyambula ve kana nge ke mona nde longoki ya Biblia ke yela ve nswalu na kimpeve mutindu nge ke zola. Beto fwete vanda ntima-nda ntangu beto ke sala kisalu ya kukumisa bantu balongoki.—Yak. 5:7, 8. w21.10 27 § 12-13

Yo vanda beto ke sadilaka Yehowa banda bamvula mingi to ve, beto fwete landa kukumisa lukwikilu na beto ngolo na yandi. Sambu na nki? Sambu kana beto keba ve, lukwikilu na beto lenda lemba. Mutindu beto me mona yo, lukwikilu ke tendula kundima mambu ya kieleka ata yo ke monana ve. Beto lenda vila kukonda mpasi mambu yina beto ke mona ve. Yo yina Polo tubaka nde kukonda lukwikilu kele “disumu yina ke kangaka beto kukonda mpasi.” Inki beto fwete sala sambu na kulanda kukumisa lukwikilu na beto ngolo? (2 Bate. 1:3) Ya ntete, samba Yehowa mbala na mbala sambu na kulomba yandi mpeve santu. Sambu na nki? Sambu lukwikilu kele kikalulu yina mpeve santu ke sadisaka beto na kukuma ti yo. (Bag. 5:22, 23) Beto ta kuka ve kulanda kukumisa lukwikilu na beto ngolo na Ngangi kukonda lusadisu ya mpeve santu na yandi. Kana beto ke landa kulomba Yehowa mpeve santu, yandi ta pesa beto yo. (Luka 11:13) Beto lenda samba nde: “Pesa beto lukwikilu mingi.” (Luka 17:5) Diaka, longuka Ndinga ya Nzambi mbala na mbala.—Nk. 1:2, 3. w21.08 18-19 § 16-18

Bampangi ya minunu lenda sala mambu mingi na dibundu ya Yehowa. Ata bo lenda vanda diaka ve ngolo, bo me zaba mambu mingi na bamvula yonso yina bo me sadila Yehowa. Yandi ke landaka kusadila bo na mitindu mingi. Mu mbandu, Biblia ke tubilaka minunu yina sadilaka Yehowa na mutindu ya mbote mpi na kikesa yonso na kimununu na bo. Mu mbandu, Moize vandaka ti bamvula kiteso ya 80 ntangu yandi kumaka profete ya Yehowa mpi ntangu Yehowa ponaka yandi sambu yandi twadisa dikanda ya Izraele. Daniele landaka kuvanda kinati-nsangu ya Yehowa ata ntangu yandi kumaka ti bamvula kiteso ya 90 ti ndambu. Mbala ya nkaka ntumwa Yoane mpi vandaka ti bamvula 90 ti ndambu ntangu yandi sonikaka mukanda ya Kusonga na nsadisa ya mpeve santu. Simeoni vandaka muntu “ya lunungu mpi ya ke waka Nzambi boma.” Biblia ke tubila yandi ve mingi kansi Yehowa zabaka yandi mbote mpi pesaka yandi dibaku ya kumona Yezu ntangu yandi vandaka bebe. Yehowa pesaka yandi mpi dibaku ya kutuba mambu yina ta salama ya me tala mwana, disongidila Yezu mpi mama na yandi.—Luka 2:22, 25-35. w21.09 3-4 § 5-7

Bibuti fwete fwanisa ve mwana mosi ti mwana ya nkaka na kati ya dibuta mpi bo fwete lomba ve bana na bo na kusala mambu yina bo ta kuka ve kusala. Kana bibuti ke sala mutindu yai, yo lenda pesa bana na bo makasi. (Baef. 6:4) Mpangi-nkento Sachiko ke tuba nde: “Mama vandaka kuzola nde mono baka 100% na baekzame, kima yina mono zolaka ve kukuka kusala. Bamvula mingi me luta banda mono me manisaka nzo-nkanda, kansi bantangu ya nkaka, mono ke yindulaka nde mbala ya nkaka Yehowa ke sepelaka ve ti mono ata mono ke salaka yonso sambu na kusala mambu ya mbote.” Ntotila Davidi tubaka nde yandi vandaka ve “na nzala ya kuvanda ti bima ya nene-nene,” to yandi vandaka ve ti mfunu ya kusala mambu yina yandi ta kuka ve kusala. Kikalulu na yandi ya kudikulumusa mpi ya kuzaba bandilu na yandi ‘lembikaka yandi mpi kumisaka yandi pima.’ (Nk. 131:2) Inki dilongi bibuti lenda baka na mambu yina Davidi tubaka? Bibuti ta monisa nde bo kele ti kikalulu ya kudikulumusa mpi ya kuzaba bandilu na bo, kana bo ke sala ve mambu yina bo ta kuka ve kusala, mpi kana bo ke lomba ve bana na bo na kusala mambu yina bana ta kuka ve kusala. Sambu bana kumona nde bo kele mfunu, bibuti fwete sadisa bo na kubakisa nde, kele ti mambu yina bo ta kuka kusala mpi yina bo ta kuka ve kusala. Bibuti fwete siamisa mpi bana na bo na kuditudila balukanu yina bo ta kuka kulungisa. w21.07 21-22 § 5-6

Yehowa me pesaka konso muntu nswa ya kupona. Yo ke tendula nde beto lenda pona kana beto ta lemfukila yandi to ve. Bana ya nkaka, bibuti na bo pesaka bo ve mbandu ya mbote kansi bo me bakaka lukanu ya kusadila Yehowa mpi ya kukangama kaka na yandi. Bankaka, bibuti na bo salaka ngolo sambu na kulonga bo na kuzola Yehowa. Kansi ntangu bo kumaka bambuta, bo me yambulaka kusadila Yehowa. Konso muntu fwete pona kana yandi ta sadila Yehowa to ve. (Yoz. 24:15) Yo yina bibuti yina ke wa mpasi sambu mwana na bo me yambula kusadila Yehowa fwete kudipesa ve foti. Yo lenda salama mpi nde papa to mama kuyambula kusadila Yehowa mpi kuyambula nkutu dibuta na yandi. (Nk. 27:10) Yo lenda vanda mpasi mingi sambu na bana yina ke zitisaka bibuti na bo mpi ke zolaka bo. Baleke, kana bo me basisa papa to mama na beno na dibundu, beno ndima mpi nde Yehowa ke zaba mbote mpasi ya ngolo yina beno ke wa. Yandi ke zolaka beno mpi yandi kele na kiese mpila beno ke landa kusadila yandi na mutindu ya mbote. Beno vila mpi ve nde beno ve bantu fwete bakila bibuti na beno balukanu. w21.09 27 § 5-7

Beto lenda fwanisa muntu yina bo me basisa na dibundu ti dimeme yina ke bela maladi ya nsambukila. Maladi yina lenda sambukila mameme ya nkaka. Muntu yina ke bela na kimpeve. (Yak. 5:14) Bonso bamaladi ya nkaka yina ke sambukilaka bantu, maladi na yandi yina ya kimpeve lenda sambukila mpi bantu ya nkaka. Yo yina bantangu ya nkaka yo kele mfunu na kubasisa na dibundu, muntu yina ke bela na kimpeve. Kubasisa muntu na dibundu ke monisa nde Yehowa ke zolaka kutanina mameme na yandi yina ke kangamaka na yandi. Yo lenda sadisa muntu yina salaka disumu na kubakisa nde yandi salaka mbi mpi yo lenda sadisa yandi na kubalula ntima. Ata bo me basisa muntu na dibundu, yandi lenda landa kukwenda na balukutakanu sambu na kudia madia ya kimpeve mpi kukumisa diaka lukwikilu na yandi ngolo. Yandi lenda baka mikanda sambu na kutanga mpi kulonguka mpi yandi lenda tala manaka ya JW Télédiffision. Kana bankuluntu me mona nde yandi ke sala bansoba, bo lenda pesa yandi bandongisila mbala na mbala sambu yo sadisa yandi na kuvutukila kinduku na yandi ti Yehowa sambu yandi vutuka na dibundu. w21.10 10 § 9, 11

Bubu yai, beto ke landaka mpi mbandu ya Bakristu ya mvu-nkama ya ntete na yina me tala lusambu na mambu ya nkaka. Mu mbandu bubu yai na dibundu ya Yehowa, beto kele mpi ti bankengi ya nziunga, bankuluntu mpi bansadi ya kisalu bonso na mvu-nkama ya ntete. (Bafil. 1:1; Tito 1:5) Bonso Bakristu ya mvu-nkama ya ntete, beto ke zitisaka bansiku ya Yehowa ya me tala kuvukisa nitu mpi makwela, mambu yina Yehowa ke tubaka na yina me tala kusadila menga mpi beto ke basisaka na dibundu muntu yina me sala disumu mpi me balula ve ntima sambu na kutanina dibundu. (Bis. 15:28, 29; 1 Bak. 5:11-13; 6:9, 10; Baeb. 13:4) Biblia ke tuba pwelele nde ‘lukwikilu yina Nzambi ke ndimaka kele mosi.’ (Baef. 4:4-6) Beto kele ti dibaku ya nene ya kuvanda bansadi ya Yehowa mpi ya kuzaba kieleka ya me tala Yehowa mpi mambu yina yandi ta sala. Yo yina, beto fwete kangama ngolo na kieleka mpi kundima kibeni nde beto me longukaka kieleka. w21.10 22-23 § 15-17

Ntotila Yehoshafati kutanaka ti mpasi ya ngolo. Kimvuka ya nene ya basoda ya bantu ya Amoni, ya Moabi mpi bantu ya ntoto ya bangumba ya Seire kwisaka kunwanisa yandi, dibuta na yandi mpi bantu na yandi. (2 Bans. 20:1, 2) Inki Yehoshafati salaka? Yandi lombaka Yehowa lusadisu mpi ngolo. Kisambu ya kudikulumusa yina Yehoshafati salaka ya kele na 2 Bansangu 20:5-12 ke monisa kibeni nde yandi vandaka kutula ntima na Tata na yandi ya zulu yina yandi vandaka kuzola. Yehowa songaka Yehoshafati mambu yina yandi fwete sala na nzila ya Mulevi mosi na zina ya Yahaziele. Yandi tubaka mambu ya kele na verse ya bubu. Ya kieleka, bantu ke nwanaka ve bitumba mutindu yina. Mambu yina katukaka ve na bantu kansi Yehowa muntu tubaka yo. Yehoshafati tudilaka Yehowa ntima ya mvimba mpi yandi salaka kaka mutindu Yehowa songaka yandi. Ntangu yandi ti bantu na yandi kwendaka kunwana ti bambeni, yandi tulaka bantu yina vandaka kuyimba na ntwala mpi bo vandaka ve ti minduki na kisika ya kutula basoda yina me zaba kunwana mbote. Yehowa lungisaka mambu yina yandi silaka Yehoshafati mpi yandi bedisaka bambeni ya Yehoshafati.—2 Bans. 20:18-23. w21.11 15-16 § 6-7

Kana beto ke kutana ti bampasi, beto fwete ndima nde Yehowa ta sadisa beto na kulanda kuvanda ti kinduku ya mbote ti yandi. (2 Bak. 4:7-9) Beto fwete ndima nde Yehowa ta landa kumonisila beto zola ya kwikama sambu muyimbi-bankunga ke ndimisa beto nde “meso ya Yehowa ke talaka bantu yina ke waka yandi boma, bantu yina ke vingilaka zola na yandi ya kwikama.” (Nk. 33:18-22) Na ntwala nde beto yantika kusambila Yehowa, yandi vandaka kumonisila beto zola yina yandi ke monisilaka bantu yonso. Kansi ntangu beto me kumaka kusambila yandi, yandi ke monisilaka beto mpi zola na yandi ya kwikama. Zola ya kwikama ya Yehowa ke pusaka yandi na kutanina beto. Yandi ta landa kusadisa beto ntangu yonso na kuvanda pene-pene na yandi mpi yandi ta lungisa mambu yonso yina yandi tubaka nde yandi ta sala sambu na beto. Yandi ke zolaka nde beto landa kuvanda banduku na yandi mvula na mvula. (Nk. 46:1, 2, 7) Yo yina ata beto kutana ti mpasi ya nki mutindu, Yehowa ta pesa beto ngolo yina beto kele ti yo mfunu sambu na kulanda kuvanda banduku na yandi. w21.11 7 § 17-18

Bantu mingi na kati na beto me zaba muntu mosi yina bumbilaka muntu ya nkaka kimbeni na ntima bamvula mingi. Mu mbandu yandi bumbilaka nduku na yandi ya kisalu, nduku na yandi ya nzo-nkanda, mpangi mosi ya dibuta to muntu mosi ya dibuta kimbeni na ntima. Kuvila ve nde bampangi kumi ya Yozefi bumbilaka yandi kibeni na ntima mpi nsuka-nsuka yo pusaka bo na kusala Yozefi diambu ya mbi kibeni. (Kuy. 37:2-8, 25-28) Kansi Yozefi vutudilaka bo ve mambu ya mbi. Ntangu yandi kumaka mfumu, yandi vandaka ti dibaku ya kuvutudila bo mbi kansi yandi salaka yo ve; yandi wilaka bo mawa. Yozefi bumbilaka bo ve kimbeni na ntima. Yandi salaka mambu yina Levi 19:18 ke tuba. (Kuy. 50:19, 21) Bakristu yina ke zola kusepedisa Nzambi fwete landa mbandu ya Yozefi. Yandi lolulaka bampangi na yandi, yandi vutudilaka bo ve mbi mpi yandi bumbilaka bo ve kimbeni na ntima. Yezu tubaka nde beto fwete lolula bantu yina ke sadila beto mambu ya mbi. (Mat. 6:9, 12) Ntumwa Polo mpi songaka Bakristu nde: “Bampangi ya mono ke zolaka mingi, beno vutula ve mbi sambu na mbi.”—Bar. 12:19. w21.12 11 § 13-14

Na mpimpa ya Nisani 14, ya mvula 33 ya ntangu na beto, Yezu kwendaka na kilanga ya Getsemane. Kuna, yandi songaka Yehowa mambu yonso yina vandaka kuyangisa yandi. (Luka 22:39-44) Na bantangu yina ya mpasi, Yezu “bondilaka . . . ti kudila ya ngolo mpi mansanga.” (Baeb. 5:7) Sambu na nki Yezu sambaka na mpimpa ya nsuka na ntwala nde bo fwa yandi? Yandi sambaka sambu na kulomba Yehowa ngolo ya kukangama kaka na yandi mpi ya kusala luzolo na yandi. Yehowa waka kisambu ya Mwana na yandi mpi yandi tindaka wanzio sambu na kupesa yandi kikesa. Yezu zabaka mpi mukumba ya nene yina yandi vandaka ti yo, disongidila, ya kunwanina zina ya Papa na yandi. Yehowa waka bisambu ya Yezu. Sambu na nki? Sambu susi ya Yezu ya ntete-ntete vandaka ya kukangama kaka na Papa na yandi mpi ya kunwanina zina na yandi. Kana susi na beto ya ntete kele ya kusala mutindu Yezu salaka, yandi ta pesa mvutu na bisambu na beto mpi yandi ta sadisa beto.—Nk. 145:18. w22.01 18 § 15-17

Bubu yai, bantu mingi ke buyaka kuwa nsangu na beto sambu beto ke buyaka kukota na mambu ya politiki. Bo ke yindulaka nde beto fwete pona bamfumu ya luyalu. Kansi beto ke zabaka mbote nde kana beto ke pona nde muntu mosi kuyala beto, beto ke buya Yehowa. (1 Sam. 8:4-7) Bantu ya nkaka lenda yindula nde beto fwete tunga banzo-nkanda, balupitalu mpi kusala bimvuka sambu na kusadisa bantu. Bo ke ndimaka ve nsangu na beto sambu beto ke salaka ngolo na kisalu ya kusamuna na kisika ya kusosa mutindu ya kumanisa bampasi ya nsi-ntoto yai. Inki beto fwete sala sambu na kulanda kuvanda balongoki ya Yezu? (Mat. 7:21-23) Lukanu na beto ya ntete fwete vanda ya kusala kisalu yina Yezu pesaka beto. Beto fwete tula ve dikebi na kusosa kumanisa bampasi ya nsi-ntoto yai. Beto ke zolaka bantu mpi beto ke kudiyangisaka sambu na bampasi na bo kansi beto ke zabaka nde mutindu ya mbote ya kusadisa bo, kele kulonga bo mambu ya me tala Kimfumu ya Nzambi mpi kusadisa bo na kukuma banduku ya Yehowa. w21.05 7 § 19-20

Ata bamfumu mingi ya nsi-ntoto yai ke tubaka nde bo ke sambilaka Nzambi, bo ke zolaka ve kuyambula kimfumu na bo. Kaka mutindu bamfumu ya luyalu vandaka kusala na bilumbu ya Yezu, bubu yai mpi bamfumu ya luyalu ke telemina Mfumu yina Yehowa me tulaka ntangu bo ke nwanisa balongoki na yandi. (Bis. 4:25-28) Inki Yehowa ke sala? Nkunga 2:10-12 ke pesa mvutu. Yo ke tuba nde: “Ebuna ntangu yai, beno bantotila, beno monisa mayele ya kubakisa mambu mbote-mbote; beno ndima nde bo sungika beno, beno bazuzi ya ntoto. Beno sadila Yehowa ti boma, mpi beno wa kiese ti matekita. Beno pesa mwana lukumu, kana ve Nzambi ta wa makasi ebuna beno ta fwa ntama ti nzila, sambu makasi na yandi lenda mata nswalu. Kiese na bantu yonso yina ke tinaka na yandi.” Ti ntima-nda yonso, Yehowa ke pesa bantu yina ke teleminaka nsangu ya mbote dibaku ya kusoba. Bo lenda soba mpi kubaka lukanu ya kundima Kimfumu ya Yehowa. Kansi, ntangu ya me bikala kele fioti. Beto ke zinga na “bilumbu ya nsuka” ya nsi-ntoto yai. (Yez. 61:2) Bantu fwete zaba kieleka mpi kupona na kusadila Yehowa nswalu kibeni. w21.09 15-16 § 8-9

Polo tubaka nde beto fwete sepela ti bima yina beto kele ti yo. (Bafil. 4:12) Kinduku na beto ti Nzambi kele mfunu mingi kuluta bima yonso yina beto kele ti yo. (Hab. 3:17, 18) Beto tala mambu yina Moize songaka bantu ya Izraele na nima ya kusala bamvula 40 na ntoto ya zelo na zelo. Yandi songaka bo nde: “Yehowa Nzambi na nge me sakumuna nge na mambu yonso yina nge me sala. Yehowa Nzambi na nge me vanda ti nge bamvula yai 40, mpi nge me konda ata kima ve.” (Kul. 2:7) Na nsungi ya bamvula yina 40, Yehowa vandaka kupesa bantu ya Izraele mana sambu na kudia. Bilele yina bo katukaka ti yo na Ezipte bebaka ve ata fioti. (Kul. 8:3, 4) Yehowa ta vanda na kiese kana beto ke sepela ti bima yina beto kele ti yo ata yo kele fioti, mpi beto fwete mona nde yo kele lusakumunu na yandi mpi beto fwete pesa yandi mersi sambu na bima yango. w22.01 5 § 10-11

Bampangi-babakala yina me kwelaka, beno kele ti mukumba ya kulungisa bampusa ya bantu ya mabuta na beno. Yo yina, beno ke salaka ngolo sambu na kutanina mpi kusadisa mabuta na beno. Ntangu beno ke kutana ti bampasi, beno lenda yindula nde beno ta kuka kuyidika mambu beno mosi. Kansi beno tula ve ntima na ngolo na beno mosi. Beno samba Yehowa ntangu beno kele beno mosi sambu yandi sadisa beno. Diaka beno samba na masonga yonso ti bankento na beno. Beno longuka Biblia mpi mikanda yina dibundu ya Yehowa ke basisaka sambu na kusosa lutwadisu ya Yehowa mpi beno sadila mambu yina beno ke longuka. Bantu ya nkaka lenda sepela ve ti balukanu yina nge me baka ya me katuka na Biblia. Bo lenda tuba nde mbongo mpi bima yina nge lenda sumba ta tanina mbote dibuta na nge. Kansi kuvila ve mbandu ya ntotila Yehoshafati. (2 Bans. 20:1-30) Yandi tudilaka Yehowa ntima mpi yo monanaka na mambu yina yandi salaka. Yehowa yambulaka ve muntu yina kangamaka kaka na yandi mpi yandi ta yambula nge ve.—Nk. 37:28; Baeb. 13:5. w21.11 15 § 6; 16 § 8

Nzambi me salaka beto na kifwani na yandi yo yina beto ke zolaka nde bo sadila bantu mambu na mutindu ya mbote. (Kuy. 1:26) Kansi, sambu beto kele bantu ya kukonda kukuka, beto lenda sambisa ve mambu mbote-mbote ata ntangu beto ke yindula nde beto me zaba mambu yonso ya me tala diambu yango. Mu mbandu, Yonasi sepelaka ve ata fioti ti lukanu yina Yehowa bakaka ya kuwila bantu ya Ninive mawa. (Yon. 3:10–4:1) Kansi, yindula mambu yina salamaka sambu Yehowa wilaka bo mawa. Bantu ya Ninive kuluta 120 000 gulukaka sambu bo balulaka ntima. Na nsuka, yo monanaka pwelele nde Yonasi muntu tadilaka mambu na mutindu ya mbi kansi Yehowa ve. Yo ke lombaka ve nde Yehowa kutendudila bantu bikuma yina ke pusaka yandi na kubaka balukanu. Ya kieleka, na ntangu ya ntama Yehowa pesaka bansadi na yandi nzila ya kupesa bangindu na bo na yina me tala balukanu yina yandi bakaka to balukanu yina yandi zolaka kubaka. (Kuy. 18:25; Yon. 4:2, 3) Diaka, bantangu ya nkaka yandi vandaka kutendula bikuma yina vandaka kupusa yandi na kubaka balukanu. (Yon. 4:10, 11) Ata mpidina, yo ke lombaka ve nde Yehowa kuyula dibanza na beto na ntwala ya kubaka lukanu mpi na nima ya kubaka lukanu sambu yandi muntu me salaka beto.—Yez. 40:13, 14; 55:9. w22.02 3-4 § 5-6

Beto ta vanda bonso ‘baleke’ kana beto ke “tadila bankaka nde bo me luta” beto. (Bafil. 2:3) Kana beto ke monisa kikalulu yai, beto ta budisa ve bankaka sakuba. Bampangi na beto yonso me luta beto na diambu mosi to na diambu ya nkaka. Beto ta bakisa yo kukonda mpasi kana beto ke tula dikebi na bikalulu na bo ya mbote. Beto fwete sadila ndongisila yai ya ntumwa Polo pesaka Bakristu ya Korinto: “Nani ke sala nde nge swaswana ti muntu ya nkaka? Inki kima ya nge kele na yo yina bo me pesaka nge ve? Ebuna, kana bo me pesaka nge yo kibeni, sambu na nki nge ke kudikumisa bonso nde bo pesaka nge yo ve?” (1 Bak. 4:7) Beto fwete sosa ve kaka nde bantu kundima beto to kuyindula nde beto me luta bantu ya nkaka. Kana mpangi mosi ke salaka badiskure ya mbote to mpangi-nkento mosi ke longukaka mbote Biblia ti bantu, yandi fwete pesa lukumu yonso na Yehowa. w21.06 22 § 9-10

Yo ke vandaka mpasi mingi sambu na bansamuni mingi na kusolula ti bantu na banzo na bo. Bansamuni ya nkaka ke zingaka na bisika ya nene yina ke vandaka ti lutaninu ya ngolo to na banzo ya nkaka yina bantu ke kotaka ve. Banzo yina lenda vanda ti bantu yina ke pesaka ve bantu ya nkaka nswa ya kukota kana bantu yina ke zingaka kuna me bingisa bo ve. Bansamuni ya nkaka ke kutaka ve bantu mingi na banzo na bo to bo ke samunaka na bisika yina bantu ke vandaka ve mingi. Bansamuni yango lenda sala bakilometre mingi kaka sambu na kusolula ti muntu mosi kansi bantangu ya nkaka bo lenda kuta mpi ve muntu yango na nzo na yandi. Kana beto ke kutana ti mambu yai, beto fwete yambula ve. Samuna na bantangu yina nge lenda kutana ti bantu. Beto ta solula ti bantu mingi kana beto ke samuna na bantangu yina bo lenda vanda na banzo. Nsuka-nsuka, muntu yonso ke vutukaka na nzo na yandi. Bampangi mingi ke samunaka na nkokila sambu bo ke kutanaka ti bantu mingi. Diaka, na bantangu yina, bantu mingi ke kudiwaka mbote mpi bo ke ndimaka kusolula ti beto. w21.05 15 § 5, 7

Mambu yina ke salama mpi bubu yai. Bantu mingi ke waka makasi ntangu Bambangi ya Yehowa ke vukanaka ve ti bo sambu na kusala bankinsi yina ke wakanaka ve ti Biblia. Mu mbandu, nkinsi ya kilumbu ya kubutuka mpi nkinsi ya lubutuku. Bantu ya nkaka ke waka makasi ntangu Bambangi ya Yehowa ke salaka ve bankinsi ya insi to ke salaka ve bankinsi ya mafwa yina ke wakanaka ve ti Ndinga ya Nzambi. Bantu yina ke salaka mambu yai lenda yindula nde bo ke sambilaka Nzambi na mutindu ya mbote. Bo lenda sepedisa ve Nzambi kana bo ke landa bikalulu ya nsi-ntoto na kisika ya kundima malongi ya Biblia. (Mar. 7:8, 9) Mambu yina lenda sadisa beto na kulanda kuvanda balongoki ya Yezu. Beto fwete zola mingi bansiku ya Yehowa mpi minsiku na yandi. (Nk. 119:97, 113, 163-165) Kana beto ke zola Yehowa, beto ta buya bikalulu yonso yina ke sepedisaka yandi ve. Beto ta bika ve nde diambu mosi kukanga beto nzila ya kuzola yandi. w21.05 6 § 15-16

Inki mutindu beto lenda sadila mambu yai ya ntumwa Polo tubaka? Sambu na kukumisa lukwikilu na beto ngolo, beto fwete longuka mbala na mbala, beto fwete samba mingi mpi beto fwete landa kusala kisalu yina Yehowa me pesaka beto. (2 Tim. 4:4) Kana beto kele ti lukwikilu ya ngolo, beto ta kudiyangisa ve sambu na mambu ya luvunu yina bantu ke tubaka sambu na Bambangi ya Yehowa. (Yez. 28:16) Kana beto ke zola Yehowa, Ndinga na yandi mpi kana beto ke zola bampangi na beto, yo ta sadisa beto na kulanda ve bantu yina me yambulaka kieleka. Na mvu-nkama ya ntete, bantu mingi bulaka sakuba mpi bo buyaka Yezu. Kansi bantu ya nkaka ndimaka yandi. Muntu mosi na kati ya Bayuda ya Sanedreni mpi “kimvuka mosi ya nene ya banganga-nzambi” vandaka na kati ya bantu yina ndimaka Yezu. (Bis. 6:7; Mat. 27:57-60; Mar. 15:43) Bubu yai mpi bantu mingi ke ndima kuvanda balongoki ya Yezu. Sambu na nki? Sambu bo ke zabaka kieleka yina kele na Biblia mpi bo ke zolaka yo. Ndinga ya Nzambi ke tuba nde: “Bantu yina ke zolaka nsiku na nge kele na ngemba mingi; kima mosi ve lenda budisa bo sakuba.”—Nk. 119:165. w21.05 13 § 20-21

Ntumwa Polo bakisaka nde mambu yonso yina yandi salaka na kisalu ya Yehowa vandaka na ngolo ya Nzambi kansi na ngolo na yandi mosi ve. Na nsadisa ya mpeve santu ya Yehowa, yandi pesaka Polo ngolo ya kusala mbote kisalu na yandi ya kusamuna ata Polo kutanaka ti mbangika, ata bo tulaka yandi na boloko mpi ata yandi kutanaka ti mambu ya nkaka ya mpasi. Timoteo yina vandaka nduku ya kisalu ya Polo tulaka mpi ntima na ngolo ya Nzambi sambu na kusamuna. Timoteo salaka banzietelo ya nda na kisalu ya kimisionere ti Polo. Polo tindaka yandi mpi na banzietelo ya nkaka sambu na kutala mpi kupesa mabundu kikesa. (1 Bak. 4:17) Mbala ya nkaka Timoteo vandaka kuyindula nde yandi me fwana ve. Yo lenda vandaka kikuma yina pusaka Polo na kusonga yandi nde: “Kubika ve nde muntu kuvweza kileke na nge.” (1 Tim. 4:12) Na bantangu yina Timoteo vandaka ti nsende na nsuni disongidila nde yandi ‘vandaka kubela mbala na mbala.’ (1 Tim. 5:23) Kansi Timoteo zabaka nde mpeve santu ya Yehowa ta pesa yandi ngolo yina yandi vandaka ti yo mfunu sambu na kusamuna nsangu ya mbote mpi kusadisa bampangi.—2 Tim. 1:7. w21.05 21 § 6-7

Dilongi yina kele na Yakobo 1:19 ke tadila kibeni bantu yina ke pesa bantu ya nkaka ndongisila. Yakobo sonikaka nde: “Konso muntu fwete wa nswalu, yandi fwete nwanina ve na kutuba, yandi fwete wa makasi nswalu ve.” Nkuluntu lenda yindula nde yandi me zaba mambu yonso ya luzingu ya mpangi, keti yo kele kibeni mutindu yina? Bingana 18:13 ke yibusa beto nde: “Kana muntu kupesa mvutu na diambu mosi na ntwala nde yandi wa banzikisa, yo kele buzoba mpi nsoni.” Kuyula muntu yandi mosi mambu ya yandi ke kutana ti yo kele mbote kuluta. Yo ke lombaka nde nkuluntu kuwa ntete na ntwala ya kutuba. Nkuluntu lenda yula mpangi yina yandi ke pesa ndongisila nde: “Inki mambu nge ke kutana ti yo?” “Inki mono lenda sala sambu na kusadisa nge?” Kana bankuluntu ke sosa ntete kuzaba mambu yina bampangi ke kutana ti yo, bo ta sadisa bampangi na bo kukonda mpasi mpi bo ta pesa bo kikesa. Kupesa muntu ndongisila ke sukaka kaka ve na kutanga mwa baverse ya Biblia to kupesa muntu ngindu mosi to bangindu zole. Bampangi ke zolaka kudiwa nde beto ke zolaka bo, nde beto ke bakisa bo mpi nde beto ke zola kusadisa bo. w22.02 17 § 14-15