Décembre

Keti muntu ya Etiopia vandaka mpenza ya kuyilama sambu na kubaka mbotika? Yindula fioti: Muntu ya Etiopia “kwendaka na Yeruzalemi sambu na kusambila.” (Bis. 8:27) Yandi kumaka muntu ya dibundu ya Bayuda. Ntembe kele ve nde yandi longukaka mambu ya Yehowa na Masonuku ya santu ya Kiebreo. Kansi yandi vandaka diaka ti nzala ya kulonguka mambu mingi. Ntangu Filipo kutanaka ti muntu ya Etiopia na nzila, Yandi kutaka muntu yango ke tanga rulo yina profete Yezaya sonikaka. (Bis. 8:28) Yandi zolaka kulanda kulonguka mambu mingi. Yandi salaka voyage ya nda katuka na Etiopia tii na Yeruzalemi sambu na kusambila Yehowa na tempelo. Filipo longaka muntu ya Etiopia bakieleka mingi ya mpa, mu mbandu kieleka ya me tala Mesia. (Bis. 8:34, 35) Zola na yandi sambu na Yehowa mpi sambu na Yezu kumaka ngolo. Yo pusaka yandi na kubaka lukanu ya mfunu na luzingu na yandi disongidila, lukanu ya kubaka mbotika mpi ya kukuma longoki ya Yezu. Filipo bakisaka nde muntu yina vandaka ya kuyilama sambu na kubaka mbotika, yo yina yandi pesaka yandi mbotika. w23.03 8-9 § 3-6

Beto ta sepedisa ve Yehowa kana beto ke kusa. (Bing. 6:16, 17) Bantu mingi bubu yai ke yindulaka nde kukusa kele ve mbi kansi beto ke yindulaka ve mutindu yina sambu yo kele mbi na meso ya Yehowa. (Nk. 15:1, 2) Ya kieleka, kana diambu mosi me salama, beto ke zolaka kutuba mambu yonso mutindu yo salamaka. Kansi, beto ke zolaka mpi ve kubasisa bantu ya nkaka, bantu ya mbi. Beto fwete tuba mpi ve mambu ya mbi sambu na bantu ya nkaka. (Bing. 25:23; 2 Bate. 3:11) Kana nge me mona nde muntu ya nkaka ke tuba mambu ya mbi sambu na muntu yina kele ve pana, soba disolo mpi tuba mambu ya ke pesa kikesa. Beto ke zinga na nsi-ntoto yina bantu mingi ke tubaka mambu ya mbi. Yo yina, beto fwete sala bikesa ya kutuba mambu yina ke sepedisaka Yehowa. Yandi ta sakumuna bikesa yina beto ke sala sambu na kutuba mambu ya mbote na kisalu ya kulonga nsangu ya mbote, ntangu beto kele na balukutakanu mpi ntangu beto ke solula ti bantu. Ntangu Yehowa ta fwa nsi-ntoto yai ya mbi, beto ta kumisaka yandi kukonda mpasi na mambu yina beto ke tuba.​—Yude 15. w22.04 9 § 18-20

Ntangu beto ke yindulaka mutindu Yehowa mpi Yezu ke zolaka beto mingi, yo ke pusaka beto mpi na kuzola bo mingi. (1 Yoa. 4:10) Beto ke kumaka diaka kuzola bo mingi ntangu beto ke bakisaka nde Yezu fwaka sambu na konso muntu na kati na beto. Ntumwa Polo zabaka mambu yina mpi yandi monisaka ntonda sambu na yo ntangu yandi sonikilaka Bakristu ya Galatia. Yandi tubaka nde: “Mwana ya Nzambi . . . zolaka mono mpi fwaka sambu na mono.” (Bag. 2:20) Sambu Yezu fwaka sambu na beto, Yehowa lenda benda nge na yandi sambu nge kuma nduku na yandi. (Yoa. 6:44) Keti nge ke waka ve kibeni kiese mutindu Yehowa monaka kima mosi ya mbote na nge mpi yandi futaka ntalu ya kuluta nene sambu nge kuma nduku na yandi? Keti yo ke kumisaka ve ngolo zola na nge sambu na Yehowa mpi sambu na Yezu? Beto fwete kudiyula nde: ‘Zola yina ke pusaka mono na kusala nki?’ Zola na beto sambu na Nzambi mpi sambu na Kristu ke pusaka beto na kuzola bantu ya nkaka.​—2 Bak. 5:14, 15; 6:1, 2. w23.01 28 § 6-7

Biblia kele mfunu mingi sambu Yehowa ke sadilaka yo sambu na kusadisa bansadi na yandi sambu bo “sadila yandi dipeka na dipeka.” Yehowa salaka nde bo sonika mikanda ya nkaka ya Masonuku na mutindu yina bantu ya kudikulumusa mpamba lenda bakisa kukonda mpasi. (Luka 10:21) Bantu ya bisika yonso ke tangaka Biblia. Kansi bantu ya kudikulumusa mpamba ke bakisaka yo mpi ke sadilaka mambu yina yo ke tubaka (2 Bak. 3:15, 16) Beto ke bakisaka mayele ya Yehowa na Biblia. Ata Yehowa ke sadilaka Masonuku sambu na kulonga bansadi na yandi yonso, yandi ke sadilaka yo mpi sambu na kulonga mpi kupesa konso muntu na kati na beto kikesa. Ntangu beto ke tangaka Ndinga ya Yehowa, beto yonso ke bakisaka nde Yehowa ke tudilaka konso muntu na kati na beto dikebi. (Yez. 30:21) Keti mbala mingi nge me tangaka verse mosi ya Biblia yina pesaka nge kikesa mpi na nima nge yindulaka nde bo sonikaka verse yango sambu na nge? Ya kieleka, bo sonikaka Biblia sambu bantu mingi kibeni kubakisa yo. Inki mutindu yo lenda vanda ti mambu yina nge kele kibeni ti mfunu na yo? Sambu Munkwa ya Biblia kele mayele mingi kibeni.​—2 Tim. 3:16, 17. w23.02 4-5 § 8-10

Beto Bakristu ya kieleka, beto ke zolaka Yehowa mingi kibeni. Beto ke zolaka kusala yonso yina beto lenda sala na kisalu na yandi. Kansi sambu na kusala yonso yina beto lenda sala sambu na Yehowa, beto fwete kuditudila balukanu ya kimpeve. Mu mbandu, kukuma ti bikalulu yina Bakristu fwete vanda ti yo, kulonguka mambu yina lenda sadisa beto mpi kusosa mitindu ya kusadisa bantu ya nkaka. Sambu na nki beto fwete yela na kimpeve? Kikuma ya ntete kele nde, beto ke zolaka kusepedisa Tata na beto ya zola yina kele na zulu. Yehowa ke waka kiese ntangu beto ke sadilaka mbote-mbote mayele na beto sambu na kusadila yandi. Diaka, beto ke zolaka kuyela na kimpeve sambu beto ke zolaka kusadisa mingi bampangi na beto. (1 Bate. 4:9, 10) Ata beto ke sambilaka Yehowa banda bamvula mingi, beto yonso lenda sala yonso sambu na kuyela na kimpeve. w22.04 22 § 1-2

Bimvuka ya politiki ya nsi-ntoto yai ta balukila Babilone ya Nene, disongidila kimvuka ya mabundu yonso ya luvunu ya nsi-ntoto. Yo ta vanda luyantiku ya mpasi ya nene. Keti yo ta sala nde bantu mingi kuyantika kusambila Yehowa? Ve. Kusonga kapu 6 ke monisa nde na ntangu yina bantu yina ke sambilaka ve Yehowa ta sosa lutaninu na bimvuka ya politiki mpi ya mumbongo ya nsi-ntoto yai yina kele bonso bangumba. Sambu bo ta pesa ve maboko na Kimfumu ya Nzambi, bo ta vanda bambeni ya Yehowa. (Luka 11:23; Kus. 6:15-17) Bansadi ya Yehowa yina ke sambilaka yandi na mutindu ya mbote ta vanda ve bonso bantu yina na mpasi ya nene. Bo mpamba ta landa kusambila Nzambi mpi bo ta buya kupesa “mbisi ya mfinda” maboko.​—Kus. 13:14-17. w22.05 16-17 § 8-9

Bansadi ya Nzambi fwete longa ‘nsangu ya mbote ya Kimfumu.’ (Mat. 24:14) Katula yina, bo fwete pesa mpi maboko na kisalu ya bawanzio yina Kusonga kapu 8 tii na 10 ke tubila. Bawanzio yina ke tubilaka mambu ya mpasi yina ta kumina bantu yina ke buyaka Kimfumu ya Nzambi. Bambangi ya Yehowa ke longaka mpi nsangu yina kele bonso “mvula ya matadi mpi tiya.” Nsangu yango ke monisa nde Nzambi ta pesa bantu ya mbi ya nsi-ntoto ya Satana ndola. (Kus. 8:7, 13) Bantu fwete zaba nde nsuka kele pene-pene sambu bo lenda sala bansoba ya nene na luzingu na bo mpi bo guluka na kilumbu ya makasi ya Yehowa. (Sef. 2:2, 3) Kansi bantu mingi ke sepelaka ve ti nsangu yina. Beto fwete vanda kikesa sambu na kulonga nsangu yango. Na mpasi ya nene, nsangu ya nsuka yina beto ta longa ta pesa diaka bantu makasi mingi kuluta.​—Kus. 16:21. w22.05 7 § 18-19

Beto baka mbandu ya bakala ti nkento yina kele Bakristu, bayina ke zola kukuma bibuti. Yo lenda vanda nde bamvula mingi, bo me landaka badiskure mingi ya ke tubila kusansa bana. Kansi, ntangu bo me kuma ti bana, badiskure yina me kuma kibeni mfunu mingi sambu na bo. Bo ke kuma ti mwana na bo mosi yina bo ta sansa. Yo kele mukumba mosi ya nene kibeni. Ya kieleka, kana mambu ya luzingu na beto me soba, malongi ya nkaka ya Biblia ke kumaka mfunu mingi sambu na beto. Yo yina, bansadi ya Yehowa ke tangaka Biblia mpi ke yindulaka yo mingi “bilumbu yonso” ya luzingu na bo mutindu Yehowa songaka bantotila ya Izraele na kusala. (Kul. 17:19) Bibuti, beno kele ti mukumba ya nene kibeni disongidila mukumba ya kulonga bana na beno mambu ya Yehowa. Kansi, beno fwete suka kaka ve na kulonga bo mambu ya Nzambi. Beno fwete sadisa bo na kuzola Yehowa mingi. w22.05 26 § 2-3

Beto fwete suka ve kaka na kuwa mpasi sambu na disumu yina beto salaka. Beto fwete soba kibeni. Kusoba kele kima ya mfunu yina Yehowa ke tadilaka ntangu yandi ke baka lukanu ya kulolula muntu. Kusoba ke tendula “kubaluka.” Yo ke tendula nde muntu fwete yambula kusala mambu ya mbi mpi yandi fwete yantika kusala mambu yina Yehowa ke zolaka. (Yez. 55:7) Yandi fwete soba mabanza na yandi sambu yandi kuma kuyindula bonso Yehowa. (Bar. 12:2; Baef. 4:23) Yandi fwete katula bangindu na yandi ya mbi mpi yandi fwete yambula kusala mambu ya mbi. (Bakol. 3:7-9) Ya kieleka, lukwikilu na beto na kimenga ya Kristu ke sadisaka Yehowa na kulolula beto mpi na kuyobisa beto sambu na kukatula beto na disumu. Kansi yandi ta lolula beto na nsadisa ya kimenga yina kana yandi me mona kibeni nde beto ke sala bikesa ya masonga sambu na kusoba bikalulu na beto ya mbi.​—1 Yoa. 1:7. w22.06 6 § 16-17

Banda Adami ti Eva me kolamaka na Yehowa, bantu ke sadilanaka mambu ya mbi. (Lon. 8:9) Mu mbandu, bantu ke sadilaka kiyeka na bo sambu na kusadila bantu ya nkaka mambu ya mbi, babandi ke sadilaka bantu ya nkaka mambu ya mbi, bana ya nzo-nkanda ke sadilanaka mambu ya mbi mpi bo ke finganaka mpi bantu ya nkaka ke niokulaka bantu ya mabuta na bo. Yo yina, bantu ke waka bantu ya nkaka boma. Inki Satana ke salaka ntangu beto ke wa bantu boma? Kana beto ke wa bantu boma, Satana lenda pusa beto na kuyambula kulonga nsangu ya mbote mpi na kusala ve mambu ya nkaka yina Yehowa ke songaka beto na kusala. Satana me pusaka baluyalu na kubuyisa kisalu na beto mpi na kuniokula beto. (Luka 21:12) Na nsi-ntoto yai ya Satana, bantu mingi ke panzaka bansangu ya luvunu mpi bo ke kusilaka Bambangi ya Yehowa makambu. Bantu yina ke ndimaka mambu yina ya luvunu lenda seka beto to nkutu bo lenda nwanisa beto. (Mat. 10:36) Keti beto fwete yituka sambu na mayele ya mbi yina Satana ke sadilaka? Beto fwete yituka ve ata fioti. Yandi sadilaka mpi mayele yina ya mbi na mvu-nkama ya ntete.​—Bis. 5:27, 28, 40. w22.06 16 § 10-11

Banani ta vanda na kati ya “bantu mingi” yina bo ta nata na lunungu? Yo ta vanda bantu yina ta futumuka mpi bayina ta guluka na Armagedoni ti bana yina lenda butuka na nsi-ntoto ya mpa. Na nsuka ya bamvula 1 000 bantu yonso na ntoto ta kuma bantu ya kukuka. Beto fwete vila ve nde ata muntu kele muntu ya kukuka, yo ke tendula ve nde yandi ta baka luzingu ya mvula na mvula kaka mpidina. Beto tadila mbandu ya Adami ti Eva. Bo vandaka bantu ya kukuka, kansi yo lombaka nde bo lemfukila Yehowa Nzambi sambu bo zinga mvula na mvula. Kansi diambu ya mawa kele nde bo lemfukilaka ve Yehowa. (Bar. 5:12) Sambu bantu yonso ta kuma bantu ya kukuka na nsuka ya bamvula 1 000, keti yo ke tendula nde bantu yonso yina ya kukuka ta lemfukila Yehowa mvula na mvula? Keti bantu ya nkaka ta landa mbandu ya Adami ti Eva yina kolamaka na Yehowa ata bo vandaka bantu ya kukuka? Yo kele mfunu nde beto pesa bamvutu na bangiufula yina. w22.09 22-23 § 12-14

Ntangu nge ke monaka bampasi yonso ya kele na nsi-ntoto, keti nge ke ndimaka kukonda mpasi nde mambu ta bonga na bilumbu ke kwisa? Bantu ya mabuta ke zolanaka diaka ve. Bantu ke landa kaka kukuma nku, bwimi mpi mubulu. Yo ke vandaka mpasi sambu bantu mingi kutudila bamfumu ntima. Kansi mambu yai yonso lenda ndimisa nge kibeni nde mambu ta bonga na bilumbu ke kwisa. Sambu na nki? Sambu bantu ke sala kibeni mambu yina Biblia tubaka nde bantu ta sala na “bilumbu ya nsuka.” (2 Tim. 3:1-5) Ata muntu mosi ve ya masonga lenda buya nde mbikudulu yina ke na kulungana mpi yo ke monisa kibeni nde Kristu Yezu me kumaka Ntotila ya Kimfumu ya Nzambi. Kansi yina kele kaka mbikudulu mosi na kati ya bambikudulu mingi yina ke tubilaka Kimfumu ya Nzambi. Yo ke vandaka mpasi na kubakisa mbote mutindu lele ta vanda ntangu tayere ke zengaka yo bitini-bitini. Kansi ntangu yandi ke tungaka yo, yo ke kumaka lele ya mvimba. Mutindu mosi, beto ta mona nde kuvukisa bambikudulu yai yonso ta sadisa beto na kubakisa mbote nde nsuka me kuma kibeni pene-pene kaka mutindu Yehowa tubaka. w22.07 2 § 1-2

Na nsungi ya maladi ya coronavirus, bo pesaka beto lutwadisu ya pwelele na mutindu ya kusala balukutakanu ya dibundu mpi ya kulonga nsangu ya mbote. Kukonda kusukinina beto yantikaka kusala balukutakanu ya dibundu, balukutakanu ya nene mpi balukutakanu ya distrike na nzila ya Internet. Beto yantikaka mpi kulonga nsangu ya mbote na nzila ya mikanda yina beto vandaka kusonikila bantu mpi na nzila ya telefone. Yehowa sakumunaka bikesa na beto. Babetele mingi tindaka barapore yina monisaka nde ntalu ya bansamuni kumaka mingi kibeni. Diaka, bampangi mingi kutanaka ti mambu mingi yina pesaka kikesa na nsungi ya maladi ya coronavirus. Bantu ya nkaka yindulaka nde organizasio lutisaka ndilu na bansiku yina bo vandaka kupesa sambu na maladi ya coronavirus. Kansi na nima, yo monanaka pwelele mbala na mbala nde bansiku yina bo vandaka kupesa beto vandaka mbote kibeni. Kana beto yindula mutindu Yezu ke twadisa bantu na yandi na zola yonso, yo ke monisa beto kibeni nde, Yehowa ti Mwana na yandi yina yandi ke zolaka ta vanda ti beto ata mambu ya nki mutindu kusalama na bilumbu ke kwisa.​—Baeb. 13:5, 6. w22.07 13 § 15-16

Beto fwete kumisa Yehowa mpi kupesa yandi mersi sambu na bima ya mbote yina yandi me pesaka beto. Mu mbandu, beto lenda pesa yandi mersi sambu na bakulere ya kitoko ya bintuntu, madia ya kitoko ya mutindu na mutindu yina ke manaka ve mpi sambu na banduku ya mbote yina ke pesaka beto kikesa. Tata na beto ya zola ke pesaka beto bima yina mpi bima mingi ya nkaka sambu beto vanda na kiese. (Nk. 104:12-15, 24) Kima ya kuluta mfunu, beto fwete pesa Yehowa mersi sambu na madia mingi ya kimpeve yina yandi ke pesaka beto mpi sambu na kivuvu ya kitoko yina yandi me pesaka beto sambu na bilumbu ke kwisa. Beto lenda vila kukonda mpasi na kupesa Yehowa mersi sambu na mambu yonso yina yandi ke salaka sambu na beto. Kansi nki lenda sadisa nge na kuvila ve? Nge lenda sala liste ya bima yina nge lombaka Yehowa mpi mbala na mbala tala liste yango sambu na kutala bima yina Yehowa me pesa nge dezia. Na nima, sala kisambu sambu na kupesa yandi mersi sambu na bima yango.​—Bakol. 3:15. w22.07 22 § 8-9

Beto me zaba nde, kulonguka kieleka mpamba me fwana ve. Sambu na kubakila yo kibeni mambote, beto fwete tambula na kieleka, disongidila kusadila mambu yina beto ke longuka. Kana beto sala mpidina, kieleka ta natila beto kiese kibeni. (Yak. 1:25) Inki beto lenda sala sambu na kundima kibeni nde beto ke tambula na kieleka? Mpangi mosi tubaka nde, beto fwete sala bikesa ya kuzaba bisika yina ke kwendila ve mbote na luzingu na beto mpi bisika yina beto ta zola nde beto sala diaka ngolo sambu yo kuma mbote. Ntumwa Polo tubaka nde: “Na kiteso yina beto me yela, beto landa kutambula na mutindu yina me fwana na nzila yai mosi.” (Bafil. 3:16) Yindula mambote yina beto ke bakaka kana beto ke sala yonso sambu na ‘kulanda kutambula na kieleka.’ Beto ke kumaka ti bikalulu ya mbote mpi beto ke sepedisaka Yehowa mpi bampangi Bakristu. (Bing. 27:11; 3 Yoa. 4) Yo kele bikuma ya mbote kibeni ya ke pusa beto na kuzola kieleka mpi na kutambula na kieleka. w22.08 18-19 § 16-18

Inki bankuluntu lenda sala sambu na kumonisa nde bo ke zolaka Yehowa mpi Yezu? Kima ya mfunu yina bankuluntu lenda sala kele kulungisa bampusa ya mameme ya Yezu. (1 Pie. 5:1, 2) Yezu songaka ntumwa Piere mambu yina pwelele. Ntangu Piere buyaka Yezu mbala tatu, yandi vandaka ti mpusa ya ngolo ya kumonisa kibeni nde yandi vandaka kuzola Yezu. Ntangu Yezu futumukaka, yandi yulaka Piere nde: “Simoni mwana ya Yoane, keti nge ke zolaka mono?” Beto ke ndima kibeni nde Piere zolaka kusala kima mosi yina zolaka kumonisa kibeni nde yandi vandaka kuzola Mfumu na yandi. Yezu songaka Piere nde: “Gungula mameme na mono ya fioti.” (Yoa. 21:15-17) Piere landaka kukeba mbote-mbote mameme ya Yezu sambu na kumonisa nde yandi vandaka kuzola yandi. Bankuluntu, nki mutindu beno lenda monisa nde mambu yina Yezu songaka Piere kele mpi mfunu sambu na beno? Beno lenda monisa nde beno ke zolaka Yehowa mpi Yezu mingi kana beno ke baka ntangu ya kupesa bampangi kikesa mpi ya kusadisa bayina me yambulaka kusadila Yehowa na kuvutukila yandi.​—Ezek. 34:11, 12. w23.01 29 § 10-11

Tina kigonsa ya kuyindula nde ata muntu mosi ve lenda bakisa diambu ya mpasi yina nge ke kutana ti yo. Kuyindula mutindu yina lenda pusa nge na kutuba nde yo kele mpasi mingi mpi nde nge ta kuka ve kukatula banzala yina ya mbi. Kansi Biblia ke tuba ve mutindu yina. Yo ke tuba nde: “Ntangu mpukumuna ke kwisa yandi ta yidika mpi nzila sambu beno kuka kukangila yo ntima.” Yo yina, ata nzala ya mbi kele ngolo nki mutindu, beto fwete ndima nde beto ta kuka kukatula yo. Yehowa ta sadisa beto na kusala ve mambu ya mbi. Beto ta kuka ve kusala nde banzala ya mbi kukwisila beto ve sambu beto kele bantu ya kukonda kukuka. Kana yo me kwisila beto, beto fwete katula yo mbala mosi mutindu Yozefi salaka ntangu yandi tinaka nkento ya Potifare. (Kuy. 39:12) Nge fwete lungisa ve banzala ya mbi yina ke kwisila nge. w23.01 12-13 § 16-17

Lunungu kele kikalulu ya Yehowa. (Kul. 32:4) Muntu ya lunungu ke pona-ponaka ve, yo yina Yehowa ke pona-ponaka ve. (Bis. 10:34, 35) Yo ke monana mutindu bo sonikaka Biblia na bandinga yina bantu mingi vandaka kutuba na ntangu yina. Yehowa tubaka nde na ntangu ya nsuka, “nzayilu ya kieleka” yina kele na Biblia ta “kuma mingi.” Bantu mingi ta bakisa yo. (Dan. 12:4) Kima ya nkaka ya ke monisa nde nzayilu yina me kumaka mingi kele mutindu bo ke balulaka, bo ke basisaka mpi bo ke kabulaka Biblia mpi mikanda ya ke tendulaka Biblia na bantu mingi. Bansadi ya Yehowa me balulaka Biblia ya mvimba to ya kitini na bandinga kuluta 240 mpi konso muntu lenda baka yo kukonda kufuta mbongo. Bantu ya makanda yonso ke longuka ‘nsangu ya mbote ya Kimfumu’ na ntwala nde nsuka kukwisa. (Mat. 24:14) Nzambi na beto ya lunungu ke zolaka kupesa bantu yonso dibaku ya kuzaba yandi mpi ya kutanga Ndinga na yandi. Yandi ke salaka yo sambu yandi ke zolaka beto mingi kibeni. w23.02 5 § 11-12

Keti nge ke zolaka lunungu? Ntembe kele ve nde nge ke zolaka yo. Kansi, beto yonso kele bantu ya kukonda kukuka. Kana beto keba ve, beto lenda kuma kutadila lunungu mutindu bantu ya nsi-ntoto yai ke tadilaka yo. (Yez. 5:20) Bantu mingi ke yindulaka nde, muntu ya lunungu kele muntu ya lulendo, muntu yina ke sambisaka bantu ya nkaka to muntu yina ke yindulaka nde yandi me luta bantu ya nkaka. Kansi Nzambi ke zolaka ve ata fioti bikalulu yina yonso. Ntangu Yezu vandaka na ntoto, yandi nganinaka bamfumu ya mabundu ya bilumbu na yandi sambu bo vandaka kutula bansiku na bo mosi ya lunungu. (Lon. 7:16; Luka 16:15) Muntu ya lunungu ke yindulaka ve nde yandi me luta bantu ya nkaka. Lunungu kele kikalulu ya mbote kibeni. Lunungu ke tendula kusala mambu ya mbote na meso ya Nzambi. Biblia ke sadilaka ngogo “lunungu” sambu na kutubila kuzitisa bansiku ya kuluta nene, disongidila bansiku ya Yehowa. w22.08 27 § 3-5

Yezu vandaka kutudila balongoki na yandi ntima ata bo vandaka kusala bifu. (Yoa. 15:16) Ntangu Yakobo ti Yoane lombaka Yezu kisika ya mfunu mingi na Kimfumu, Yezu yindulaka ve nde bo vandaka kusadila Yehowa ti bikuma ya mbi mpi yandi katulaka bo ve na ndonga ya bantumwa. (Mar. 10:35-40) Na nima, balongoki yonso ya Yezu yambulaka yandi na mpimpa yina bo kangaka yandi. (Mat. 26:56) Ata mpidina, Yezu landaka kutudila bo ntima. Yandi zabaka mbote bifu na bo, kansi yandi “zolaka bo tii na nsuka.” (Yoa. 13:1) Ntangu Yezu futumukaka, yandi pesaka bantumwa na yandi ya kwikama 11 mukumba mosi ya mfunu mingi. Mukumba ya kutwadisa kisalu ya kukumisa bantu balongoki mpi ya kukeba mameme na yandi yina kele mfunu mingi. (Mat. 28:19, 20; Yoa. 21:15-17) Yandi vandaka ti bikuma ya mbote ya kutudila bantumwa na yandi yina vandaka bantu ya kukonda kukuka ntima. Bo yonso sadilaka yandi na kwikama tii na nsuka ya luzingu na bo awa na ntoto. Ya kieleka Yezu pesaka mbandu ya mbote na yina me tala kutudila bantu ya kukonda kukuka ntima. w22.09 6 § 12

Kana beto ke ndima kibeni nde Yehowa ke zolaka beto mpi nde yandi ke sadisaka beto ntangu yonso, beto ta wa ve Satana boma. Mu mbandu, muntu yina sonikaka Nkunga 118 kutanaka ti mambu ya mpasi kibeni. Yandi vandaka ti bambeni mingi mpi bankaka vandaka bantu ya nene (verse 9, 10). Bantangu ya nkaka, bantu vandaka kuniokula yandi ngolo (verse 13). Mpi Yehowa pesaka yandi ndola ya ngolo (verse 18). Ata mpidina, muyimbi-bankunga yina tubaka nde: “Mono ta wa boma ve.” Inki sadisaka yandi na kudiwa na lutaninu? Yandi zabaka nde ata Yehowa pesaka yandi ndola, Tata na yandi ya zulu vandaka kuzola yandi mingi kibeni. Yandi ndimaka kibeni nde ata yandi kutana ti diambu ya nki mutindu, Nzambi na yandi yina ke zolaka yandi ta vanda ya kuyilama ntangu yonso sambu na kusadisa yandi. (Nk. 118:29) Beto fwete ndima kibeni nde Yehowa ke zolaka konso muntu na kati na beto. Yo ta sadisa beto na mambu yai tatu: (1) na kuwa ve boma nde beto ta kuka ve kulungisa bampusa ya dibuta na beto; (2) na kuwa ve boma ya bantu mpi (3) na kuwa ve boma ya lufwa. w22.06 15 § 3-4

Beto fwete tula lusambu ya Yehowa na kisika ya ntete na luzingu na beto. Yehowa muntu me salaka beto yo yina beto fwete sambila yandi. (Kus. 4:11; 14:6, 7) Kusambila Yehowa “na mpeve mpi na kieleka” mutindu yandi ke zolaka, fwete vanda kima ya kuluta mfunu na luzingu na beto. (Yoa. 4:23, 24) Beto ke zolaka nde mpeve santu ya Nzambi kutwadisa lusambu na beto sambu yo wakana ti mambu ya kieleka yina kele na Biblia. Beto fwete tula lusambu ya Yehowa na kisika ya ntete ata beto ke zinga na insi yina bamfumu ya luyalu me buyisaka kisalu na beto to bo me buyisaka beto na kusala mambu ya nkaka ya kisalu na beto. Bampangi na beto kuluta 100 kele bubu yai na boloko kaka sambu bo kele Bambangi ya Yehowa. Ata mpidina, bo ke salaka na kiese yonso mambu yina bo lenda sala sambu na kusamba, sambu na kulonguka mpi sambu na kulonga bantu ya nkaka mambu ya Nzambi mpi ya Kimfumu na yandi. Beto ke vandaka na kiese ya kuzaba nde Yehowa kele ti beto mpi yandi ta sakumuna beto ata bo ke finga beto to bo ke niokula beto.​—1 Pie. 4:14. w22.10 9 § 13

Na mukanda ya Bingana, Yehowa ke pesaka bandongisila ya mfunu yina ke manaka ve ngala. Beto tadila bambandu zole ya bandongisila ya mbote yina yandi ke pesaka. Ya ntete, sepela ti bima yina nge kele ti yo. Bingana 23:4, 5 ke pesa beto ndongisila yai: “Kudilembisa ve sambu na kubaka kimvwama. . . . sambu yo ta tandula kibeni mapapu bonso ngo-zulu mpi ta pumbuka na zulu.” Ata mpidina, bamvwama mingi mpi bansukami ke vandaka ti lukasi ya mbongo. Mbala mingi lukasi yina ya mbongo ke salaka nde bo sala mambu yina ke bebisaka lukumu na bo, kinduku na bo ti bantu ya nkaka mpi nkutu sante na bo. (Bing. 28:20; 1 Tim. 6:9, 10) Ya zole, yindula na ntwala ya kutuba. Kana beto keba ve, mambu ya beto ke tubaka lenda lwadisa bantu ya nkaka. Bingana 12:18 ke tuba nde: “Kutuba kukonda kuyindula kele bonso kulwadisa muntu na mbele ya bitumba, kansi ludimi ya bantu ya mayele ke belulaka.” Beto ta pesa maboko sambu ngemba kulanda kuvanda kisika ya beto kele, kana beto ke kwenda ve kusonga bantu bifu ya bantu ya nkaka.​—Bing. 20:19 w22.10 21 § 14; 22 § 16-17

Yo lombaka nde Ezekiele kubakisa mbote-mbote nsangu yina yo lombaka nde yandi longa. Yo lombaka nde yandi ndima kibeni nsangu yina sambu yo pusa yandi na kulonga bantu ya nkaka. Kima mosi ya kuyituka salamaka na nima. Ezekiele waka rulo yina “sukadi bonso bwiki.” (Ezek. 3:3) Sambu na nki? Sambu na Ezekiele, dibaku ya kusonga bantu nsangu ya Yehowa vandaka sukadi to diambu ya kiese kibeni. (Nk. 19:8-11) Yandi vandaka na kiese mutindu Yehowa ponaka yandi na kuvanda profete na yandi. Na nima, Yehowa songaka Ezekiele nde: “Mambu yonso ya mono ke tubila nge, tula yo na ntima mpi widikila yo.” (Ezek. 3:10) Yo ke tendula nde Yehowa songaka Ezekiele na kuyibuka mambu yina vandaka na rulo yina mpi na kuyindula yo mbote-mbote. Ntangu yandi salaka mutindu yina, lukwikilu na yandi kumaka ngolo. Yo pesaka yandi mpi nsangu ya ngolo ya kulonga bantu. (Ezek. 3:11) Ntangu Ezekiele bakisaka mbote-mbote nsangu ya Nzambi mpi ndimaka yo, yandi vandaka ya kuyilama na kulonga nsangu ya mbote tii na nsuka. w22.11 6 § 12-14

Kana bansoba yina ke salama na organizasio ke meka kwikama na nge, nki nge fwete sala? Ndima bansoba yonso yina ke salama na organizasio. Ntangu bantu ya Izraele vandaka kutambula na ntoto ya zelo na zelo, bana ya Kohati vandaka ti mukumba mosi ya mfunu mingi. Konso ntangu yina bantu ya Izraele vandaka kukatula camp na bo kisika yina bo vandaka sambu na kukwenda kisika ya nkaka, bana ya nkaka ya Kohati vandaka kunata sanduku ya kuwakana na ntwala ya bantu yonso. (Kut. 3:29, 31; 10:33; Yoz. 3:2-4) Yo vandaka mukumba mosi ya nene kibeni. Kansi mambu sobaka ntangu bantu ya Izraele kumaka na Ntoto ya Lusilu. Bo vandaka kukatula diaka ve sanduku mbala na mbala sambu na kunata yo kisika ya nkaka. Yo yina,bo pesaka bo mikumba ya nkaka. (1 Bans. 6:31-33; 26:1, 24) Ata verse mosi ve ke monisa nde bana ya Kohati vandaka kubokuta to kulomba mukumba mosi ya mfunu mingi bonso yina bo vandaka ti yo ntete. Yo ke longa beto nki? Ndima na ntima ya mvimba bansoba yonso yina ke salama na organizasio ya Yehowa ata yina lenda sala nde bo soba mikumba na nge. Sepela ti konso mukumba yina bo ke pesa nge. Mukumba na nge kele ve kima yina ke salaka nde Yehowa kubaka nge na valere. Yehowa ke bakaka nge na valere sambu nge ke lemfukilaka yandi. w22.11 23 § 10-11

Onezifore sosaka ntumwa Polo mpi ntangu yandi monaka yandi, yandi salaka yonso sambu na kusadisa yandi. Onezifore tulaka luzingu na yandi na kigonsa sambu na kusadisa Polo. Yo ke longa beto nki? Beto fwete wa ve bantu boma sambu na kusadisa bampangi na beto yina bo ke niokula. Kansi beto fwete sala yonso ya beto lenda sala sambu na kusadisa bo. (Bing. 17:17) Bo kele ti mfunu nde beto zola bo mpi beto sadisa bo. Beto tadila mutindu bampangi na beto na Russie ke sadisaka bampangi yina kele na boloko. Ntangu bo ke sambisaka bampangi ya nkaka, bampangi mingi ke kwendaka na tribinale sambu na kupesa bo kikesa. Yo ke longa beto nki? Kana bo ke tuba mambu ya mbi sambu na bampangi yina kele ti mikumba, bo me kanga bo to ke niokula bo, kuwa ve boma. Samba sambu na bo, sadisa bantu ya mabuta na bo mpi sala yonso sambu na kupesa bo kikesa.​—Bis. 12:5; 2 Bak. 1:10, 11. w22.11 17 § 11-12

Bankuluntu kele ti mukumba ya kupesa bampangi kikesa yina ke katuka na Biblia mpi ya kusadisa bampangi yina ke kudiyangisa mingi. (1 Pie. 5:2) Kana kisumbula me salama, bankuluntu fwete sala yonso sambu na kuzaba kana bampangi yonso kele mbote mpi kana bo kele ti madia, bilele mpi kisika ya kuvanda. Ata bangonda mingi kuluta na nima ya kisumbula, bampangi ta zola nde beto pesa bo kikesa yina ke katuka na Biblia mpi beto sadisa bo na kudiwa mbote. (Yoa. 21:15) Mpangi Harold ke salaka na komite mosi ya Filiale mpi yandi me kutanaka ti bampangi mingi yina bwilaka bisumbula. Yandi ke tuba nde: “Yo ke bakaka ntangu mingi sambu na kudiwa mbote. Bo lenda yantika kudiwa mbote. Kansi kana bo yibuka lufwa ya muntu mosi yina bo vandaka kuzola, kima mosi ya mfunu mingi yina bo vidisaka to mambu ya mpasi yina bo kutanaka ti yo, yo lenda pesa bo diaka mpasi mingi kibeni. Kana bo yibuka mambu yina, bo lenda kudiyangisa diaka mingi. Yo ke tendula ve nde bo me konda lukwikilu. Bantu yonso mpi lenda kudiwa mutindu yina.” Bankuluntu ke vilaka ve ndongisila yina kele na Biblia ya ke tuba: “Beno dila ti bantu yina ke dila.”​—Bar. 12:15. w22.12 22 § 1; 24-25 § 10-11

Yehowa ke pesaka beto mpeve santu na yandi sambu yo sadisa beto na kusala mambu ya mbote. Ntangu beto ke longukaka Ndinga ya Nzambi, beto ke bikaka nde mpeve santu ya Nzambi kupusa beto na kusala mambu ya mbote. Beto ke bakaka mpi mpeve santu ntangu beto ke kwendaka na balukutakanu. Na balukutakanu yina, beto ke lutisaka mpi ntangu ti bampangi na beto yina ke salaka bikesa sambu na kusala mambu ya mbote. Yo ke pesaka beto kikesa. (Baeb. 10:24, 25; 13:7) Kana beto ke samba Yehowa na ntima ya mvimba mpi kana beto ke bondila yandi sambu yandi sadisa beto na kuyambula bikalulu ya mbi, yandi ta pesa beto mpeve santu sambu yo sadisa beto na kulanda kusala bikesa ya kuyambula yo. Mbala ya nkaka, kusala mambu yina ta katula ve banzala na beto ya mbi kansi yo ta sadisa beto na kusala ve mambu yina banzala yina ya mbi ke pusa beto na kusala. Kana beto me yantika kusala mambu yina ke sadisa beto na kuvanda ti kinduku ya mbote ti Yehowa, yo kele mfunu na kulanda kusala yo mpi kulanda kuvanda ti banzala ya mbote. w23.01 11 § 13-14

Ata Biblia kele ve mukanda yina ke tubilaka mutindu ya kuvanda ti sante ya mbote to mukanda yina ke songaka beto bima yina beto fwete dia, yo ke songaka beto mutindu Yehowa ke tadilaka bima yango. Mu mbandu, Yehowa ke songaka beto na ‘kukatula mambu ya mpasi’ yina lenda bebisa nitu na beto. (Lon. 11:10) Biblia ke songaka beto nde beto fwete vanda ve bantu yina ke diaka mbiki mpi ke lawukaka malafu sambu bikalulu yina lenda bebisa sante na beto to yo lenda fwa beto. (Bing. 23:20) Yehowa ke zolaka nde beto pona mbote bima yina beto ke dia mpi bima yina beto ke nwa. (1 Bak. 9:25) Beto fwete yindula mbote sambu na kubaka balukanu yina ta monisa nde beto ke sepelaka kibeni ti dikabu ya luzingu yina Yehowa me pesaka beto. (Nk. 119:99, 100; Bing. 2:11) Mu mbandu beto ke yindulaka mbote na ntwala ya kupona bima yina beto ke dia. Kana beto ke sepela ti madia mosi kansi madia yango ke bedisa beto, kuyindula mbote ta sadisa beto na kuyambula kudia yo. Beto ta monisa mpi nde beto ke vandaka ti mabanza ya mbote kana beto ke lala mbote, kana beto ke sala bangalasisi mbala na mbala mpi kana beto ke landa kutula nitu ti nzo na beto bunkete. w23.02 21 § 6-7

Inki mutindu nge lenda zwa bimvwama ya kimpeve ntangu nge ke tanga Biblia? Tala mambu yina 2 Timoteo 3:16, 17 ke tuba. Yo ke tuba nde: “Masonuku yonso kele . . . mfunu” sambu na (1) kulonga, (2) kunganina, (3) kusungika mambu mpi (4) kupesa ndola. Nge lenda baka mambote yina yonso ata na mikanda ya Biblia yina nge ke tangaka ve mingi. Tadila mbote-mbote disolo yina nge ke tanga mpi mambu yina yo ke longa nge sambu na Yehowa, sambu na lukanu na yandi mpi sambu na minsiku na yandi. Tala sambu na nki yo kele mfunu nde Biblia kunganina beto. Tala mutindu baverse yango lenda sadisa nge na kuzaba bikalulu ya mbi yina nge lenda yambula sambu nge bikala ya kwikama na Yehowa. Tala mutindu verse mosi lenda sadisa nge na kusungika ngindu mosi ya mbi yina nge vandaka ti yo, mbala ya nkaka sambu na mambu yina muntu mosi tubilaka nge na kisalu ya kulonga nsangu ya mbote. Na nima tala ndola, disongidila mambu yina baverse yango ke tubila yina lenda sadisa nge na kutadila mambu bonso Yehowa. Kana nge simba mambu yina iya, yo ta sadisa nge na kuzwa bimvwama ya kimpeve ntangu nge ke tanga Biblia. w23.02 11 § 11

Mbikudulu mosi ya kele na mukanda ya Daniele tubaka nde Yezu ta yantika kuyala na nsuka ya nsungi yina bo ke bingaka bantangu nsambwadi. Keti beto lenda zaba ntangu yina Yezu kumaka Ntotila? (Dan. 4:10-17) “Bantangu nsambwadi” kele nsungi mosi ya bamvula 2520. Nsungi yina yantikaka na 607 na ntwala ya ntangu na beto, ntangu bantu ya Babilone katulaka ntotila ya nsuka yina vandaka kuyala na kiti ya kimfumu ya Yehowa na Yeruzalemi. Yo sukaka na 1914 ya ntangu na beto, ntangu Yehowa tulaka Yezu “muntu yina kele na nswa ya me fwana,” Ntotila ya Kimfumu na yandi. (Ezek. 21:25-27) Sambu na nki mbikudulu yina kele mfunu sambu na beto? Kana beto ke bakisa mbikudulu ya ke tubila “bantangu nsambwadi,” yo ta ndimisa beto kibeni nde Yehowa ke lungisaka balusilu na yandi na ntangu ya me fwana. Yehowa bakaka lukanu ya kutula Yezu Ntotila na ntangu yina yandi kanaka mpi ntangu yo lungaka, yandi salaka yo. Yo yina, beto ke ndima nde yandi ta lungisa bambikudulu yonso ya nkaka na ntangu yina yandi me kanaka. Ya kieleka, kilumbu ya Yehowa “ta sukinina ve!”​—Hab. 2:3. w22.07 3 § 3-5