Lukwikilu Lenda Balula Luzingu na Nge

NKENTO mosi ya kele na ndonga ya bantu yina kekwikilaka ve na Nzambi tubaka nde: “Ntembe kele ve nde muntu lenda vandaka na bikalulu ya mbote ata yandi kuzaba ve Nzambi mosi.” Yandi tubaka nde yandi sansaka bana na yandi na bikalulu ya mbote ya luzingu, bo mpi, kusansaka bana na bo na minsiku ya mbote ya mutindu mosi. Na kati na bo, ata mosi ve vandaka kukwikila na Nzambi.

Keti yo kezo tuba nde kukwikila na Nzambi kele na mfunu ve? Yo kele pwelele nde nkento yina kuyindulaka mutindu yina. Yo kele mpi kyeleka nde kele ve nde kana muntu kekwikilaka ve na Nzambi, yandi fwete vanda kaka muntu ya mbi. Ntumwa Polo tubilaka “bantu yina kele Bayuda ve” yina kuzaba Nzambi ve kansi bo “ke salaka na luzolo na bo mosi mambu yina ya Bansiku ke tubaka.” (Roma 2:14) Bantu yonso, ti bantu yina kekwikilaka ve, beto yonso kebutukaka ti kansansa. Bantu mingi kemekaka kulanda mambu yina kansansa na bo ketindaka bo na kusala ata bo kekwikilaka ve na Nzambi yina kupesaka bo kikalulu yina ya beto kebutukaka na yo ya kuzaba mambu ya mbote ti mambu ya mbi.

Kansi, lukwikilu ya ngolo na Nzambi, yina mesimbama na Biblia, kele ngolo mosi ya kepesaka kikesa mingi kibeni sambu na kusala mambu ya mbote na kisika ya kulanda lutwadisu ya kansansa yina bo melongaka ve. Lukwikilu yina mesimbama na Ndinga ya Nzambi, Biblia, kezabisaka kansansa mambu, yo kesadisaka yau na kuvanda na mayele ya kuzaba mambu ya mbote ti ya mbi. (Baebreo 5:14) Dyaka, lukwikilu kepesaka bantu kikesa na kulunda bikalulu ya mbote na ntwala ya mimekamu ya mpila na mpila. Mu mbandu, na mvu-nkama ya 20, bansi mingi vandaka na nsi ya baluyalu ya politiki ya mbi yina vandaka kupusa bantu yina vandaka kumonana bantu ya mbote na kusala mambu ya nku kibeni. Kansi, bantu yina kele na lukwikilu ya kyeleka na Nzambi kubuyaka na kufwa minsiku na bo, ata yo lombaka nde bo vidisa luzingu na bo. Dyaka, lukwikilu yina mesimbama na Biblia lenda balula bantu. Yo lenda gulusa bantu mingi yina kele dyaka ti kivuvu ve mpi kusadisa bantu na kutina kusala mambi ya nene. Beto tadila mwa bambandu.

Lukwikilu lenda balula luzingu ya dibuta

“Lukwikilu na beno mesadisa beno na kusala mambu ya nene.” Yai mambu zuzi mosi ya insi ya Angleterre kutubaka ntangu yandi zengaka makambu ya metala kusungimina bana ya John ti Tania. Ntangu bo fundaka John ti Tania na bamfumu, bo vandaka bo mekwelana ntete ve mpi luzingu ya nzo na bo vandaka ya mbi kibeni. John, vandaka kunwa makaya ya ngolo mpi kubula bansaka ya mbongo, ebuna yandi kumaka kufwa bantu sambu na kuzwa mbongo ya kufuta na mambu na yandi yina ya mbi. Yandi vandaka kusungimina ve bana na yandi mbote ti mama na bo. Ebuna, nki “kimpa” kusalamaka?

Kilumbu mosi, John kuwaka mwana-mpangi na yandi ketuba mambu ya metala Paladisu. Yo simbaka ntima na yandi, ebuna yandi yulaka bibuti ya mwana-bakala yina. Bibuti yina kele Bambangi ya Yehowa, mpi bo sadisaka John na kulonguka mambu yina na Biblia. Malembemalembe, John ti Tania kukumaka ti lukwikilu yina mesimbama na Biblia mpi yo balulaka luzingu na bo. Bo sonikisaka makwela na bo na leta mpi bo yambulaka kusala mambu ya mbi ya bo vandaka kusala ntete. Bamfumu yina kwendaka kutala mambu yina vandaka kuluta na nzo na bo kumonaka kima mosi ya lendaka kusalama ve na bilumbu yina kulutaka. Bo kutaka dibuta mosi ya kyese ya vandaka kuzinga na nzo mosi ya bunkete, kisika mosi ya kufwana sambu na kusansa bana. Zuzi yina vandaka na kikuma ya mbote ya kusikisa nde “kimpa” yai kukatukaka na lukwikilu ya mpa yina John ti Tania kukumaka na yo.

Katuka na Angleterre, beto kwenda ntama na ndambu mwini kebasikilaka. Kubikalaka fyoti nde mwana-nkento mosi na ndambu yina ya ntoto kukota na ntalu ya bantu yina luzingu na bo kepesaka mawa. Yandi vandaka kuyilama sambu na kukota na ndonga ya bantu mingi yina kefwaka makwela na bo konso mvula. Yandi vandaka ti mwana mosi, kansi bakala na yandi vandaka mbuta kibeni kuluta yandi. Yo yina, bampangi na yandi vandaka kupusa yandi na kufwa makwela yina, mpi yandi yantikaka kuyilama sambu na kusala yo. Kansi, yandi vandaka kulonguka Biblia ti Mbangi ya Yehowa mosi. Ntangu Mbangi yina kuwaka dyambu yango, yandi tendulaka mambu yina Biblia ketubaka sambu na makwela. Mu mbandu, yandi tubaka nde makwela kele dikabu yina kekatukaka na Nzambi mpi yo kele ve kima ya kusakana na yo. (Matayo 19:​4-6, 9) Nkento yango yantikaka kuyindula mutindu yai, ‘Yo ke kima ya kuyituka nde nkento yai, ya kele nzenza, kezola nde dibuta na beto kuvanda kaka ngolo, kansi bampangi na mono kezola kufwa yo.’ Lukwikilu na yandi ya mpa kusadisaka yandi na kutanina makwela na yandi.

Dyambu ya mawa ya kesimba luzingu ya dibuta kele kukatula mavumu. Lapolo mosi ya Nations unies kutubaka nde bantu mekuma kubasisa na luzolo yonso mavumu ya bana kiteso ya bamiliyo 45 konso mvula. Konso dikambu ya mutindu yina kele kima mosi ya mbi kibeni. Nzayilu ya Biblia kusadisaka nkento mosi na Philippines na kukonda kusala dyambu yina zolaka kukotisa yandi na kati ya bantu yina vandaka kusala mambu ya mawa ya mutindu yina.

Bambangi ya Yehowa kusolulaka ti nkento yina, yandi ndimaka na kulonguka kamukanda Inki Nzambi Kelombaka na Beto?,a ebuna yandi yantikaka kulonguka Biblia. Na nima ya bangonda, yandi tendulaka sambu na nki yandi ndimaka kulonguka Biblia. Nkento yango vandaka na divumu ntangu Bambangi kusolulaka na yandi na mbala ya ntete, kansi yandi ti bakala na yandi wakanaka na kukatula divumu yina. Ata mpidina, kifwanisu ya kamwana yina kele na divumu na lutiti 24 ya kamukanda yina kusimbaka ntima ya nkento yango. Bantendula ya mekatuka na Biblia yina kele na lweka ya kifwanisu yina mpi ya ketuba nde luzingu kele kima ya santu sambu ‘yo mekatukaka na Nzambi,’ kundimisaka yandi na kulunda mwana na yandi. (Nkunga 36:⁠9) Bubu yai yandi mebutaka mwana mosi ya kitoko mpi ya kele na mavimpi ya mbote.

Lukwikilu kesadisaka bantu yina bo kemonaka mpamba

Na Etiopia, bantu zole ya kuvandaka ti bilele ya mvindu ya kupasukapasuka kwendaka na lukutakanu mosi ya Bambangi ya Yehowa. Na nsuka ya lukutakanu, Mbangi mosi kusongaka bo zina na yandi na kyese yonso. Bantu yina kulombaka lusadisu. Mbangi yina kupesaka bo kima mosi ya mfunu mingi, mbongo ve. Yandi syamisaka bo na kutula lukwikilu na Nzambi, lukwikilu “yina me luta wolo na mfunu.” (1 Piere 1:⁠7) Mosi na kati na bo kundimaka mpi yandi yantikaka kulonguka Biblia. Yo balulaka luzingu na yandi. Lukwikilu na yandi kuyelaka, ebuna yandi yambulaka kunwa makaya, malafu ya ngolo, mansoni, mpi kusadila khat (dititi mosi ya ketedimisaka mawi). Yandi longukaka na kusosa kulungisa bampusa na yandi yandi mosi na kisika ya kukwendaka kulomba bantu bima. Bubu yai yandi kele na luzingu mosi ya bunkete, mpi ya mbote.

Na Italie, bo zengilaka bakala mosi ya bamvula 47 boloko ya bamvula kumi mpi bo tindaka yandi na lupitalu ya tribinale yina kesansaka maladi ya ntu. Mbangi ya Yehowa mosi ya kele na nswa ya kukota na baboloko sambu na kusadisa bantu ya boloko na kimpeve, longukaka Biblia ti yandi. Muntu yango kuyelaka nswalu. Lukwikilu kubalulaka luzingu na yandi ngolo na mpila nde bantu ya boloko yankaka kumaka kukwenda kusosa bandongisila na yandi sambu na kuzaba nki mutindu bo lenda yidika makambu na bo. Lukwikilu na yandi yina mesimbama na Biblia pesaka yandi luzitu, bantu kumaka kuzola yandi, mpi bamfumu ya boloko kumaka kutudila yandi ntima.

Na bamvula yai meluta, bazulunalu vandaka kutubila mingi bitumba yina ke na kusalama na Afrika. Mingimingi masolo ya mawa kele yina ketubila bana ya babakala ya bo kekumisa basoda. Bo kepesaka bana yai bima ya ngolo ya kelausaka, bo kekatulaka bo mawi yonso ya kimuntu, mpi kupusa bo na kusala mambu ya bantu lenda sala ve na bampangi na bo sambu na kumonisa nde kwikama na bo ya ngolo kele na ndambu yina bo kenwanina. Keti lukwikilu yina mesimbama na Biblia kele na ngolo ya kufwana sambu na kubalula luzingu ya batoko ya mutindu yai? Beto baka kaka bambandu zole sambu na kumonisa nde yo salamaka.

Alex vandaka koriste na Dibundu ya Katolika na Libéria. Kansi ntangu yandi kumaka ti bamvula 13, yandi kotaka na kimvuka mosi ya bantu yina vandaka kusala bitumba mpi yandi kumaka soda mosi ya ngolo. Sambu na kukuma soda ya kikesa na bitumba, yandi bakaka nkisi. Alex kumonaka mutindu bo vandaka kufwa banduku na yandi mingi, kansi yandi kufwaka ve. Na mvu 1997, yandi kutanaka ti Bambangi ya Yehowa mpi yandi monaka nde bo vandaka kubaka yandi ve bonso muntu ya mpamba. Kansi, bo sadisaka yandi na kuzaba nki Biblia ketuba na yina metala kusala mambu ya nku. Alex katukaka na kisalu ya kisoda. Ntangu lukwikilu na yandi yantikaka kuyela, yandi lemfukaka na ntuma ya Biblia ya ketuba nde: “Yandi fweti bikisa mambu ya mbi, yandi fweti sala mambu ya mbote; yandi fweti sosa ngemba, yandi fweti landa kaka yo.”​—⁠1 Piere 3:⁠11.

Kaka na ntangu yina, mwana mosi ya kuvandaka mpi soda na zina ya Samson, kwisaka na mbanza yina Alex kezingaka bubu yai. Yandi vandaka ntete koriste kansi na mvu 1993, yandi kumaka soda mpi yandi yantikaka kunwa makaya ya ngolo, kusambila bampeve ya mbi, mpi kusala mansoni. Na mvu 1997, bo katulaka yandi na kisoda. Samson vandaka kukwenda na Monrovia sambu na kwenda kukota na kimvuka mosi ya sipesiali yina vandaka kusala kisalu ya lutaninu ntangu nduku na yandi kundimisaka yandi na kulonguka Biblia ti Bambangi ya Yehowa. Nsukansuka, yandi kumaka ti lukwikilu mosi ya mesimbama na Biblia. Yo sadisaka yandi na kubikisa bikalulu na yandi ya kisoda. Ntangu yai Alex ti Samson kezingaka na ngemba mpi ti bikalulu ya mbote. Katula lukwikilu yina mesimbama na Biblia, keti kele ti kima yankaka ya lendaka kubalula luzingu ya bantu yai ya kukumaka ya mbi mutindu yina?

Lukwikilu ya kyeleka

Yai kele kaka mwa bambandu na kati ya bambandu mingi yina beto lendaka kutubila sambu na kumonisa ngolo ya lukwikilu ya kyeleka yina mesimbama na Biblia. Ya kyeleka, bantu yonso ve ya ketubaka nde bo kekwikilaka na Nzambi kezitisaka minsiku ya nene ya Biblia. Ya kyeleka, bantu mingi ya kendimaka ve nde Nzambi kele lenda vanda na luzingu ya mbote kuluta bantu mingi ya ketubaka nde bo kele Bakristu. Sambu lukwikilu yina mesimbama na Biblia kelombaka kusala mambu mingi, kansi yo kesukaka ve na kutuba ya mpamba nde mono kekwikilaka na Nzambi.

Ntumwa Polo kubingaka lukwikilu nde yo “kele kukinga ti kivuvu mambu ya muntu ketula ntima, kumonisa mambu ya kyeleka pwelele ata yau kemonika ve.” (Baebreo 11:​1, NW) Na yo, lukwikilu ketendula kuvanda na kundima ya ngolo yina mesimbama na kyeleka ya muntu lenda kubuya ve, disongidila na mambu yina kemonanaka ve. Yo kelombaka ntetentete kukonda kutula badute ata fyoti nde Nzambi kele, nde yandi kesosaka kuzaba makambu na beto, mpi nde yandi tasakumuna bayina kesalaka luzolo na yandi. Ntumwa Polo tubaka dyaka nde: “Konso muntu yina ke kwisaka na Nzambi yandi fweti kwikila nde Nzambi kele, mpi nde Nzambi ke pesaka matabisi na bantu yina ke sosaka yandi.”​—⁠Baebreo 11:⁠6.

Kele lukwikilu ya mutindu yai kubalulaka luzingu ya John, Tania, mpi bantu yankaka yina beto metubila na disolo yai. Yo sadisaka bo na kusosa na ntima ya mvimba lutwadisu ya Ndinga ya Nzambi, Biblia, sambu na kubaka badesizio. Yo sadisaka bo na kusala bibansa sambu na ntangu fyoti na kisika ya kusosa kuvanda ti luzingu ya mbote, kansi ya kezitisa ve minsiku. Ata bambandu yai yonso ya beto memona vandaka ya kuswaswana, yonso kuyantikaka mutindu mosi. Mbangi ya Yehowa mosi kulongukaka Biblia ti muntu mosi na kati ya bantu yina, mpi bo monaka kyeleka ya mambu yina Biblia ketuba: “Ndinga ya Nzambi kele ya moyo mpi ya ngolo.” (Baebreo 4:​12, NW) Ngolo ya Ndinga ya Nzambi sadisaka konso muntu na kutunga lukwikilu ya ngolo yina balulaka luzingu na yandi sambu yo kuma mbote kuluta.

Bambangi ya Yehowa kesalaka kisalu na bo na bansi 230 ti bisanga yina kele na nzadi mungwa. Bo kelomba nge na kulonguka Biblia. Sambu na nki? Sambu bo kendimaka nde lukwikilu yina mesimbama na Biblia lenda tomisa mpenza luzingu na nge mpi.

[Noti na nsi ya lutiti]

[Bifwanisu ya kele na lutiti 3]

Lukwikilu yina mesimbama na Biblia kekumisaka luzingu ya bantu mbote mingi