Wapi Nge Lenda Zwa Ngemba ya Mabanza?
Mambu mingi ke ya kuswaswana na kati ya ntangu na beto ti ntangu ya Thoreau, yina beto tubilaka na disolo ya ntete. Luswaswanu ya nene kele nde bubu yai, beto kekonda ve bandongisila yina kemonisa nki mutindu kuzwa ngemba ya mabanza. Bantu yina kelongukaka bangindu ya bantu, ti bansoniki ya mikanda yina muntu lenda zwa lusadisu kaka yandi mosi na kutanga, yika mpi bansoniki ya bazulunalu, kepesaka bangindu na bo. Bandongisila na bo lenda vanda sambu na ntangu fyoti, kansi sambu na kuzwa bamvutu yina tazinga ntangu ya nda, beto kele na mfunu ya kima mosi ya kuluta. Yo yina kima ya bantu yina beto tubilaka na disolo ya ntete kusengumunaka.
ANTÔNIO, Marcos, Gerson, Vania, mpi Marcelo kuzingaka na bisika ya kuswaswana mpi mambu ya bo vandaka na yo vandaka ya kuswaswana. Kansi, bo vandaka ti mambu tatu na kimvuka. Ntetentete, kuvandaka ti ntangu mosi yina bo ‘vandaka kuzaba ve muntu yina ya bo lenda tula ntima, bo vandaka kuzaba Nzambi mpi ve.’ (Efezo 2:12) Ya zole, bo vandaka kusosa ngemba ya mabanza. Ebuna ya tatu, bo yonso kuzwaka ngemba ya mabanza yina bo vandaka kusosa na nima ya kulonguka Biblia ti Bambangi ya Yehowa. Ntangu bo vandaka kuyela, bo bakisaka nde Nzambi kezolaka bo. Ya kyeleka, mutindu Polo kusongaka bantu ya Atene yina vandaka kuzinga na ntangu na yandi, Nzambi “kele ntama ve na konso muntu awa na kati na beto.” (Bisalu 17:27) Kundima mambu yai na masonga yonso kele dyambu mosi ya nene sambu na kuzwa ngemba ya mabanza.
Sambu na nki Ngemba kele fyoti?
Biblia kepesa bikuma zole ya nene yina kesonga sambu na nki ngemba kele ve na inza, yo vanda ngemba ya mabanza to ngemba na kati ya bantu. Ya ntete bo ketendula yo na Yeremia 10:23: “Ke na muntu ve lenda sola nzila na yandi mosi, ke na muntu ve lenda songa nzila na makulu na yandi ntangu yandi [ke] tambula.” Muntu kele ve na mayele to ngangu ya kuzaba mambu na ntwala na mpila nde yandi kuditwadisa kukonda lusadisu, mpi na kutuba ya mbote lusadisu ya kyeleka kekatukaka na Nzambi. Bantu yina kesosaka ve lutwadisu ya Nzambi tazwa ve ngemba ya mabanza ata fyoti. Kikuma ya zole ya kesala nde ngemba kuvanda ve kemonana na mambu yina ntumwa Yoane kutubaka: “Nsi-ntoto kele na maboko ya Muntu ya Mbi.” (1 Yoane 5:19) Kana lutwadisu ya Nzambi kele ve, bikesa yonso yina muntu lenda sala sambu na kuzwa ngemba tanunga ve sambu na bisalu ya muntu yina kemonanaka ve kansi yina kele muntu ya kyeleka, mpi ya ngolo mingi, disongidila “Muntu ya Mbi,” Satana.
Sambu na bikuma yai zole, ya ketuba nde bantu mingi kesosaka ve lutwadisu ya Nzambi mpi nde Satana kesala ngolo na inza, bantu yonso kemonaka mpasi. Ntumwa Polo kutendulaka yo mbotembote: “Tii ntangu yai bima yonso ya Nzambi salaka ke dila ngolo, yo ke mona mpasi.” (Roma 8:22) Nani lenda tuba nde dyambu yai kele ve masonga? Yo vanda na bansi yina kele ti kimvwama mingi to fyoti, bampasi yina mabuta kemona, nku, kukonda ya lunungu, kukonda kuwakana na kati ya bantu, kukonda kuzaba mambu yina takumina mambu metala mumbongo, kuyinana ya bikanda ti ya bandinga ya kuswaswana, kumonisa bakwetu mpasi, maladi, mpi mambu mingi yankaka, kekatulaka bantu ngemba na bo ya mabanza.
Wapi beto tazwa Ngemba ya Mabanza
Ntangu Antônio, Marcos, Gerson, Vania, ti Marcelo kulongukaka Ndinga ya Nzambi, Biblia, bo longukaka mambu yina kubalulaka luzingu na bo. Mu mbandu, bo longukaka nde mambu ya inza tabaluka kilumbu. Yo kele ve kivuvu mosi ya kisakasaka yina ketuba nde mambu yonso takuma mbote na nsuka. Yo kele dyambu mosi ya kyeleka, yo kele kutula ntima ya kele mpenza na kikuma nde Nzambi kele ti lukanu mosi sambu na bantu mpi nde ata na ntangu yai beto lenda zwa mambote ya lukanu yango kana beto kesala luzolo na yandi. Bo sadilaka mambu yina bo vandaka kulonguka na Biblia, ebuna mambu yantikaka kutoma na luzingu na bo. Bo zwaka kyese ti ngemba kuluta yina ya bo vandaka kuyindula ntete nde yo lenda salama ve.
Antônio kekotaka dyaka ve na mambu ya bamarche ti ya bagreve. Yandi mezaba nde ata mambu mebaluka sambu na kusala mpidina, yo kele kaka sambu na ntangu fyoti. Mfumu yai ya kisalu melongukaka mambu mingi yina metala Kimfumu ya Nzambi. Yo yina Kimfumu ya bantu mingi kesambilaka ntangu bo kevutukilaka mbala na mbala Kisambu ya Mfumu (to, Tata na Beto) mpi bo ketubaka na Nzambi nde: “Kimfumu na nge kwisa.” (Matayo 6:10a) Antônio kulongukaka nde Kimfumu ya Nzambi kele luyalu ya kyeleka ya zulu yina tanatila bantu ngemba ya kyeleka.
Marcos kulongukaka na kusadila bandongisila ya mayele ya Biblia na luzingu ya makwela. Yo salaka nde, muntu yai ya kuvandaka ntete muntu ya politiki mevutukilaka nkento na yandi mpi bo kezinga na kyese. Yandi mpi kekinga ntangu yina kekwisa ntama mingi ve, ntangu Kimfumu ya Nzambi tayingisa inza yai ya bwimi, ya kekabaka ve, na inza mosi ya kuluta kitoko. Yandi mebakisaka mbotembote mpenza nsa yai ya kele na Kisambu ya Mfumu yina ketuba nde: “Luzolo na nge kusalama awa na ntoto bonso na zulu.” (Matayo 6:10b) Ntangu luzolo ya Nzambi tasalama na ntoto, bantu tavanda na luzingu mosi ya kitoko ya bo mezingaka ntete ve.
Inki beto lenda tuba sambu na Gerson? Yandi ketambula-tambulaka dyaka ve mpamba-mpamba mpi yandi keyibaka dyaka ve. Luzingu ya mwana yai ya vandaka kuzinga ntete na balabala mekumaka mbote ntangu yai sambu yandi kesadilaka ngolo na yandi sambu na kusadisa bantu yankaka na kuzwa ngemba ya mabanza. Mutindu baeksperiansi yai kesonga, kulonguka Biblia mpi kusadila mambu yina yo ketuba lenda balula kibeni luzingu ya muntu mpi kukumisa yo kuluta mbote.
Ngemba ya Mabanza na kati ya inza ya kufuluka na mubulu
Muntu ya kuluta nene yina tasala nde luzolo ya Nzambi kusalama kele Yezu Kristu, mpi ntangu bantu kelongukaka Biblia ti Bambangi ya Yehowa, bo kelongukaka mambu mingi yina metala yandi. Na mpimpa yina yandi butukaka, bawanzio kuyimbaka bankunga sambu na kukumisa Nzambi: “Lukumu kele na Nzambi kuna na zulu, ngemba kele awa na nsi-ntoto na kati ya bantu yina ya yandi ke ndimaka.” (Luka 2:14) Ntangu Yezu kuyelaka, yandi vandaka na susi ya kutomisa luzingu ya bantu. Yandi vandaka kubakisa bangindu na bo mpi yandi monisaka mawa ya kuluta mingi sambu na bantu yina vandaka kumona mpasi ti bayina vandaka kubela. Ebuna, na kuwakana ti mambu yina bawanzio kutubaka, yandi nataka mwa ngemba ya mabanza na bantu yina kekudikulumusaka. Na nsuka ya kisalu na yandi, yandi tubaka na balongoki na yandi nde: “Mono ke bikila beno ngemba, ngemba ya mono ke pesa beno kele ya mono mosi. Mono ke pesa beno yo ve mutindu bantu ya nsi-ntoto yai ke pesaka. Beno vanda ntima na zulu ve, beno wa boma ve.”—Yoane 14:27.
Yezu kuvandaka ve kaka bonso muntu yina kesadilaka bantu mwa mambote. Yandi kudifwanisaka na ngungudi, mpi yandi fwanisaka bantu yina vandaka kulanda yandi na kudikulumusa yonso na mameme ntangu yandi tubaka nde: “Mono kwisaka na mpila nde bantu kubaka moyo ya mvula na mvula, bo vanda mpi na yo ya kuluta mingi. Mono kele ngungudi mosi ya mbote ya mameme. Ngungudi ya mbote ya mameme ke pesaka moyo na yandi sambu na mameme na yandi.” (Yoane 10:10, 11) Ya kyeleka, sambu na kumonisa kuswaswana ti bamfumu ya bubu yai ya keyindulaka ntetentete mpi mingimingi bo mosi, Yezu pesaka luzingu na yandi sambu na mameme na yandi.
Inki mutindu beto lenda baka mambote na mambu yina Yezu salaka? Bantu mingi kuzaba mambu yai: “Nzambi me lutaka kuzola bantu yonso; yo yina yandi pesaka bo mwana mosi yina kele na yandi, sambu konso muntu yina me ndima yandi na ntima na yandi, yandi kufwa ve, kansi yandi kuvanda na moyo ya mvula na mvula.” (Yoane 3:16) Kukwikila na Yezu kelombaka, ntetentete, kuzaba mambu yina metala yandi ti Tata na yandi, Yehowa. Kuzaba Nzambi mpi Yezu Kristu lenda nata kinduku ya ngolo ti Yehowa Nzambi yina tasadisa beto na kuzwa ngemba ya mabanza.
Yezu kutubaka nde: “Mameme na mono ke waka ndinga na mono; mono zaba bo, bo ke landaka mono. Mono ke pesaka bo moyo ya mvula na mvula; bo ta fwa ve. Ata muntu mosi ve ta botula bo na maboko na mono.” (Yoane 10:27, 28) Yai bangogo ya kepesa kyese mpenza! Ya kyeleka, Yezu kutubaka mambu yai bamvula kiteso ya mafunda zole meluta, kansi yo kele kaka na ngolo bubu yai mutindu yo vandaka na yo na ntangu yina. Kuvila ve nde Yezu Kristu kele kaka na luzingu mpi yandi kesala kaka. Ntangu yai yandi keyala bonso Ntotila na kiti ya Kimfumu ya Nzambi ya zulu. Kaka bonso ntangu yandi tambulaka na ntoto tuka bamvula mingi, yandi kele kaka na susi sambu na bantu yina kekudikulumusaka yina kesosaka ngemba ya mabanza. Dyaka, yandi kele kaka Ngungudi ya mameme na yandi. Kana beto landa yandi, yandi tasadisa beto na kuzwa ngemba ya mabanza, yina kele mpi ti kivuvu ya kumona ngemba ya kuluta mingi na bilumbu kekwisa, yina tatendula nde mubulu, bitumba, ti nku kele dyaka ve.
Mambote ya kyeleka, kekwisaka na kuzaba mpi kukwikila nde Yehowa tasadisa beto na nsadisa ya Yezu. Keti nge keyibuka dyaka Vania, mwana-nkento ya leke yina kubikalaka na mikumba ya nene mpi yina vandaka kuyindula nde Nzambi mevilaka yandi? Bubu yai Vania mezabaka nde Nzambi melosaka yandi ve. Yandi ketuba nde: “Mono longukaka nde Nzambi kele muntu ya kyeleka ya kele na bikalulu ya mbote. Zola na Yandi kupusaka yandi na kutinda Mwana na yandi na ntoto sambu na kupesa beto luzingu. Yo kele mfunu mingi na kuzaba mambu yai.”
Marcelo ketuba nde kinduku na yandi ti Nzambi kele ya kyeleka. Muntu yai ya vandaka kuzola kukwenda na bafeti mingi keta nde: “Bana ya fyoti kezabaka ve nki kima bo lenda sala, mpi bo kesukaka na kudikota nsoki. Bankaka kekudipesaka na kunwa dyamba, mutindu mono salaka. Mono ketula ntima nde Nzambi tasakumuna mingi na kati na bo, mutindu yandi salaka sambu na mono, na kulonguka kyeleka yina metala Nzambi ti Mwana na yandi.”
Na nsadisa ya kulonguka ya Biblia na dikebi yonso, Vania ti Marcelo kukumaka ti lukwikilu ya ngolo na Nzambi mpi kivuvu na luzolo na yandi ya kusadisa bo na kuzaba kumanisa mambu yina vandaka kupesa bo mpasi. Kana beto sala kima ya bo salaka, disongidila kulonguka Biblia mpi kusadila mambu yina yo ketuba, beto takuma na ngemba mingi ya mabanza, kaka mutindu bo vandaka na yo. Ebuna bangogo ya kikesa ya ntumwa Polo talungana mpenza na beto mosi: “Beno kumona mpasi ve na ntima sambu na konso mambu yina; kansi konso ntangu ya beno ke samba Nzambi, beno lomba yandi konso mambu yina ya beno ke na yo mfunu, ntangu beno ke lomba yandi yo, beno pesa yandi mersi. Ebuna ngemba ya Nzambi, ngemba yina me luta mambu yonso ya bantu ke yindulaka, yo ta keba ntima na beno ti mabanza na beno sambu na kimvuka yina ya beno kele ti Yesu Kristo.”—Filipi 4:6, 7.
Mutindu ya kuzwa Ngemba ya kyeleka bubu yai
Yezu Kristu ke na kutwadisa bantu yina kele na nzala ya kyeleka na nzila yina kenataka na luzingu ya kukonda nsuka na paladisu ya ntoto. Mutindu yandi ketwadisa bo na lusambu ya kukonda mvindu, bo kezinga na ngemba bonso yina bo tubilaka na Biblia: “Bantu ya Nzambi ta yangisa diaka mabanza ve, banzo na bo ta vanda bisika ya ngemba ti ya pima.” (Yezaya 32:18) Yai kele kaka luyantiku ya ngemba yina bo tavanda na yo na bilumbu kekwisa. Beto ketanga mutindu yai: “Bantu yina ke kudikulumusaka, bo ta zinga mbote na ngemba mpenza na ntoto. Bantu ya mbote ta zinga na ngemba na ntoto yina ya Mfumu Nzambi tubaka na kupesa bo; yo ta vanda ya bo tii kuna.”—Nkunga 37:11, 29.
Na yo, keti beto lenda vanda na ngemba bubu yai? Ee. Kuluta dyaka, beto lenda tula ntima nde ntama mingi ve, Nzambi tasakumuna bantu ya bulemfu na ngemba na kiteso mosi ya mesalamaka ntete ve. Ebuna, sambu na nki kulomba yandi ve na kisambu na kupesa nge ngemba na yandi? Kana nge kele na mambu yina kekatulaka nge ngemba, samba mutindu Ntotila Davidi kusambaka: “Katula mono na bampasi yonso, yo me lutila mono na ntima. Yindula mawa na mono ti bampasi na mono yonso, lolula mono sambu na masumu ya mono salaka.” (Nkunga 25:17, 18) Tula ntima nde Nzambi kewaka bisambu ya mutindu yai. Yandi ketandulaka diboko na yandi mpi kupesa ngemba na bantu yonso yina kesosaka yo na masonga yonso na ntima. Bo kekitisa beto ntima na zola yonso nde: “[Yehowa] kele penepene na bantu yonso yina ke bingaka yandi, bayina ke bingaka yandi na ntima ya mbote. Bantu yonso yina ke tinaka yandi boma yandi ke pesaka bo bima ya bo ke na yo mfunu; yandi ke waka kudila na bo, yandi ke gulusaka bo.”—Nkunga 145:18, 19.
[Bangogo sambu na kubenda dikebi ya kele na lutiti 5]
Muntu kele ve na mayele to ngangu ya kuzaba mambu na ntwala na mpila nde yandi kuditwadisa kukonda lusadisu, mpi lusadisu mosi mpamba ya kyeleka kekatukaka na Nzambi
[Bangogo sambu na kubenda dikebi ya kele na lutiti 6]
Kuzaba Nzambi mpi Yezu Kristu lenda nata kinduku ya ngolo ti Yehowa Nzambi yina tasadisa beto na kuzwa ngemba ya mabanza
[Kifwanisu ya kele na lutiti 7]
Kulanda bandongisila ya Biblia kenataka ngemba na luzingu ya dibuta