Keti Nge Lenda ‘Sabuka na Masedonia’?
1. Inki kupusaka Polo mpi banduku na yandi na kukwenda na Masedonia?
1 Penepene ya mvu 49, ntumwa Polo kukatukaka na Antioshe ya Siria sambu na kusala nzyetelo na yandi ya zole ya kimisionere. Yandi vandaka ti lukanu ya kukwenda na bwala ya Efezo mpi na bambanza yankaka na ndambu ya insi yina bo kebingaka bubu yai Turquie. Kansi, na nsadisa ya mpeve santu, yandi monaka mbonameso mosi yina vandaka kulomba yandi na “kusabuka na Masedonia” na kisika ya kukwenda na bambanza yina yankaka. Polo ti banduku na yandi kundimaka na kyese yonso, mpi bo vandaka ti dibaku ya kusala dibundu ya ntete na Masedonia. (Bis. 16:9, 10; 17:1, 2, 4) Bubu yai, bateritware yankaka na nsi-ntoto ya mvimba kele mpenza ti mfunu ya bantu mingi ya kisalu sambu na kukatula bambuma. (Mat. 9:37, 38) Keti nge lenda pesa lusadisu?a
2. Sambu na nki bantu yankaka ketadilaka ve dibanza ya kukwenda na nsi yankaka?
2 Ziku nge kezolaka mpi kukuma misionere bonso Polo kansi nge metadilaka ntete ve mbote-mbote dibanza ya kukwenda na insi yankaka. Mumbandu, sambu na mvula na nge to sambu nge kele mpangi-nkento mosi ya mpumpa to sambu nge kele ti bana ya fyoti, mpila lenda vanda ve ya kukota nzo-nkanda ya Gileadi. Mbala yankaka nge metadilaka ntete ve dibanza ya kukwenda na insi ya nzenza sambu nge kemonaka nde nge takuka ve kulonguka ndinga yankaka. To ziku nge mekatukaka na insi na beno sambu na mpasi ya mbongo mpi nge kezingaka na insi ya nzenza, yo yina nge kewa boma na kwenda na insi yankaka. Kansi, na nima ya kutadila dyambu yai na kisambu, nge lenda mona nde mambu yai lenda kanga nge ve nzila ya kukwenda na insi yankaka kisika bo kele ti mfunu ya bansamuni.
3. Sambu na nki yo kelombaka ve kaka kubaka formasio ya kimisionere sambu na kusamuna mbote na insi ya nzenza?
3 Keti Yo Kelomba Kukota Nzo-Nkanda ya Kimisionere? Inki kusadisaka Polo ti banduku na yandi na kununga? Bo tulaka ntima na bo na Yehowa mpi na mpeve santu. (2 Kor. 3:1-5) Yo yina, ata mambu ya luzingu na nge kepesa nge ve nzila ya kubaka formasio mosi ya sipesiali, nge lenda kuka mpi kusamuna mbote na insi yankaka. Kuvila mpi ve nde nge kebakaka ntangu yonso formasio na Nzo-Nkanda ya Kisalu ya Teokrasi mpi na Lukutakanu ya Kisalu. Dyaka, kana nge kele ti lukanu ya kukota nzo-nkanda ya Gileadi to nzo-nkanda yankaka, kukwenda na insi ya nzenza sambu na kuzaba mutindu kisalu ya kimisionere kevandaka, nge takuma ti eksperiansi ya mbote yina nge lenda sadila na bilumbu kekwisa kana nge mendima formasio yankaka.
4. Sambu na nki bambuta fwete yindula ve nde bo takuka ve ata fyoti kusamuna na insi ya nzenza?
4 Bambuta: Bambuta yina kele ya kuyela na kimpeve mpi yina kele ti mavimpi ya mbote lenda pesa lusadisu ya mefwana na bansi yina kele na mfunu ya lusadisu. Keti nge mebakaka pansio na kisalu na nge ya kinsuni? Ata bayina kebakaka mbongo mingi ve ya pansio, na bansi yina metomaka, lenda kuka kukwenda na bansi yina metomaka ntete ve, sambu mbongo ya bo tabasisaka, mpi mbongo ya lusansu, lenda vanda mingi ve bonso na bansi yina bo mekatuka.
5. Tubila Mbandu ya mpangi-bakala mosi ya mebakaka pansio yina kwendaka kusamuna na insi yankaka.
5 Mpangi-bakala mosi ya mebakaka pansio kuvandaka nkuluntu mpi mupasudi-nzila; yandi katukaka na insi mosi ya bo ketubaka Kingelesi mpi kukwendaka na bwala mosi ya kele na ndambu ya Sudi-Esti ya Azia sambu na kusadisa kimvuka mosi ya ndinga ya Kingelesi, yina vandaka ti bansamuni nana. Kimvuka yango vandaka kusamuna nsangu na banzenza 30 000 yina vandaka kuzinga na nzyunga yina. Na nsungi ya bamvula zole, bantu 50 kwendaka na balukutakanu. Mpangi-bakala yai kusonikaka nde: “Kukwisa awa menatilaka mono balusakumunu ya kitoto kibeni yina mono mebakaka ntete ve. Ntangu kele mpenza fyoti sambu na kutubila yo yonso!”
6. Ta disolo ya mpangi-nkento mosi ya mpumpa yina kwendaka na insi yina bo vandaka ti mfunu ya bansamuni mingi.
6 Bampangi-Bankento ya Bampumpa: Yehowa mesadilaka bampangi bankento na mutindu mosi ya kuyituka sambu na kupanza nsangu ya mbote na bansi yina kuvandaka na mfunu mingi ya bansamuni. (Nk. 68:12) Mpangi-nkento mosi ya mpumpa bakaka lukanu ya kukwenda kusamuna na insi yankaka, kansi bibuti na yandi vandaka kudibanza-banza sambu na lutaninu na yandi. Yo yina yandi ponaka nsi mosi yina vandaka ve na mavwanga ya politiki, mpi luzingu kuvandaka mbote; yandi sonikilaka biro ya filiale, mpi bo tindilaka yandi bansangu ya sikisiki yina lendaka kusadisa yandi. Yandi bakaka balusakumunu mingi na bamvula sambanu yina yandi salaka na insi yango. Yandi ketuba nde: “Na insi na beto, mono zolaka kuzwa ve mabaku mingi ya kulonguka Biblia ti bantu. Kansi kusala kisika yina bo vandaka ti mfunu ya bansamuni mingi kusadisaka mono na kulonguka Biblia ti bantu mingi mpi na kutomisa mpenza mutindu na mono ya kulonga.”
7. Ta disolo ya dibuta mosi yina kukwendaka na insi yankaka.
7 Mabuta: Kana nge kele ti bana, keti yo ketendula nde nge lenda kwenda ve na insi yankaka sambu na kusamuna nsangu ya mbote? Dibuta mosi ya kele ti bana zole, mosi kele ti bamvula nana mpi yankaka kumi, kubakaka lukanu ya kumeka yo. Mama kusonikaka nde: “Beto kemonisa ntonda mutindu beto sansaka bana na beto awa, sambu bo salaka kinduku ti bapasudi-nzila ya nene mpi bamisionere. Beto mebakaka balusakumunu mingi na luzingu na beto sambu beto kwendaka kusala na insi yina bo vandaka ti mfunu ya bansamuni mingi.”
8. Keti muntu lenda kwenda kusamuna na insi yankaka ata yandi melongukaka ve ndinga ya nzenza? Tendula.
8 Boma ya Kulonguka Ndinga: Keti boma ya kulonguka ndinga ya nzenza kekanga nge nzila ya kukwenda na nsi yankaka? Ziku bo ketubaka ndinga na beno na bansi yankaka yina kele ti mfunu ya bansamuni mingi ya Kimfumu. Bakala mosi ti nkento na yandi kwendaka na insi mosi ya bo ketubaka Espagnole, kansi insi yango kuvandaka ti banzenza mingi ya ketubaka Kingelesi. Bakala yango ti nkento na yandi vandaka kutuba Kingelesi. Ntangu biro ya filiale kupesaka bo bansangu na yina metala mabundu mingi ya Kingelesi yina kuvandaka ti mfunu ya bansamuni mingi, bo ponaka dibundu mosi mpi bo kwendaka kutala yo mbala zole. Bo vutukaka na insi na bo mpi bo fyotunaka ntalu ya mbongo yina bo vandaka kubasisa konso ngonda, ebuna yo sadisaka bo na kubumba mbongo yankaka na nsungi ya mvula mosi. Ntangu yo lombaka nde bo sala nzyetelo, bampangi ya insi yina kusadisaka bo na kuzwa nzo ya kewakana ti mbongo yina bo vandaka na yo.
9, 10. Inki dyambu bantu yina ke tinaka bansi na bo mpi kekwendaka na bansi yankaka lenda tadila, mpi sambu na nki?
9 Bantu Yina Mekwendaka Kuzinga na Bansi Yankaka: Keti nge mekwendaka kuzinga na insi yankaka, ziku na ntwala nde nge zaba kyeleka? Yo lenda vanda nde na insi yina nge butukaka bo kele ti mfunu mingi ya bansamuni. Keti nge lenda vutuka na insi na beno sambu na kupesa lusadisu? Ziku nge tazwa kisalu mpi nzo kukonda mpasi, kuluta bantu yina kele banzenza. Mbala yankaka nge ketubaka dezia ndinga ya bwala na beno. Dyaka, ntangu nge kesamuna nsangu ya Kimfumu, bantu lenda zola kuwa nge mingi kuluta banzenza.
10 Bakala mosi ya insi ya Albanie tinaka bwala na bo mpi kwendaka na insi ya Italie; yandi zwaka kisalu ya mbote mpi vandaka kutindila dibuta na yandi na Albanie mbongo. Ntangu yandi zabaka kyeleka, yandi yantikaka kulonga ndinga ya Albanie na kimvuka mosi ya bapasudi-nzila ya nene ya kukatukaka na Italie mpi kukwendaka na Albanie sambu bo vandaka ti mpusa ya bansamuni mingi. Mpangi yai kusonikaka nde: “Bo kwendaka na teritware yina mu meyambulaka. Bo zabaka ve ndinga ya Albanie kansi bo vandaka na kyese mingi ya kukwenda kuna. Ndinga na mono mpi kinkulu na mono vandaka ya Albanie. Ebuna nki mu kesala awa na Italie?” Mpangi yai kubakaka lukanu ya kuvutuka na Albanie sambu na kupesa maboko na kisalu ya kusamuna nsangu ya mbote. Yandi ketuba nde: “Keti mono kebokutaka sambu na kisalu mpi mbongo yina mono yambulaka na Italie? Ata fioti ve! Mono zwaka kisalu ya kyeleka mpenza na Albanie. Sambu na mono, kisalu ya mefwana mpenza mpi ya kepesaka kyese ya mingi kele kusadila Yehowa ti bima yonso ya nge kele na yo!”
11, 12. Bantu yina kezola kukwenda na insi yankaka fwete sala inki?
11 Mutindu ya Kusala Yo: Na ntwala ya kukwenda na Masedonia, Polo ti banduku na yandi kuvandaka ti lukanu ya kusala nzyetelo na ndambu ya westi, kansi “mpeve-santu tubilaka bo nde bo lenda kwenda kuzabisa mambu ya Nzambi na provense ya Azia ve,” yo yina bo kwendaka na ndambu ya nordi. (Bis. 16:6) Ntangu bo kumaka pene-pene ya Bitinia, Yezu kukangaka bo nzila. (Bis. 16:7) Na nsadisa ya Yezu, Yehowa, kufulaka kutwadisa kisalu ya kusamuna. (Mat. 28:20) Yo yina kana nge kezola kukwenda na nsi yankaka, sosa lutwadisu ya Yehowa na kisambu.—Luka 14:28-30; Yak. 1:5; tala lupangu “Mutindu Nge Lenda Zaba Kana Insi Mosi Yina Nge Kezola Kukwenda Kele ti Mfunu ya Bansamuni.”
12 Lomba bandongisila ya mbote na bankuluntu mpi na Bakristu yankaka ya kuyela na kimpeve. (Bing. 11:14; 15:22) Tanga masolo ya ketala kusala na insi ya nzenza na mikanda na beto, mpi sala bansosa sambu na kuzaba konso bwala yina nge kezola kukwenda. Keti nge lenda kwenda ntete na bwala yango mpi kusala bilumbu mingi kuna? Kana nge kezola mpenza kukwenda na insi yankaka, tala adresi ya biro ya filiale ya insi yango na Annuaire mpi sonikila bo sambu na kubaka bansangu mingi yankaka. Kansi, na kisika ya kutinda mbala mosi mukanda na nge na biro ya filiale, pesa yo ntete na bankuluntu na beno; ebuna bo tatula bakomantere na bo na ntwala ya kutinda yo.—Tala Beto Mevukana Sambu na Kusala Luzolo ya Yehowa, balutiti 111-112.
13. Inki mutindu biro ya filiale tasadisa nge, mpi nki nge fwete sala nge mosi?
13 Bampangi ya biro ya filiale tatindila nge bansangu ya mefwana ya bwala yina nge kezola kukwenda sambu na kusadisa nge na kubaka desizio ya mbote; kansi bo tapesa nge ve mikanda ya kemonisa nde bo fwete sadisa nge, to kupesa nge kisika ya kuvanda, mikanda yankaka ya leta, yina kepesaka muntu nswa ya kuzinga na insi yankaka. Mambu yai ketadila kaka nge mosi mpi yo kelomba nde nge yindulula mbote-mbote na ntwala ya kusala nzyetelo. Dyaka, nge kele ti mukumba ya kusolula nge mosi ti biro ya insi yina nge kezola kukwenda (Ambassade to consulat) sambu na kubaka bansangu ya ketadila mikanda yina tapesa nge nswa ya kuzinga mpi kusala kisalu kuna (Visa). Bampangi yina kezola kukwenda na bansi yankaka fwete vanda ti makuki ya kulungisa bo mosi bampusa na bo mpi mambu yina leta kelombaka.—Gal. 6:5.
14. Ntangu muntu kekwenda kutala to kuzinga na insi yina ya bo mebuyisaka kisalu ya kusamuna, yandi fwete tula dikebi na nki mambu?
14 Bansi Yina ya Bo Mebuyisaka Kisalu ya Kusamuna: Na bansi yankaka, yo kelombaka nde bampangi na beto kusadila Nzambi na kinsweki mpenza. (Mat. 10:16) Kana bansamuni yina kekwenda kutala insi yango to kekwenda kuzinga kuna kusala keba ve, bo lenda sala nde bantu kutula dikebi ya mbi na kisalu na beto mpi, bo lenda tula luzingu ya bampangi yina kezingaka kuna na kigonsa. Kana nge kezola kukwenda kusamuna na insi mosi ya mutindu yai, na ntwala ya kusala nzyetelo, beto kelomba nge na kusonikila biro ya filiale ya insi na beno mpi kutinda mukanda yango na nzila ya bankuluntu.
15. Inki mutindu bampangi yina mambu ya luzingu na bo kepesa bo ve nzila ya kukwenda na insi yankaka, lenda sala mingi kisalu ya kusamuna na mabundu na bo?
15 Kana Nge Lenda kwenda Ve na Insi Yankaka: Kana mambu ya luzingu na nge kepesa nge ve nzila ya kukwenda na insi yankaka, kulemba nitu ve. Ziku kyelo yankaka ya nene sambu na “kusala kisalu ya mbote ti ya mfunu” kele ya kukanguka sambu na nge. (1 Kor. 16:8, 9) Nkengi ya nzyunga na beno lenda zaba bwala mosi yina kele ti mfunu ya bansamuni mpi yina kele ntama ve ti kisika ya nge kezingaka. Ziku nge lenda sadisa dibundu mosi to kimvuka mosi ya ndinga ya nzenza yina kele ntama mingi ve ti kisika ya nge kezingaka. To nge lenda sala mingi kisalu ya kusamuna na dibundu na beno. Ata mambu ya luzingu na nge kupesa nge nzila ya kukwenda na insi yankaka to ve, dyambu ya mfunu kele nde nge fwete sadila Yehowa na ntima ya mvimba.—Kol. 3:23.
16. Inki beto fwete sala kana mpangi mosi kezola kukwenda kusamuna na insi yankaka?
16 Keti nge mezaba mpangi mosi ya kuyela na kimpeve yina kele na lukanu ya kukwenda kusamuna na insi yankaka? Sadisa yandi mpi pesa yandi kikesa mpenza! Ntangu Polo kukatukaka na Antioshe ya Siria, yo vandaka mbanza ya tatu ya kuluta nene na Kintinu ya Roma (disongidila na nima ya Roma mpi Alexandrie). Yo kemonana nde dibundu ya Antioshe vandaka mpenza ti mfunu ya lusadisu ya Polo, mpi kukwenda na yandi zolaka kupesa bo mpasi na ntima sambu bo vandaka na teritware mosi ya nene. Keti bampangi ya Antioshe kusyamisaka Polo na kubuya kukwenda na Masedonia? Biblia ketuba kima ve na dyambu yai. Kansi yo kemonana nde, na kisika ya kutadila kaka mambote na bo mosi, bo vilaka ve nde “bilanga kele nsi-ntoto ya mvimba.”—Mat. 13:38.
17. Sambu na nki beto fwete tadila dibanza ya ‘kusabuka na Masedonia’?
17 Polo mpi banduku na yandi kubakaka balusakumunu mingi sambu bo ndimaka kusabuka na Masedonia. Ntangu bo vandaka na Filipi mbanza mosi ya Masedonia, bo kutanaka ti Lidia, mpi ‘Mfumu Nzambi kangulaka mabanza na yandi sambu yandi kuwa mambu ya Polo vandaka kutuba.’ (Bis. 16:14) Yindula kyese yina Polo ti banduku na yandi ya bamisionere kuwaka ntangu Lidia mpi bantu yonso ya nzo na yandi kubakaka mbotika! Bansi mingi kele ti bantu ya ntima ya mbote bonso Lidia mpi bo mewaka ntete ve nsangu ya Kimfumu. Kana nge ‘sabuka na Masedonia,’ nge lenda vanda na kyese ya kukutana ti bo mpi kusadisa bo.
[Noti na Nsi ya Lutiti]
a Beto lenda sadila mpenza minsiku mpi mambu ya bo ketubila na disolo yai na Congo sambu na bampangi ya babakala ya kuyela na kimpeve yina lenda tadila kukwenda na babwala to na baprovense yina kele na kati insi na bo ya kisina. Beto kele ti mfunu ya bansadi sambu na kukatula bambuma na bisika mingi na Congo. Bansamuni yankaka lenda tala kana bo lenda vutuka na baprovense na bo ya kisina sambu na kupesa lusadisu. Yo lenda vanda nde bankaka ketubaka ndinga ya provense yina kele ti mfunu ya bampangi-babakala ya kuyela na kimpeve. Na provense mosi, nzyunga mosi ya pene-pene lenda vanda ti mfunu ya bansamuni ya kuyela na kimpeve.
[Lupangu ya lutiti 5]
Mutindu Nge Lenda Zaba Kana Insi Mosi Yina Nge Kezola Kukwenda Kele ti Mfunu ya Bansamuni
• Tala Annuaire ya mpa. Tula mbote-mbote dikebi na kitini yina ketubilaka ntalu ya bantu yina konso nsamuni lenda longa (Proportion: un procl. pour).
• Sadila index sambu na kusosa masolo mpi baeksperiansi yina ketubila insi yina.
• Solula ti bansamuni yina mekwendaka dezia kuna to bayina mezingaka kuna.
• Kana nge ketadila insi mosi yina nge lenda samuna na ndinga na nge, tala na Internet to na kisadilu yankaka, sambu na kuzaba ntalu ya bantu yina ketubaka ndinga na nge na bwala yango.