DISOLO YA KULONGUKA 40
NKUNGA 111 Bikuma ya Kiese na Beto
Yehowa Kele “Kiese na Beto ya Mingi”
“Mono ta kwisa . . . na Nzambi yina kele kiese na mono ya mingi.”—NK. 43:4.
NA BUNKUFI
Beto ta tubila mambu yina lenda manisa beto kiese mpi mambu yina beto lenda sala sambu na kukanga ntima mpi na kuvutukila kiese na beto ata beto ke kutana ti bampasi.
1-2. (a) Inki mambu ke kuminaka bantu mingi bubu yai? (b) Inki beto ta longuka na disolo yai?
BUBU yai na nsi-ntoto, bantu mingi ke salaka yonso sambu na kuvanda na kiese. Ata bo ke salaka bikesa ya mutindu na mutindu, bo ke vandaka kaka ve na kiese. Yo ke salaka nde bo kuma mawa-mawa, bo kudiyangisa mingi mpi bo yindula nde mambu ta bonga ve sambu na bo. Yo ke kuminaka mpi bansadi ya Yehowa. Sambu beto ke zinga na “bilumbu ya nsuka,” beto ta kutanaka ti mambu ya mpasi yina lenda sala nde beto kuma mawa-mawa mpi beto kudiyangisa mingi.—2 Tim. 3:1.
2 Na disolo yai, beto ta mona mambu yina lenda manisa beto kiese mpi mambu yina beto lenda sala sambu na kuvutukila kiese na beto. Kansi beto tubila ntete nani lenda sadisa beto na kuvanda na kiese ya kieleka.
YEHOWA LENDA SADISA BETO NA KUVANDA NA KIESE
3. Bima yina Yehowa me salaka ke longa beto nki? (Tala mpi bifwanisu.)
3 Yehowa ke vandaka ntangu yonso na kiese mpi yandi ke zolaka nde beto zinga na kiese. Nkutu, kiese na yandi ke monanaka na bima yonso yina yandi me salaka. Mu mbandu, yo ke pesaka beto kiese ntangu beto ke monaka ntoto ya kitoko yina Yehowa me salaka, bakulere ya mutindu na mutindu, madia mingi ya ntomo mpi mutindu bambisi ke sakanaka. Mambu yai yonso ke monisa nde Yehowa ke zolaka beto mpi yandi ke zolaka nde beto zinga na kiese.
Mwana ya nzioko: Image © Romi Gamit/Shutterstock; bana ya penguin: Vladimir Seliverstov/500px via Getty Images; bana-bankombo: Rita Kochmarjova/stock.adobe.com; ba dauphins zole: georgeclerk/E+ via Getty Images
Mutindu bambisi ke sekanaka ke monisaka kibeni nde Yehowa kele Nzambi ya kiese (Tala paragrafe 3)
4. (a) Sambu na nki Yehowa ke vandaka na kiese ata yandi ke monaka bampasi yonso na ntoto? (b) Inki Yehowa ke salaka sambu na kusadisa beto? (Nkunga 16:11)
4 Yehowa kele “Nzambi ya kiese” mpi yandi ke monaka bampasi yonso na ntoto. (1 Tim. 1:11) Ata mpidina, yandi ke bikaka ve nde bampasi yango kumanisa yandi kiese sambu yandi ke zabaka nde yandi ta katula yo ntama ve. Yo yina, yandi ke vingilaka ti nzala ya ngolo kilumbu yina yandi ta katula bampasi yonso. Kansi bubu yai, Yehowa ke bakisaka mutindu beto ke kudiwaka mpi yandi ke vandaka ti nzala ya ngolo ya kusadisa beto. Inki mutindu yandi ke salaka yo? Yandi ke sadisaka beto na kuvanda na kiese. (Tanga Nkunga 16:11.) Yezu vandaka na kiese sambu yandi zabaka Yehowa. Inki mutindu?
5-6. Sambu na nki Yezu ke vandaka na kiese?
5 Yezu ke vandaka na kiese kuluta bima yonso yina Yehowa me salaka. Beto tala mwa bikuma yina ke pusa beto na kutuba mpidina. Ya ntete, ‘Yezu kele kifwani ya Nzambi yina ke monanaka ve’ mpi yandi ke landaka mbandu ya kukuka ya bikalulu ya Tata na yandi konso ntangu. (Bakol. 1:15) Ya zole, Yezu lutisaka bantangu mingi ti Tata na yandi yina kele Muntu ya kuluta kiese.
6 Katula yo, Yezu ke vandaka na kiese sambu yandi ke salaka ntangu yonso luzolo ya Tata na yandi. (Bing. 8:30, 31; Yoa. 8:29) Yo yina, Yehowa ke zolaka yandi mingi. Mambu yai yonso ke salaka nde yandi vanda na kiese ya kieleka.—Mat. 3:17.
7. Inki mambu lenda sadisa beto na kulanda kuvanda na kiese?
7 Beto ta vanda mpi na kiese ya kieleka kana beto ke landa kuzaba Yehowa mbote sambu yandi kele Muntu ya kuluta kiese. Kana beto ke longuka mambu mingi ya me tala Yehowa mpi beto ke landa mbandu na yandi, beto ta vanda na kiese mingi. Beto ta kuma diaka bantu ya kiese kana beto ke sala luzolo ya Yehowa mpi beto ke zaba nde yandi ke sepela ti beto.a (Nk. 33:12) Ya kieleka, beto lenda kutana ti bampasi yina lenda manisa beto kiese sambu na mwa ntangu to nkutu sambu na ntangu ya nda. Kana yo me kumina beto, keti yo ke tendula nde Yehowa ke sepela diaka ve ti beto? Mpidina ve. Beto kele bantu ya kukonda kukuka, yo yina bantangu ya nkaka beto ke kutanaka ti bampasi yina ke salaka nde beto kuma mawa-mawa mpi beto lemba nitu. Ata mpidina, Yehowa ke bakisaka beto. (Nk. 103:14) Ntangu yai, beto tala mambu yina lenda manisa beto kiese mpi mambu yina beto lenda sala sambu na kulanda kuvanda na kiese ata beto ke kutana ti bampasi.
KUBIKA VE ATA KIMA MOSI KUKANGA NGE NZILA YA KULANDA KUVANDA NA KIESE
8. Inki mutindu beto ke kudiwaka ntangu beto ke kutana ti bampasi?
8 Diambu ya ntete: Bampasi. Keti nge ke kutana ti bampasi, mu mbandu bantu ke telemina nge, bisumbula ya lugangu, maladi, kukonda mbongo to kimununu? Mambu yai yonso lenda manisa beto kiese, mingi-mingi kana beto kele ve ti kima ya kusala sambu na kumanisa mpasi yango. Biblia ke tubaka nde “mawa ke niokulaka mabanza.” (Bing. 15:13) Beto baka mbandu ya mpangi Babis yina kele nkuluntu. Bibuti na yandi mpi mpangi na yandi ya bakala fwaka na ntwala nde bamvula iya kulunga. Yandi ke tuba nde: “Mono vandaka kudiwa mono mosi mpi mono vandaka kuyindula nde ata muntu ve lendaka kusadisa mono. Bantangu ya nkaka, mono vandaka kudiyangisa mingi sambu mono vandaka kukuka ve kulutisa ntangu mingi ti bibuti na mono mpi mpangi na mono na ntwala nde bo fwa.” Ya kieleka, bampasi ke salaka nde beto lemba nitu mpi beto kuma mawa-mawa.
9. Inki lenda sadisa beto na kuvutukila kiese na beto? (Yeremia 29:4-7, 10)
9 Mambu yina lenda sadisa beto na kuvutukila diaka kiese na beto. Beto ta vutukila kiese na beto kana beto ke kudiyangisa ve sambu na mambu yina beto lenda soba ve mpi kana beto ke monisa ntonda sambu na bima yina beto kele dezia ti yo. Bantu ya nsi-ntoto yai ke tubaka nde sambu na kuvanda na kiese, beto fwete vanda ti bima yonso yina beto kele ti yo mfunu. Kansi yo kele ve kieleka. Yehowa songaka Bayuda yina vandaka na kimpika na Babilone na kuyikama ti luzingu na bo yina bo vandaka ti yo na kimpika mpi na kusepela ti yo. (Tanga Yeremia 29:4-7, 10.) Yo ke longa nge nki? Tula dikebi na mambu ya mbote na luzingu na nge mpi sepela ti yo. Kuvila mpi ve nde Yehowa ta landa kusadisa nge. (Nk. 63:7; 146:5) Beto baka mbandu ya mpangi-nkento Effie. Yandi salaka aksida mosi ya ngolo mpi na nima yandi kumaka paralize. Yandi ke tuba nde: “Yehowa, bampangi na dibundu mpi dibuta na beto sadisaka mono mingi. Yo yina, mono fwete landa kaka kusadila Yehowa sambu na kumonisa ntonda na mambu yina yandi ti bampangi sadilaka mono.”
10. Sambu na nki beto lenda vanda na kiese ata beto ke kutana ti bampasi?
10 Ata bampasi to mambu ya kukonda kukana me kumina beto to bantu ya dibuta na beto, beto lenda vanda kaka na kiese.b (Nk. 126:5) Sambu na nki? Sambu beto lenda vanda kaka na kiese ata beto ke kutana ti mambu ya nki mpila. Mambu ya mpangi Maria yina kele mupasudi-nzila ke tuba lenda sadisa beto. Yandi ke tuba nde: “Kana nge kele na kiese ntangu nge ke kutana ti bampasi, yo ke tendula ve nde nge ke sepela ti bampasi yango. Kansi, yo ke tendula nde nge ke tula ntima na balusilu ya Yehowa. Tata na beto Yehowa ta sadisa beto na kulanda kuvanda na kiese.” Kuvila ve nde ata nge ke kutana ti bampasi ya nki mutindu, yo kele kaka sambu na ntangu fioti. Kubika fioti, Yehowa ta katula bampasi yonso na ntoto.
11. Inki mutindu mbandu ya ntumwa Polo lenda pesa nge kikesa?
11 Kana beto ke kutana ti bampasi, yo ke tendula ve nde Yehowa ke sepela diaka ve ti beto. Nkutu, bansadi ya Yehowa ya ntangu ya ntama kutanaka mpi ti bampasi. Beto tubila fioti mbandu ya ntumwa Polo. Yezu ponaka yandi sambu na kulonga nsangu ya mbote “na makanda, na bantotila mpi na bana ya Izraele.” (Bis. 9:15) Yo vandaka mukumba mosi ya nene. Keti yo ke tendula nde Polo kutanaka ve ti bampasi? Yandi kutanaka mpi ti yo. (2 Bak. 11:23-27) Keti bampasi mingi yina Polo kutanaka ti yo monisaka nde Yehowa vandaka kusepela diaka ve ti yandi? Ata fioti ve. Nkutu, mutindu yandi vandaka kukangila bampasi yina ntima vandaka kumonisa nde Yehowa vandaka kusadisa yandi. (Bar. 5:3-5) Ntangu yai, yindula fioti: Keti nge mpi ke landa kusadila Yehowa ata nge ke kutana ti bampasi? Kana mpidina, yo ke tendula nde Yehowa ke sepela ti nge mpi yandi ke sadisa nge na kulanda kukanga ntima.
12. Inki mutindu beto lenda kudiwa kana balukanu na beto ke lungana ve?
12 Diambu ya zole: Balukanu yina ke lungana ve. (Bing. 13:12) Beto ke kuditudilaka balukanu ya kimpeve sambu beto ke zolaka Yehowa mpi beto ke monisilaka yandi ntonda. Kansi, beto lenda lemba nitu kana beto ke kuditudila balukanu yina beto lenda kuka ve kulungisa. (Bing. 17:22) Mpangi-nkento Holly yina kele mupasudi-nzila ke tuba nde: “Mono vandaka kuzola kukota Nzo-Nkanda ya Bansamuni ya Kimfumu, kukwenda kulonga nsangu ya mbote na insi ya nkaka to kusala kisalu ya kutunga Betele ya Ramapo na États-Unis. Kansi luzingu na mono sobaka mpi yo salaka nde mono lungisa ve balukanu na mono. Yo yangisaka mono mingi. Yo ke pesaka mpasi mingi kana nge ke zola kusala kima mosi kansi nge ke kuka ve.” Bampangi mingi ke kudiwaka mpi mutindu yai.
13. Inki beto lenda sala kana mambu ya luzingu na beto ke pesa beto ve nzila ya kulungisa balukanu na beto?
13 Mambu yina lenda sadisa beto na kuvutukila diaka kiese na beto. Kuvila ve nde Yehowa ke vandaka ve makambu ngolo mpi yandi ke lombaka beto ve na kusala mambu yina beto ta kuka ve kusala. Mambu yina beto ke salaka sambu na Yehowa ke vandaka mfunu, kansi yo yina ve ke salaka nde yandi baka beto na valere. Yehowa ke zolaka nde beto zaba bandilu na beto mpi beto sadila yandi na mutindu ya mbote. (Mika 6:8; 1 Bak. 4:2) Yandi ke tulaka dikebi na mambu yina beto ke salaka sambu na yandi, kansi yandi ke tulaka dikebi ya mingi na kimuntu na beto ya kati. Kudipesa ve mpasi na kusosa kusala mambu mingi kuluta yina Yehowa ke lomba nge.c Yo yina, kana mambu ya luzingu na nge ke pesa nge ve nzila ya kusala mingi sambu na Yehowa, sala yina nge ta kuka kusala. Mu mbandu, nge lenda baka lukanu ya kupesa baleke formasio to kusadisa minunu. Nge lenda kwenda kutala mpangi mosi, kubinga yandi na telefone to nkutu kusonikila yandi message sambu na kupesa yandi kikesa. Kuvila ve nde Yehowa ta sadisa nge na kuvanda na kiese kana nge ke sala mambu yina nge lenda kuka kusala. Diaka na nsi-ntoto ya mpa, muntu yonso ta vanda ti dibaku ya kusadila Yehowa na mutindu yandi me zola. Nkutu ata na mitindu yina beto me yindulaka ntete ve. Mpangi-nkento Holly ya beto me tubila dezia ke tuba nde: “Kana mono ke kudiyangisa, mono ke kuditubilaka nde: ‘Mono ta zinga mvula na mvula mpi na nsi-ntoto ya mpa, Yehowa ta sadisa mono na kulungisa balukanu na mono ya nkaka yina mono lenda lungisa ve bubu yai.’”
14. Inki diaka lenda manisa beto kiese?
14 Diambu ya tatu: Kutula banzala na beto ya kinsuni na kisika ya ntete. Na internet, bantu mingi ke monanaka mpenza na kiese sambu bo ke lungisaka ntangu yonso banzala na bo ya kinsuni. Yo yina beto lenda yindula nde sambu na kuvanda mpenza na kiese, beto fwete lutisa ntangu mingi na kusala bansaka, kusala ba voyage mingi mpi kusumba bima mingi ya beto ke zola. Yo kele ve mbi na kusala bima yina beto ke zolaka. Yehowa ke zolaka nde beto sepela ti bima yina yandi me salaka sambu na beto. Kansi, bantu mingi me bakisaka nde bima yina bo vandaka kuyindula nde yo ta pesa bo kiese, me manisaka bo yo. Mpangi Eva kele mupasudi-nzila. Yandi ke tuba nde: “Kana nge ke sosa kaka kulungisa banzala na nge ya kinsuni, zaba nde nge ta fuluka yo ve.” Kana ntangu yonso beto ke sosa kaka kulungisa banzala na beto ya kinsuni, yo ta lembisa beto nitu mpi beto ta kuma mawa-mawa.
15. Mbandu ya ntotila Salomo ke longa nge nki?
15 Ntotila Salomo salaka mambu ya mutindu na mutindu sambu na kuvanda na kiese. Mu mbandu yandi vandaka kudia madia ya mpila na mpila, yandi vandaka kulanda miziki ya kitoko mpi yandi sumbaka bima mingi ya ntalu. Kansi ata kima mosi ve na kati na yo pesaka yandi kiese ya kieleka. Yandi tubaka nde: “Disu ke fulukaka ve na kutala; dikutu mpi ke fulukaka ve na kuwa.” (Lon. 1:8; 2:1-11) Bantu ya nkaka ke yindulaka nde kana bo kele ti mbongo mpi bo ke sala konso kima yina bo ke zola, bo ta vanda na kiese. Kansi yo kele ve mpidina sambu yo ke pesaka ve kiese ya kieleka.
16. Sambu na nki beto ta vanda na kiese kana beto ke sadisa bantu ya nkaka? (Tala mpi bifwanisu.)
16 Mambu yina lenda sadisa beto na kuvutukila diaka kiese na beto. Yezu tubaka nde: “Kiese ke vandaka mingi na kupesa, kansi na kubaka kiese ke vandaka fioti.” (Bis. 20:35) Mpangi Alekos kele nkuluntu mpi yandi ke tuba nde: “Mono ke salaka ata mambu ya fioti-fioti sambu na kusadisa bantu ya nkaka. Yo ke salaka nde mono tudila mpi bantu ya nkaka dikebi mpi yo ke pesaka mono kiese.” Inki nge lenda sala sambu na kusadisa bantu ya nkaka? Kana nge me mona muntu mosi mawa-mawa, pesa yandi kikesa. Ata nge lenda manisa ve bampasi na yandi, nge lenda pesa yandi kikesa kana nge widikila yandi na dikebi, nge kuditula na kisika na yandi mpi nge songa yandi na kusonga Yehowa mambu yina ke yangisa yandi. (Nk. 55:22; 68:19) Nge lenda sadisa yandi na kubakisa nde Yehowa me yambula yandi ve. (Nk. 37:28; Isa. 59:1) Nge lenda sadila yandi mpi kima mosi ya mbote. Mu mbandu nge lenda kwenda kutala yandi, kulambila yandi madia to kusadisa yandi na mwa bisalu ya nkaka. Nge lenda longa mpi ti yandi nsangu ya mbote sambu yo ta pesa yandi kikesa. Kana beto ke sadisa bantu ya nkaka, yo ta sala nde Yehowa kusadila beto sambu na kusadisa bo. Diaka, beto ta vanda mpenza na kiese ya kieleka.—Bing. 11:25.
Na kisika ya kusala mambu kaka sambu na nge mosi, sala mpi sambu na bantu ya nkaka (Tala paragrafe 16)d
17. Inki beto fwete sala sambu na kuvanda mpenza na kiese? (Nkunga 43:4)
17 Beto ta vanda mpenza na kiese kana beto ke landa kukumisa kinduku na beto ti Yehowa ngolo. Biblia ke tubaka nde Yehowa kele ‘kiese na beto ya mingi.’ (Tanga Nkunga 43:4.) Yo yina ata beto ke kutana na mambu ya nki mutindu, beto fwete kudiyangisa ve mpi beto fwete wa ve boma. Beto fwete landa kuvanda banduku ya Yehowa, ebuna beto ta landa kuvanda na kiese mvula na mvula.—Nk. 144:15.
NKUNGA 115 Kiese ya Kimakulu
b Nge lenda tala disolo ya mpangi Dennis Christensen ti nkento na yandi Irina na jw.org. Yo kele na Rapore No 5 ya Nto-Kimvuka na Mvu 2023.
c Sambu na kuzaba mambu mingi, tanga disolo “Landa Mbandu ya Yehowa—Kuvanda Ve Makambu Ngolo” na Nzozulu ya Nkengi ya juillet 2023 baparagrafe 8-12.
d NTENDULA YA KIFWANISU: Mpangi-nkento mosi ke sumba bima sambu na yandi mosi, kansi yandi kele na kiese mingi kuluta ntangu yandi me sumbila mpangi-nkento mosi ya mununu yina kele ti mfunu ya kikesa bintuntu.