Inki Mutindu Nge Lenda Vanda na Kiese Ntangu Nge Ke Keba Muntu Mosi?

1-2. Inki Yehowa ta sala sambu na bantu yina ke kebaka bantu ya nkaka? (Bingana 19:17) (Tala mpi bifwanisu.)

MPANGI Jin-yeol na Corée ke tuba nde: “Beto me sala bamvula 32 na makwela ti nkento na mono. Kansi na bamvula 5 yai ya me luta, mono ke kebaka yandi sambu yandi ke belaka maladi mosi yina ke salaka nde yo vandila yandi mpasi na kunikana. Ata mpidina, mono ke zolaka yandi mingi kibeni mpi mono ke sepelaka kukeba yandi. Konso mpimpa na nzo na beto, yandi ke lalaka na mbeto mosi yina ke sadisaka yandi sambu na maladi na yandi. Mono ke lalaka pene-pene ti yandi mpi beto ke simbanaka na diboko ntangu beto ke lalaka.”

² Keti nge ke kebaka muntu mosi ya nge ke zolaka, mu mbandu kibuti na nge, nkwelani na nge, mwana na nge to nduku na nge? Kana mpidina, yo kele dibaku ya nene sambu yo ke monisa nde nge ke zolaka yandi mpi nge ke zolaka Yehowa. (1 Tim. 5:4, 8; Yak. 1:27) Ata mpidina, nge ke kutanaka ti bampasi yina bantu ya nkaka ke zabaka ve. Yo yina, bantangu ya nkaka nge lenda yindula nde mambu yai ke bwila kaka nge. Nge lenda seka na meso ya bantu, kansi nge lenda dila ntangu nge kele nge mosi. (Nk. 6:6) Ata bantu ya nkaka lenda bakisa ve mutindu nge ke kudiwa, Yehowa ke bakisaka nge mbote-mbote. (Tala mpi Kubasika 3:7.) Yandi ke monaka mansanga na nge mpi yandi ke sepelaka ti bikesa yina nge ke salaka. Yo ke salaka nde yandi zola nge mingi. (Nk. 56:8; 126:5) Ya kieleka, Yehowa ta futa nge sambu na mambu yonso yina nge ke salaka.​—Tanga Bingana 19:17.

3. Mbala ya nkaka nki bampasi Abrahami ti Sara kutanaka ti yo ntangu bo vandaka kukeba Tera?

³ Biblia ke tubilaka masolo mingi ya bantu yina vandaka kukeba bantu ya nkaka. Mu mbandu, yo ke tubila disolo ya Abrahami ti Sara. Tera, papa ya Abrahami ti Sara, vandaka ti bamvula 200 ntangu bo katukaka na Ure. Kansi yandi kwendaka ti bo mpi bo salaka bakilometre kiteso ya 960 sambu na kukuma na Arani. Yo vandaka voyage ya nda kibeni mpi ya bamposo mingi. (Kuy. 11:31, 32) Ata Abrahami ti Sara vandaka kuzola Tera, yo vandilaka bo mpasi na kukeba yandi ntangu bo vandaka kusala voyage yina sambu yandi vandaka mununu mingi. Bo vandaka kutambula na bashamo mpi na bampunda. Yo yina mbala ya nkaka yo vandilaka Tera mpasi na kumata to na kukita na zulu na yo mpi na kupusa yo bantangu ya nda. Yo ke monana nde Abrahami ti Sara vandaka kulemba mingi mutindu bo vandaka kusadisa Tera. Yo vanda mpidina to ve, Yehowa vandaka kusadisa bo. Ya kieleka, Yehowa ta sadisa nge mpi mutindu yandi sadisaka Abrahami ti Sara.​—Nk. 55:22.

4. Inki beto ta longuka na disolo yai?

⁴ Kana nge kele na kiese, yo ta sadisa nge na kulanda kukeba muntu yina nge ke sadisa. (Bing. 15:13) Nge lenda landa kuvanda na kiese ata nge ke kutana ti mambu ya nki mpila. (Yak. 1:2, 3) Inki nge lenda sala sambu na kulanda kuvanda na kiese? Tudila Yehowa ntima mpi landa kusamba yandi sambu yandi sadisa nge na kutadila mambu na mutindu ya mbote. Katula yo, kele mpi ti mambu ya nkaka yina nge fwete sala. Beto ta tubila yo na disolo yai. Beto ta tubila mpi mambu yina bantu ya nkaka lenda sala sambu na kusadisa nge. Kansi, beto tubila ntete mambu yina lenda manisa nge kiese mpi sambu na nki yo kele mfunu nde nge landa kuvanda na kiese.

INKI LENDA MANISA NGE KIESE NTANGU NGE KE KEBA MUNTU MOSI?

5. Sambu na nki yo kele mfunu nde muntu yina ke keba muntu ya nkaka kulanda kuvanda na kiese?

⁵ Kana muntu yina ke keba muntu mosi kele diaka ve na kiese, yo ta sala nde yandi lemba nitu. (Bing. 24:10) Ebuna kana yandi me lemba nitu, yandi ta vanda diaka ve ti ngolo ya me fwana sambu na kukeba muntu yango. Inki lenda sala nde muntu yina ke keba muntu mosi kuvanda diaka ve na kiese?

6. Sambu na nki kukeba muntu lenda lembisa mpenza?

⁶ Kukeba muntu lenda lembisa mingi mpenza. Mpangi-nkento Leah ke tuba nde: “Konso kilumbu, mono ke lembaka mingi kibeni, yo vanda mambu ke tambula mbote to ve. Nkutu bantangu ya nkaka, mono ke kukaka ve kusonika ata message.” Bankaka ke kukaka ve kulala mbote to kupema mutindu bo me zola. Mpangi-nkento Inés ke tuba nde: “Mono ke kukaka ve kulala mbote. Mono ke telemaka mbala mingi konso mpimpa sambu na kusadisa mama-bokilo na mono. Diaka banda bamvula mingi, mono ti bakala na mono ke bakaka ve konzie sambu na kukwenda kisika mosi mpi kupema mwa fioti.” Bankaka ke kukaka ve kulutisa ntangu ti banduku mpi bo ke kukaka ve kusala mambu ya nkaka na dibundu ya Yehowa sambu bo lungisa mbote-mbote mukumba na bo ya kukeba muntu. Yo yina, bo lenda kudiwa bo mosi sambu bo lenda sala ve mambu yonso yina bo ke zola.

7. Sambu na nki muntu yina ke keba muntu mosi lenda kuma mawa-mawa to kudipesa foti?

⁷ Muntu yina ke keba muntu mosi lenda kuma mawa-mawa to yandi lenda kudipesa foti. Mpangi-nkento Jessica ke tuba nde: “Mbala mingi, mono ke yindulaka nde mono ke kukaka ve kukeba papa mutindu yo ke lomba. Yo yina kana mono ke zola kupema, yo ke pesaka mono mpasi.” Bankaka ke yindulaka nde bo ke keba ve muntu yango mutindu yo ke lomba. Bantangu ya nkaka, bo lenda yindula mpi nde bo ta kuka ve kulanda kukeba yandi. Kana bo lemba nitu, bo lenda tuba to kusala kima mosi yina lenda pesa muntu yango mpasi. Yo yina, yo lenda sala bo mpasi kibeni mpi bo kuma mawa-mawa. (Yak. 3:2) Bankaka lenda kudiyangisa mingi sambu maladi ya muntu yina bo ke keba ke landa kukuma kaka mingi. Mpangi-nkento Barbara ke tuba nde: “Yo ke salaka mono mpasi mutindu mono ke monaka maladi ya nduku na mono ke landa kukuma kaka mingi konso kilumbu.”

8. Inki mutindu bampangi ya nkaka ke kudiwaka ntangu bantu ya nkaka ke pesaka bo mersi?

⁸ Muntu yina ke keba muntu mosi lenda lemba nitu kana bo ke pesa yandi ve mersi. Sambu na nki? Sambu mbala mingi bantu ke pesaka bo ve mersi mpi ke sikisaka bo ve sambu na kisalu ya ngolo ya bo ke salaka. Yo yina kana muntu mosi me pesa bo mersi, yo ke pesaka bo kikesa. (1 Bate. 5:18) Mpangi-nkento Melissa ke tuba nde: “Bantangu ya nkaka, mono ke lembaka kibeni nitu mpi mono ke dilaka. Kansi kana bantu yina mono ke kebaka me pesa mono mersi sambu na mambu ya mono ke sadilaka bo, yo ke pesaka mono kikesa mingi mpi yo ke salaka nde mono landa kukeba bo ti kiese yonso.” Mpangi Ahmadu ti nkento na yandi ke kebaka mwana ya mpangi ya nkento na yandi sambu mwana yango ke belaka maladi ya ndeke. Mpangi Ahmadu ke tuba nde: “Ata mwana na beto yango lenda bakisa ve bikesa yonso yina beto ke salaka sambu na kukeba yandi, beto ke waka kiese mingi ntangu yandi ke pesaka beto mersi mpi ke songaka beto nde yandi ke zolaka beto.”

INKI LENDA SADISA NGE NA KUVANDA NA KIESE?

9. Inki mutindu nge lenda monisa nde nge ke zaba bandilu na nge?

⁹ Zaba bandilu na nge. (Bing. 11:2) Ata muntu ve lenda kuka kusala mambu yonso yina yandi ke zola. Yo yina bantangu ya nkaka, nge fwete sala kaka mambu yina nge ta kuka kusala mpi kubuya kusala mambu yina nge ta kuka ve. Nge fwete kudiyangisa ve kana nge me buya sambu yo ke monisa nde nge ke zaba kibeni bandilu na nge. Kana bantu ya nkaka ke zola kusadisa nge, ndima na kiese yonso. Mpangi-bakala Jay ke tuba nde: “Beto ta vanda na kiese kana beto ke sala kaka mambu yina beto kele ti ntangu mpi ngolo ya kusala.”

10. Sambu na nki yo kele mfunu nde muntu yina ke keba muntu ya nkaka kusosa kubakisa mambu mbote-mbote? (Bingana 19:11)

¹⁰ Sosa kubakisa mambu mbote-mbote. (Tanga Bingana 19:11.) Kana nge ke bakisa mambu mbote-mbote, nge ta wa ve makasi kana muntu ya nge ke keba me tuba to me sala kima yina me pesa nge mpasi. Yo ta sadisa nge mpi na kubakisa bikuma yina me pusa yandi na kutuba to na kusala diambu yango. Diambu ya kieleka kele nde maladi mosi lenda sala nde muntu mosi kusala kima yina yandi lendaka kusala ve kana yandi vandaka ve ya kubela. (Lon.7:7) Mu mbandu, muntu mosi yina vandaka mawete lenda kuma makasi-makasi, makambu ngolo mpi yandi lenda kuma kubokuta-bokuta. Kana nge ke keba muntu mosi ya ke bela, yo ta vanda mbote na kulonguka maladi yango mbote-mbote. Kana nge sala mpidina, yo ta sadisa nge na kubakisa nde yandi ke sala ve mambu ya nkaka na luzolo kansi yandi ke sala yo sambu yandi ke bela.​—Bing. 14:29.

11. Kana nge ke keba muntu ya nkaka, nge fwete baka mpi ntangu ya kusala nki? (Nkunga 132:4, 5)

¹¹ Baka ntangu ya kukumisa kinduku na nge ngolo ti Yehowa. Bantangu ya nkaka, yo ta lomba nde nge baka ve ntangu mingi ya kusala mambu ya nkaka sambu na kusala “mambu ya kuluta mfunu.” (Bafil. 1:10) Mu mbandu kubaka ntangu ya kukumisa kinduku na nge ngolo ti Yehowa. Ntotila Davidi vandaka ti mambu mingi ya kusala. Ata mpidina, lusambu ya Yehowa vandaka na kisika ya ntete na luzingu na yandi. (Tanga Nkunga 132:4, 5.) Mutindu mosi mpi, yo ta vanda mfunu na kubaka ntangu konso kilumbu sambu na kutanga Biblia mpi kusamba. Mpangi-nkento Elisha ke tuba nde: “Ntangu mono ke sambaka, ke tangaka baverse ya kele na mukanda ya Bankunga mpi ke yindulaka yo mingi, yo ke sadisaka mono na kulanda kuvanda na kiese. Kisambu ke sadisaka mono mingi mpenza. Mono ke sambaka Yehowa mbala mingi konso kilumbu sambu yandi sadisa mono na kudiyangisa ve.”

12. Kana nge ke keba muntu mosi, sambu na nki yo kele mfunu na kusala yonso sambu na kuvanda ti sante ya mbote?

¹² Sala yonso sambu na kuvanda na sante ya mbote. Yo lenda vanda mpasi sambu na muntu yina ke keba muntu ya nkaka na kuvanda na sante ya mbote, sambu yandi lenda vanda ve ti ntangu ya me fwana sambu na kusala mambu yina ta sadisa yandi na kuvanda na sante ya mbote. Mu mbandu kudia mbote mpi kusala bafizik mbala na mbala. Kansi kana nge ke sala yo, nge ta vanda ti sante ya mbote mpi nge ta kudiyangisa ve mingi. Yo yina nge fwete baka ntangu ya kudia mbote mpi ya kusala bafizik mbala na mbala ata nge kele ti mambu mingi ya kusala. (Baef. 5:15, 16) Diaka, baka ntangu ya kulala mbote. (Lon. 4:6) Bantu ya mayele yina ke longukaka butomfu ke tubaka nde kana muntu ke lala mbote, butomfu na yandi mpi ta sala mbote. Mukanda mosi ya ke tubilaka mambu ya sante ke tuba nde kana muntu ke lala mbote, yandi ta kudiyangisa ve mingi mpi yandi ta tadila mambu mbote ata na bantangu ya mpasi. Yo ta vanda mpi mfunu na kubaka mupepe mpi na kusala mwa mambu ya nge ke zolaka. (Lon. 8:15) Mpangi-nkento mosi yina ke kebaka muntu mosi ke tubila mambu yina ke sadisaka yandi na kulanda kuvanda na kiese. Yandi ke tuba nde: “Kana kilumbu kele mbote, mono ke basikaka na nganda sambu na kuyotila mwa ntangu. Mono ke salaka mpi yonso sambu na kulutisa ntangu ya mbote ti banduku ata mbala mosi konso ngonda.”

13. Sambu na nki yo kele mbote na kuvanda ti kikalulu ya kuseka? (Bingana 17:22)

¹³ Vanda ti kikalulu ya kuseka. (Tanga Bingana 17:22; Lon. 3:1, 4) Kana nge kele ti kikalulu ya kuseka, yo ta sadisa nge na kuvanda ti sante ya mbote mpi nge ta kudiyangisa ve mingi. Kana nge ke keba muntu mosi, mbala mingi mambu ta salama ve mutindu nge kanaka. Kansi kana nge kele ti kikalulu ya kuseka mpi nge ke tula yo ve na ntima, nge ta kudiyangisa ve mingi. Diaka, kana nge ke seka ti muntu yina nge ke keba, yo ta sadisa beno zole na kuzolana diaka mingi.

14. Sambu na nki yo kele mfunu na kukangudila nduku mosi ntima na nge?

¹⁴ Kangudila nduku mosi ntima na nge. Ata nge ke sala yonso sambu na kuvanda na kiese, bantangu ya nkaka nge ta kudiyangisa kaka. Yo yina nge fwete kangudila nduku mosi ntima na nge. Nduku yango fwete vanda ve muntu yina ta sambisa nge to ta tuba bituba-tuba. (Bing. 17:17) Kansi yandi fwete vanda muntu yina ta widikila nge na dikebi mpi ta songa nge mambu ya ke pesa kikesa yina ta sadisa nge na kuvutukila kiese na nge.​—Bing. 12:25.

15. Sambu na nki yo kele mfunu na kuyindula mutindu luzingu ta vanda na Paladisu?

¹⁵ Baka ntangu ya kuyindula luzingu na beno na Paladisu. Kuvila ve nde Yehowa salaka ve bantu sambu bo kuma minunu to bo bela. Yo yina, ata muntu mosi ve ta keba muntu ya nkaka na Paladisu sambu kimununu mpi maladi ta vanda diaka ve. (2 Bak. 4:16-18) ‘Luzingu ya kieleka’ ke vingila beto na ntwala. (1 Tim. 6:19) Beno ta vanda na kiese kana beno ke baka ntangu ya kutubila mambu yina beno ta sala na Paladisu. (Yez. 33:24; 65:21) Mpangi-nkento Heather ke tuba nde: “Mbala mingi, mono ke songaka bantu yina mono ke kebaka nde ntama mingi ve beto ta kuna bima na bilanga, beto ta baka ntinu mpi beto ta pusa bavelo ti bamoto. Beto ta sala mampa mpi ta lamba madia ya ntomo sambu na bampangi na beto yina ta futumuka. Yo yina, beto ke pesaka Yehowa mersi sambu na luzingu ya kitoko ya yandi ke bumbila beto.”

INKI MUTINDU BETO LENDA SADISA MUNTU YINA KE KEBA MUNTU MOSI?

16. Inki mutindu beto lenda sadisa mpangi yina ke keba muntu mosi? (Tala mpi kifwanisu.)

¹⁶ Sadisa yandi na kubaka mwa ntangu ya kupema. Beto lenda yinga mpangi yina ke keba muntu mosi sambu yandi baka ntangu ya kupema mpi ya kusala mambu ya nkaka. (Bag. 6:2) Bampangi ya nkaka me yidikaka mambu sambu konso mposo, mpangi mosi kuvanda pana sambu na kusadisa mpangi yina ke keba muntu mosi. Mpangi Natalya yina bakala na yandi ke vandaka paralize ke tuba nde: “Mpangi-bakala mosi na dibundu na beto ke kwisaka mbala mosi to mbala zole konso mposo sambu na kulutisa ntangu ti bakala na mono. Bo ke longaka nsangu ya mbote, ke solulaka mpi ke talaka video bo zole. Bakala na mono ke sepelaka mingi kulutisa ntangu ti nduku na yandi mpi yo ke sadisaka mono na kubaka mwa ntangu ya kupema mpi ya kusala mambu ya nkaka ya mono ke zolaka, mu mbandu kubasika mwa fioti sambu na kutambula.” Bantangu ya nkaka, beto lenda lutisa mpi mpimpa ti muntu yina bo ke keba sambu mpangi yina ke keba yandi kubaka ntangu ya kulala mbote.

17. Inki mutindu beto lenda sadisa mpangi yina ke keba muntu mosi na kulanda mbote balukutakanu?

¹⁷ Sadisa yandi na kulanda mbote balukutakanu. Yo lenda vanda mpasi sambu mpangi yina ke keba muntu mosi kulanda balukutakanu mbote. Yo yina, beto lenda vanda na lweka ya muntu yina yandi ke keba sambu na kusadisa yandi ntangu lukutakanu ke salama. Kana muntu yina yandi ke keba me kangamaka kaka na nzo, nge lenda kwenda kubikala ti yandi sambu mpangi yina ke keba yandi kukwenda na lukutakanu.

18. Inki beto lenda sala diaka sambu na kusadisa mpangi yina ke keba muntu mosi?

¹⁸ Sikisa yandi mpi samba sambu na yandi. Bankuluntu fwete sala yonso sambu na kupesa mpangi yina ke keba muntu mosi kikesa mbala na mbala. (Bing. 27:23) Beto yonso fwete vanda ti kikalulu ya kusikisa bampangi yina ke kebaka bantu. Diaka, beto fwete lomba Yehowa na kulanda kupesa bo ngolo mpi yandi sadisa bo na kulanda kuvanda na kiese.​—2 Bak. 1:11.

19. Inki beto ke vingila?

¹⁹ Ntama mingi ve, Yehowa ta katula bampasi yonso ya beto ke kutana ti yo bubu yai. Maladi mpi lufwa ta vandaka diaka ve. (Kus. 21:3, 4) “Muntu ya dikulu-kifu ta pumbuka bonso kabuluku.” (Yez. 35:5, 6) Beto ta nuna diaka ve mpi ata muntu diaka ve ta bela. Yo ta kuma mambu ya ntama mpi yo ‘ta kwisa diaka ve na mabanza.’ (Yez. 65:17) Ata mambu yango me lungana ntete ve, beto fwete ndima nde Yehowa ta yambula beto ve mpi yandi ta landa kusadisa beto na ‘kukanga kibeni ntima ti ntima ya nda mpi kiese.’​—Bakol. 1:11.