Keti Nge Kele ti Mpeve ya Kefwaka Ve?

KETI bantu kelandaka kuzinga na nima ya lufwa? Ngyufula yai meyangisaka bantu banda bamvula mingi kibeni. Bantu mingi meyindululaka ngyufula yai mpi bo mebasisaka balukwikilu mingi.

Na inza ya mvimba, bantu mingi keyindulaka nde kana muntu mefwa, “mpeve” kefwaka ve. Keti ya kyeleka, kima mosi ya kevandaka na nitu ya muntu kebasikaka na nitu kana yandi mefwa mpi yo kelandaka kuzinga? Mpeve yina muntu ya kele na luzingu kevandaka na yo kele inki? Inki kekuminaka mpeve yango na ntangu beto kefwaka? Biblia, Ndinga ya kupemama ya Nzambi, kepesa bamvutu ya kyeleka mpi ya mbote na bangyufula yai.

Mpeve Kele Inki?

Na Biblia, bangogo ya bo kebalulaka nde “mpeve” ketendula ntetentete “mpema.” Kansi, yo ketendula kaka kupema mpamba ve. Mu mbandu, Yakobo ketuba nde: “Kana muntu ke fulumuna ve [“ke na mpeve ve,” NW], yandi fweti fwa.” (Yakobo 2:26) Yo yina, mpeve kele kima ya kepesaka luzingu na nitu.

Ngolo yai ya kesalaka nde muntu kuvanda na luzingu lenda vanda ve kaka mpema, to mupepe, yina ketambulaka na bapumo. Sambu na inki? Sambu kana muntu kepema dyaka ve, baselile ya nitu kelandaka na kuzinga sambu na mwa ntangu fyoti, disongidila “baminuta mingi,” mutindu mukanda mosi (The World Book Encyclopedia) ketuba. Yo yina, bantangu yankaka bantu kenungaka na kuvutula muntu mpema kana yandi kepema dyaka ve, to kukatula kinama na nitu ya muntu yina sambu na kutula yo na nitu ya muntu yankaka. Kansi, kana ngolo yina kepesaka luzingu kesala dyaka ve na kati ya baselile, bikesa yonso ya bantu lenda sala sambu na kuvutula dyaka muntu yina na luzingu kele mpamba. Mupepe yonso ya inza lenda kuka ve kuvutula ata selile mosi mpamba na luzingu. Mambu yai kesonga nde mpeve kele ngolo yina kemonanaka ve, disongidila nsemo ya luzingu, yina kesalaka nde baselile kuvanda na luzingu. Kima kesimbaka ngolo yai ya luzingu kele mpema to mupepe.​—Yobi 34:14, 15.

Keti mpeve yina kesalaka kaka na nitu ya bantu? Biblia kesadisa beto na kubaka mvutu ya mbote na ngyufula yai. Ntotila ya mayele, Salomo, kusonikaka nde: “Nani kuzaba kana moyo [“mpeve,” NW] ya muntu ke kwendaka na zulu ebuna [“mpeve,” NW] ya mbisi na ntoto?” (Longi 3:21) Yo kezola kutuba nde bambisi ti bantu kele ti mpeve. Inki mutindu?

Beto lenda fwanisa mpeve, to ngolo ya kepesaka luzingu, ti kura yina kesadisaka bamashini na kusala. Kura kemonanaka ve, kansi bo lenda sadila yo na bamashini ya mutindu na mutindu na kutadila kisalu yina mashini yango fwete sala. Mu mbandu, resho ya kura kepesaka tiya, ordinatere kesalaka bakalkile mpi bisalu ya mutindu na mutindu, mpi televizio kesongaka bifwanisu ti kubasisa ndinga. Kansi, kura lenda kuma ve ata fyoti bonso mashini yina yo kesadisa na kusala. Mutindu mosi, ngolo ya kepesaka luzingu kebakaka ve ata kikalulu mosi ya kigangwa yina yo kepesaka luzingu. Yo kevandaka ve ti bumuntu to mayele ya kuyindula. Bantu ti bambisi “bo yonso zole ke na moyo [“mpeve,” NW].” (Longi 3:19) Yo yina, kana muntu mefwa, mpeve na yandi kekwendaka ve kuzinga na kisika yankaka bonso kigangwa ya kimpeve.

Kana mpidina, inki kele nkadilu ya bafwa? Mpi nki kekuminaka mpeve kana muntu mefwa?

“Nge Ta Vutuka na Ntoto”

Ntangu muntu ya ntete, Adami, kufwaka nsiku ya Nzambi na luzolo yonso, Yehowa kusongaka yandi nde: “Na kubaka madia nge ta basikaka mutoki tii kuna nge ta vutuka na ntoto yina ya mono salaka nge. Sambu nge kele ntoto, nge ta vutuka mpi na ntoto.” (Kuyantika 3:19) Adami kuvandaka na wapi na ntwala nde Yehowa kusala yandi na mfututu ya ntoto? Yandi vandaka ve ata kisika mosi! Yandi vandaka kuzinga ve. Yo yina, ntangu Yehowa Nzambi kutubaka nde Adami “ta vutuka na ntoto,” yandi vandaka kutuba nde Adami tafwa. Adami zolaka kukwenda ve na kisika mosi ya kimpeve. Na nima ya lufwa, Adami zolaka kuzinga dyaka ve. Ndola na yandi kuvandaka lufwa, disongidila kukonda kuzinga, kansi ve kukwenda na kisika yankaka.​—Roma 6:23.

Inki beto lenda tuba sambu na bantu yankaka yina mefwaka? Longi 9:5, 10 kemonisa pwelele nkadilu ya bafwa. Beto ketanga nde: “Bantu ya kufwa kuzaba kima ve. . . . Sambu na nsi ya bafwa . . . kisalu kele ve, ngindu kele ve, mayele mpi kele ve.” Yo yina, lufwa ketendula kukonda luzingu. Muyimbi-bankunga kusonikaka nde kana muntu mefwa, yandi “ta vutuka na ntoto; na kilumbu yo yina bangindu na bo yonso ta suka.”​—Nkunga 146:4.

Yo kele pwelele nde bafwa kezingaka ve mpi kesalaka ve ata kisalu mosi. Bo kezabaka ve ata kima mosi. Bo lenda mona nge ve, bo lenda wa nge ve, mpi bo lenda solula ve ti nge. Bo lenda sadisa nge mpi ve to kusala nge mbi. Nge kele ve ti kikuma ya kuwa bafwa boma.

Mpeve ‘Kevutukaka na Nzambi’

Biblia ketuba nde kana muntu mefwa, mpeve na yandi ta “vutuka na Nzambi yina pesaka” yo. (Longi 12:7) Keti yo kezola kutuba nde mpeve kele kima mosi ya kimpeve ya kekatukaka na nitu mpi kekwendaka tii na ntwala ya Nzambi? Ata fyoti ve! Mutindu Biblia kesadilaka ngogo ‘kuvutuka’ ketendula ve nde kima mosi mekatuka na kisika mosi sambu na kukwenda na kisika yankaka. Mu mbandu, Nzambi kusongaka bantu ya kukonda kwikama ya Izraele nde: “Beno kwisa vutuka na mono, ebuna mono mpi ta vutuka na beno. Mono Mfumu Nzambi, . . . muntu me tuba.” (Malashi 3:7) ‘Kuvutuka’ yina bantu ya Izraele zolaka kuvutuka na Yehowa vandaka kutendula kuyambula banzila na bo ya mbi mpi kuyantika kulanda dyaka nzila ya Nzambi. Ebuna ‘kuvutuka’ yina Yehowa zolaka kuvutuka na bantu ya Izraele vandaka kutendula nde yandi zolaka kutudila bo dyaka dikebi mpi kundima bo. Na bambandu yai yonso zole, ‘kuvutuka’ vandaka kutadila nkadilu mosi buna, kansi ve kukatuka na kisika mosi sambu na kukwenda na kisika yankaka.

Mutindu mosi, ntangu Biblia ketuba nde kana muntu mefwa mpeve na yandi ‘kevutukaka’ na Nzambi, yo ketendula ve nde kima mosi kekatukaka na ntoto sambu na kukwenda na zulu. Kuvila ve nde mpeve kele ngolo yina kepesaka luzingu. Kana ngolo yina mebasika na nitu ya muntu, Nzambi mpamba muntu kele ti ngolo ya kuvutudila yandi yo. Yo yina, ntangu Biblia ketuba nde mpeve ‘kevutukaka na Nzambi yina kupesaka yo,’ yo ketendula nde sambu na muntu yina mefwa, Nzambi mpamba muntu lenda vutula yandi dyaka na luzingu na bilumbu kekwisa.

Mu mbandu, beto tala mambu yina Masonuku ketuba sambu na lufwa ya Yezu. Luka ketuba nde: “Yesu tubaka na ndinga ya ngolo nde: ‘Tata, mono ke pesa moyo [“mpeve,” NW] na mono na maboko na nge.’ Ntangu yandi tubaka mambu yina imene, yandi fwa.” (Luka 23:46) Ntangu mpeve na yandi kubasikaka, Yezu kukwendaka ve mbala mosi na zulu. Yezu kufutumukaka na nima ya bilumbu tatu. Ebuna, yandi tombukaka na zulu na nima ya bilumbu 40. (Bisalu 1:3, 9) Kansi, na ntangu yandi fwaka, Yezu kubikaka mpeve na yandi na maboko ya Tata na yandi, mpi yandi vandaka kutula mpenza ntima nde Yehowa kele na ngolo ya kufutumuna yandi.

Ya kyeleka, Nzambi mpamba muntu kele na ngolo ya kuvutula muntu na luzingu. (Nkunga 104:30) Dyambu yai kepesa beto kivuvu ya mbote kibeni!

Kivuvu Mosi ya Talungana Mpenza

Biblia ketuba nde: “Ntangu ke kwisa, bantu yonso yina me fwaka kele na maziamu [ya mbambukilu, NW], bo ta wa ndinga [ya Yezu]; ebuna bo ta basika.” (Yoane 5:28, 29) Ya kyeleka, Yezu Kristu kusilaka nde bantu yonso yina mefwaka kansi ya kele na mabanza ya Yehowa, tafutumuka, to tavutuka na luzingu. Na kisika ya kuwa bansangu ya mawa ya ketubila bantu yina mefwa, beto tayantika kuwa bansangu ya kyese ya ketubila bantu yina mefutumuka. Yo tavanda kyese kibeni na kuyamba bantu ya beto vandaka kuzola mpi ya mefwaka ntangu bo tafutumuka.

Keti nge tasepela kuzaba mambu mingi ya metala mutindu nge lenda baka mambote ya kivuvu yai ya Nzambi mepesaka bantu? Beto kelomba nge na kusonika na adresi mosi ya kele awa sambu na kulomba kamukanda Bampeve ya bafwa​—Keti bau lenda sadisa nge to kusala nge imbi? Keti ya kyeleka bau kele?

Mikapu ya Biblia mekatuka na Bible na Kituba, 1990; yankaka beto mebalula yo na kulandaka Les Saintes Écritures — Traduction du monde nouveau. (NW)