Longa Nsangu ya Mbote na Mpusa Yonso
“Beno sala ngolo. . . . Beno sadila [Yehowa] na ntima yonso.”—ROMA 12:11.
1, 2. Inki ngindu Bakristu kesalaka ngolo na kuvanda na yo sambu bo kelongaka nsangu ya mbote?
MWANA ya bakala mosi ke na kyese sambu na kisalu na yandi ya mpa. Na kilumbu na yandi ya ntete na kisalu, yandi kekinga ntima zuluzulu nde mfumu na yandi ya kisalu kupesa yandi bantuma. Yandi kekinga kisalu na yandi ya ntete mpi yandi kekudipesa kibeni na kikesa yonso. Yandi ke na mpusa ya ngolo ya kusala kuluta mbote.
2 Mutindu mosi, beto Bakristu lenda kudimona bonso bantu ya mpa na kisalu. Sambu kivuvu na beto kele ya kuzinga kimakulu, beto lenda tuba nde beto meyantika kusadila Yehowa kaka sesepi yai. Ntembe kele ve nde Ngangi na beto kele na bisalu mingi na ntu na yandi sambu na beto. Beto takonda ve bisalu mvula na mvula. Kansi, kisalu ya ntetentete ya Nzambi mepesaka beto kele kulonga nsangu ya mbote ya Kimfumu na yandi. (1 Tesalonika 2:4) Inki mutindu beto kewaka sambu na kisalu yai ya Nzambi mepesaka beto? Bonso mwana ya bakala yina, beto kezola kusala yo na ngolo na beto yonso, na kikesa, na kyese, ee na mpusa yonso kibeni!
3. Inki yo kelombaka sambu na kununga na kuvanda ministre ya nsangu ya mbote?
3 Ya kyeleka, kubikala kaka na ngindu ya mbote ya mutindu yai lenda vanda mpasi. Katula kisalu na beto ya kusamuna, beto kevandaka na mikumba yankaka mingi, yankaka kelombaka nde beto sala kikesa na kinsuni ti na mawi. Mbala mingi, beto kesalaka ngolo na kulungisa mikumba yai yonso mpi kutula dikebi mingi na kisalu ya kusamuna. Kansi, yo lenda vanda bitumba ya kemanaka ve. (Marko 8:34) Yezu kumonisaka yo mbala mingi nde kununga na beto Bakristu talomba kikesa mingi.—Luka 13:24.
4. Inki mutindu basusi ya konso kilumbu lenda simba kimpeve na beto?
4 Ti mambu mingi mpidyai ya kusala, yo ke mpasi ve na kuwa kilo bonso nde kisalu melutila beto to ntangu yankaka kuwa kulemba. “Bampasi ya luzingu” lenda lembisa kikesa na beto mpi kyese ya beto kele na yo na kusala bisalu ya teokrasi. (Luka 21:34, 35; Marko 4:18, 19) Sambu beto kele bantu ya kukonda kukuka, beto lenda vidisa ‘kuzola yina beto vandaka na yo ntete.’ (Kusonga 2:1-4) Bisalu yankaka ya kisalu na beto na Yehowa lenda kuma bonso kikalulu. Inki mutindu Biblia kepesa beto nsyamisa yina beto kele na yo mfunu sambu beto vanda kaka ngolo na kisalu na beto?
Bonso ‘tiya ya kepela’ na ntima na beto
5, 6. Inki mutindu ntumwa Polo vandaka kumona kisalu na yandi ya kulonga?
5 Kisalu ya Yehowa mepesaka beto kele mfunu mingi yo yina beto lenda ndima ve nde yo kuma bonso kima mosi ya mpamba. Ntumwa Polo vandaka kumona kisalu ya kulonga nsangu ya mbote bonso dikabu mosi ya nene kibeni, mpi yandi vandaka kudimona bonso yandi mefwana ve na kusala kisalu yango. Yandi tubaka nde: “Bakristo yonso me luta mono na mfunu. Kansi Nzambi me pesaka mono makabu yai ya kuzabisa Nsangu ya Mbote na bantu yina kele Bayuda ve sambu na kimvwama ya kukonda nsuka ya Kristo. Nzambi yina salaka bima yonso, yandi me pesaka mono makabu yai mpi sambu mono kusonga bantu yonso mutindu yandi ta sala mambu yina ya yandi vandaka kubumba, katuka na luyantiku.”—Efezo 3:8, 9.
6 Mabanza ya mbote ya Polo na yina metala kisalu na yandi kele mbandu mosi ya mbote sambu na beto. Na mukanda na yandi na bantu ya Roma, yandi tubaka nde: “Yo yina, [mono kele na mpusa ya ngolo ya, NW] kwisa kuzabisa Nsangu ya Mbote.” Yandi vandaka kuwa ve nsoni sambu na nsangu ya mbote. (Roma 1:15, 16) Yandi vandaka na ngindu ya mbote mpi yandi vandaka na mpusa ya ngolo ya kulungisa kisalu na yandi.
7. Na mukanda na yandi na bantu ya Roma, Polo kukebisaka bo na nki kima?
7 Ntumwa Polo monaka mfunu ya kuvanda kaka kikesa, yo yina yandi longisilaka Bakristu ya Roma nde: “Beno sala ngolo, beno vanda koikoi ve. Beno sadila [Yehowa] na ntima yonso.” (Roma 12:11) Ngogo ya Kigreki ya bo mebalula nde “koikoi” kele na dibanza ya kuvanda “kilo na kisalu, bumolo.” Ata beto lenda vanda ve koikoi na kisalu na beto, beto yonso fwete kangula meso na bidimbu yonso yina lenda monisa nde beto mekuma kilo na kimpeve mpi kusala bansoba yina mefwana na bangindu na beto kana beto memona nde beto mosi kele na bidimbu ya mutindu yina.—Bingana 22:3.
8. (a) Inki kima kumaka ‘kupela bonso tiya’ na ntima ya Yeremia, mpi sambu na nki? (b) Inki dilongi beto lenda baka na mambu yina kukuminaka Yeremia?
8 Mpeve ya Nzambi lenda sadisa beto mpi na ntangu beto melemba nitu. Mu mbandu, kilumbu mosi profete Yeremia kulembaka nitu. Ebuna, yandi monaka nde mbote yandi bikisa kisalu ya kiprofete. Nkutu yandi tubaka sambu na yina metala Yehowa nde: “Mono ke yindula diaka Mfumu Nzambi ve, mono ta tuba diaka na zina na yandi ve.” Keti yai vandaka kidimbu ya kusongaka nde imene Yeremia mebwa na kimpeve? Ve. Na kuta masonga, Yeremia vandaka ngolo na kimpeve, sambu zola na yandi na Yehowa, ti kikesa na yandi sambu na kyeleka kupesaka yandi ngolo ya kulanda kusala kisalu ya kiprofete. Yandi ketendula nde: “Mambu ya [Yehowa vandaka] ke pela na ntima na mono bonso tiya, yo me kota mono tii na mikwa. Mono me lemba na kubumba yo na ntima, mono ke kuka diaka ve.” (Yeremia 20:9) Yo kele kima ya kuyituka ve nde bansadi ya Nzambi kulemba nitu bantangu yankaka. Kansi, kana bo samba Yehowa sambu na kulomba lusadisu, yandi tamona mambu yina kele na ntima na bo mpi yandi tapesa bo mpeve na yandi kana, bonso Yeremia, bo mpi kele na ndinga na yandi na ntima na bo.—Luka 11:9-13; Bisalu 15:8.
‘Beno fwa ve tiya ya Mpeve Santu’
9. Inki kima lenda kanga nzila na mambu yina mpeve santu lenda sadila beto?
9 Ntumwa Polo kulongisilaka bantu ya Tesalonika nde: ‘Beno fwa ve tiya ya Mpeve Santu.’ (1 Tesalonika 5:19, NW) Ya kyeleka, mambu ya beto kesala ti bangindu ya kewakana ve ti minsiku ya Nzambi lenda kanga nzila na mambu yina mpeve santu kezola kusadila beto. (Efezo 4:30) Bubu yai Bakristu kele ti kisalu ya kulonga nsangu ya mbote. Beto kezitisaka kibeni kisalu yai. Beto keyitukaka ve na kumona nde bantu yina kezabaka ve Nzambi kumona kisalu na beto ya kulonga nsangu ya mbote bonso kima ya mpamba. Kansi, kana Mukristu mosi kuyantika kutula bumolo na kisalu na yandi na luzolo yonso, yo lenda sala nde yo fwa tiya ya mpeve ya Nzambi yina kepesaka beto kikesa.
10. (a) Inki mutindu bangindu ya bantu yina kezingaka penepene ti beto lenda kotila beto? (b) Inki dibanza ya mbote ya metala kisalu na beto bo ketubila na 2 Korinto 2:17?
10 Bantu mingi yina kele na nganda ya dibundu ya Bukristu lenda mona nde kisalu na beto kele kaka kukabula mikanda. Bankaka lenda tuba mambu ya luvunu nde beto kekwendaka nzo na nzo kaka sambu na kubaka makabu. Kana beto bika nde bangindu ya mbi ya mutindu yina kukotila beto, yo lenda kulumusa kikesa na beto na kisalu. Yo yina, na kifulu ya kubika nde bangindu ya mutindu yina kukotila beto, bika beto vanda kaka na ngindu yina Yehowa ti Yezu kele na yo sambu na kisalu na beto. Ntumwa Polo kutubilaka dibanza yina ya mbote ntangu yandi tubaka nde: “Beto kele ve bonso bantu mingi yina ke yikaka mambu ya nkaka na mambu ya Nzambi. Kansi beto ke tubaka na kieleka yonso na meso ya Nzambi, sambu yandi muntu tindaka beto, beto mpi kele bantu ya Kristo.”—2 Korinto 2:17.
11. Inki kusadisaka Bakristu ya ntete na kuvanda kaka kikesa ata na kati ya mpasi, mpi nki mutindu mbandu na bo fwete sadisa beto?
11 Ntangu fyoti na nima ya lufwa ya Yezu, balongoki na yandi kulutisaka ntangu mosi ya mpasi na Yeruzalemi. Bo monisaka bo mpasi mpi bo buyisaka bo na kulonga. Kansi, Biblia ketuba nde bo “fulukaka na Mpeve ya Nzambi, ebuna bo yantikaka kuzabisa nsangu ya Nzambi na kikesa yonso.” (Bisalu 4:17, 21, 31) Mambu yina Polo kusonikilaka Timoteo bamvula mingi na nima kemonisa bangindu ya mbote yina Bakristu fwete vanda na yo. Polo kutubaka nde: “Sambu Mpeve yina ya Nzambi pesaka beto ke katulaka kikesa na beto ve; kansi Mpeve na yandi ke pesaka beto ngolo, yandi ke sadisaka beto na kuzolana, yandi ke songaka beto mpi mutindu beto fweti kudiyala. Kumona nsoni ve na kuvanda temwe ya Mfumu na beto Yesu; kumona nsoni mpi ve sambu na mono, sambu mono kele na boloko sambu na zina ya Kristo. Kansi nge mpi fweti ndima na kumona mpasi sambu na Nsangu ya Mbote, bonso kele ngolo yina ya Nzambi ke pesaka nge.”—2 Timoteo 1:7, 8.
Inki beto fwete sala sambu na bantu ya kezingaka penepene na beto?
12. Inki kele kikuma ya ntetentete ya beto kelongilaka nsangu ya mbote?
12 Sambu na kuvanda na ngindu ya mbote na kisalu na beto, beto fwete vanda ti kikuma ya mbote ya kepusa beto na kusala yo. Sambu na nki beto kesalaka kisalu ya kusamuna? Kikuma ya ntetentete kemonana na mambu yina muyimbi-bankunga ketuba: “Bima yonso ya nge salaka yo ta kumisaka nge [Yehowa], bantu na nge ta pesaka nge mersi! Bo ta songaka lukumu ya kimfumu na nge ti ngolo na nge, mpidina bantu yonso ta zabaka mambu na nge ya nene ti lukumu ya kimfumu na nge.” (Nkunga 145:10-12) Ee, beto kelongaka sambu na kukumisa Yehowa na meso ya bantu yonso mpi sambu na kusantisa zina na yandi na ntwala ya bantu yonso. Ata bantu fyoti mpamba kewa beto, kisalu na beto ya kusamuna nsangu ya luguluku na kwikama yonso kepesaka lukumu na Yehowa.
13. Inki kepusaka beto na kuzabisa kivuvu ya luguluku na bantu yankaka?
13 Beto kesalaka mpi kisalu ya kusamuna sambu na zola yina beto kele na yo sambu na bantu mpi sambu beto vanda ve na mfuka ya menga. (Ezekiele 33:8; Marko 6:34) Mambu yai kewakana ti bangogo ya Polo ntangu yandi tubilaka bantu yina kele na nganda ya dibundu ya Bukristu nde: “Kisalu yai mono fweti kwenda kusala yo na kati ya bantu yonso, bayina me temukaka ti bayina me temukaka ve, bantu yina me longukaka ti bayina me longukaka ve.” (Roma 1:14) Polo vandaka kuwa nde yandi vandaka na mfuka ya kulonga bo nsangu ya mbote, sambu luzolo ya Nzambi kele nde “bantu ya mitindu yonso fwete guluka.” (1 Timoteo 2:4, NW) Bubu yai, beto kele mpi na zola ya mutindu mosi mpi beto fwete longa bantu ya kezingaka penepene ti beto. Zola yina Yehowa kele na yo sambu na bantu kupusaka yandi na kutinda Mwana na yandi na ntoto sambu yandi kufwa sambu na bo. (Yoane 3:16) Yo vandaka kimenga ya nene. Beto kelandaka zola ya Yehowa ntangu beto kelutisaka ntangu mpi kikesa sambu na kuzabisa bantu yankaka mambu yina metala nsangu ya mbote ya luguluku ya mesimbama na kimenga ya Yezu.
14. Inki mutindu Biblia ketendula inza yina kele na nganda ya dibundu ya Bukristu?
14 Bambangi ya Yehowa kemonaka bantu yankaka bonso bantu ya lenda kuma bampangi na beto Bakristu. Beto fwete longa ti kikesa yonso, kansi kikesa na beto kele ve sambu na kukwenda kuswana. Na kutuba ya mbote, Biblia kesadilaka bangogo ya ngolo kana yo ketubila inza yonso. Polo kesadila ngogo “inza” yo mosi na dibanza mosi ya mbi ntangu yandi ketubila “mayele ya inza” ti “nzala ya inza.” (1 Korinto 3:19, NW; Tito 2:12, NW) Polo kuyibusaka dyaka Bakristu ya Efezo nde ntangu bo vandaka kulanda “luzingu ya mbi ya nsi-ntoto yai,” bo vandaka ya “kufwa” na kimpeve. (Efezo 2:1-3) Bangogo yai ti yankaka yina mefwanana na yo kewakana ti bangogo yai ya ntumwa Yoane: “Nsi-ntoto kele na maboko ya Muntu ya Mbi.”—1 Yoane 5:19.
15. Sambu na yina metala bantu yina kele na nganda ya dibundu ya Bukristu, nki kima beto kesalaka ve, mpi sambu na nki ve?
15 Kansi, yibuka nde bangogo yina yonso ketubila inza yonso yina kuzaba ve Nzambi, kansi muntu mosi-mosi ve. Bakristu lenda tuba ve na ntwala nki mutindu konso muntu tapesa mvutu na kisalu ya kulonga. Bakristu kele ve na kima yina lenda sadisa bo na kutuba nde bantu yai kele bankombo. Beto kele ve na kiyeka ya kutuba nki mutindu nsuka tavanda ntangu Yezu takwisa sambu na kukabula “mameme” ti “bankombo.” (Matayo 25:31-46) Yezu muntu bo metulaka zuzi, kansi beto ve. Katula dyambu yai, beto kemonaka mpi nde bantu mingi yina vandaka ti luzingu mosi ya mbi kibeni mendimaka nsangu ya Biblia, bo mebalulaka luzingu na bo, mpi bo mekumaka Bakristu ya kele na luzingu ya mbote. Yo yina, ata beto fwete sosa ve na kuvukana ti bantu yankaka, beto fwete buya ve na kusonga bo mambu ya metala kivuvu yina Kimfumu kepesa na ntangu okazio memonana. Masonuku ketubila bantu yankaka yina, ata bo vandaka mimpani, ‘bo vandaka ya kuyilama sambu na moyo ya mvula na mvula.’ Ziku nsuka-nsuka bo kumaka kukwikila. (Bisalu 13:48, NW) Kana beto meta ntete ve kimbangi, ntangu yankaka mbala mingi, beto lenda zaba ve nani kele ya kuyilama. Sambu beto kezabaka yo mutindu yai, beto kesolulaka na bantu yina mendima ntete ve nsangu ya luguluku na “malembe” ti “luzitu,” na kivuvu nde mingi na kati na bo lenda ndima nsangu ya luzingu.—2 Timoteo 2:25; 1 Piere 3:15.
16. Inki kele kikuma mosi ya beto kezodilaka kuyedisa “mayele ya kulongila”?
16 Kuyedisa mayele na beto ya kilongi takumisa mpusa na beto ya kulonga nsangu ya mbote ngolo. Mu mbandu: Nsaka mosi ya kitoko lenda monana kima ya mpamba na muntu yina mezaba ve mutindu bo kebulaka yo. Kansi, sambu na muntu yina kuzaba kubula yo mbote, yo kele kima mosi ya kepesaka yandi kyese. Mutindu mosi mpi, Bakristu yina keyedisaka “mayele ya kulongila” keyikaka kyese na kisalu na bo. (2 Timoteo 4:2, NW; Tito 1:9, NW) Polo kulongisilaka Timoteo nde: “Nge fweti tula ngolo na kumonika muntu ya mbote na meso ya Nzambi, bonso muntu ya kisalu yina ya bo lenda baka mbi ve sambu na kisalu na yandi, sambu yandi ke zabisaka nsangu ya kieleka mbote-mbote.” (2 Timoteo 2:15) Inki mutindu beto lenda yedisa mayele na beto ya kulongila?
17. Inki mutindu beto lenda kuma na “nzala” ya nzayilu yina kele na Biblia, mpi nki mutindu nzayilu ya mutindu yina tanata mambote na kisalu na beto?
17 Mutindu mosi ya beto lenda sala yo kele kubaka nzayilu ya sikisiki mingi. Ntumwa Piere kesyamisa beto nde: “Beno vanda bonso bana me butuka sesepi yai: Beno vanda na nzala ya kunwa mabele ya mpembe . . . ya kimpeve, ebuna beno ta kula, beno ta guluka ntangu beno ke nwa yo.” (1 Piere 2:2) Mwana ya fyoti yina kele na mavimpi ya mbote kezolaka kunwa mabele mingi. Kansi, Mukristu lenda vanda na mfunu ya kukuma na “nzala” ya nzayilu yina kele na Biblia. Yandi lenda sala yo kana yandi kuyedisa bikalulu ya mbote ya kulonguka ti ya kutanga. (Bingana 2:1-6) Yo kelombaka kikesa mpi kudilonga mbote kana beto kezola kukuma balongi ya mayele ya Ndinga ya Nzambi, kansi bikesa ya mutindu yina kenataka balusakumunu. Kyese yina kekatukaka na kufimpa Ndinga ya Nzambi kepesaka beto mpeve ya Nzambi, mpi mpusa ya kusonga bantu yankaka mambu yina beto kelonguka.
18. Inki mutindu balukutakanu ya Bukristu kesadisaka beto na kusadila ndinga ya kyeleka mbote?
18 Balukutakanu ya Bukristu kevandaka mpi mfunu mingi sambu na kusadisa beto na kusadila Ndinga ya Nzambi na mayele. Na ntangu mutubi ketanga baverse ya Biblia na diskure ya bantu yonso ti na masolo yankaka ya Biblia, yo tavanda mbote kana beto mpi kelanda yandi na ba Biblia na beto mosi. Yo kele mayele na kutula dikebi mingi na masolo yina kesalamaka na balukutakanu, yika mpi yina ya ketubilaka kaka kisalu ya kusamuna. Beto fwete mona ve mpamba bansonga, na kukatulaka ntangu yankaka dikebi na beto na bansonga yango. Dyaka, kudilonga mpi kutula mabanza kisika mosi kele mfunu mingi. (1 Timoteo 4:16) Balukutakanu ya Bukristu ketungaka lukwikilu na beto, yo kesadisaka beto na kukuna nzala ya Ndinga ya Nzambi, mpi yo kelongaka beto na kuvanda bansamuni ya kikesa ya nsangu ya mbote.
Beto tula ntima na lusadisu ya Yehowa
19. Sambu na nki kubasika mbala na mbala na kisalu ya kulonga kevandaka mfunu mingi?
19 Bakristu yina kesalaka “ngolo” mpi yina kevandaka na mpusa ya kulonga nsangu ya mbote kesalaka kikesa na kubasika mbala na mbala na kisalu. (Efezo 5:15, 16) Ya kyeleka, mambu ya luzingu kevandaka kiteso mosi ve, mpi bantu yonso lenda sala ve ntalu ya bangunga kiteso mosi na kisalu ya kugulusa luzingu. (Galatia 6:4, 5) Kansi, ziku kima ya kuluta mfunu kele ve ntalu ya bangunga ya beto kelutisa na kisalu, kansi mbala ikwa beto kesolulaka na bantu mambu yina metala kivuvu ya beto kele na yo. (2 Timoteo 4:1, 2) Kana beto kesala kisalu ya kusamuna mingi, beto tabakisa mpi mbotembote mfunu ya kisalu yai. (Roma 10:14, 15) Beto takuma kuzola yo mingi mpi kuzola bampangi ntangu beto kekutana mbala na mbala ti bantu ya ntima ya masonga yina kemona mpasi mpi kedila mpi yina kele ve na kivuvu.—Ezekiele 9:4; Roma 8:22.
20, 21. (a) Inki kisalu kekinga beto kaka na ntwala? (b) Inki mutindu Yehowa kesakumunaka bikesa na beto?
20 Yehowa mepesaka beto kisalu ya kulonga nsangu ya mbote. Yo kele kisalu ya ntete ya yandi mepesaka beto bantu ‘kesalaka ti Nzambi na kimvuka.’ (1 Korinto 3:6-9) Beto kele na mpusa ya kulungisa kisalu ya Nzambi mepesaka beto na ntima ya mvimba, na kiteso ya ngolo na beto. (Marko 12:30; Roma 12:1) Bantu ya ntima ya mbote yina kele na nzala ya kyeleka kele kaka mingi na inza. Kisalu ya kusala kele mingi, kansi beto lenda tula ntima na lusadisu ya Yehowa na ntangu beto kesala mbotembote kisalu na beto.—2 Timoteo 4:5.
21 Yehowa kepesaka beto mpeve na yandi mpi yandi kepesaka beto dyaka ‘mbele ya mpeve,’ disongidila Ndinga ya Nzambi. Ti lusadisu na yandi, beto lenda kangula minoko na beto ‘sambu Nzambi kusonga beto mambu yina ya beto fweti tuba ntangu beto kezola kutuba, mpidina beto tazaba kuzabisa na kikesa yonso kinsweki ya santu yina kele na Nsangu ya Mbote.’ (Efezo 6:17-20) Bika bo tubila beto mambu yina ntumwa Polo kusonikilaka Bakristu ya Tesalonika: “Sambu beto zabisaka beno Nsangu ya Mbote na munoko kaka ve kansi na ngolo ya Mpeve ya Nzambi mpi; beto vandaka kutula ntima nde Nsangu yai kele ya kieleka mpenza.” (1 Tesalonika 1:5) Ee, bika beto longa nsangu ya mbote na mpusa yonso!
Beto Vutukila na Bunkufi
• Kana beto ketula basusi ya luzingu, nki lenda kumina kikesa na beto na kisalu ya kusamuna?
• Na nki mutindu mpusa na beto ya kulonga nsangu ya mbote fwete ‘pela bonso tiya’ na ntima na beto?
• Inki bangindu ya mbi ya metala kisalu ya kusamuna beto fwete buya?
• Na kutuba ya mbote, nki mutindu beto fwete mona bantu yina kendimaka ve malongi na beto?
• Inki mutindu Yehowa kesadisaka beto na kuvanda kaka na kikesa na kisalu ya kulonga?
[Bifwanisu ya kele na lutiti 23]
Bakristu kelandaka mbandu ya kikesa ya Polo ti Yeremia
[Bifwanisu ya kele na lutiti 24]
Zola ya Nzambi ti ya nkweno kepesaka beto mpusa ya kusamuna