Sumba Ntangu Sambu na Kutanga ti Kulonguka

“Beno [sumba ntangu ya mbote, NW], sambu bilumbu yai ya beto kele yo kele ya mbi.”​—EFEZO 5:16.

1. Sambu na nki yo ke mayele nde beto salaka konso kima na ntangu na yo, mpi mutindu beto kesadila ntangu na beto lenda songa nki sambu na yina metala beto mosi?

BANTU ketubaka nde “kupona ntangu kele kubumba ntangu.” Muntu yina ketulaka ntangu ya yandi fwete sala mambu na yandi yonso kesadilaka ntangu yina yandi kevandaka na yo mbote. Ntotila ya mayele Salomo kusonikaka nde: “Konso kima kevandaka na ntangu na yo ya yo tasalama, mambu yonso na nsi-ntoto yai kebwaka na ntangu na yo.” (Longi 3:1, Moffatt) Beto yonso kevandaka na ntalu ya bangunga kiteso mosi; kansi muntu na muntu kesadilaka yo na mutindu na yandi mosi. Mutindu ya beto keponaka mambu yina kele mfunu mingi na luzingu na beto mpi mutindu beto kesadilaka ntangu na beto kesongaka mpenza nki mambu kebakaka kisika ya ntete na ntima na beto.​—Matayo 6:21.

2. (a) Na Disolo na yandi na zulu ya Ngumba, inki Yezu kutubaka sambu na yina metala bampusa na beto ya kimpeve? (b) Inki mutindu konso muntu fwete kuditala yandi mosi?

² Yo kelombaka nde beto lutisa ntangu na kudya ti na kulala sambu bima yai kele bampusa ya nitu. Kansi nki beto lenda tuba sambu na yina metala bampusa ya kimpeve? Beto zaba nde beto fwete lungisa yo mpi. Na Disolo na yandi na zulu ya Ngumba, Yezu kutubaka nde: “Kiese na bantu yina ke zabaka na ntima na bo nde bo kele bansukami mpenza na [kimpeve, NW].” (Matayo 5:3) Yo yina “mpika ya kwikama mpi ya mayele” keyibusaka beto mbala na mbala mfunu ya kubaka ntangu na kutanga mpi kulonguka Biblia. (Matayo 24:45, NW) Nge lenda bakisa nde mambu yai kele mfunu mingi, kansi nge lenda mona mpi nde nge kele ve na ntangu ya kulonguka to ya kutanga Biblia. Kana mpidina, bika beto tadila mitindu ti bamwaye yina lenda sadisa beto na kuzwa ntangu ya kutanga Ndinga ya Nzambi, ya kusala kulonguka ya beto mosi, mpi ya kuyindulula mambu yango na luzingu na beto.

Mutindu ya kuzwa ntangu sambu na kutanga ti kulonguka Biblia

3, 4. (a) Inki ndongisila ntumwa Polo kupesaka sambu na yina metala kusadila ntangu na beto, mpi yo ketubila nki mambu? (b) Inki Polo zolaka kutuba ntangu yandi longisilaka beto na ‘kusumba ntangu ya mbote’?

³ Kana beto tala ntangu yai ya beto kezinga, konso muntu na kati na beto kele na mfunu ya kulanda ndongisila yai ya ntumwa Polo: “Beno keba mbote na luzingu yina ya beno ke zingaka. Beno zinga ve bonso bantu ya buzoba, kansi beno zinga bonso bantu ya mayele. . . . Beno [sumba ntangu ya mbote, NW], sambu bilumbu yai ya beto kele yo kele ya mbi. Yo yina, beno vanda bazoba ve, kansi beno meka na kuzaba mambu yina [Yehowa] ke zolaka nde beno sala.” (Efezo 5:15-17) Ya kyeleka, ndongisila yai ketubila mambu yonso ya luzingu na beto Bakristu ya mekudipesaka, yika mpi kusosa kuzwa ntangu sambu na kusamba, kulonguka, kukwenda na balukutakanu, mpi kusamuna “Nsangu yai ya Mbote ya Kimfumu” na kiteso ya ngolo na beto.​—Matayo 24:14; 28:19, 20.

⁴ Bubu yai, bansadi ya Yehowa mingi kemonaka mpasi na kukuna kikalulu ya kutanga Biblia ti kulonguka yo na mudindu na luzingu na bo. Yo kele pwelele nde, beto lenda yika ve ata ngunga mosi na luzingu na beto. Na yo, ndongisila ya Polo fwete vanda na ntendula yankaka. Na Kigreki, bangogo ‘kusumba ntangu ya mbote’ kezola kutuba kusumba ntangu yina nge zolaka kulutisa na kima yankaka. Na diksionere na yandi (Expository Dictionary), W. E. Vine ketuba nde yo kele “kusadila mbote konso okazio yina nge kele na yo, kusala na mpila nde nge sadila yo na mutindu mosi ya mbote mpenza, sambu kana yo meluta mpila ya kuvutukila yo kevandaka dyaka ve.” Na nki to na wapi beto lenda sumba ntangu ya mbote sambu na kutanga ti kulonguka Biblia?

Tula mambu ya mfunu na kisika ya ntete

5. Sambu na nki mpi nki mutindu beto fwete “kusola mambu yina ya kuluta mfunu”?

⁵ Katula bisalu na beto ya kinsuni, beto kele ti mambu ya kimpeve mingi ya kusala. Beto bansadi ya Yehowa ya mekudipesaka, beto kele “na mambu mingi ya kusala na kisalu ya Mfumu.” (1 Korinto 15:58, NW) Yo yina, Polo kulombaka na Bakristu ya Filipi na “kusola mambu yina ya kuluta mfunu.” (Filipi 1:10) Yo kezola kutuba nde beto fwete zaba kutula mambu yina kele mfunu mingi na luzingu na beto na kisika na yo. Mambu ya kimpeve fwete bakaka ntangu yonso kisika ya ntete na ntwala ya bima ya kinsuni. (Matayo 6:31-33) Ata mpidina, yo kelombaka mpi kuvanda na bukatikati sambu na ntangu beto kelungisa mikumba na beto ya kimpeve. Inki mutindu beto kekabisaka ntangu na beto sambu na kulungisa mambu yonso ya luzingu na beto ya Kimukristu? Bankengi-ntambudi kepesaka balapolo nde na kati ya “mambu yina ya kuluta mfunu” ya Mukristu fwete tudila dikebi, bantu mingi kemonaka mpamba kulonguka ya beto mosi ti kutanga Biblia.

6. Yo lenda lomba kusala nki sambu na kusumba ntangu ya mbote kana kisalu ya kinsuni to bisalu ya nzo kebaka ntangu yonso?

⁶ Mutindu beto memona yo, kusumba ntangu ya mbote ketendula “kusadila mbote konso okazio yina nge ke na yo,” mpi “kusala na mpila nde nge sadila yo na mutindu mosi ya mbote mpenza.” Na yo, kana beto ketanga ve mpi kana bikalulu na beto ya kulonguka Biblia kele mbote ve, yo tavanda mbote nde beto kuditala mbote sambu na kuzaba nki mutindu beto kesadilaka ntangu na beto. Kana kisalu na beto ya kinsuni kebaka beto ntangu yonso na mpila nde, yo kedya ntangu ti kikesa mingi, beto fwete sambaka Yehowa sambu na dyambu yai. (Nkunga 55:22) Yo lenda lomba nde beto yidika mambu na mpila nde beto bikala na ntangu ya kusala mambu ya mfunu ya metala lusambu ya Yehowa, yika mpi kulonguka ti kutanga Biblia. Bantu ketubaka mbala mingi nde bisalu ya bankento kemanaka ve. Yo yina, bampangi ya bankento yina kele Bakristu fwete zaba mpi mambu yina kele mfunu mingi mpi kubika ntangu ya kufwana sambu na kutanga Biblia mpi kulonguka mbote.

7, 8. (a) Na nki mambu beto lenda sumba ntangu sambu na kutanga mpi kulonguka? (b) Sambu na nki bantu kepemaka, mpi nki mutindu kuyibuka dyambu yai lenda sadisa beto na kutula mambu yina kele mfunu mingi na luzingu na beto na kisika ya ntete?

⁷ Na kutuba ya mbote, beto yonso lenda sumba ntangu sambu na kulonguka ebuna beto bika mambu yina kele mpenza mfunu mingi ve. Beto lenda kudiyula nde, ‘Ntangu ikwa mono kelutisaka na kutanga bazulunalu ya inza, kulanda baprograme ya televizio, kuwa miziki, to kubula bansaka ya video? Keti ntangu ya mono kelutisaka na ntwala ya ordinatere meluta yina ya mono kelutisaka na kutanga Biblia?’ Polo ketuba nde: “Beno vanda bazoba ve, kansi beno meka na kuzaba mambu yina [Yehowa] ke zolaka nde beno sala.” (Efezo 5:17) Kukonda kusadila televizio na mayele kele kikuma mosi ya nene ya kesalaka nde Bambangi mingi kuvanda ve na ntangu ya kufwana ya kulonguka bo mosi mpi ya kutanga Biblia.​—Nkunga 101:3; 119:37, 47, 48.

⁸ Bantu mingi lenda tuba nde bo lenda longukaka ve ntangu yonso, nde bo kele na mfunu ya kupema. Yo kele kyeleka, kansi yo tavanda mbote na kutala ntangu ikwa beto kelutisa na kubaka mupepe kana beto fwanisa yo ti ntangu ya beto kelutisa na kulonguka to na kutanga Biblia. Ziku beto mosi tayituka. Ata kupema to kubaka mupepe kele mfunu, beto fwete tula yo na kisika na yo. Mfunu na yo kele kupesa beto dyaka ngolo sambu beto sala mbote mambu na beto ya kimpeve. Baprograme mingi ya televizio ti bansaka ya video kelembisaka muntu na nsuka, kansi kutanga ti kulonguka Ndinga ya Nzambi kepesaka kikesa.​—Nkunga 19:7, 8. 

Inki mutindu bantu mingi kezwaka ntangu ya kulonguka

9. Inki mambote beto tabaka kana beto landa ndongisila yina bo mepesa na kamukanda Beto Fimpa Masonuku Konso Kilumbu​—1999?

⁹ Bangogo ya luyantiku ya kamukanda Beto Fimpa Masonuku Konso Kilumbu ya mvu 1999, ketuba nde: “Yau tavanda mbote mingi kibeni na kutadila konso suka mukapu ya lumbu ti bakomantere yina kele na kamukanda yai. Nge takudiwa bonso nde Yehowa, Longi ya Nene, ketedimisa nge ti malongi na yandi. Na nzila ya mbikudulu, Biblia ketuba nde Yezu Kristu vandaka wa malongi ya Yehowa konso suka. ‘Konso suka [Yehowa] ketedimisa mono, yandi ke benda mono makutu sambu mono kuwa mbote-mbote nki yandi ke zola kulonga mono.’ Malongi ya mutindu yai kupesaka Yezu ‘mambu ya yandi fweti tuba’ na mpila nde yandi ‘zaba kupesa kikesa na muntu yina ke na yo ve.’ (Yez. 30:20; 50:4; Mat. 11:28-30) Kana Nzambi ketedimisaka nge konso suka na kupesa nge bandongisila ya Ndinga na yandi na ntangu ya mbote, yau tasadisa nge na kunwana ti bampasi mpamba ve, kansi yau tapesa nge mpi ‘mambu ya nge fweti tuba’ sambu na kusadisa bantu yankaka.”a

10. Inki mutindu bantu mingi kezwaka ntangu ya kutanga mpi ya kulonguka Biblia, mpi nki mambote yo menatilaka bo?

¹⁰ Bakristu mingi kelandaka ndongisila yai mpi bo ketangaka mukapu ya lumbu ti komantere na yo mpi bo ketangaka Biblia to bo kelongukaka na suka-suka kibeni. Na insi ya France, mupasudi-nzila mosi ketelamaka na suka-suka kibeni konso kilumbu mpi yandi kelutisaka baminuta 30 na kutanga Biblia. Inki kima kesadisaka mpangi yai ya nkento na kununga na kusala mpidina bamvula mingi? Yandi ketuba nde: “Mono kevandaka mpenza na nzala ya kusala yo, dyaka ata nki mutindu, mono kekangamaka kaka na manaka na mono ya kutanga!” Beto lenda pona konso ntangu yina beto mezola na kilumbu, kansi kima kele mfunu kele kukangama na manaka na beto. René Mica, yina mesalaka kisalu ya kimupasudi-nzila bamvula kuluta 40 na Eropa ti na Afrika ya Nordi, ketuba nde: “Banda na mvu 1950, mono kevandaka kaka na lukanu ya kutanga Biblia ya mvimba na mvula mosi. Mono mesalaka yo dezia mbala 49. Mono kewaka nde yo kele mfunu sambu mono vanda kaka na kinduku ya mbote ti Ngangi na mono. Kuyindulula Ndinga ya Nzambi mesadisaka mono na kubakisa mbote lunungu ya Yehowa ti bikalulu na yandi mingi yankaka mpi yo kevandaka nto ya kikesa kibeni.”b

‘Kupesa madia na ntangu ya mbote’

11, 12. (a) Inki “madia” ya kimpeve “mpika ya mbote” kepesaka? (b) Inki mutindu bo kepesaka “madia” yango na ntangu ya mbote?

¹¹ Mutindu kudya mbote mbala na mbala kepesaka mavimpi ya mbote na nitu, kulanda mbote manaka ya kulonguka ti kutanga Biblia kenataka mpi mavimpi ya mbote na kimpeve. Na Evanzile ya Luka, Yezu tubaka nde: “Ebuna nani kele mpika ya mbote ti ya mayele? Mpika ya mbote ti ya mayele kele muntu yina ya mfumu na yandi me tulaka sambu na kutala nzo na yandi ti na kupesa bampika ya nkaka madia na bo ya konso kilumbu na ntangu ya mbote.” (Luka 12:42) Bamvula kuluta 120 meluta ntangu yai, ‘madia [ya kimpeve] na ntangu ya mbote’ kebasikaka na Nzozulu ya Nkengi, ti na mikanda yankaka yina ketendulaka Biblia.

¹² Simba bangogo yai “na ntangu ya mbote.” Na ntangu yina mefwana, ‘Longi na beto ya Nene,’ (NW) Yehowa, na nsadisa ya Mwana na yandi ti ya kimvuka ya mpika, ketwadisaka bantu na yandi na mambu yina metala malongi ti bikalulu. Yo kele bonso nde beto yonso na kimvuka mewaka ndinga mosi yina ke na kutubila beto nde: “Kana beno kwenda nzila yai to nzila ya nkaka, beno ta wa ndinga na nima na beno ke tuba nde: ‘Nzila yo yai, beno landa yo.’” (Yezaya 30:20, 21) Dyaka, kana bantu ketanga Biblia ti mikanda yonso yina ketendulaka Biblia na dikebi yonso, mbala mingi bo kewaka bonso nde mambu yina bo ketuba na mikanda yango bo ketubila yo bo kibeni. Ya kyeleka bandongisila ti lutwadisu ya Nzambi takwisa na ntangu ya mbote, sambu na kusadisa beto na kunwana ti mpukumuna to kusadisa beto na kubaka desizio ya mayele.

Kuna bikalulu ya mbote ya kudya

13. Tanga mwa bikalulu ya mbi ya kudya madya ya kimpeve.

¹³ Sambu na kubaka mpenza mambote ya “madia” yina bo kepesa na ntangu ya mbote, beto kele na mfunu ya kuvanda ti bikalulu ya mbote ya kudya. Yo kele mfunu mingi na kuvanda ti manaka ya kutanga Biblia mpi ya kulonguka ya nge mosi mpi nge fwete kangama na yo. Keti nge kele na bikalulu ya mbote ya kudya na kimpeve mpi ti ntangu ya nge kesalaka mbala na mbala kulonguka ya nge mosi? To keti nge ketangaka kaka na zuluzulu malongi yina bo yidikaka na dikebi yonso sambu na nge, na kudyaka yo ntinu-ntinu, to nkutu kupamuka madya yankaka ya kele na mikanda yango? Kukonda kudya mbote na kimpeve mesalaka nde lukwikilu ya bantu mingi kulemba, to nkutu yo bwa.​—1 Timoteo 1:19; 4:15, 16.

14. Sambu na nki yo kele mbote na kulonguka na dikebi yonso malongi yina lenda monana nde nge mezaba yo dezia mbote?

¹⁴ Bantu yankaka lenda yindula nde bo mezabaka dezia malongi yonso ya mfunu mpi nde masolo yonso ve kevandaka na mambu ya mpa ya bo mezabaka ntete ve. Ebuna, kulonguka na mudindu mpi kukwenda na balukutakanu kele mfunu ve. Kansi, Biblia kemonisa nde beto kele na mfunu nde bo yibusaka beto mambu yina beto melongukaka dezia. (Nkunga 119:95, 99; 2 Piere 3:1; Yude 5) Kaka mutindu boyi ya mbote kesadilaka bima ya mutindu mosi sambu na kulamba madya ya kuswaswana ya ntomo, kimvuka ya mpika mpi kepesaka madya ya kitoko ya kimpeve na mitindu mingi ya kuswaswana. Ata na masolo yina ketubilaka mambu ya bo tubilaka dezia mingi, yo kevandaka kaka ti bangindu ya kitoko ya beto tazola ve kukonda kubaka. Na kuta masonga, mambu yina beto kebakaka na kutanga na beto kelandaka kiteso ya ntangu ti kikesa ya beto kesalaka na kulonguka mambu yango.

Mambote ya Kimpeve ya kekatukaka na kutanga ti kulonguka

15. Inki mutindu kutanga ti kulonguka Biblia kesadisaka beto na kuvanda baministre ya mbote ya Ndinga ya Nzambi?

¹⁵ Mambote yina beto kebakaka na kutanga ti na kulonguka Biblia kevandaka mingi. Yo kesadisaka beto na kukuka kulungisa mosi na kati ya mikumba ya mfunu ya Bukristu, mukumba ya konso muntu kele na yo ya kukuma “muntu ya kisalu yina ya bo lenda baka mbi ve sambu na kisalu na yandi, sambu yandi ke zabisaka nsangu ya kieleka mbote-mbote.” (2 Timoteo 2:15) Kana beto ketanga mpi kelonguka mingi Biblia, mabanza na beto tafuluka na bangindu ya Nzambi. Ebuna, bonso Polo, beto takuka na ‘kutubana ti bantu sambu na Mukanda ya Nzambi, kutendudila bo ti kusonga bo mpi mutindu bo sonikaka na Mukanda ya Nzambi’ kyeleka ya kitoko ya balukanu ya Yehowa. (Bisalu 17:2, 3) Mayele na beto ya kulonga takuma mingi, ebuna masolo na beto, kutuba na beto, ti bandongisila na beto tapesaka bantu yankaka kikesa na kimpeve.​—Bingana 1:5.

16. Na nki mitindu beto mosi kebaka mambote ya kutanga ti kulonguka Ndinga ya Nzambi?

¹⁶ Dyambu yankaka kele nde, ntangu ya beto kelutisa na kulonguka Ndinga ya Nzambi tasadisa beto na kulanda mbotembote banzila ya Yehowa na luzingu na beto. (Nkunga 25:4; 119:9, 10; Bingana 6:20-23) Yo takumisa bikalulu na beto ngolo, mu mbandu kudikulumusa, kwikama, mpi kyese. (Kulonga 17:19, 20; Kusonga 1:3) Ntangu beto kesadilaka mayele ya beto kebakaka na kutanga mpi kulonguka Biblia, Nzambi kepesaka beto mpeve na yandi, ebuna yo kemonanaka na bikalulu mingi ya kimpeve ya beto kemonisaka na mambu yonso ya beto kesalaka.​—Galatia 5:22, 23.

17. Inki mutindu kiteso ti mutindu beto ketangaka mpi kelongukaka Biblia kesimbaka kinduku na beto ti Yehowa?

¹⁷ Kuluta dyaka, ntangu yina beto kesumba na mambu yankaka yina beto vandaka kusala sambu na kutanga mpi kulonguka Ndinga ya Nzambi, tanatila beto mambote mingi na yina metala kinduku na beto ti Nzambi. Polo kusambaka sambu na bampangi na yandi Bakristu nde Nzambi ‘kusonga bo luzolo na yandi mbote-mbote, bo kuvanda na mayele yonso, bo kuzaba mpi mbote-mbote mambu yina ya Mpeve-Santu ke zabisaka bo. Mpidina, bo ta mona mpila ya kuzinga mutindu [Yehowa] ke zolaka ti kupesa yandi kiese na mambu yonso.’ (Kolosai 1:9, 10) Mutindu mosi mpi, sambu beto ‘kuzinga mutindu Yehowa ke zolaka,’ beto fwete ‘zaba luzolo na yandi mbote-mbote, kuvanda na mayele yonso, kuzaba mpi mbote-mbote mambu yina ya Mpeve-Santu ke zabisaka.’ Yo ke pwelele nde, sambu beto baka balusakumunu ya Yehowa mpi sambu yandi ndima beto, yo kelandaka kiteso ti mutindu beto ketangaka mpi kelongukaka Biblia.

18. Inki balusakumunu beto lenda baka kana beto landa mambu yina Yezu kutubaka na Yoane 17:3?

¹⁸ “Kana bo zaba nge Nzambi mosi ya kieleka, ti Yesu Kristo yina ya nge tindaka, yo ke songa nde bo ke na moyo ya mvula na mvula.” (Yoane 17:3) Bambangi ya Yehowa kesadilaka verse yai mingi sambu na kusadisa bantu yankaka na kumona mfunu ya kulonguka Ndinga ya Nzambi. Ya kyeleka yo kele mfunu mingi nde konso muntu na kati na beto kusala yo. Kivuvu na beto ya kuzinga mvula na mvula mesimbama na kuyela na beto na kuzaba Yehowa ti Mwana na yandi, Yezu Kristu. Ebuna yindula ntangu yai nki yo kezola kutendula. Kulonguka mambu yina metala Yehowa tavanda dyaka ve na nsuka. Beto talongukaka mambu yina metala yandi mvula na mvula!​—Longi 3:11; Roma 11:33.

[Banoti na nsi ya lutiti]

Bangyufula ya Kuvutukila

• Mutindu beto kesadilaka ntangu na beto kesongaka inki?

• Na nki mambu ya beto kesalaka beto lenda sumba ntangu sambu na kutanga mpi kulonguka Biblia?

• Sambu na nki beto fwete talaka mbote bikalulu na beto ya kudya madya ya kimpeve?

• Inki mambote kutanga mpi kulonguka Masonuku kepesaka?

[Kifwanisu ya kele na lutiti 31]

Kutanga mpi kulonguka Biblia mbala na mbala tasadisa beto na ‘kuzabisa nsangu ya kieleka mbote-mbote’

[Kifwanisu ya kele na lutiti 32]

Kutesa ntangu ya beto kesalaka na bisalu yankaka ti na bisalu ya kimpeve tanatila beto mambote mingi