Mbisi ya Makasi ti Kidimbu na Yo Mezabana

KETI nge kevandaka na mpusa ya kusosa kuzaba diswekamu? Sambu na kuzaba yo, yo kelombaka ntete nde nge sosa mambu yina tasadisa nge na kusengumuna kima ya nge kesosa. Na Ndinga na yandi ya kupemama, Nzambi kepesa mambu yina lenda sadisa beto na kusengumuna ntalu 666, zina, to kidimbu ya mbisi ya makasi yina Kusonga kapu ya 13 ketubila.

Na disolo yai, beto tatadila mambu iya ya mfunu yina tasadisa beto na kuyindula. Mambu yango tasonga beto ntendula ya kidimbu ya mbisi. Beto tatadila (1) mutindu bo ponaka bazina yina kele na Biblia, (2) zina ya mbisi ya makasi, (3) ntendula ya ntalu 666 yina kele “ntalu ya muntu”, mpi (4) ntendula ya ntalu 6 mpi sambu na nki bo mesonika yo mbala tatu, disongidila, 600 vukisa na 60 vukisa na 6, to 666.​—Kusonga 13:18.

Bazina ya Biblia Kevandaka Ve ya Mpamba

Bazina ya Biblia kevandaka mbala mingi ti ntendula ya sikisiki, mingimingi kana Nzambi muntu mepesa yo. Mu mbandu, sambu yo lombaka nde Abrami kukuma tata ya makanda, Nzambi kusobaka zina na yandi, yo kumaka Abrahami, yina ketendula “Nkaka ya Makanda Mingi.” (Kuyantika 17:5) Nzambi kusongaka Yozefi ti Maria na kubinga mwana yina bo tabuta nde Yezu, disongidila “Yehowa kele Lugulusu.” (Matayo 1:21 NW, noti na nsi ya lutiti; Luka 1:31) Na kuwakana ti zina yai ya kele ti ntendula ya mfunu, Yehowa mekangudilaka beto nzila ya luguluku na nsadisa ya kisalu ya Yezu mpi ya lufwa na yandi ya mpasi.​—Yoane 3:16.

Mutindu mosi mpi, ntalu 666 ya Nzambi mepesaka bonso zina, fwete vanda kidimbu ya kuswaswana ya Nzambi mepesaka mbisi yina. Na kutuba ya mbote, sambu na kuzaba mambu ya keswaswanisa mbisi yango, beto fwete sosa kuzaba ntete mbisi yango ti mambu yina yo kesalaka.

Mbisi Mezabana

Mukanda ya Daniele ketubaka mambu mingi yina metala ntendula ya bambisi ya kifwani. Kapu ya 7 kele ti bantendula ya pwelele yina metala “bambisi iya ya nene,” ntambu, nkoy, kibulu, mpi mbisi ya boma yina ke ti meno ya nene ya bibende. (Daniele 7:2-7) Daniele ketubila beto nde bambisi yai kele kifwani ya “bamfumu,” to bimfumu ya politiki, yina keyalaka mosi na nima ya yankaka na kimfumu mosi ya kuluta nene.​—Daniele 7:17, 23.

Sambu na yina metala mbisi ya Kusonga 13:1, 2, diksionere mosi (The Interpreter’s Dictionary of the Bible) kemonisa nde “yo kele ti bidimbu ya bambisi yonso iya ya Daniele kumonaka na mbona-meso na yandi . . . . Dyambu yai kemonisa nde mbisi ya ntete yai [ya Kusonga] kele kifwani ya bangolo ya politiki yonso ya inza yai yina kenwanisaka Nzambi.” Mukanda ya Kusonga 13:7 kendima mambu ya diksionere yai ketuba. Verse yango ketuba mutindu yai sambu na mbisi yango: “Yandi bakaka kiyeka sambu na kuyala bantu ya makanda yonso ti ya bandinga yonso ti ya bansi yonso.”a

Sambu na nki Biblia kesadilaka bambisi bonso bifwani ya kimfumu ya bantu? Bikuma kele zole. Ya ntete, sambu banda ntama, istware ya bantu kemonisa nde baluyalu kefwaka bantu mingi kaka mutindu bambisi ya makasi kesalaka. Bantu zole ya istware, Will ti Ariel Durant kusonikaka nde: “Bitumba kele kima mosi ya kesalama ntangu yonso na luzingu ya bantu. Yo memanaka ve ata na ntangu bantu metomaka to metulaka demokrasi.” Ya kyeleka, “kisika bantu ya nkaka kele bamfumu . . . bankaka ke mona mpasi na maboko na bo.” (Longi 8:9) Kikuma ya zole kele nde “Dragoni [Satana] pesaka mbisi ngolo na yandi, kiti na yandi ya kimfumu ti kiyeka na yandi ya nene.” (Kusonga 12:9; 13:2) Yo yina, yo kemonana nde luyalu ya bantu mekatukaka na Dyabulu, yo kemonisaka bikalulu na yandi ya bumbisi, yina kele bonso ya dragoni.​—Yoane 8:44; Efezo 6:12.

Kansi, yo kezola kutuba ve nde Satana muntu ketwadisaka bantu yina kele bamfumu. Na kutuba ya mbote, na mambu yankaka, baluyalu ya bantu kesalaka bonso bantu yina “ke sadilaka Nzambi,” ntangu bo ketulaka ndonga na bansi na bo, kana bo ve mavwanga zolaka kuvanda mingi kibeni. Bamfumu mingi kezitisaka mbote banswa ya kuluta mfunu ya bantu, mu mbandu nswa yina muntu kele na yo ya kupona lusambu ya kyeleka. Kansi Satana kezolaka ve nde bantu kusala dyambu ya mutindu yina. (Roma 13:3, 4; Esdrasi 7:11-27; Bisalu 13:7) Kansi, sambu na bupusi ya Dyabulu, ata muntu mosi ve to luyalu ya bantu mekukaka kunatila bantu ngemba ti lutaninu ya kyeleka.b​—Yoane 12:31.

“Ntalu ya Muntu”

Dyambu ya tatu ya kesadisa beto na kubakisa ntalu 666 kele nde Bilbia kebinga yo nde “ntalu ya muntu.” Kutuba yai kemonisa nde ntalu yango lenda vanda ve ya muntu, sambu Satana muntu kele ti kiyeka na zulu ya mbisi yango kansi muntu yankaka ve. (Luka 4:5, 6; 1 Yoane 5:19; Kusonga 13:2, 18) Kansi, “ntalu ya muntu” to kidimbu yina mbisi kele na yo kemonisa nde yo kele kimvuka mosi ya bantu, yo kele ve mpeve to demo, mpi nde yo kemonisaka bikalulu yankaka ya bantu kevandaka na yo. Inki bikalulu yango? Biblia kepesa mvutu nde: “Bantu yonso me salaka masumu, bo ke na lukumu ya Nzambi mpi ve.” (Roma 3:23) Yo yina “ntalu ya muntu” yina mbisi kele na yo kemonisa nde baluyalu ya bantu kemonisaka bikalulu yina ya bantu ya kukonda kukuka kevandaka na yo, yina kesonganka nde bo kele bantu ya masumu mpi ya kukonda kukuka.

Mambu yonso ya mesalamaka na luzingu ya bantu kendimisa dyambu yai. Henry Kissinger, ministre des Affaires étrangères des États-Unis kutubaka nde: “Bansi yonso ya metomaka na istware ya bantu, nsukansuka, yo mebwaka. Istware ya bantu mefuluka kaka ti masolo ya bikesa ya bantu mesalaka kansi bo menungaka ve, ya bivuvu yina bo mekukaka ve kulungisa . . . Yo yina, kana muntu melongukaka istware, yandi fwete ndima nde luzingu kevandaka kaka na mavwanga ata nki mutindu.” Kutuba ya masonga ya Kissinger kendimisa dyambu yai ya kyeleka ya ke na Biblia: “Mfumu Nzambi, mono zaba nde ke na muntu ve lenda sola nzila na yandi mosi, ke na muntu ve lenda songa nzila na makulu na yandi ntangu yandi ke tambula.”​—Yeremia 10:23.

Ntangu yai ya beto mezaba mbisi ya makasi mpi beto mebakisa mutindu Nzambi ketadilaka yo, beto lenda tadila kitini ya nsuka ya diswekamu na beto. Ntalu sambanu mpi sambu na nki bo sonikaka yo mbala tatu, disongidila, 666, to 600 vukisa na 60 vukisa na 6.

Sambanu Mbala Tatu ​—Sambu na Inki?

Na kati ya Masonuku, bantalu yankaka kevandaka ti bantendula ya kifwani. Mu mbandu, ntalu nsambwadi ketendulaka mbala mingi kima yina kele ya kulunga, to ya kukuka na meso ya Nzambi. Mu mbandu, mposo yina Nzambi kugangaka bima kele ya ‘bilumbu’ nsambwadi, to ntangu mosi ya nda, yina Nzambi kusadilaka sambu na kulungisa kimakulu lukanu ya bima yina yandi kanaka na kuganga na ntoto. (Kuyantika 1:3–2:3) ‘Mambu’ yina Nzambi ketubaka kele bonso arza “ya bo me tula na tiya mbala nsambwadi sambu na kukatula yo mvindu” na mpila nde yo ngenga mpenza. (Nkunga 12:6, 7; Bingana 30:5-7) Namani yina kuvandaka kubela lepre, bo songaka yandi na kudinda mbala nsambwadi na Nzadi ya Yordani, na nima, yandi belukaka kimakulu.​—2 Bantotila 5:10, 14.

Sambanu kele nsambwadi katula mosi. Keti yo lenda vanda ve kidimbu ya kima mosi ya kukonda kukuka, to ya kubeba na meso ya Nzambi? Ee, yo kele mpenza mutindu yina! (1 Bansangu 20:6, 7) Dyaka, kusonika sambanu mbala tatu, disongidila 666, kemonisa mpenza nde kukonda kukuka yango kele ya ngolo. Dyambu yai kele ya kyeleka sambu ntalu 666 kele “ntalu ya muntu,” mutindu beto monaka yo. Mambu yonso ya mbisi mesalaka, ‘ntalu na yo ya muntu,’ ti yo mosi ntalu 666 kemonisa kaka kima mosi: kukonda kukuka mpi kubeba ya ngolo na meso ya Yehowa.

Mambi yonso ya mbisi kele na yo keyibusa beto mambu yina Biblia kutubilaka Ntotila Baltazare ya Babilone ya ntama. Na nzila ya Daniele, Yehowa kutubilaka ntotila yango nde: “Nzambi me meka nge na kilo, yandi me mona nde nge ke na kilo ve.” Kaka na mpimpa yina mosi bo fwaka Baltazare mpi kimfumu ya ngolo ya Babilone kubwaka. (Daniele 5:27, 30) Mutindu mosi, kusambisa yina Nzambi tasambisa mbisi ya politiki mpi bantu yina mebakaka kidimbu na yo, tatendula lufwa ya ngidika yina ti bantu yonso ya kesimbaka yo. Ntangu Nzambi tasala mambu yai, yandi tafwa kaka ve ngidika mosi ya politiki kansi yandi takatula mambu yonso ya mbi yina luyalu ya bantu menataka. (Daniele 2:44; Kusonga 19:19, 20) Yo yina, yo kele mpenza mfunu nde beto buya kubaka kidimbu ya lufwa ya mbisi!

Kidimbu Mezabana

Na nima ya kusengumuna ntalu 666, mukanda ya Kusonga ketubila na mbala mosi ntalu 144 000 ya balongoki ya Mwana-dimeme, Yezu Kristu, bayina kele ti zina na yandi mpi zina ya Tata na yandi, Yehowa, ya kusonika na ilungi na bo. Bazina yai kemonisa nde bantu yina kele na zina yango kele bantu ya Yehowa mpi ya Mwana na yandi, yina ya bo ketaka kimbangi na yandi na kyese yonso. Mutindu mosi, bantu yina kele ti kidimbu ya mbisi kemonisa nde bo kesadilaka mbisi. Yo yina, yo vanda nde kidimbu yango kele na diboko ya kitata to na ilungi, na kutuba ya kifwani, yo kele kidimbu ya kemonisa nde muntu yina kele na yo kesambilaka ngidika ya politiki ya inza, yina kele bonso mbisi, sambu na kupesa yo maboko. Bantu yina ke ti kidimbu yango kepesaka na “Kaisali,” (NW) mambu yina ya bo fwete pesa na Nzambi. (Luka 20:25; Kusonga 13:4, 8; 14:1) Inki mutindu bo kesalaka yo? Bo kesambilaka mpi kepesaka lukumu na bamfumu ya politiki, bidimbu na yo, ti basoda na yo ya ngolo yina bo ketudilaka kivuvu nde bo tagulusa bo. Konso kisambu yina bo kepesaka na Nzambi ya kyeleka kevandaka ya munoko mpamba.

Kansi, Biblia kelongisila beto nde: “Beno tula ntima ve na bantu ya nene to na bantu ya nkaka lenda gulusa beno ve. Ntangu bo ta fwa, bo ta vutuka na ntoto; na kilumbu yo yina bangindu na bo yonso ta suka.” (Nkunga 146:3, 4) Bantu yina kelandaka ndongisila yai ya mayele keyitukaka ve na ntangu baluyalu kelungisaka ve balusilu na bo mpi bamfumu ya nene kevidisaka biyeka na bo.​—Bingana 1:33.

Yo kezola kutendula ve nde Bakristu ya kyeleka kekangisaka maboko mpi kesadisaka ve bantu. Yo kele ve mutindu yina sambu, bo kelongaka ti kikesa yonso nde luyalu mosi tamanisa bampasi ya bantu, luyalu yango kele Kimfumu ya Nzambi yina bo kelongaka.​—Matayo 24:14.

Kimfumu ya Nzambi Kele Kivuvu Mosi Kaka Sambu na Bantu

Ntangu Yezu kuvandaka na ntoto, Kimfumu ya Nzambi kuvandaka ntu-dyambu ya nene ya yandi vandaka kulonga. (Luka 4:43) Na kisambu na yandi ya mbandu, yina bantu kebingaka bantangu yankaka nde Kisambu ya Mfumu, Yezu kulongaka balongoki na yandi na kusamba nde Kimfumu yango kukwisa mpi luzolo ya Nzambi kusalama awa na ntoto. (Matayo 6:9, 10) Kimfumu kele luyalu yina tayala ntoto ya mvimba, ntu-mbanza na yo tavanda ve na ntoto kansi na zulu. Yo yina, Yezu kubingaka yo nde “kimfumu ya mazulu.”​—Matayo 6:9, 10.

Katula Yezu Kristu, yina kufwaka sambu na bantu yina tavanda na nsi ya luyalu ya Kimfumu, nani yankaka mefwana mpenza na kuvanda Ntotila ya Kimfumu yango? (Yezaya 9:6, 7; Yoane 3:16) Ntama mingi ve Mfumu yai ya kukuka, yina kele ntangu yai muntu ya ngolo ya kimpeve, tafwa mbisi, bamfumu na yo, mpi basoda na yo na dizanga yina “ke pelaka tiya ngolo,” yina kele kidimbu ya lufwa ya kimakulu. Kansi yo mesuka pana ve. Yezu tafwa mpi Satana. Yandi tasala kima mosi yina muntu yankaka lenda sala ve.​—Kusonga 11:15; 19:16, 19-21; 20:2, 10.

Kimfumu ya Nzambi tatudila bantu ya bulemfu ngemba. (Nkunga 37:11, 29; 46:8, 9) Mawa, mpasi, mpi lufwa tavanda dyaka ve. Bantu yina kele ve ti kidimbu ya mbisi tavanda mpenza na luzingu ya mbote na bilumbu kekwisa!​—Kusonga 21:3, 4.

[Banoti na nsi ya lutiti]

[Lupangu ya kele na lutiti 5]

Mambu Yina Kesadisa na Kuzaba Ntendula ya Ntalu 666

1. Bazina yina kele na Biblia kesongaka mbala mingi bikalulu to luzingu ya muntu yina kele na zina yango. Mu mbandu Abrahami, Yezu, mpi bantu yankaka mingi. Mutindu mosi, ntalu yina kele zina ya mbisi kesongaka bikalulu na yo.

2. Na kati ya Biblia, bambisi mingi yina bo metubila na mukanda ya Daniele ketendula bimfumu ya bantu yina keyingaka na kisika ya bimfumu yankaka. Mbisi mosi ya mefwanana na bambisi mingi yina bo ketubila na mukanda ya Kusonga 13:1, 2 kele kifwani ya ngidika ya politiki ya inza, yina ya Satana mepesaka ngolo mpi ya yandi keyalaka.

3. Sambu mbisi yango kele ti “ntalu ya muntu,” yo kesonga nde yo kele kimvuka ya bantu kansi ya bademo ve. Yo yina, yo kemonisaka bikalulu ya bantu ya kukonda kukuka yina mekatukaka na disumu mpi na kukonda kukuka.

4. Na meso ya Nzambi, ntalu sambanu ketendula kukonda kukuka sambu yo kele na nsi ya ntalu nsambwadi yina Biblia kesadilaka sambu na kutendula kima mosi ya kulunga, to ya kukuka. Kidimbu 666 kemonisa pwelele nde kukonda kukuka kele ya ngolo, yo yina bo mesonika ntalu sambanu mbala tatu.

[Bifwanisu ya kele na lutiti 6]

Ntalu 666 mefwana mpenza na kuvanda kidimbu ya kemonisa nde Luyalu ya bantu menunga ve

[Bangogo ya kemonisa kisina ya foto]

Mwana ya kefwa na nzala: UNITED NATIONS/Foto ya F. GRIFFING

[Bifwanisu ya kele na lutiti 7]

Yezu Kristu tatula luyalu ya kukuka na ntoto