Yehowa Sadisaka Mono na Kusadila Yandi Mbote-Mbote

Cecil vandaka mpangi-bakala mosi ya kudikulumusa yina vandaka mpenza kutudila bantu dikebi. Mbandu na yandi, mbandu ya mama na mono mpi mbandu ya bampangi ya nkaka ya kwikama ya dibundu pesaka mono “nzala . . . ya kusala mambu,” to ya kusadila Yehowa mbote-mbote. (Bafilipi 2:13) Bika mono tela beno disolo na mono.

Kikesa ya Mama Sadisaka Mono

Mono butukaka na 1943. Bibuti na mono vandaka kuzinga na ferme mosi pene-pene ya mbanza Bundaberg, yina kele na lweka ya nzadi-mungwa, na insi Australie, na Queensland, provense yina mikuku ke vandaka mingi. Bantu ya ferme vandaka ti kikalulu ya kukwenda na ville na kilumbu ya Mposo na nkokila sambu na kukwenda kukutana ti bantu. Kilumbu mosi ya mutindu yina na 1939, bibuti na mono kutanaka ti bapasudi-nzila zole (baministre ya ntangu yonso ya Bambangi ya Yehowa) yina songaka bo mambu ya Biblia. Mambu yina bo longukaka simbaka ntima na bo, mpi na nima bo kumaka Bambangi ya Yehowa. Yo yina, mono ti mpangi na mono ya nkento, Jean, beto yelaka na dibuta ya Bakristu. Kansi yo kele mawa sambu papa bwaka na escalier na nzo mpi fwaka. Mono vandaka ti bamvula nsambwadi mpamba mpi lufwa na yandi pesaka mono mpasi mingi mpenza. Tii buu yai mono ke yibukaka mbote nde yandi vandaka muntu ya ke salaka ngolo mpi yina vandaka kusekisa bantu. Mono kele ti nzala ya ngolo ya kumona yandi na lufutumuku mpi ya kuzaba yandi mbote!—Bisalu 24:15.

Mama vandaka mawete mpi makambu ngolo ve. Yandi vandaka kupesa mono ti mpangi na mono nzila ya kutuba kana beto me sepela to ve ti kima mosi. Kansi na yina me tala minsiku ya Biblia mpi kusambila Yehowa, mama vandaka kikesa. Beto vandaka kukwenda na balukutakanu ya Bukristu mbala na mbala, mpi mama longisilaka mono ti Jean na kulutisa ve ntangu mingi ti bana yina kele ve Bambangi ya Yehowa kana beto kele ve na nzo-nkanda. (1 Bakorinto 15:33) Kana mono yindula ndongisila yina bubu yai, mono ke pesaka yandi mersi sambu na lukanu na yandi ya ngolo.

Mama vandaka mpi nsamuni ya kikesa ya Kimfumu; mbala mingi yandi vandaka kusala kisalu ya kimupasudi-nzila nsadisi. Mono ke yibuka nde yandi vandaka kukwenda kutala mabuta kuluta 50 sambu na kubikila bo zalunalu Nzozulu ya Nkengi mpi Telama! Ata yandi kumaka mununu mpi ya kulemba, yandi vandaka kaka ti nzala ya ngolo ya kulonga bantu yina vandaka kumonisa mpusa. Sambu yandi vandaka kuzola bantu, mpi mingi-mingi bana na yandi, beto vandaka kuzola yandi mpi kumeka kulanda mbandu na yandi. Na 1958, ntangu mono vandaka ti bamvula 14, mono kudipesaka na Yehowa mpi bakaka mbotika.

Bambandu ya Mbote Me Pesa Mono Kikesa

Ntangu fioti na nima, Rudolf, yina vandaka ti bamvula 20 ti ndambu mpi vandaka na dibundu na beto, bakaka mbotika. Yandi katukaka na Allemagne. Konso kilumbu ya Mposo na suka, mbala mingi mono ti Rudolf, beto vandaka kuta kimbangi na bantu yina vandaka ya kuvanda na bakamio na bo ntangu bantu ya mabuta na bo vandaka kusumba bima.

Rudolf vandaka mpangi ya kikesa, mpi yandi vandaka kubinga mono na kukwenda kusala ti yandi bonso mupasudi-nzila nsadisi na ba congé na yandi ya nzo-nkanda. Na dibaku mosi ya mutindu yai, beto salaka bamposo sambanu kumosi na mbanza Gladstone; yo kele na kiteso ya bakilometre 190 na nord ya Bundaberg. Dikebi ya kimpangi yina yandi tudilaka mono mpi kiese ya mono bakaka na kuvanda mupasudi-nzila na nsungi ya congé, pesaka mono mpusa ya kukuma mupasudi-nzila ya ntangu yonso. Ntangu mono kumaka ti bamvula 16, mono lungisaka lukanu yina, mpi mono bakaka lukanu ya kusala kisalu ya ntangu yonso luzingu na mono ya mvimba.

Kisalu na mono ya ntete ya kimupasudi-nzila vandaka na Mackay, mbanza mosi na lweka ya masa na nord ya Bundaberg mpi ntama ve ti Barriere ya Nene ya Corail. Kiteso ya mvula mosi na nima, ntangu mono kumaka ti bamvula 17, mono kumaka mupasudi-nzila ya nenea na bwala mosi ya Australie ya kele ve ti bantu mingi. Nduku na mono ya mupasudi-nzila vandaka mpangi mosi ya bo me tulaka mafuta, zina na yandi Bennett (Ben) Brickell, yina vandaka mbuta na mono ya bamvula kuluta 40.b Mono vandaka ti dibaku ya mbote ya kusala ti mupasudi-nzila yai ya me salaka mingi, yina bantu mingi vandaka kumona bonso mupasudi-nzila ya mbote kibeni!

Teritware na beto na nord-est ya Queensland na Insi ya Golfe, provense yina vandaka kukabula ndilu ti Golfe ya Carpentarie. Na ntangu yina, mono ti Ben, beto mpamba vandaka Bambangi ya Yehowa na tertiware na beto ya vandaka ve ti bantu mingi. Bantangu ya nkaka, beto vandaka kusala bangunga mingi na kamio katuka na nzo mosi sambu na kukuma na ferme ya nkaka. Na ntangu beto vandaka kusala voyage yina ya nda na kati ya putulu, Ben vandaka kutela mono mbala mingi mambu ya yandi kutanaka ti yo na kisalu ya kusamuna ntangu yandi yantikaka. Bo samunaka ti bakamio ya ke basisa ndingac na nsungi ya Mvita ya Zole ya Ntoto ya Mvimba, ntangu bo buyisaka kisalu ya Bambangi ya Yehowa na Australie.

Na nsuka ya kilumbu na nima ya kusamuna, beto vandaka kulala na mpimpa na kisika mosi ya mbote pene-pene ya nzila.d Sambu na kulamba madia ya nkokila, beto vandaka kubuka bankuni mi kutula tiya. Mbeto na bo vandaka ti drap ya ke kotisaka ve ntoto, babulangeti, mpi kima ya kutudila ntu. Mono ke yibuka mutindu mono vandaka kuwa boma ya Yehowa ntangu mono vandaka kutala zulu ya me fuluka ti bambwetete mbote-mbote sambu bamwinda ya courant vandaka ve pene-pene.

Na teritware yai ya kingenga, yo lenda vanda kigonsa kana kamio na beno me baka panne. Kilumbu mosi, piece mosi ya bo ke bingaka essieu bukanaka. Ntangu vandaka ngolo kilumbu yango, mpi beto vandaka ve ti masa. Sambu na kuzwa essieu ya nkaka, Ben kwendaka tii na bwala Cloncurry. Mono bikalaka ti kamio bilumbu tatu. Mwa bakamio vandaka kuluta pana konso kilumbu, mpi bashofere vandaka kupesa mono ndambu ya masa. Muntu mosi pesaka mono mpi mukanda mosi ya kupasuka. Yandi tubaka nde: “Nduku, tanga yo. Yo lenda sadisa nge.” Mono yitukaka sambu mukanda yina, ata Bambangi ya Yehowa ve bantu basisaka yo, vandaka kutubila mambu yina Bambangi ya Yehowa kutanaka ti yo na bacamp ya bisalu ya ngolo ya Banazi!

Mono ti Ben, beto salaka kumosi bonso bapasudi-nzila kiteso ya mvula mosi. Kima ya nsuka ya yandi songaka mono ntangu beto kabwanaka vandaka, “Mpangi, landa kunwana sambu na kubikala ya kwikama.” Mbandu ya Ben ya kudipesa na Nzambi mpi kikesa na yandi salaka nde mono kuma diaka ti lukanu ya ngolo ya kuyambula ve kisalu ya ntangu yonso.

Gileadi, na Nima Taïwan

Na nima ya kusala kisalu ya kimupasudi-nzila na babwala bamvula mingi, mono kumaka nkengi ya nziunga; yo vandaka kulomba kulutisa mposo mosi to mingi ti konso dibundu mpi konso kimvuka ya nziunga yina. Na nima ya bamvula, mono salaka na banziunga iya. Yo vandaka ti mabundu ya Queensland mpi ya Nouvelle-Galles ya sud. Na nima, na 1971, mono zwaka dibaku ya mbote ya mono vandaka kuvingila ve ya kukota na nzo-nkanda ya Gileadi ya 51. Gileadi kele nzo-nkanda ya bamisionere ya Bambangi ya Yehowa; yo kele na New York. Bangonda tanu ya kulonguka Biblia na mudindu mpi ya kinduku ya mbote ti bana ya nkaka ya nzo-nkanda mpi balongi sadisaka mono na kudibongisa sambu na kisalu na mono yina landaka—kisalu ya kimisionere na Taïwan.

Bo tindaka bantu uvwa ya nzo-nkanda na beto na Taïwan; Ian Brown, muntu ya Nouvelle-Zélande, vandaka na kati na bo. Yandi kumaka nduku na mono ya misionere. Beto zabaka kima mosi ve ya me tala Taïwan. Beto vandaka kuzaba nkutu ve kana yo kele na wapi yo yina beto sosaka yo na karte ya ntoto ya mvimba.

Mono ke kuka ve kuyindula luswaswanu ya nene ya kele na kati ya babwala ya Queensland mpi Taïwan! Diambu ya ntete ya mpasi sambu na beto vandaka ndinga, Kishinwa. Sambu na mwa ntangu, mono vandaka kubakisa ve mambu yina bo vandaka kutuba na balukutakanu ya dibundu; balukutakanu yina kele mfunu mingi sambu na kuvanda ti lukwikilu ya ngolo. Mono vandaka mpi kukuka ve kusolula ti bampangi na mono. Diambu yai sadisaka mono ti Ian na kubakisa sambu na nki yo vandaka mfunu nde beto longuka mambu mingi kibeni na Gileadi. Formation yina, kulonguka Biblia mbala na mbala mpi bisambu ya masonga, sadisaka beto na kulanda kuvanda ti lukwikilu ya ngolo. Ata beto lendaka ve kusolula mbote ti bampangi ya bwala yna, beto vandaka kubaka kikesa na zola ya bo vandaka ti yo sambu na beto mpi sambu na Yehowa.

Kulonguka Kishinwa

Na nima ya kukuma na Taïwan, bamisionere yonso bakaka cours ya ngolo ya Kishinwa na ntangu fioti. Longi na beto vandaka mpangi-nkento mosi ya Australie, zina na yandi Kathleen Logan;e yandi bakaka diplome na nzo-nkanda ya Gileadi ya 25. Beto kudipesaka ya mvimba na kulonguka ndinga yina. Mpila bo longaka beto, beto vandaka kusadila mambu yina beto vandaka kulonguka kukonda kuvingila. Kilumbu ya ntete ya beto kwendaka kusamuna, mono ti Ian kangaka na ntu mambu ya nkufi ya beto fwete tuba. Ntangu beto vandaka kukwenda na teritware, beto vandaka kdiyula nani ta tuba na porte ya ntete. Sambu mono vandaka mbuta ya Ian, mono tubaka na mpila ya nsaka nde yandi muntu ta yantika kutuba. Munkwa-nzo vandaka bakala mosi ya Chine ya lukumu. Yandi waka na dikebi yonso Kishinwa ya kuvukisa na Anglais ya Ian. Ebuna beto yitukaka, sambu yandi yulaka beto na Anglais ya mbote kibeni kana beto ke zola nki! Beto solulaka mwa fioti, mpi na nsuka ya masolo, yandi songaka beto na kukwamina. Mambu yina yandi tubaka pesaka beto kikesa ya “kulanda kunwana,” mutindu Ben vandaka kutuba.

Teritware na beto vandaka ti kitini ya nene ya nto-mbanza, Taipei. Yo vandaka teritware yina bo me longaka presque ntete ve, sambu Bambangi ya Yehowa fioti kibeni vandaka kuzinga awa na ntangu yina. Kukonda kulemba, mono ti Ian, beto kudipesaka na kisalu. Na bamvula yina, mbala mingi beto vandaka kukabula bankama ya bazulunalu konso ngonda. Yo yina, bantu ya nkaka vandaka kubaka bazulunalu kaka sambu na kuzaba kana beto vandaka banani mpi nki beto vandaka kuzola kutuba! Ata mpidina, beto salaka ngolo na kupanza bankeni ya kieleka ya Kimfumu mpi beto vandaka kutula ntima nde ya nkaka ta bwa na bantima ya mbote.

Nduku na Mono ya Mpa ya Luzingu ya Mvimba Sadisaka Mono

Na ntangu mono vandaka kusamuna, mono salaka kinduku ti mpangi-nkento mosi ya Taïwan, zina na yandi Wen-hwa. Yandi vandaka kuzola kieleka mpi yandi vandaka kuzola kusadisa bantu ya bwala na bo na kubaka mambote ya nsangu ya Biblia bonso yandi mosi. Yo yina, yandi sadisaka bamisionere mingi, ti mono, na kutomisa nzayilu na beto ya bandinga. Mono kumaka kuzola mpangi yai ya me fwana mingi, ebuna beno kwelanaka na 1974.

Wen-hwa sadisaka bamisionere na kulonga mbote na kisalu ya kusamuna. Mu mbandu, yandi vandaka kusadisa beto na ndinga, disongidila yandi vandaka kusadisa beto na kuzaba binkulu ya bantu ya Taïwan mpi mutindu bo ke yindulaka. Yandi vandaka kusadisa beto na kusoba mambu ya beto yidikaka na kutuba sambu yo wakana ti bantu ya bwala yai, yina bantu mingi na kati na bo kele bantu ya dibundu ya Buda mpi ya Taoiste. Bantu mingi vandaka kusambila ba-nkaka na bo, mpi bankaka vandaka me tangaka ntete ve Biblia mpi me monaka yo ntete ve. Yo yina, beto vandaka kutubila mingi Ngangi na masolo na beto; zina ya Ngangi yango kele Yehowa mpi sambu na nki beto lenda ndima nde yandi kele. Mu mbandu, kana muntu ya ke salaka bilanga to mulobi-mbisi kutuba mambu bonso “Madia na beto ke katukaka na zulu,” beto vandaka kuvutula nde: “Nani kele muntu yina ke pesaka madia yonso? Keti yo kele ve Nzambi yina kele nkwa-ngolo yonso, yina gangaka bima yonso mpi yina me fwana nde beto sambila yandi?”

Na nima ya bamvula, bikesa na beto butaka mbuma; bankeni ya Kimfumu bwaka kibeni na bantima ya mbote. Bantu ya nkaka yina vandaka kulonguka Biblia salaka ngolo na kuyambula balukwikilu ya luvunu mpi binkulu ya ke wakana ve ti Biblia yina bo vandaka kundima banda bamvula mingi. Kansi ti lusadisu ya bamisionere mpi ya bansamuni ya bwala yai, bo nungaka ebuna luzingu na bo sobaka kibeni. (Yoane 8:32) Na nima, bampangi mingi kumaka bankuluntu mpi bansadi ya kisalu na mabundu na bo mpi bampangi mingi yantikaka kusala kisalu ya ntangu yonso, ata mpi kusala na Betele ya bwala na bo.

Banda na 1976, mono zwaka dibaku ya kusala na Komite ya Filiale ya Taïwan mpi mono kele kaka misionere ya ke longaka. Na 1981, mono ti Wen-hwa, bo bingaka beto na Betele, kisika mono landaka kusala na komite ya filiale bamvula mingi. Bamvula kuluta 60 me luta banda mono yantikaka kisalu ya ntangu yonso. Mono me sala bamvula kuluta 50 na Taïwan, mpi bamvula kiteso ya 50 ti nkento na mono. Nduku na mono ya misionere, Ian Brown, bikalaka awa na kisalu ya ntangu yonso tii ntangu yandi fwaka na 2013.

Mono ti Wen-hwa, beto ke sosaka kuvanda ti bisalu mingi ya kusala na Betele, na dibundu na beto ya Kishinwa mpi na kisalu ya kusamuna. Sambu na mabaku yai yonso ya mbote, beto ke pesa Yehowa mersi. Yandi pesaka mono nzala mpi ngolo ya kusadila yandi na ntima ya mvimba ntangu mono vandaka leke, mpi yandi ke landa kusala yo sambu na mono mpi Wen-hwa awa ya beto me nuna.