Kusala Mambu Yina Ke Natila Bampangi na Beto mpi Ntoto ya Mvimba Mambote

Beto Bambangi ya Yehowa, beto ke zabaka nde ntama mingi ve Yehowa Nzambi ta yidika ntoto na beto yai ya bantu me bebisaka. (Kusonga 11:18) Kansi, beto ke salaka mpi yonso yina beto lenda sala sambu na kutanina ntoto. Mu mbandu, beto me tungaka bisika yina Beto ke sambilaka Yehowa na mutindu yina ke salaka nde ntoto, mupepe mpi bima ya nkaka ya kele na ntoto kubeba ve.

Kutunga banzo mpi kusadila bima yina ta sala nde ntoto mpi mupepe kubeba ve, beto ke salaka yo ti lukanu ya kufiotuna mambu yina ke salaka nde ntoto mpi mupepe kubeba. Inki beto me salaka dezia sambu na kulungisa lukanu yai? Ebuna nki mutindu yo me sadisa beto na kusadila makabu mbote?

Mutindu ya Kusala nde Nzo ya Balukutakanu ya Nene Kuvanda Ve Tiya Mingi

Ntangu bo tungaka Nzo ya Balukutakanu ya Nene ya Matola na Mozambique, balweka na yo vandaka ya kukanguka mpi ludi na yo vandaka ya manzanza. Ludi yango vandaka kukotisa kibeni nsemo ya ntangu na kati, mpi tiya vandaka mingi na Nzo yango ya Balukutakanu ya Nene. Mpangi mosi ya dibundu ya mbanza yai ke tuba: “Beto vandaka kutoka mingi. Kana lukutakanu me mana, bampangi vandaka kubasika nswalu na nganda sambu na kubaka mupepe.” Inki yo lombaka nde beto sala sambu Nzo yai ya Balukutakanu kuvanda kisika mosi ya mbote sambu bampangi babakala ti bakento kulanda manaka mbote kibeni?

Beto bakaka lukanu mosi ya mbote: beto tulaka ba-apereyi ya ke basisaka mupepe ya tiya mpi ke kotisaka mupepe ya mbote (ventilateurs à turbine). Yo ke salaka ti mupepe yina ke lutaka. Beto salaka mpi na mpila nde mupepe ya tiya kukatuka ve kisika yo kele sambu na kukota kisika mupepe ya madidi kele (isolation thermique). Kusala mutindu yina salaka nde tiya ya ntangu kukota kibeni ve mingi na Nzo ya Balukutakanu ya Nene, mpi ba-apareyi ya mupepe ke pesaka mupepe ya mbote na kati. Ba-apareyi yina ya mupepe ke salaka ve ti kura. Kansi yo ke salaka ti mupepe ya Nzambi me salaka yina ke lutaka sambu na kubasisa mupepe ya tiya yina ke kotaka na Nzo ya Balukutakanu yina ya Nene. Bo ke tekaka apareyi yina mosi na kiteso ya 50 dolare.a

Solisio yina me sadisa mingi kibeni sambu na kuyidika mupepe na kati ya Nzo yina ya Balukutakanu ya Nene. Mutindu mupepe ke bikalaka ve na kati, yo ke salaka nde madidi yina ke bebisaka nzo kuvanda ve mpi bibaka kubeba ve sambu na madidi. Mupepe ya mbi (dioxyde de carbone) ke vandaka ve mingi mpi mupepe ya mbote sambu na bantu (oxygène) ke vandaka mingi. Yo me salaka nde bantu kulanda manaka mbote mpi na dikebi yonso. Mpangi yina ya dibundu ya tubaka na paragrafe ya kele na zulu ke tuba nde: “Sesepi, beto ke basikaka diaka ve ntinu na nganda kana manaka me mana. Kansi na ntangu ya kupema, beto ke vandaka kaka na kati sambu na kusolula ti bampangi. Kana nge kele na kati ya ludi yai ya mpa, nge ke kudiwa bonso nde nge kele na nsi ya nti mosi ya nene mpi ya mbote.”

Kusadila Kura ya Ntangu Ke Pesaka

Beto me tulaka bapano ti babateri na banzo mingi ya beto me tungaka na ntoto ya mvimba sambu na kusambila Yehowa. Bapano yina ke bakaka nsemo ya ntangu mpi yo ke kumisaka yo kura yina bo lenda sadila. Yo ke salaka nde beto sadila kibeni ve mingi kura yina ke katukaka na bima ya kele na ntoto (énergies fossiles). Kusadila bapano mpi babateri ke bebisaka ve kibeni mupepe mpi yo ke sadisa beto na kubumba mbongo ya makabu.

Na 2022, beto tulaka bapano mpi babateri na Betele ya Slovénie. 30 % ya kura ya bo ke sadilaka na Betele yai ke katukaka na bapano. Kana bapano yina ti babateri ke basisa kura ya mingi, kura ya nkaka ke kwendaka sambu na kusadisa bantu mwa mingi ya kisika yina (réseau communal). Sambu na kutula kura yai ya bapano, yo lombaka mbongo 360 000 dolare. Kansi na bamvula iya mpamba, mbongo yina beto ta bumba mutindu beto ke sadila kura yai, ta vanda mingi kuluta mbongo yina beto basisaka sambu na kutula yo.

Na 2024, beto tulaka bapano mpi bateri mosi ya nene sambu na kupesa kura na Betele ya Sri Lanka. Yo lombaka kiteso ya 3 milio ya badolare sambu na kutula kura yai. 70 % ya bisalu ya ke salamaka na Betele yai ke katukaka na kura yai. Na bamvula tatu, beto ta bumba mbongo mingi mpila beto ke sadila bapano yai kuluta mbongo yina basikaka sambu na kusumba yo. Kaka na mvula yina, beto tulaka mpi kura ya bapano na Betele ya Pays-Bas. Yo lombaka mbongo 1,1 milio ya badolare sambu na kutula kura yai. 35 % ya bisalu ya ke salamaka na Betele yai ke katukaka na kura yai. Kura yai ta sadisa beto na kubumba mbongo bamvula 9.

Beto me tula mpi kura yai ya bapano na babiro ya ke salaka kisalu ya kubalula mikanda mpi bavideo (RTO) na Mexique. Beto baka mbandu ya RTO ya Tarahumara Central ya kele na Chihuahua. Na nsungi ya madidi (hiver), madidi ke kulumukaka tii na 0 degré mpi na nsungi ya ntangu (été), ntangu ke kumaka tii na 40 degré. Kura ke vandaka ntalu mingi kuna. Yo yina bampangi vandaka ve kusadila ba-apareyi ya ke tulaka tiya mpi madidi na babiro. Jonathan kele mpangi mosi ya ke sadilaka Yehowa na RTO yina. Yandi ke tuba nde: “Beto vandaka kusadila bilele ya ke taninaka na madidi na nsungi ya madidi mpi beto vandaka kukangula bafenetre na nsungi ya ntangu.”

Na 2024, bo tulaka kura ya bapano na RTO yina. Yo lombaka mbongo 21 480 dolare. Kansi kura yai ta sadisa beto na kubumba mbongo bamvula tanu. Sesepi, bampangi na beto ya babakala mpi ya bankento ke sadila mbala ma mbala ba-apareyi ya ke tulaka tiya mpi madidi na babiro. Jonathan ke tuba nde: “Beto me kumaka kuzola diaka mingi kisalu na beto mpi beto ke sala kisalu mosi ya mbote. Beto kele mpi na kiese mutindu beto ke zaba nde RTO ke sadila mbote mbongo ya organizasio mpi bo ke sadila yo na mutindu yina kele mbote mpi ya ke bebisa ve mupepe.”

Kusadila Masa ya Mvula

Na Afrika, Banzo ya Kimfumu ya nkaka ke vandaka ve ti masa ya mbote. Yo yina bampangi ke kwendaka kubaka masa ntama kibeni sambu na kunata yo na Nzo ya Kimfumu. Bo ke tambulaka bakilometre mingi. Na Banzo ya Kimfumu ya nkaka, bampangi ke sumbaka masa yina bakamio ke kwisaka kutekila bantu. Kansi yo ke vandaka ntalu mpi yo ke bebisaka ntoto mpi bima yina kele na kati yo.

Sambu na kusadisa bampangi na beto na kuzwa masa, beto me tulaka na lweka ya manzanza ya Banzo mingi ya Kimfumu na Afrika bima yina bo ke tulaka na ludi ya banzo sambu na kubaka masa ya mvula. Beto me tulaka mpi batuku ya nene sambu masa ya mvula kukotaka na kati. Na ntwala ya kutula bima yina, bampangi longukaka mbote-mbote mambu ya me tala mvula mpi ntangu na konso kisika sambu bima ya bo ta tula kufwana kibeni sambu na masa yina bampangi ta sadilaka na Nzo ya Kimfumu. Kutula bima yango na konso Nzo ya Kimfumu lombaka mbongo na kati-kati ya 600 dolare mpi 3 000 dolare. Kansi mutindu bampangi ke sumba diaka ve masa, yo ke sala nde bo basisa diaka ve mbongo mingi sambu na badepanse ya Nzo ya Kimfumu.

Bima yina beto tulaka sambu na kubaka masa ya mvula ke sadisaka bampangi na beto. Noemia kele mpangi-nkento mosi ya Mozambique. Yandi ke tuba nde: “Na ntwala, beto vandaka kutambula distanse ya nda sambu na kubaka masa. Ntangu beto vandaka kukuma na Nzo ya Kimfumu, beto vandaka beto me lemba dezia mingi. Diaka mutindu beto vandaka kuzwa masa na mpasi, yo vandaka mpasi nde beto landa kuvanda bunkete na nitu. Kansi sesepi, konso muntu lenda yobisa maboko. Beto lenda kwenda na Nzo ya Kimfumu kukonda kuvanda dezia ya kulemba mingi sambu na kulanda balukutakanu. Matondo mingi kibeni.”

Mbongo ya kusumba bapano, babaterie mpi bima ya nkaka sambu na kutula kura katukaka na wapi? Yo katukaka na makabu yina bampangi ke pesaka sambu na kusala kisalu yai na ntoto ya mvimba. Bamingi ke pesaka makabu yango na donate.jw.org. Beto ke pesa beno mersi sambu na kikalulu na beno ya kukaba.