Bareferanse ya Mukanda ya Lukutakanu Luzingu mpi Kisalu
© 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
1er-7 SEPTEMBRE
BIMVWAMA YA NDINGA YA NZAMBI BINGANA 29
Buya Mambu Yina Bantu Ke Kwikilaka mpi Ke Salaka ya Ke Wakana Ve ti Minsiku ya Yehowa
wp16.6 6, lupangu
Bambona-Meso ya Ke Tubila Bantu Yina Kele na Zulu
Bantu mingi kele bonso bantu ya boloko ya bo me kangaka miniololo sambu bo ke landaka mingi bansiku ya bambuta mpi ke waka boma ya bampeve ya mbi. Bo ke sadilaka bankisi mpi masa ya mazi sambu na kuditanina. Nge kele ve na mfunu ya kusala mutindu yina. Biblia ke tuba mambu yai ya ke pesa kikesa: “Meso ya Yehowa ke tambula-tambulaka na ntoto ya mvimba sambu na kusonga ngolo na yandi sambu na bantu yina ntima na bo kele ya mvimba na yandi.” (2 Bansangu 16:9) Yehowa, Nzambi ya kieleka, yina kele ngolo mingi kuluta Satana, ta tanina nge kana nge tudila yandi ntima.
Sambu Yehowa kutanina nge, nge fwete zaba mambu yina ke sepedisaka yandi mpi kusala yo. Mu mbandu, na mvu-nkama ya ntete, Bakristu na mbanza ya Efezo tulaka mikanda na bo yonso ya mazi kisika mosi mpi yokaka yo tiya. (Bisalu 19:19, 20) Kiteso mosi, sambu Nzambi kutanina nge, nge fwete losa bankisi, bima ya kindoki, mikanda ya mazi, bansinga yina bantu ke yindulaka nde yo “ke taninaka,” mpi bima yonso ya nkaka yina ke wakana ti bisalu ya bademo.
Kieleka ya Me Tala Bafwa
13 Kana nge ke bakisa ve kikalulu to nsiku mosi buna, samba Yehowa mpi lomba yandi mayele. (Tanga Yakobo 1:5.) Na nima, sala bansosa na mikanda na beto mpi kana mpila kele solula ti bankuluntu. Bo ta bakila nge ve lukanu kansi bo lenda sadisa nge na kuzwa minsiku ya Biblia, mu mbandu minsiku yina kele na disolo yai. Kana nge sala mambu yai, nge ta sadila ‘mayele ya kuswaswanisa mambu’ mpi mayele yango ta sadisa nge na “kuswaswanisa mambu ya mbote ti ya mbi.”—Baeb. 5:14.
“Mono Ta Tambula na Kieleka na Nge”
12 Bikalulu mpi mambu yina ke sepedisaka ve Nzambi. Bantu ya dibuta, banduku ya kisalu mpi ya nzo-nkanda lenda pusa beto na kuvukana na bankinsi na bo. Inki lenda sadisa beto na kubuya bikalulu mpi bankinsi yina ke sepedisaka ve Yehowa? Beto fwete bakisa mbote-mbote bikuma yina Yehowa ke zolaka ve bankinsi yai. Beto lenda sala bansosa na mikanda na beto sambu na kuzaba mutindu bankinsi ya nkaka yantikaka. Kana beto ke yindula mingi bikuma yina Biblia ke buyisaka beto na kusala ve bankinsi yai, beto ta bakisa nde beto ke tambula na nzila yina “Mfumu ke ndimaka.” (Baefezo 5:10) Kana beto ke kwikila na Yehowa mpi na Ndinga na yandi, beto ta wa ve boma ya mambu yina bantu ya nkaka ke yindulaka.—Bingana 29:25.
Bimvwama ya Kimpeve
it “Kuleba” § 1
Kuleba
Kuleba ke tendula kusikisa muntu kaka sambu na kusepedisa yandi. Yo ke tendula mpi kukumisa muntu kuluta ndilu to kukumisa yandi sambu na mambu yina kele ve ya masonga. Mbala mingi, kuleba muntu ke pusaka yandi na kutula dikebi kaka na kimuntu na yandi mosi to na kudimona mfunu mingi kuluta bantu ya nkaka. Kusala mpidina ke vandaka kigonsa sambu na yandi. Bantu ke lebaka muntu sambu yandi sepela ti bo to sambu yandi pesa bo kima mosi buna to mpi sambu na kupusa yandi na kuyindula nde yandi fwete sadila bo kima mosi buna to sambu yandi pesa bo mpi lukumu. Mbala mingi kana bantu ke leba muntu, yo ke vandaka mutambu sambu na muntu yango. (Bin 29:5) Kuleba muntu ke monisaka ve mayele yina ke katukaka na zulu kansi yo ke monisaka mayele ya nsi-ntoto yai ya luvunu, yina bantu ke sosaka kaka mambote na bo mosi, ke vandaka ti kifu ya kupona-pona mpi ke vandaka luvunu. (Yak 3:17) Kukusa, kutuba mambu yina kele ve masonga sambu na kusikisa muntu to kukumisa yandi mpi kupusa yandi na kudimona mfunu mingi kuluta bantu ya nkaka, mambu yai yonso ke sepedisaka ve Nzambi.—2Bk 1:12; Bag 1:10; Efe 4:25; Kol 3:9; Kus 21:8.
8-14 SEPTEMBRE
BIMVWAMA YA NDINGA YA NZAMBI BINGANA 30
“Kupesa Mono Ve Kinsukami, Kimvwama mpi Ve”
Zola ya Nki Mutindu Ke Nataka Kiese?
10 Ya kieleka beto yonso ke vandaka ti mfunu ya mbongo. Mbongo ke taninaka beto bantangu ya nkaka. (Longi 7:12) Keti beto lenda vanda na kiese kana beto kele ti mwa mbongo yina lenda sadisa beto na kulungisa kaka bampusa na beto? Ee! (Tanga Longi 5:12.) Agure mwana ya Yake sonikaka nde: “Kupesa mono ve kinsukami, kimvwama mpi ve. Bika kaka nde mono dia madia na mono.” Beto ke bakisa sambu na nki muntu yai zolaka ve kuvanda kibeni nsukami. Yandi tubaka nde kana ve kinsukami ta pusa yandi na kuyiba sambu Nzambi ke zolaka ve kuyiba. Kansi sambu na nki yandi zolaka ve kukuma mvwama? Yandi sonikaka nde: “Kana ve mono ta fuluka mpi mono ta buya nge ebuna mono ta tuba nde, ‘Yehowa kele nani?’” (Bingana 30:8, 9) Ziku nge me zaba bantu ya nkaka yina ke tulaka ntima na kimvwama na kisika ya kutudila Nzambi ntima.
11 Muntu yina ke zolaka mbongo lenda sepedisa ve Nzambi. Yezu tubaka nde: “Muntu mosi ve lenda sala bonso mpika sambu na bamfumu zole; sambu yandi ta menga mosi mpi ta zola ya nkaka to yandi ta kangama na mosi mpi ta vweza ya nkaka. Beno lenda sala ve bonso bampika sambu na Nzambi mpi sambu na Kimvwama.” Yandi tubaka mpi nde: “Beno bika kufulusa sambu na beno mosi bimvwama na ntoto, kisika nselele ke diaka yo mpi yo ke bwaka matadi, mpi kisika miyibi ke kotilaka yo mpi ke yibaka yo. Kansi, beno fulusa sambu na beno mosi bimvwama na zulu, kisika nselele ke diaka yo ve mpi yo ke bwaka ve matadi, mpi kisika miyibi ke kotilaka yo ve mpi ke yibaka yo ve.”—Matayo 6:19, 20, 24.
12 Bansadi mingi ya Yehowa ke salaka ngolo na kuzinga kukonda mindondo. Bo ke bakisaka nde kusala mutindu yai ke sadisaka bo na kusadila Yehowa mingi mpi kuvanda na kiese. Jack na États-Unis tekaka nzo na yandi ya nene mpi kompani na yandi sambu na kukuma mupasudi-nzila bonso nkento na yandi. Yandi ke tuba nde: “Yo vandaka mpasi na kuteka nzo na mono ya kitoko.” Bamvula mingi, yandi vandaka kuvutuka na nzo ti makasi sambu na mambu yina vandaka kusalama na kisalu. Yandi ke tuba nde: “Nkento na mono kele mupasudi-nzila ya ntangu yonso, yandi ke vandaka ntangu yonso na kiese. Nkento na mono vandaka kutuba nde, ‘mono kele ti patron ya kuluta nene!’ Ntangu yai mono mpi kele mupasudi-nzila, beto ke sadila patron mosi, Yehowa.”
w87 15/5 30 § 7
Wa Yehowa Boma mpi Nge Ta Vanda na Kiese
◆ 30:15, 16—Bambandu yai ke longa beto nki?
Yo ke monisa nde muntu ya lukasi ke fulukaka ve ata fioti. Batwanga ke fulukaka ve menga yina yo ke nwaka, mutindu mosi mpi, bantu ya lukasi ke fulukaka ve mbongo to kiyeka yina bo kele ti yo. Yo kele mpi mutindu mosi ti maziamu yina ke fulukaka ve ata fioti kansi yo ke vandaka kaka ti bisika mingi ya kutula bamvumbi mingi ya nkaka. Divumu ya mukobo ke ‘lombaka’ kaka bana na ndinga ya ngolo. (Kuyantika 30:1) Ntoto yina kele ve ti masa to ntoto ya kuyuma ke minaka masa mingi ya mvula kansi na mbala mosi yo ke yumaka diaka. Mpi tiya yina me yoka bima ya kisika yina bo tulaka yo, ke kwendaka diaka kuyoka bima na bisika ya nkaka. Yo kele mpi mutindu mosi ti bantu ya lukasi. Kansi bantu yina kele ti mayele ya Nzambi ke bikaka ve nde banzala ya bwimi ya mutindu yai kutwadisa bo.
Mambu ya Nge Lenda Sala Sambu na Kuzinga ti Mbongo Yina Nge Kele na Yo
Beno bumba ntete mbongo na ntwala ya kusumba kima mosi. Bantu ya nkaka lenda yindula nde yo kele mfunu ve na kusala mutindu yai, kansi na kutuba ya masonga, kubumba ntete mbongo na ntwala ya kusumba kima mosi kele mosi ya balukanu ya kuluta mbote yina ke sadisaka bantu na kukutana ve ti bampasi ya mbongo. Diaka, kusala mutindu yai ke sadisaka bantu mingi na kubaka ve bamfuka mpi na kukutana ve ti bampasi yina bamfuka ke nataka, mu mbandu ba intérêt ya mbongo mingi yina bo ke futaka, yina ke matisaka nsuka-nsuka ntalu ya bima yonso yina muntu ke sumba. Biblia ke tubaka nde furmi kele kigangwa mosi ya “mayele” sambu yo ke vukisaka “madia na yo na nsungi ya kukatula bima na bilanga” mpi ke bumbaka yo sambu na kusadila yo na bilumbu ke kwisa.—Bingana 6:6-8; 30:24, 25.
Landa Kuvanda Munzenza ya Yehowa Mvula na Mvula
18 Yo kele mfunu nde beto tadila mbote-mbote mutindu na beto ya kutadila mbongo. Kudiyula nde: ‘Keti mbala mingi mono ke yindulaka mbongo mpi bima yina mono lenda sumba kana mono kele ti mbongo? Kana mono me defa mbongo, keti mono ke futaka yo ve nswalu mpi mono ke yindulaka nde muntu yina defaka mono kele ve ti mfunu na yo? Keti mono ke yindulaka nde mono me luta bantu ya nkaka sambu mono kele ti mbongo? Keti yo ke vandilaka mono mpasi na kukabila bantu ya nkaka? Keti mono ke yindulaka nde bampangi yina kele ti mbongo mingi ke zolaka mingi bima ya kinsuni? Keti mono ke taka kinduku kaka ti bamvwama kansi ve ti bansukami?’ Beto kele ti dibaku ya nene ya kuvanda banzenza ya Yehowa. Beto ta landa kaka kuvanda banzenza ya Yehowa kana beto ke sala yonso sambu na kuzola ve mbongo. Kana beto sala mpidina, Yehowa ta yambula beto ve ata fioti.—Tanga Baebreo 13:5.
Bimvwama ya Kimpeve
Mayele ya Yehowa Ke Monanaka na Lugangu
11 Simbidiki kele kigangwa ya nkaka ya fioti yina lenda longa beto malongi ya mfunu. Biblia ke tuba nde: “Basimbidiki ya matadi kele ve bigangwa ya ngolo, kansi bo ke salaka banzo na bo na kati ya matadi.” (Bingana 30:26) Simbidiki kele bonso lape mosi ya nene, kansi yo kele ti makutu ya nkufi yina kele bonso zero mpi makulu ya nkufi. Mbisi yai ke zingaka na bisika ya matadi. Meso ya mbote ya simbidiki ke sadisaka yandi mingi, mpi kisika yandi ke zingaka na kati ya matadi ke taninaka yandi na bambisi to bantu yina ke zolaka kufwa yandi. Basimbidiki me salamaka sambu na kuzinga na bumosi na kimvuka, mpi yo ke sadisaka bo na kuvanda na lutaninu mpi kubaka tiya na nsungi ya madidi.
12 Inki malongi beto lenda baka na mbandu ya simbidiki? Ntete-ntete, zaba nde mbisi yai ke kudibikaka ve na kigonsa. Kansi, yandi ke sadilaka meso na yandi ya mbote sambu na kumona na ntama bantu ti bambisi yina ke zola kufwa yandi, mpi yandi ke bikalaka kaka pene-pene ya matadi yina lenda tanina luzingu na yandi. Mutindu mosi mpi, beto fwete vanda meso ya kukangula na kimpeve sambu na kumona bigonsa ya kubumbana ya nsi-ntoto ya Satana. Ntumwa Piere longisilaka Bakristu nde: “Beno tanina mabanza na beno, beno keba! Mbeni na beno, Diabulu, ke kwendaka kuzieta bonso ntambu ya ke ngana, yandi ke sosa kudia muntu.” (1 Pie. 5:8) Ntangu Yezu vandaka na ntoto, yandi kangulaka meso mpi kuditaninaka na mambu yonso yina Satana salaka sambu na kusosa kufwa kwikama na yandi. (Mat. 4:1-11) Yezu bikilaka balongoki na yandi mbandu mosi ya mbote!
13 Mutindu mosi ya beto lenda kangula meso kele ya kubaka mambote na lutaninu ya kimpeve yina Yehowa me pesaka beto. Beto fwete mona ve mpamba kulonguka Ndinga ya Nzambi mpi kukwenda na balukutakanu ya Bukristu. (Luka 4:4; Baeb. 10:24, 25) Diaka, kaka mutindu simbidiki ke zingaka na bumosi mpi na kimvuka, beto fwete vanda kaka na bumosi ti bampangi na beto Bakristu na mpila nde beto “pesana kikesa.” (Roma 1:12) Kana beto ke sala yonso sambu na kubaka mambote ya lutaninu yina Yehowa ke pesaka, beto ta monisa nde beto ke ndima mambu ya Davidi muyimbi-bankunga, yina sonikaka nde: “Mfumu Nzambi, nge kele dikunzi na mono, nge kele kisika ya ngolo ya mono ke tininaka, nge muntu ke gulusaka mono na bambeni. Nzambi, nge kele ditadi, kisika ya mono ke bumbanaka. Nge kele lupangu ya bibaka ya ngolo, kisika ya mono ke gulukaka, kisika ya nene ya mono ke pemaka.”—Nk. 18:2.
15-21 SEPTEMBRE
BIMVWAMA YA NDINGA YA NZAMBI
Malongi ya Beto Lenda Baka na Bandongisila ya Mama Mosi ya Zola
Kuna Bikalulu ya Mbote na Bana na Nge
Longa mambu yonso ya ke tadila kuvukisa nitu. Balukebisu ke vandaka mfunu. (1 Korinto 6:18; Yakobo 1:14, 15) Kansi, Biblia ke tubilaka ntete-ntete kuvukisa nitu bonso dikabu ya me katuka na Nzambi, kansi ve bonso mutambu ya Satana. (Bingana 5:18, 19; Nkunga ya Salomo 1:2) Kuzabisa bana na nge ya batoko kaka bigonsa na yina me tala kuvukisa nitu, lenda pesa bo dibanza ya mbi mpi ya ke wakana ve na Masonuku. Corrina, toko mosi ya nkento ya ke zingaka na France tubaka nde: “Bibuti na mono vandaka kutubila mingi na mutindu ya mbi mambu ya me tala kuvukisa nitu mpi yo pesaka mono dibanza ya mbi na yina me tala kuvukisa nitu.”
Zikisa nde bana na nge ke bakisa mambu yonso ya me tala kuvukisa nitu. Nadia, mama mosi ya ke zingaka na Mexique tubaka nde: “Mono vandaka kutubila ntangu yonso bana na mono nde, kuvukisa nitu kele kima ya kitoko mpi mpusa yina muntu yonso ke butukaka ti yo mpi Yehowa Nzambi me pesaka bantu yo sambu bo sepela. Kansi, kisika na yo ya me fwana kele na kati ya makwela. Kuvukisa nitu lenda pesa beto kiese to mpasi, na kutadila mutindu beto ke sadila yo.”
Solula ti Bana na Nge Mambu ya Me Tala Malafu
Baka lukanu ya kusolula mambu yango ti bo. Mark, tata mosi na Grande-Bretagne ke tuba nde: “Baleke mingi ke zabaka mpenza ve mutindu ya kusadila malafu. Kilumbu mosi mono yulaka mwana na mono yina kele ti bamvula 8 kana kunwa malafu kele mbi to ve. Yo vandaka ntangu ya mbote ya kuyula yandi yo sambu beto vandaka na kiese na kilumbu yina. Yo sadisaka yandi na kutuba kukonda mpasi mambu yina yandi ke yindulaka sambu na malafu.”
Kana nge ke solula mbala na mbala ti mwana na nge sambu na malafu, yo ta sadisa yandi na kubakisa mbote-mbote malongi ya mfunu mpi mutindu ya mbote ya kusadila yo. Na kutadila bamvula ya mwana na nge, nge lenda solula ti yandi mambu ya me tala malafu ntangu nge ke solula ti yandi mpi mambu ya nkaka ya mfunu, mu mbandu mutindu ya kutambula na lutaninu na nzila mpi mambu ya me tala kuvukisa nitu.
Vanda mbandu ya mbote. Kana bo me dindisa musu na masa, yo ke minaka masa yango, yo vanda ya mvindu to ya mpembe; bana kele mpi bonso musu sambu bo ke kotisaka na ntu mambu yonso ya bo ke monaka mpi ke waka na bantu ya bo ke zingaka ti bo. Bansosa ke monisa nde bana ke landaka mpenza mambu yina bibuti na bo ke salaka. Yo ke tendula nde kana nge ke vandaka ti kikalulu ya kunwa malafu sambu na kulembika makasi to basusi na nge, bana na nge mpi ta yindula nde kunwa malafu kele kima mosi kaka yina ke sadisaka na kulembika basusi ya luzingu. Yo yina, vanda mbandu ya mbote mpi sala bikesa ya kusadila mbote malafu.
Longa Bana Kikalulu ya Kudikulumusa
Sadisa mwana na nge na kuvanda ti kikalulu ya kukaba. Monisa mwana na nge nde “kiese ke vandaka mingi na kupesa, kansi na kubaka kiese ke vandaka fioti.” (Bisalu 20:35) Inki mutindu? Kumosi ti yandi beno sosa kuzaba bantu yonso yina kele na mfunu ya lusadisu, mu mbandu bilele, transpore to kuyidika kima mosi buna. Na nima, vanda ti mwana na nge ntangu nge ke sadisa bantu yango. Sala yonso sambu mwana na nge kumona nde nge kele na kiese ntangu nge ke sadisa bantu ya nkaka. Mpidina, mbandu na nge ta longa yandi kibeni kikalulu ya kudikulumusa.—Munsiku ya Biblia: Luka 6:38.
Bimvwama ya Kimpeve
w92 1/11 11 § 7-8
Mutindu Bibuti Vandaka Kulonga Bana na Ntangu ya Ntama
7 Na Izraele, batata ti bamama vandaka kulonga bana na bo banda ntangu bana kele ntete baleke kibeni. (Kulonga 11:18, 19; Bingana 1:8; 31:26) Eugène Mangenot, muntu mosi ya me longukaka mambu ya Biblia, sonikaka na Diksionere mosi ya Kifalansa ya ke tendulaka mambu ya Biblia nde: “Bana vandaka kulonguka mwa baverse ya Nsiku ya Moize kaka ntangu bo me banda kutuba. Bamama na bo vandaka kulonga bo verse mosi mbala na mbala mpi kana bana me simba yo, bo vandaka kulonga bo verse ya nkaka. Na nima, bo vandaka kupesa bana bangogo ya kusonika ya baverse yina bana me kangaka dezia na ntu. Mpidina, bana vandaka kuzaba kutanga mpi ntangu bo vandaka kuyela, yo vandaka kusadisa bo na kulanda kutanga, kuyindula mpi kulonguka nsiku ya Mfumu.”
8 Yo ke monisa nde kukanga bima na ntu vandaka mutindu ya ntete ya mfunu yina bantu ya Izraele vandaka kusadila sambu na kulonguka mambu. Mambu yango ya bo vandaka kulonguka vandaka kutadila bansiku ya Yehowa mpi mutindu yandi vandaka kusadila bantu na yandi mambu. Yo vandaka kulomba nde bo kotisa yo na bantima na bo. (Kulonga 6:6, 7) Diaka, yo vandaka kulomba nde bo yindula yo mingi. (Nkunga 77:11, 12) Sambu na kusadisa bana mpi bambuta na kukanga mambu na ntu, bo vandaka kusadila bima ya mutindu na mutindu yina vandaka kusadisa bo na kuyibuka mambu yina bo vandaka kulonguka. Mu mbandu, ntangu bo vandaka kusonika baverse ya bankunga ya nkaka, bo vandaka kuyantika ti kisono mosi ya kuswaswana na luyantiku ya konso verse ya nkunga yango na kulanda ndonga yina bisono ke vandaka na alfabe. Bo ke bingaka metode yai nde acrostiche alphabétique. (tala mpi Bingana 31:10-31); metode ya nkaka kele allitération (bangogo yina ke yantika ti kisono to son ya kiteso mosi); mpi bo vandaka kusadila metode ya bantalu, mu mbandu na kitini ya nsuka ya Bingana 30. Diambu ya ke benda dikebi kele nde, bantu ya nkaka ya mayele ke tubaka nde kalandriye ya Gezere, yina kele na kati ya mikanda ya kuluta ntama ya Kiebreo, kele mukanda yina mwana ya nzo-nkanda mosi vandaka kusadila sambu yo sadisa yandi na kukanga bima na ntu.
22-28 SEPTEMBRE
BIMVWAMA YA NDINGA YA NZAMBI LONGI 1-2
Landa Kupesa Formasio na Ndonga ya Bantu ya Ke Kwisa
“Mambu Yai Pesa Yo na Bantu ya Kwikama”
3 Beto ke zolaka kusadila Yehowa mpi ke bakaka kisalu na beto na mbalu. Bambangi ya Yehowa mingi ke zolaka kibeni kisalu na bo mpi bo ke zolaka kulanda kusala yo ntangu yonso. Diambu ya mawa kele nde ntangu bantu ke kumaka bambuta, bo ke kukaka diaka ve kusala mambu yina bo vandaka kusala ntangu bo vandaka batoko. (Longi 1:4) Mambu yai mpi ke kuminaka bansadi ya Yehowa. Bubu yai, kisalu ya kusamuna ke landa na kuyela mpi dibundu ya Yehowa ke sadila teknolozi sambu bantu mingi kuwa nsangu ya mbote. Kansi yo ke vandaka mpasi sambu bambuta kuyikana na mutindu ya mpa ya kusala mambu. (Luka 5:39) Diaka, kana bantu me kuma bambuta, ngolo na bo ke manaka. (Bingana 20:29) Yo yina, kana bambuta ke pesa baleke formasio sambu na kubaka mikumba na dibundu ya Yehowa, yo ke monisaka zola mpi mayele.—Tanga Nkunga 71:18.
4 Yo ke vandaka ve pete ntangu yonso nde bampangi yina kele ti mikumba kupesa yo na baleke. Bo lenda wa mpasi ntangu bo ke bakisa nde bo ta salaka diaka ve kisalu yina bo vandaka kuzola mingi. To bo lenda kudiyangisa nde kana bo ke twadisa ve kisalu yina, bampangi ya nkaka ta sala yo ve mbote. Bampangi ya nkaka lenda mona nde bo kele ve ti ntangu ya kupesa baleke formasio. Na ndambu ya nkaka, baleke fwete vanda ntima-nda kana bo me pesa bo ntete ve mikumba.
Bimvwama ya Kimpeve
“Baleke, Ngangi na Beno Ke Zola nde Beno Vanda na Kiese”
14 Salomo yina vandaka mvwama mpi ti kiyeka ya nene mekaka diambu yai. Yandi tubaka nde: “Bika mono meka kuwa kiese mpi kumona mambu ya mbote yina ta kwisa.” (Longi 2:1-10) Salomo tungaka banzo ya kitoko, salaka masamba ya kitoko, yandi salaka yonso yina yandi me zola. Keti yandi vandaka na kiese? Ntangu Salomo talaka mambu yonso yina yandi salaka, yandi tubaka nde: “Mono monaka nde bima yonso kele mpamba.” Yandi yikaka nde: “Kuvandaka ve ata ti kima mosi ya mfunu kibeni.” (Longi 2:11) Inki dilongi nge me baka na mbandu ya Salomo?
29 SEPTEMBRE–5 OCTOBRE
BIMVWAMA YA NDINGA YA NZAMBI LONGI 3-4
Beno Kumisa Makwela na Beno Ngolo
hf kitini 2 kantu-diambu 1
Vanda ya Kwikama na Nkwelani na Nge
1 TULA MAKWELA NA NGE NA KISIKA YA NTETE
MAMBU YINA BIBLIA KE TUBAKA: “Zikisa mambu ya kuluta mfunu.” (Bafilipi 1:10) Makwela na nge kele kima mosi ya kuluta mfunu na luzingu na nge. Yo yina, yo me fwana na kubaka kisika ya ntete.
Yehowa ke zolaka nde nge tudila nkwelani na nge dikebi mpi beno “mona kiese.” (Longi 9:9) Yandi ke monisa pwelele nde nge fwete mona ve nkwelani na nge mpamba, kansi beno fwete sosa mabaku ya kupesana kiese. (1 Bakorinto 10:24) Monisa nkwelani na nge nde yandi kele mfunu sambu na nge mpi baka yandi na mbalu.
MAMBU YA NGE LENDA SALA:
● Zikisa nde beno ke lutisa ntangu kumosi mbala na mbala mpi tudila nkwelani na nge dikebi ya mingi
● Sadila ngogo “beto” na kisika ya “mono”
Landa Kupedisa “Tiya ya Yah”
12 Inki mutindu bankwelani lenda landa mbandu ya Akilasi ti Prisila? Yindula mambu mingi yina nge lenda sala ti nkwelani na nge. Keti beno lenda sala bisalu ya nkaka kumosi na kisika nde konso muntu kudisadila? Mu mbandu, Akilasi ti Prisila vandaka kulonga nsangu ya mbote kumosi. Keti beno ke salaka mpi mutindu mosi mbala na mbala? Akilasi ti Prisila vandaka kusala kumosi kisalu ya kinsuni. Mbala ya nkaka nge ti nkwelani na nge ke salaka ve kisalu mosi, keti beno lenda sala bisalu ya nzo kumosi? (Lon. 4:9) Kana beno ke sadisana, beno ta sala kumosi mpi beno ta vanda ti mabaku ya kusolula. Mpangi Robert ti Linda me sala bamvula kuluta 50 na makwela na bo. Mpangi Robert ke tuba nde: “Na kutuba ya masonga, beto ke zwaka ve ntangu mingi ya kulutisa kumosi. Kansi ntangu mono ke yobisaka malonga, nkento na mono ke pangusaka yo mpi ntangu mono ke salaka mwa bisalu na lupangu na beto, yandi ke kwisaka kusala ti mono. Yo ke pesaka mono kiese kibeni. Kusala mambu kumosi ke salaka nde beto vanda na bumosi mpi zola na beto ke landaka kukuma ngolo.”
13 Bakala ti nkento fwete suka ve kaka na kulutisa ntangu kisika mosi sambu na kuvanda na bumosi. Mpangi-nkento mosi na Brésil ke tuba nde: “Bubu yai mambu yina ke katulaka dikebi na beto kele mingi. Yo yina, beto lenda yindula nde beto ke lutisa ntangu kumosi sambu beto ke zinga nzo mosi. Mono bakisaka nde beto fwete sala mambu ya nkaka katula kulutisa ntangu kumosi. Mono fwete tula mpi dikebi na bampusa ya nkwelani na mono.” Beto tala mutindu mpangi Bruno ti nkento na yandi Tays ke salaka yonso sambu na kutudilana dikebi. Yandi ke tuba nde: “Kana beto ke lutisa ntangu kumosi, beto ke sadilaka ve batelefone na beto mpi beto ke lutisaka ntangu ya mbote.”
14 Ebuna nki nge lenda sala kana nge ke sepela ve kulutisa ntangu ti nkwelani na nge? Mbala ya nkaka beno ke sepelaka ve kusala mambu ya mutindu mosi to nkwelani na nge ke salaka mambu yina ke pesaka nge makasi. Inki beno lenda sala? Beto tubila diaka mbandu ya tiya. Yo ke yantikaka ve kupela ngolo na mbala mosi. Yo ke lombaka kuyika bankuni ya nene mbala na mbala na tiya yango sambu yo pela ngolo. Mutindu mosi, beno lenda yantika kulutisa ntangu fioti konso kilumbu. Beno sala kima yina beno zole ke sepela ti yo kansi ve kima yina lenda basisa mavwanga. (Yak. 3:18) Kana beno yantika kusala yo malembe-malembe, zola na beno ta kuma diaka ngolo.
Landa Kupedisa “Tiya ya Yah”
3 Sambu na kulanda kupedisa “tiya ya Yah,” bakala ti nkento fwete sala ngolo sambu na kulanda kukumisa kinduku na bo ti Yehowa ngolo. Inki mutindu yo ta sadisa bo na makwela na bo? Kana bakala ti nkento ke baka kinduku na bo ti Yehowa na valere, yo ta pusa bo na kusadila bandongisila na yandi. Bandongisila yina ta sadisa bo na kutina bigonsa yina lenda bwisa zola na bo madidi. (Tanga Longi 4:12.) Bantu ya kimpeve ke salaka mpi yonso sambu na kulanda mbandu ya Yehowa. Bo ke monisaka bikalulu bonso mawete, ntima-nda mpi kikalulu ya kulolula. (Baef. 4:32–5:1) Kana bakala ti nkento ke monisa bikalulu yina, yo ta sadisa bo na kuzolana ngolo. Mpangi-nkento Lena yina me sala bamvula kiteso ya 25 na makwela ke tuba nde: “Yo ke vandaka pete na kuzola muntu ya kimpeve mpi na kuzitisa yandi.”
Bimvwama ya Kimpeve
it “Zola” § 39
Zola
“Ntangu ya Kuzola.” Beto ke monisaka ve zola na bantu yina Yehowa ke monaka nde bo me fwana ve nde beto monisila bo zola to na bayina ke kudipesaka kaka na kusala mambu ya mbi. Beto ke monisaka zola na bantu yonso kansi beto ke monisaka yo ve na bantu yina ke monisaka pwelele nde bo ke mengaka Nzambi. Yo yina na ntangu yina, yo ke vandaka diaka ve mfunu na kumonisila bo zola. Yehowa Nzambi ti Yezu Kristu ke zolaka mambu ya mbote mpi bo ke mengaka mambu ya mbi. (Nk 45:7; Ebr 1:9) Beto fwete monisa ve zola na bantu yina ke mengaka kibeni Yehowa. Ya kieleka, ata kima mosi ve ya mbote ta salama kana beto ke landa kumonisila bantu ya mutindu yai zola sambu zola ya Nzambi ke pusaka bo ve na kusoba. (Nk 139:21, 22; Yez 26:10) Yo yina, Nzambi ke mengaka bo mpi me tulaka ntangu ya kufwa bo.—Nk 21:8, 9; Lon 3:1, 8.
6-12 OCTOBRE
BIMVWAMA YA NDINGA YA NZAMBI LONGI 5-6
Mutindu Beto Ke Monisaka Luzitu ya Mingi Sambu na Nzambi na Beto ya Nene
Kumisa Yehowa na Kumonisaka Lukumu
17 Biblia ke monisa nde beto fwete tula dikebi mingi na kumonisa lukumu ntangu beto ke sambila Yehowa. Longi 5:1 ke tuba nde: “Kana nge ke kwenda na Nzo-Nzambi, keba.” Nzambi kulongisilaka Moize ti Yozue na kukatula basandale na bo ntangu bo vandaka na kisika ya santu. (Kub. 3:5; Yoz. 5:15) Yo lombaka nde bo sala mutindu yina sambu na kumonisa luzitu to lukumu. Yo vandaka kulomba nde banganga-Nzambi ya Izraele kulwata bakaleso ya lino ‘sambu bantu kumona ve kinkonga na bo.’ (Kub. 28:42, 43) Diambu yai vandaka kusala nde nitu na bo kumonana ve na mutindu ya mbi na ntangu bo vandaka kusala na mesa-kimenga. Yo vandaka kulomba mpi nde bantu ya dibuta ya nganga-Nzambi kutombula minsiku ya Nzambi ya me tala lukumu.
18 Yo yina, kumonisa lukumu na lusambu ke tadila lukumu ti luzitu. Sambu bantu ya nkaka kupesa beto lukumu mpi kuzitisa beto, beto fwete sala mambu na luzitu yonso. Lukumu ya beto ke monisa fwete vanda ve kaka mutindu ya kumonisa to lele ya bantu ke zabilaka beto. Yo fwete suka ve kaka na mambu yina bantu ke mona kansi yo fwete kwenda tii na ntima, disongidila mambu yina Nzambi ke monaka. (1 Sam. 16:7; Bing. 21:2) Lukumu fwete vanda kitini ya nitu na beto mpi kuvanda ti bupusi na bisalu, bikalulu, mpi bangwisana na beto ti bankaka, nkutu ata na mutindu beto ke kuditadilaka mpi ke kudimonaka. Ya kieleka, lukumu fwete monana bantangu yonso mpi na mambu yonso ya beto ke tuba mpi ke sala. Sambu na yina me tala bikalulu, mutindu ya kusala mambu, ya kulwata mpi kuyidika nitu, beto ke sadilaka mambu yai ya ntumwa Polo sonikaka: “Beto zola ve nde ata muntu mosi kusimba beto mbi na kisalu na beto; yo yina, beto zola sala ve ata konso mambu yina lenda pesa muntu mpasi. Kansi beto ke songaka na mambu yonso nde beto ke sadilaka Nzambi.” (2 Kor. 6:3, 4) Beto ke salaka nde ‘bantu kuzitisa malongi yina ke tadila Ngulusi na beto Nzambi’ na mambu yonso.—Tito 2:10.
Tomisa Bisambu na Nge na Nzila ya Kulonguka ya Biblia
21 Yezu kusambaka ti luzitu na lukwikilu yonso. Mu mbandu, na ntwala ya kufutumuna Lazare, “Yesu talaka na zulu, ebuna yandi tubaka nde: ‘Tata, mono ke pesa nge mersi sambu nge me wila mono. Mono zaba nde ntangu yonso nge ke wilaka mono.’” (Yoa. 11:41, 42) Keti bisambu na nge ke monisaka pwelele luzitu mpi lukwikilu ya mutindu yai? Longuka kisambu ya mbandu yina Yezu kusalaka ti luzitu, ebuna nge ta mona nde mambu na yo ya mfunu mingi kele kusantisama ya zina ya Yehowa, kukwisa ya Kimfumu na yandi, mpi kulungana ya luzolo na yandi. (Mat. 6:9, 10) Yindula bisambu na nge. Keti yo ke monisaka nde nge ke tulaka dikebi ya ngolo na Kimfumu ya Yehowa, na kusala luzolo na yandi, mpi na kusantisama ya zina na yandi ya santu? Yo fwete monisa yo.
Lungisa Lusilu Yina Nge Me Sala
12 Ntangu nge bakaka mbotika, nge silaka Yehowa nde nge ta sadila yandi mpi ta zitisa bansiku na yandi. Mbotika kele kaka luyantiku ya luzingu ya Mukristu. Na nima ya bantangu, beto yonso fwete landa na kuditala mbote-mbote. Kudiyula nde: ‘Keti kinduku na mono ti Yehowa ke landa na kuyela banda mono me bakaka mbotika? Keti mono ke landa kusadila Yehowa na ntima ya mvimba? (Bakolosai 3:23) Keti mono ke sambaka mingi? Keti mono ke tangaka Biblia konso kilumbu? Keti mono ke kwendaka na balukutakanu yonso mpi ke samunaka mingi? Keti mono me lembaka na kusala mambu yai?’ Ntumwa Piere ke monisa nde kana Mukristu kukeba ve yandi lenda yambula kusadila Yehowa. Sambu na kubwa ve na mutambu yai, beto fwete kumisa lukwikilu na beto ngolo, kulonguka mingi, kukanga ntima, mpi kukangama na Nzambi.—Tanga 2 Piere 1:5-8.
Bimvwama ya Kimpeve
Bangiufula ya Batangi
Mukanda ya Longi 5:8 ke tubila mfumu yina ke niokula bansukami mpi ke sadila bo ve mambu na lunungu. Mfumu yina fwete vila ve nde lenda vanda ti muntu ya nkaka na luyalu yina, ya kele ti kiyeka kuluta yandi, mpi muntu yango ke tala yandi. Yandi fwete vila mpi ve nde kele ti bantu ya nkaka yina lenda vanda diaka ti kiyeka mingi kibeni kuluta yandi. Diambu ya mawa kele nde, na baluyalu ya nsi-ntoto yai, mabanza ya bamfumu yonso lenda beba mpi yo ke salaka nde bantu yina bo ke yala kuniokwama.
Ata yo lenda monana bonso nde kivuvu kele ve, beto lenda baka kikesa sambu beto ke zaba nde Yehowa ke talaka ata ‘bamfumu ya nene’ ya baluyalu ya nsi-ntoto yai. Beto lenda lomba Yehowa lusadisu mpi kulosila yandi kizitu na beto. (Nk. 55:22; Bafil. 4:6, 7) Beto ke zaba nde “meso ya Yehowa ke tambula-tambulaka na ntoto ya mvimba sambu na kusonga ngolo na yandi sambu na bantu yina ntima na bo kele ya mvimba na yandi.”—2 Bans. 16:9.
Yo yina Longi 5:8 ke yibusa beto mambu ya ke salama na nsi-ntoto yai ya beto ke zinga mpi ke monisa beto nde kele ti muntu mosi yina kele ti kiyeka mingi kuluta bamfumu ya baluyalu ya nsi-ntoto. Diambu ya kuluta mfunu kele nde, verse yai ke sadisa beto na kuvila ve nde Yehowa kele ti kiyeka yina me luta biyeka yonso. Bubu yai, yandi ke yala na nzila ya Mwana na yandi Yezu Kristu yina kele Ntotila ya Kimfumu. Nkwa-Ngolo Yonso ke monaka mambu yonso mpi yandi ke salaka mambu na lunungu yonso. Mwana na yandi mpi ke salaka mutindu mosi.
13-19 OCTOBRE
BIMVWAMA YA NDINGA YA NZAMBI LONGI 7-8
‘Kwenda na Nzo Yina Kele na Mafwa’
it “Mafwa” § 9
Mafwa
Ntangu ya Kudila. Longi 3:1, 4 ke tuba nde kele ti “ntangu ya kudila mpi ntangu ya kuseka; ntangu ya kutula milolo ya mawa mpi ntangu ya kukina.” Ntima ya bantu ya mayele fwete vanda “na nzo ya mafwa” kansi ve na nzo ya nkinsi sambu bo ke zabaka nde bantu yonso ta fwa. (Lon 7:2, 4; fwanisa ti Bin 14:13.) Yo yina, na kisika ya kukwenda kulutisa ntangu ya kiese na kisika mosi buna, muntu ya mayele ke kwendaka na mafwa sambu na kudila ti bantu yina me bwila mafwa mpi kupesa bo kikesa. Kusala mpidina ke sadisaka yandi na kulanda kutula na ntu na yandi nde kilumbu kele yandi mpi ta fwa mpi na kulanda kuvanda ti kinduku ya mbote ti Ngangi na yandi.
Sadisa Bantu Yina Kele ti Basusi
15 Nkento ya William fwaka mwa bamvula me luta. William ke tuba nde: “Mono ke sepelaka ntangu bantu ke bulaka masolo ya nkento na mono, yo ke ndimisaka mono nde bo vandaka kuzola yandi mpi kuzitisa yandi. Mambu ya bo tubaka sadisaka mono. Yo pesaka mono kikesa sambu nkento na mono vandaka mfunu mingi sambu na mono mpi yandi vandaka luzingu na mono.” Bianca kele mufwidi, yandi ke tuba nde: “Yo ke pesaka mono kikesa ntangu bampangi ke sambaka ti mono mpi ke tangilaka mono verse mosi to zole. Yo ke lembikaka mono ntangu bo ke taka masolo ya bakala na mono mpi ntangu bo ke widikilaka mono ke ta masolo na yandi.”
“Beno Dila ti Bantu Yina Ke Dila”
16 Bisambu na beto lenda sadisa bampangi yina kele na mpasi ya lufwa. Beto lenda samba sambu na bo to nkutu kusamba ti bo. Nge lenda mona nde nge ta kuka ve kusamba ti bo sambu nge lenda dila, kansi kisambu na nge ya masonga lenda sadisa mingi kibeni. Dalene ke tuba nde: “Bantangu ya nkaka bampangi-bankento ke kwisaka kupesa mono kikesa, mono ke lombaka bo na kusala kisambu. Mbala mingi na luyantiku bo ke sosaka bangogo, kansi na nima, bo ke kumaka kutuba ti kikesa mpi ke salaka kisambu ya masonga mpenza. Lukwikilu na bo ya ngolo, zola na bo mpi dikebi yina bo ke tudilaka mono ke kumisaka lukwikilu na mono ngolo kibeni.”
“Beno Dila ti Bantu Yina Ke Dila”
17 Kana muntu kele na mpasi ya lufwa, beto lenda zaba ve ntangu mpasi yina ta mana. Ntangu muntu ya beto ke zolaka me fwa, ntete banduku mpi bantu ya dibuta ke kwisaka kupesa beto kikesa. Kansi, ata ntangu mafwa ke manaka, beto ke vandaka kaka na mfunu ya kikesa. Yo ke monisa nde beto fwete landa kupesa bantu yina kele na mafwa kikesa. Biblia ke tuba nde: “Nduku ya kieleka ke zolaka konso ntangu, mpi yandi kele mpangi yina me butukaka sambu na bantangu ya mpasi.” (Bingana 17:17) Beto fwete landa kupesa bantu kikesa tii ntangu mpasi na bo ta mana.—Tanga 1 Batesalonika 3:7.
18 Kuvila ve nde muntu lenda yibuka mbala na mbala muntu yina yandi vandaka kuzola yina me fwaka. Mambu bonso dati ya makwela, miziki, bafoto, nsudi, mambu ya muntu vandaka kusala, makelele to nsungi, lenda yibusa muntu mambu yina lenda pesa yandi mpasi. Kana nkwelani me fwa, mufwidi ke waka mpasi mingi na luyantiku ntangu yandi ke sala mambu yandi mosi, mu mbandu kukwenda na lukutakanu ya nene to na Lusungiminu. Mpangi-Bakala mosi tubaka nde: “Mono vandaka kuyindula nde mono ta wa mpasi mingi na kilumbu ya dati na beto ya makwela. Kansi bampangi yidikaka mwa feti mpi bingisaka banduku na mono, sambu mono kudiwa ve mono mosi.”
19 Kuyindula ve nde bantu yina kele na mpasi ya lufwa ta baka kikesa kaka na mabaku ya nene. Junia ke tuba nde: “Mbala mingi kulutisa ntangu ti banduku ke pesaka kikesa mpenza ata beto ke sala ve feti. Bantangu yina beto ke lutisaka ti bo ke vandaka mfunu mpi yo ke pesaka kikesa mingi.” Ya kieleka beto lenda manisa ve mpasi na bo yonso to kuvanda ti bo ntangu yonso, kansi beto lenda sala mambu yina lenda pesa bo kikesa. (1 Yoane 3:18) Gaby ke tuba nde: “Mono ke tonda kibeni Yehowa sambu na bankuluntu ya zola yina vandaka kusadisa mono na ntangu ya mpasi. Bo ke sadisaka mono na kudiwa na maboko ya zola ya Yehowa.”
Bimvwama ya Kimpeve
“Na Diambu yai, Bantu Yonso Ta Zaba nde Beno Kele Balongoki na Mono”
18 Bantangu ya nkaka beto lenda mona nde yo ke lomba kaka nde beto solula ti mpangi mosi yina me pesa beto makasi. Kansi yo ta vanda mbote nde beto kudiyula ntete bangiufula yai: ‘Keti mono ke bakisa mpenza mambu yonso yina salamaka?’ (Bing. 18:13) ‘Keti yandi salaka diambu yango na luzolo?’ (Lon. 7:20) ‘Keti mono me salaka dezia kifu ya mutindu yina?’ (Lon. 7:21, 22) ‘Kana mono solula ti yandi sambu na yo, keti mono ta tula diaka ve mafuta na tiya?’ (Tanga Bingana 26:20.) Kana beto baka ntangu ya kudiyula bangiufula yina, beto lenda mona nde zola na beto sambu na mpangi yina ta pusa beto na kuvila diambu yina mpi na kubika kuyindula yo.
20-26 OCTOBRE
BIMVWAMA YA NDINGA YA NZAMBI LONGI 9-10
Landa Kutadila Bampasi na Nge na Mutindu ya Mbote
‘Kuwila Yehowa Makasi’ Ve Ata Fioti
20 Pesa foti na muntu yina kele na foti. Sambu na nki beto fwete sala mpidina? Sambu mambu ya nkaka yina ke kuminaka beto ke vandaka foti na beto mosi. Kana yo kele mpidina, beto fwete ndima yo. (Bag. 6:7) Kumeka ve kupesa Yehowa foti sambu na bampasi yina. Sambu na nki kusala mpidina kele kukonda mayele? Beto tadila mbandu yai: Kamio mosi lenda vanda ti makuki ya kutambula na vitesi ya kuluta mingi. Kansi yindula nde, ntangu shofere ke zola kubaluka na virage yandi me tula vitesi ya mingi kuluta yina yandi fwete tula na kisika yina, mpi me sala aksida. Keti beto ta pesa foti na muntu yina salaka kamio sambu na aksida yina? Ata fioti ve! Mutindu mosi, Yehowa me gangaka beto ti kimpwanza ya kupona. Kansi yandi me pesaka beto mpi minsiku yina lenda sadisa beto na kubaka balukanu ya mayele. Ebuna, sambu na nki beto fwete pesa Ngangi na beto foti sambu na bifu na beto?
21 Ya kieleka, bampasi yonso yina beto ke kutanaka ti yo ke vandaka kaka ve malanda ya bifu mpi ya mambu na beto ya mbi. Mambu ya nkaka ke salamaka “sambu ntangu ti mambu ya kukonda kukana” ke bwaka. (Lo. 9:11,) Kansi, beto fwete vila ve ata fioti nde Satana Diabulu muntu kele kisina ya ntete ya mambu ya mbi. (1 Yoa. 5:19; Kus. 12:9) Yandi muntu kele mbeni na beto—kansi Yehowa ve!—1 Pie. 5:8.
Yehowa Ke Bakaka na Mbalu Bansadi na Yandi ya Kudikulumusa
10 Kudikulumusa ke kumisaka mpi luzingu pete. Bantangu ya nkaka beto lenda mona nde mambu ya nkaka ke salama ve mbote to ke salama ve na lunungu. Salomo, ntotila ya mayele tubaka nde: “Mono me monaka bansadi na zulu ya bampunda kansi bamfumu ke tambula na makulu bonso bansadi.” (Lon. 10:7) Mbala mingi, bantu ke pesaka ve bantu ya mayele lukumu, kansi bo ke pesaka lukumu na bantu yina kele ve mayele. Salomo bakisaka nde beto fwete ndima mambu yina me kumina beto na kisika ya kudiyangisa kuluta ndilu. (Lon. 6:9) Kana beto kele bantu ya kudikulumusa, beto ta sepela ti luzingu na beto na kisika ya kulula luzingu yina beto kele na yo ve.
Keti Bansaka na Nge Ke Vandaka ya Mbote?
BIBLIA ke monisa pwelele nde, Yehowa ke zolaka nde beto vanda na luzingu mosi ya kiese. Mu mbandu, Nkunga 104:14, 15 ke tuba nde Yehowa ke basisaka ‘ndunda sambu na bantu mpi vinu sambu na kumona kiese, mafuta ya olive sambu na kudipakula, mampa sambu na kupesa bantu ngolo.’ Ya kieleka, Yehowa muntu ke yedisaka bimenina sambu beto baka bambuma, mafuta mpi vinu sambu na luzingu na beto. Ata vinu ke vandaka mpenza ve mfunu sambu na kutanina luzingu ya muntu, yo lenda ‘pesa yandi kiese na ntima.’ (Lo. 9:7; 10:19) Ya kieleka, Yehowa ke zolaka nde beto sepela mpi nde ntima na beto kufuluka na kiese.—Bis. 14:16, 17.
2 Yo yina, beto fwete yindula ve nde yo kele mbi kana beto sadila mwa ntangu na beto sambu na ‘kutala bandeke’ mpi “bintuntu” to kusala mambu yankaka yina ke pesaka beto kikesa mpi ya ke tomisaka luzingu na beto. (Mat. 6:26, 28; Nk. 8:4, 5) Luzingu ya kiese kele ‘dikabu ya me katuka na Nzambi.’ (Lo. 3:12, 13) Ntangu yina beto ke lutisaka na bansaka kele mosi ya makabu yina Nzambi me pesaka beto, yo yina beto fwete sadila yo na mutindu yina ta sepedisa Muntu yina me pesaka beto dikabu yango.
Bimvwama ya Kimpeve
it “Kutonga, Kukusila Muntu Makambu” § 4, 8
Kutonga, Kukusila Muntu Makambu
Kutonga lenda pusa muntu na kukusila muntu ya nkaka makambu mpi kifu yai lenda kuma mpenza kigonsa sambu na muntu yango ya ke kusila muntu ya nkaka makambu. Mambu yai ya mayele ya kele na Longi 10:12-14 ke ndimisa kibeni mambu yango: “Munoko ya zoba ke fwaka yandi. Mambu ya ntete ya ke basika na munoko na yandi kele buzoba, mpi mambu na yandi ya nsuka kele kilawu ya mbi kibeni. Kansi zoba ke tubaka mingi.”
Bantangu ya nkaka kutonga lenda vanda mbote to mbi, kansi yo lenda kuma kifu ya kukusila muntu makambu to nkutu kunata muntu na kukusila muntu ya nkaka makambu. Kansi ntangu yonso kukusila muntu makambu ke vandaka mbi, yo ke lwadisaka mpi ke nataka mavwanga. Muntu ya ke kusila muntu ya nkaka makambu lenda saIa yo ti bangindu ya mbi to ve. Yo vanda mpidina to ve, yandi ke tulaka kinduku na yandi ti Nzambi na kigonsa sambu “[kubasisa] kuswana na kati ya bampangi” kele na kati ya mambu yina Nzambi ke mengaka. (Bin 6:16-19) Ngogo ya Kigreki yina bo me balula nde “muntu yina ke kusilaka bantu makambu” to “muntu yina ke fundaka bantu” kele diabolos. Biblia ke bingaka mpi Satana na zina yango nde “Diabulu,” disongidila muntu ya ntete ya ke kusilaka Nzambi makambu. (Yoa 8:44; Kus 12:9, 10; Kuy 3:2-5) Mambu yai ke monisa nde Satana muntu kele na kisina ya kifu ya kukusila bantu makambu.
27 OCTOBRE–2 NOVEMBRE
BIMVWAMA YA NDINGA YA NZAMBI LONGI 11-12
Tanina Sante na Nge mpi Sepela ti Luzingu
g-E 3/15 13 § 6-7
Keti Mupepe ya Mbote mpi Nsemo ya Ntangu Kele “Bankisi” Yina Ke Fwaka Bamikrobe?
Nsemo ya ntangu ke fwaka mpi bamikrobe. Mukanda mosi (Journal of Hospital Infection) ke tuba nde “nsemo ya ntangu ke fwaka bamikrobe mingi yina bantu ke bakaka na mupepe.”
Inki nge lenda sala sambu na kubakila yo diaka mambote mingi? Nge lenda kwenda kuvanda na nganda na kisika yina nge lenda yotila mwa nsemo ya mbote ya ntangu mpi kubaka mwa mupepe ya mbote. Ntembe kele ve nde yo ta natila nge mambote.
Baka Luzingu na Valere Sambu Yo Kele Dikabu ya Yehowa
6 Ata Biblia kele ve mukanda yina ke tubilaka mutindu ya kuvanda ti sante ya mbote to mukanda yina ke songaka beto bima yina beto fwete dia, yo ke songaka beto mutindu Yehowa ke tadilaka bima yango. Mu mbandu, Yehowa ke songaka beto na ‘kukatula mambu ya mpasi’ yina lenda bebisa nitu na beto. (Lon. 11:10) Biblia ke songaka beto nde beto fwete vanda ve bantu yina ke diaka mbiki mpi ke lawukaka malafu sambu bikalulu yina lenda bebisa sante na beto to yo lenda fwa beto. (Bing. 23:20) Yehowa ke zolaka nde beto pona mbote bima yina beto ke dia mpi bima yina beto ke nwa.—1 Bak. 6:12; 9:25.
7 Beto fwete yindula mbote sambu na kubaka balukanu yina ta monisa nde beto ke sepelaka kibeni ti dikabu ya luzingu yina Yehowa me pesaka beto. (Nk. 119:99, 100; tanga Bingana 2:11.) Mu mbandu beto ke yindulaka mbote na ntwala ya kupona bima yina beto ke dia. Kana beto ke sepela ti madia mosi kansi madia yango ke bedisa beto, kuyindula mbote ta sadisa beto na kuyambula kudia yo. Beto ta monisa mpi nde beto ke vandaka ti mabanza ya mbote kana beto ke lala mbote, kana beto ke sala bangalasisi mbala na mbala mpi kana beto ke landa kutula nitu ti nzo na beto bunkete.
“Beno Kuma Bantu Yina Ke Lemfukaka na Ndinga”
2 Bansadi ya Yehowa ke vandaka na kiese. Sambu na nki? Bikuma kele mingi, kansi kikuma mosi ya mfunu kele yai: Beto ke tangaka Ndinga ya Nzambi konso kilumbu mpi beto ke salaka bikesa ya kusadila mambu yina beto ke tanga.—Tanga Yakobo 1:22-25.
3 Beto ke bakaka mambote mingi ntangu beto ke ‘kumaka bantu yina ke lemfukaka na ndinga.’ Sambu beto ke zaba nde yo kele kima ya mfunu mingi yina beto fwete sala sambu na kusepedisa Yehowa. Kusala mpidina ke pesaka beto kiese. (Lon. 12:13) Kana beto ke sadila mambu yina beto ke tanga na Ndinga ya Nzambi, beto ke kumaka ti kinduku ya mbote ti bampangi na beto na dibuta mpi bampangi na beto Bakristu. Ntembe kele ve nde nge mpi me monaka nde yo kele mutindu yina na luzingu na nge. Diaka, beto ke kutanaka ve ti mambu mingi ya mpasi yina ke kuminaka bantu yina ke zitisaka ve bansiku ya Yehowa. Beto ke ndimaka mpi mambu yina ntotila Davidi tubaka. Na nima ya kutubila nsiku, bantuma mpi balusambisu ya Yehowa na nkunga mosi, yandi sukisaka nde: “Kuzitisa yo kele ti matabisi mingi.”—Nk. 19:7-11.
Bimvwama ya Kimpeve
it “Na Nzila ya Mpeve Santu” § 10
Na Nzila ya Mpeve Santu
Kansi banzikisa ke monisa nde bantu yina Nzambi sadilaka sambu na kusonika Biblia vandaka ve bonso barobo yina bo vandaka kusonga kaka mambu yina bo fwete sonika. Mu mbandu, Biblia ke tuba nde Nzambi tindaka wanzio mosi sambu na kusonga ntumwa Yoane mambu ya kuyituka na nzila ya “bidimbu” mpi nde na nima, Yoane “taka kimbangi sambu na ndinga yina Nzambi pesaka mpi na kimbangi yina Yezu Kristu taka, ee, na mambu yonso yina yandi monaka.” (Kus 1:1, 2) Yoane “kumaka na kilumbu ya Mfumu” “na nzila ya mpeve santu [na kisina, “na nzila ya mpeve”]” mpi bo songaka yandi nde: “Mambu ya nge ke mona, sonika yo na rulo.” (Kus 1:10, 11) Yo ke monana nde Nzambi sepelaka na kubika nde bansoniki ya Biblia kusadila mayele na bo ya kuyindula sambu na kupona bangogo yina bo lendaka kusadila sambu na kutendula mambu yina Nzambi vandaka kumonisa bo. (Hab 2:2) Ata mpidina, Nzambi vandaka kupesa bo kaka lutwadisu ya me fwana sambu mambu yina bo vandaka kusonika kuvanda ya kieleka mpi bo sonika yo mbote-mbote kibeni na kuwakana ti lukanu na yandi. (Bin 30:5, 6) Longi 12:9, 10 ke monisa nde yo vandaka kulomba nde nsoniki kusala bikesa mingi sambu yo vandaka kulomba nde yandi yindula, yandi sala bansosa mpi yandi tula bangindu na ndonga sambu na kusonika “bangogo ya sikisiki ya kieleka.”—Fwanisa ti Luk 1:1-4.