Dicemba

Ũndũ ũmwe wa gwĩkĩra ngoro wĩgiĩ Jesu nĩ ũhoti wake wa gũtaũkĩrũo nĩ moritũ marĩa ithuĩ tũrĩ andũ matarĩ akinyanĩru tũcemanagia namo. Hĩndĩ ĩrĩa aarĩ gũkũ thĩ, Jesu nĩ ‘aakenaga hamwe na arĩa marakena na akarĩra hamwe na arĩa mararĩra.’ (Rom. 12:15) Kwa ngerekano, rĩrĩa arutwo ake 70 maacokire makenete thutha wa kũgĩa na moimĩrĩro mega makĩhunjia, Jesu nĩ ‘aaiyũrirũo nĩ gĩkeno kĩnene nĩ ũndũ wa roho mũtheru.’ (Luk. 10:17-21) Hĩndĩ ĩngĩ narĩo, rĩrĩa oonire ũrĩa andũ arĩa meendete Lazaro maahutirio nĩ gĩkuũ gĩake, Jesu nĩ ‘aacaire mũno na agĩtangĩka.’ (Joh. 11:33) Nĩ kĩĩ gĩateithagia mũndũ ũcio mũkinyanĩru kuonania tha na ũcayanĩri harĩ andũ ehia? wa mbere, Jesu nĩ eendete andũ. ‘Kĩrĩa kĩamũkenagia mũno nĩ ariũ a andũ.’ (Thim. 8:31) Kwenda andũ na njĩra ĩyo nĩ gwatũmire amenye wega biũ ũrĩa mwĩcirĩrie wa andũ ũhaana. Mũtũmwo Johana aataarĩirie atĩ Jesu “nĩ aamenyaga wega kĩrĩa kĩrĩ thĩinĩ wa mũndũ.”—Joh. 2:25. w19.03 20 ¶1-2

Shaitani nĩ aanyaririre indo cia Ayubu, agĩtũma orũo nĩ ũtonga wake, ndungata ciake, na ngumo njega ĩrĩa aarĩ nayo itũũra-inĩ. Agĩtharĩkĩra famĩlĩ ya Ayubu na njĩra ya kũũraga ciana ciake ikũmi iria eendete. Ningĩ nĩ aatharĩkĩire ũgima wa mwĩrĩ wa Ayubu na njĩra ya kũmũrehera mahũha maarĩ na ruo kuuma o mũtwe nginya ikinya-inĩ rĩa kũgũrũ. Mũtumia wa Ayubu aatete mwĩhoko na akaingĩhĩrũo nĩ kĩeha nginya akĩmwĩra arume Ngai akue. O na Ayubu we mwene eeriragĩria gũkua ĩndĩ no aathire na mbere gũtũũria wĩkindĩru wake. Thutha ũcio Shaitani akĩgeria kũmũtharĩkĩra na njĩra ĩngĩ. Aahũthĩrire athuri atatũ arĩa maarĩ arata a Ayubu. Athuri acio maaceereire Ayubu na magĩikara nake thikũ cigana ũna, no matiigana kũmũmĩrĩria. Handũ ha ũguo, maamũthomeire na makĩmũmenereria matarĩ na tha. Mooigaga atĩ Ngai nĩwe wamũreheire mĩnyamaro na atĩ ndaarũmbũyanagia na wĩkindĩru wake. Nginya mooigaga atĩ Ayubu nĩ mũndũ mũũru na atĩ nĩ aagĩrĩire gũkorũo nĩ maũndũ moru marĩa maamũkorete.—Ayub. 1:13-22; 2:7-11; 15:4, 5; 22:3-6; 25:4-6. w19.02 4 ¶7-8

Ti guoya wothe ũkoragwo ũrĩ mũũru. Kwa ngerekano, nĩ twagĩrĩirũo gũkorũo na guoya ũrĩa wagĩrĩire wa kwaga kũrakaria Jehova. Korũo Adamu na Hawa nĩ maakũrĩtie guoya ta ũcio, matingĩaremeire Jehova. No nĩ maamũremeire. Thutha wa gwĩka ũguo, maitho mao nĩ maahingũkire na njĩra ya atĩ nĩ maamenyire wega atĩ maarĩ ehia. Nĩ maamenyire atĩ ciana ciao nĩ ingĩagaire mehia na gĩkuũ kuuma harĩ o. Tondũ rĩu nĩ maahotaga kuona na magataũkĩrũo atĩ nĩ moinĩte watho wa Ngai, nĩ maaconokire nĩ ũndũ wa gũkorũo marĩ njaga na makĩĩhumbĩra. (Kĩam. 3:7, 21) O na gũtuĩka nĩ twagĩrĩirũo gũkorũo na guoya ũrĩa wagĩrĩire kwerekera Jehova, tũtibatiĩ gwĩtigĩra gĩkuũ gũkĩria njano. Jehova nĩ athondekete njĩra ya gũtũteithia kuona muoyo wa tene na tene. Tũngĩka mehia na twĩrire kuuma ngoro, Jehova nĩ arĩtuohagĩra mehia maitũ. Nĩ arĩtuohagĩra nĩ ũndũ wa gũkorũo tũrĩ na wĩtĩkio harĩ igongona rĩa ũkũũri rĩa Mũrũwe. Njĩra ĩmwe nene tuonanagia nayo wĩtĩkio nĩ kwĩyamũrĩra Ngai na kũbatithio.—1 Pet. 3:21. w19.03 5-6 ¶12-13

Aisiraeli maarĩ na itũmi nyingĩ cia kuonania ngatho. Nĩ maarutirũo ũkombo-inĩ rĩrĩa Jehova aarehire Mahũra Ikũmi igũrũ rĩa Misiri. Ngai agĩcoka akĩmahonokia matikaniinwo rĩrĩa aanangire mbũtũ yothe ya Misiri Iria-inĩ Itune. Aisiraeli nĩ maakenirio nĩ ũndũ ũcio mũno nginya makĩinĩra Jehova rwĩmbo rwa ũhootani. No hihi nĩ maathire na mbere kuonania ngatho? Rĩrĩa Aisiraeli maacemanirie na moritũ mangĩ, nĩ maariganĩirũo o na ihenya nĩ maũndũ mothe mega marĩa Jehova aamekĩire. Na kwoguo makĩonania atĩ matiarĩ na ngatho. (Thab. 106:7) Na njĩra ĩrĩkũ? Bibilia yugaga, “kĩrĩndĩ kĩu gĩothe kĩa Isiraeli gĩkĩambĩrĩria kũnugunĩra Musa na Haruni,” no ũhoro wa ma nĩ atĩ nĩ Jehova maanugunagĩra. (Tham. 16:2, 8) Nĩ aarakarire nĩ ũndũ wa mwerekera ũrĩa andũ ake maarĩ naguo wa kwaga ngatho. Thutha ũcio nĩ eeranĩire atĩ rũciaro rũu ruothe rwa Aisiraeli nĩ rũngĩathirĩire werũ-inĩ o tiga Joshua na Kalebu.—Ndar. 14:22-24. w19.02 17 ¶12-13

Jesu ndeendire kwĩyonania na njĩra ya kuuga gwĩkagwo gĩkũngũĩro kĩnene nĩ ũndũ wa kũririkana gĩkuũ gĩake. Handũ ha ũguo, eerire arutwo ake mamũririkanage riita rĩmwe o mwaka makĩhũthĩra irio itarĩ na maũndũ maingĩ. (Joh. 13:15; 1 Kor. 11:23-25) Irio icio njagĩrĩru itaarĩ na maũndũ maingĩ cioonanirie atĩ ndaarĩ mũndũ mwĩtĩi. Nĩ tũkenaga kũmenya atĩ wĩnyihia nĩ ngumo ĩmwe ya iria nene mũno Mũthamaki witũ wa igũrũ akoragwo nacio. (Afil. 2:5-8) Hihi tũngĩĩgerekania na wĩnyihia wa Jesu na njĩra ĩrĩkũ? Na njĩra ya kũiga maũndũ ma andũ arĩa angĩ mbere ya maitũ. (Afil. 2:3, 4) Ta wĩcirie o rĩngĩ ũtukũ wa mũico wa ũtũũro wa Jesu gũkũ thĩ. O na gũtuĩka Jesu nĩ aamenyaga atĩ aarĩ hakuhĩ gũkua gĩkuũ kĩa ruo, no eeciiragia mũno ũhoro wa atũmwo ake ehokeku, arĩa mangĩatigirũo magĩcakaya nĩ ũndũ wake. Nĩ ũndũ ũcio aahũthĩrire ũtukũ wa mũico hamwe nao akĩmaruta, akĩmekĩra ngoro, na akĩmomĩrĩria. (Joh. 14:25-31) Jesu nĩ oonanirie arĩ na wĩnyihia atĩ nĩ aarũmbũyagia maũndũ ma andũ arĩa angĩ mũno gũkĩra make we mwene. Na githĩ kĩu ti kĩonereria kĩega mũno Jesu aatũigĩire! w19.01 21 ¶5-6

Hihi nĩ ũiguaga waiyũra maĩ nda rĩrĩa rĩothe weciria kuoya guoko na igũrũ nĩguo ũrute macokio? Angĩkorũo nĩ ũiguaga ũguo, ndũrĩ wiki. Ũrĩa kũrĩ nĩ atĩ aingĩ aitũ nĩ tũiguaga guoya rĩrĩa tũraruta macokio. Guoya ta ũcio nĩ wonanagia ũndũ ũmwe wa bata. Nĩ wonanagia atĩ ũrĩ mwĩnyihia na atĩ nĩ wonaga andũ arĩa angĩ marĩ a bata gũgũkĩra. Jehova nĩ endete ngumo ĩyo ya wĩnyihia. (Thab. 138:6; Afil. 2:3) No ningĩ, Jehova nĩ endaga ũmũgooce ũrĩ mĩcemanio-inĩ na wĩkĩre aarĩ na ariũ a Ithe witũ ngoro. (1 Thes. 5:11) Nĩ akwendete na nĩ arĩkũheaga ũmĩrĩru ũrĩa ũrabatara. Ta wĩcirie ũhoro wa iririkania imwe cia Kĩĩmandĩko. Bibilia yugaga atĩ ithuothe nĩ tũhĩtagia kũgerera maũndũ marĩa tũroiga, na njĩra ĩrĩa tũramoiga nayo. (Jak. 3:2) Jehova o hamwe na aarĩ na ariũ a Ithe witũ matiĩrĩgagĩrĩra tũkorũo tũrĩ akinyanĩru. (Thab. 103:12-14) Nĩ matwendete tondũ tũrĩ a famĩlĩ ĩmwe ya kĩĩroho. (Mar. 10:29, 30; Joh. 13:35) Nĩ mataũkagĩrũo atĩ ti hĩndĩ ciothe macokio maitũ moimagĩra ũrĩa tũrenda. w19.01 8 ¶3; 10-11 ¶10-11

Gwĩka ũguo ti ũndũ mũhũthũ matukũ-inĩ maya, ĩndĩ no kũhoteke. Jehova endaga ũkorũo na ũtũũro mwega ũrĩ na gĩkeno. Ngai no agũteithie ũgaacĩre ihinda-inĩ rĩrĩ ũrĩ mwĩthĩ, nginya rĩrĩa ũgaakũra. Nĩguo tũtaũkĩrũo nĩ ũndũ ũcio wega, tũkwarĩrĩria kĩrĩa gĩateithirie Aisiraeli kwĩgwatĩra Bũrũri wa Kĩĩranĩro. Rĩrĩa Aisiraeli maakuhĩrĩirie Bũrũri wa Kĩĩranĩro, Ngai ndaameerire maagagĩrie ũhoti wao wa kũrũa kana memenyerie nĩ ũndũ wa mbaara. (Gũcok. 28:1, 2) Ithenya rĩa ũguo, aamerire maathĩkĩre maathani make na mamwĩhoke. (Josh. 1:7-9) Kũringana na mawoni ma andũ, ũtaaro ũcio ndwarĩ mwega! No nĩguo warĩ ũtaaro ũrĩa mwega biũ, tondũ Jehova nĩ aaheire andũ ake ũhootani mũnene magĩtooria Akanaani. (Josh. 24:11-13) Gwathĩkĩra Ngai nĩ kũbataraga wĩtĩkio, na wĩtĩkio ũcio hĩndĩ ciothe nĩ ũtũmaga mũndũ agaacĩre. Ũndũ ũcio nĩ wa ma na ndũhĩtũkagwo nĩ mahinda. w18.12 25 ¶3-4

Andũ amwe ũmũthĩ nĩ mahĩngĩkĩte nĩ ũndũ wa ũtaũku mwerũ wĩgiĩ gĩcunjĩ kĩna kĩa Bibilia. Angĩ nao nĩ manyitanĩire na aregenyũki na aregani angĩ arĩa makararagia ũhoro wa ma. Na njĩra ĩyo amwe nĩ mambĩrĩirie “kwĩyeheria kuuma” harĩ Jehova na kĩũngano. (Ahib. 3:12-14) Na githĩ ndũngĩarĩ ũndũ mwega korũo nĩ maatũũririe wĩtĩkio wao na mwĩhoko harĩ Jesu, ta ũrĩa mũtũmwo Petero eekire? Angĩ nao matigĩte ũhoro wa ma kahora kahora o na hihi matekũmenya ũndũ ũcio ũgĩkĩka. Mũndũ ũtiganaga na ũhoro wa ma o kahora no ahaananio na gatarũ karĩa kahurutagwo gakehera rũteere-inĩ o kahora. Bibilia ĩtũheaga mũkaana twĩmenyagĩrĩre “tũtikanoime njĩra-inĩ.” (Ahib. 2:1) Mũndũ ũrĩa wĩyeheragia agatigana na ũhoro wa ma, nĩ ngũrani na ũrĩa uumaga njĩra-inĩ ya ũhoro wa ma atekũmenya. O na kũrĩ ũguo, mũndũ ũcio uumaga njĩra-inĩ ya ũhoro wa ma atekũmenya, akoragwo aingĩrĩtie ũrata wake hamwe na Jehova ũgwati-inĩ na no orũo nĩguo. w18.11 9 ¶5-6

Hihi no wende kũmenyerio makĩria nĩguo ũhote kwagagĩria ũtungata waku? Angĩkorũo no wende, no ũiyũrie fomu ya gũthiĩ Cukuru ya Ahunjia a Ũthamaki. Cukuru ĩyo ĩmenyeragia aarĩ na ariũ a Ithe witũ arĩa marĩ ũtungata-inĩ wa hĩndĩ ciothe na moyaga maũndũ ma kĩĩroho na ũritũ, nĩgetha mandandũre ũtungata wao. Arĩa maiyũragia fomu ya gũthiĩ cukuru ĩyo magĩrĩirũo gũkorũo meharĩirie gũthiĩ o kũrĩa guothe mangĩrũo mathiĩ marĩkia cukuru. No wende kuoya mweke ũyũ nĩguo wandandũre ũtungata waku? (1 Kor. 9:23) Tũrĩ andũ a Jehova nĩ twendaga gũkorũo tũrĩ atana na kũrũmbũiya andũ arĩa angĩ o mũthenya, ũndũ ũrĩa wonanagia atĩ tũrĩ na ngumo ya wega, ũtugi, na wendo. Rĩrĩa tweka ũguo nĩ tũgĩaga thayũ na gĩkeno. (Gal. 5:22, 23) Gũtekũmakania maũndũ maku mahaana atĩa, no ũgĩe na gĩkeno ũngĩĩgerekania na Jehova na njĩra ya gũkorũo ũrĩ mũtana na gũkorũo ũrĩ mũrutithania wĩra hamwe nake.—Thim. 3:9, 10. w18.08 27 ¶16-18

Mũndũ no eyũrie, ‘Hihi nĩ harĩ gĩtũmi o gĩothe kĩngĩtũma Mũkristiano atigane na ũrĩa mahikanĩtie nake na ahike kana ahikanie na mũndũ ũngĩ?’ Jesu nĩ oonanirie mawoni make megiĩ ndigano rĩrĩa ooigire ũũ: “Mũndũ o wothe angĩtigana na mũtumia wake na ahikie ũngĩ nĩ atharĩtie, na mũtumia angĩtigana na mũthuri wake ahikĩre ũngĩ, nĩ atharĩtie.” (Mar. 10:11, 12; Luk. 16:18) Ũndũ ũcio ũronania Jesu nĩ aatĩĩte kĩhiko na nĩ eendaga arĩa angĩ o nao meke o taguo. Mũthuri angĩtiga mũtumia wake mwĩhokeku (kana mũtumia atige mũthuri wake mwĩhokeku) hatarĩ na gĩtũmi kĩega, acoke ahikanie kana mũtumia ũcio ahikio nĩ mũndũ ũngĩ angĩkorũo agĩĩka ũtharia. Gĩtũmi nĩ tondũ mũndũ gũtigana na ũrĩa mahikanĩtie nake ti kuuga atĩ kĩhiko kĩao nĩ gĩathira. Maitho-inĩ ma Ngai, andũ acio eerĩ no “mwĩrĩ ũmwe.” Makĩria ma ũguo, Jesu ooigire atĩ mũndũ angĩtigana na mũtumia wake mwĩhokeku no atũme eingĩrie thĩinĩ wa ũtharia. Na njĩra ĩrĩkũ? Matukũ-inĩ macio, mũtumia ũtigĩtwo nĩ mũthuriwe nĩ angĩeciririe ahike rĩngĩ nĩgetha agĩe na mũndũ wa kũmũhingĩria mabataro make. Kĩhiko ta kĩu kĩngĩarĩ ũndũ ũmwe na ũtharia. w18.12 11 ¶8-9

Ndeereti ĩrĩa Habakuku aagĩire nayo hamwe na Jehova nĩ yamũhooreririe ngoro. Nĩ ũndũ ũcio agĩtua itua rĩa gweterera Jehova oe ikinya. Ũndũ ũcio ndangĩawĩkire o ihinda inini, tondũ nĩ aacokerire itua rĩake rĩrĩa thutha ũcio ooigire atĩ ‘etagĩrĩra mũthenya ũrĩa wa mĩtangĩko akirĩte.’ (Hab. 3:16) Itua rĩu Habakuku aatuire rĩratũruta atĩa? Wa mbere, tũtiagĩrĩirũo gũtiga kũhoya Jehova o rĩ o rĩ, o na tũngĩkorũo nĩ moritũ marĩkũ. Wa kerĩ, nĩ tũrabatara gũthikĩrĩria ũrĩa Jehova aratwĩra kũgerera Kiugo gĩake na ithondeka rĩake. Wa gatatũ, twagĩrĩirũo gweterera Jehova twĩhokete biũ atĩ nĩ egũtwehereria mĩtangĩko itũ ihinda-inĩ rĩrĩa rĩagĩrĩire. Twathiĩ na mbere kwaranĩria na Jehova na kũmũthikĩrĩria tũrĩ na wetereri o ta ũrĩa Habakuku eekire, o na ithuĩ nĩ tũrĩgĩaga na thayũ wa ngoro, ũrĩa ũrĩtũteithagia gũkirĩrĩria. Kĩĩrĩgĩrĩro gitũ nĩ gĩgũtũma tũgĩe na wetereri makĩria, na ũndũ ũcio nĩ ũrĩtũteithagia gũkorũo na gĩkeno o na rĩrĩa twacemania na maũndũ maritũ. Kĩĩrĩgĩrĩro nĩ gĩtũteithagia gũkorũo na ma atĩ Ithe witũ wa igũrũ nĩ ekuoya ikinya.—Rom. 12:12. w18.11 15-16 ¶11-12

Muonere wa Ngai wĩgiĩ kũhĩnga andũ arĩa angĩ nĩ ũrĩkũ? Jesu ooigire ũũ: “Ũrĩa wothe ũkaahĩnga ũmwe wa aya matariĩ ta twana tũnini arĩa monanĩtie wĩtĩkio, nĩ kaba ohererũo ihiga inene rĩa gĩthĩi ngingo na aikio iria thĩinĩ.” (Mar. 9:42) Ciugo icio ironania atĩ Jesu nĩ ooyaga na ũritũ ũhoro wĩgiĩ mũndũ kũhĩnga ũrĩa ũngĩ! Na tondũ Jesu eegerekanagia na Ithe biũ, no tũkorũo na ma atĩ o na Jehova nĩ oyaga na ũritũ ũhoro wĩgiĩ mũndũ o wothe ũngĩka ũndũ atekwenda kũmenya kana nĩ ekũhĩnga mũrũmĩrĩri wa Jesu. (Joh. 14:9) Hihi muonere witũ nĩ ta wa Jehova na wa Jesu? Ciĩko citũ cionanagia ũndũ ũrĩkũ? Kwa ngerekano-rĩ, ta nĩ tũtue atĩ nĩ harĩ mwĩhumbĩre mũna wendete no nĩ ũramenya atĩ mwĩhumbĩre ũcio wahota kũhĩnga andũ amwe kĩũngano-inĩ kana ũtũme arĩa angĩ magĩe na merirĩria moru. Hihi wendo witũ harĩ aarĩ na ariũ a Ithe witũ no ũtũtindĩke tũtigane na mwĩhumbĩre ta ũcio? w18.11 25 ¶9-10

Nĩkĩ ithuothe nĩ tũbataraga gũkorũo na wĩkindĩru? Tũbataraga wĩkindĩru tondũ wa thitango ya Shaitani harĩ Jehova na harĩ ithuĩ. Mũraika ũcio mũremi nĩ aahakire rĩĩtwa rĩega rĩa Jehova gĩko rĩrĩa eendire kuonania atĩ Ngai nĩ mũũru, nĩ eyendete, na nĩ Mwathani ũtarĩ mwĩhokeku. Ũndũ wa kĩeha nĩ atĩ Adamu na Hawa nĩ maanyitire Shaitani mbaru makĩremera Jehova. (Kĩam. 3:1-6) Ũtũũro ũrĩa maahetwo mũgũnda-inĩ wa Edeni nĩ ũngĩamahotithirie na njĩra nene kwenda Jehova makĩria. No hĩndĩ ĩyo Shaitani aarehire thitango ya maheeni, wendo wao ndwarĩ wa ngoro yothe, warĩ na wathe, na ndwarĩ mũgima. Thutha ũcio harĩ kĩũria kĩngĩ kĩabataraga gũcokio: Hihi nĩ harĩ mũndũ ũngĩtũũra arĩ mwĩhokeku harĩ Jehova Ngai nĩ ũndũ wa kũmwenda? Na njĩra ĩngĩ-rĩ, hihi andũ no mahote kuonania wĩkindĩru? Kĩũria kĩu kĩeyumĩririe hĩndĩ ya Ayubu. (Ayub. 1:8-11) Aarĩ mũndũ ũtarĩ mũkinyanĩru o ta ithuĩ, na nĩ aahĩtagia. O na kũrĩ ũguo, Jehova nĩ eendete Ayubu nĩ ũndũ wa wĩkindĩru wake. w19.02 3-4 ¶6-7

Jesu akĩonania ũrĩa ma ĩgiĩ Ũthamaki wa Ngai ĩrĩ ya goro harĩ arĩa mamĩonete, nĩ aaheanire ngerekano ya mũhũũri biacara wagendaga ũrĩa wacaragia ruru cia goro na akĩona ĩmwe. Ruru ĩyo yarĩ ya goro mũno nginya ‘akĩendia na ihenya’ indo ciake ciothe nĩguo amĩgũre. (Mat. 13:45, 46) Na njĩra o ta ĩyo ũhoro wa ma ũrĩa tuonire, ta ũhoro wa ma wĩgiĩ Ũthamaki wa Ngai na ma icio ingĩ cia goro iria twerutire kuuma Kiugo-inĩ kĩa Ngai, nĩ cia goro mũno ũũ atĩ nĩ tweimire twĩyendeire maũndũ marĩa maabataranagia nĩguo twĩgĩĩre ũhoro ũcio. Tũngĩthiĩ na mbere kuona ũhoro wa ma ũrĩ wa goro mũno, tũtirĩ hĩndĩ ‘tũkawendia.’ (Thim. 23:23) No ũndũ wa kĩeha nĩ atĩ, ndungata imwe cia Ngai nĩ itigĩte kuona bata wa ũhoro wa ma ũrĩa meerutire, na amwe nginya nĩ mawendetie. Rekei tũtikaneke ũndũ ta ũcio! Nĩguo tuonanie atĩ nĩ tuonaga ũhoro wa ma ũrĩ wa bata na atĩ tũtingĩwendia, nĩ twagĩrĩirũo gwathĩkĩra ũtaaro wa Bibilia wa ‘gũthiĩ na mbere kũrũmĩrĩra ũhoro ũrĩa wa ma.’ (3 Joh. 2-4) Tuonanagia atĩ nĩ tũrarũmĩrĩra ũhoro wa ma na njĩra ya kũũiga mbere ũtũũro-inĩ witũ na gũkorũo na mĩtugo ĩringaine naguo. w18.11 9 ¶3

Aisiraeli maathirũo matigatharĩkĩre itũũra rĩa Jeriko, no handũ ha ũguo mathiũrũrũkage itũũra rĩu riita rĩmwe o mũthenya thikũ ithathatũ na maita mũgwanja mũthenya wa mũgwanja. No gũkorũo thigari imwe cieĩraga, ‘Gũkũ nĩ gũteanga mahinda na hinya!’ Ĩndĩ Mũtongoria wa Isiraeli ũrĩa ũtonekaga nĩ aamenya wega ũrĩa areka. Ũtaaro ũcio wake nĩ wekĩrire wĩtĩkio wa Aisiraeli hinya na ũkĩmateithia gwĩthema kũrũa mbaara na njamba cia ita irĩ hinya cia Jeriko. (Josh. 6:2-5) Ũhoro ũcio ũratũruta ũndũ ũrĩkũ? Rĩmwe no twage gũtaũkĩrũo biũ kĩrĩa kĩratũma ithondeka rĩke maũndũ na njĩra njerũ. Kwa ngerekano, no gũkorũo nĩ tweyũragia kana harĩ bata kũhũthĩra indo ta thimũ wĩruti-inĩ wa mũndũ kĩũmbe, ũtungata-inĩ, na mĩcemanio-inĩ. No rĩu nĩ tũrona ũguni wa gũcihũthĩra angĩkorũo tũrĩ nacio. Wĩtĩkio na ũrũmwe witũ nĩ wĩkĩragwo hinya rĩrĩa tuona moimĩrĩro mega ma mogarũrũku ta macio, o na akorũo kĩambĩrĩria-inĩ no tũkorũo na nganja. w18.10 23 ¶8-9

Ciĩrĩgĩrĩro ciĩgiĩ Mesia ta iria ciarĩ na arutwo a Jesu, nĩ ciatũmaga andũ a Galili mende Jesu atuĩke mũthamaki wao. No mũhaka akorũo meeciragia atĩ Jesu nĩ angĩatuĩkire mũtongoria ũrĩa mwega biũ tondũ aarĩ na ũhoti mũnene wa kwaria, nĩ aahonagia arũaru, na akahe arĩa ahũtu gĩa kũrĩa. Thutha wa Jesu kũhũnia arũme ta 5,000 nĩ aamenyire ũrĩa andũ meendaga gwĩka. Bibilia yugaga: “Jesu, rĩrĩa aamenyire atĩ meendaga gũka mamũnyite nĩguo mamũtue mũthamaki, akĩũra agĩthiĩ o rĩngĩ kĩrĩma-inĩ arĩ wiki.” (Joh. 6:10-15) Mũthenya ũrĩa warũmĩrĩire, Jesu aarĩ mũrĩmo ũcio ũngĩ wa Iria rĩa Galili. No kũhoteke hĩndĩ ĩyo andũ marĩ ahoreru. Nĩ aamataarĩirie nĩ wĩra ũrĩkũ okĩte kũruta. Okĩte gũteithia andũ kĩĩroho no ti kũmahe indo cia kĩĩmwĩrĩ. Aamerire ũũ: “Mũtikarutagĩre wĩra irio iria ithũkaga, ĩndĩ rutagĩrai wĩra irio iria itũũraga nĩ ũndũ wa muoyo wa tene na tene.”—Joh. 6:25-27. w18.06 4 ¶4-5

Jesu nĩ aataũkagĩrũo nĩ ũrĩa andũ arĩa maatariĩ ta kamũrangi kagondoku kana rũtambĩ rũratoga maaiguaga. Ũndũ ũcio watũmaga eecirie andũ, akorũo na tha, na ũkirĩrĩria. (Mar. 10:14) Ma nĩ atĩ, tũtikoragwo na ũtaũku ta wa Jesu na ũhoti ta wake wa kũrutana. Ĩndĩ no tũhote na nĩ twagĩrĩirũo gwĩciria andũ arĩa marĩ gĩcigo-inĩ gitũ gĩa kũhunjia. Gwĩka ũguo nĩ hamwe na ũrĩa tũmaragĩria, rĩrĩa twaragia nao, na nĩ ihinda rĩigana atĩa twaragia nao. Ũmũthĩ andũ milioni nyingĩ ‘matihangĩtio na magatiganĩrio’ nĩ atongoria matarĩ tha na makoragwo na ungumania a ndini, biacara, na ũteti. (Mat. 9:36) Ũndũ ũcio ũtũmaga andũ aingĩ mage kwĩhoka arĩa angĩ na mage kĩĩrĩgĩrĩro. Kwoguo harĩ bata mũno gũthuura ciugo ironania ũcayanĩri na tha na gũciaria na njĩra ĩtekũiguithia arĩa angĩ ũũru. Aingĩ matigucagĩrĩrio nĩ ndũmĩrĩri itũ tondũ tu wa gũkorũo twĩna ũmenyo wa Bibilia kana kũmataarĩria maũndũ na njĩra njega, no nĩ tondũ nginya nĩ tũkenagio nĩo kuuma ngoro na tũkonania nĩ tũrameciria. w18.09 31-32 ¶13-14

Tuonanagia atĩa atĩ nĩ tũrũmbũyagia mabataro maitũ ma kĩĩroho? Twĩkaga ũguo na njĩra ya kũrĩaga irio cia kĩĩroho, kũrũmagĩrĩra maathani ma Ngai, na kũigaga mbere ũthathaiya witũ harĩ Ngai ũrĩa mũkeni. Tweka ũguo, gĩkeno gitũ nĩ kĩrĩongererekaga. Wĩtĩkio witũ harĩ ciĩranĩro iria Ngai atwĩrĩire nĩ ũrĩkagĩrũo hinya. (Tit. 2:13) Ũndũ ũrĩa wa bata mũno nĩguo tũgĩe na gĩkeno gĩa gũtũũra nĩ gũkũria ũrata wa hakuhĩ na Jehova. Mũtũmwo Paulo aatongoririo nĩ roho kwandĩka ũũ: “Kenagai mũrĩ thĩinĩ wa Mwathani [Jehova]. O rĩngĩ nguuga, Kenagai!” (Afil. 4:4) Nĩguo tũkenagĩre ũrata ta ũcio mwega ũguo, tũrabatara kũgĩa ũũgĩ kuuma kũrĩ Jehova. (Thim. 3:13, 18) O na kũrĩ ũguo, nĩguo tũkoragwo na gĩkeno gĩa gũtũũra, no mũhaka tũthomage Kiugo kĩa Ngai na tũkahũthĩra maũndũ marĩa twathoma. Jesu akĩonania bata wa kũhũthĩra maũndũ marĩa tũreruta, oigire ũũ: “Angĩkorũo nĩ mũĩ maũndũ macio-rĩ, gũkena nĩ inyuĩ mũngĩmekaga.” (Joh. 13:17; Jak. 1:25) Ũcio nĩguo ũndũ ũrĩa ũbataranagia harĩ kũrũmbũiya mabataro maku ma kĩĩroho na gũkorũo na gĩkeno gĩa gũtũũra. w18.09 18 ¶4-6

Epafara nĩ oĩ aarĩ na ariũ a Ithe witũ wega na nĩ aameciragia mũno. Gũkorũo atĩ ‘mohetwo’ hamwe na Paulo gũtiatũmaga age kuona mabataro ma kĩĩroho ma andũ arĩa angĩ. (Filem. 23) Nĩ oyaga ikinya rĩa gũteithia andũ. Na githĩ kũu ti kuonania atĩ ndaarĩ na mwĩyendo? Kũhoera aarĩ na ariũ a Ithe witũ nĩ kũrĩ moimĩrĩro mega, makĩria hĩndĩ ĩrĩa tũkũmagweta na marĩĩtwa. (2 Kor. 1:11; Jak. 5:16) Wĩcirie nĩ andũ arĩkũ ũngĩgweta na marĩĩtwa hĩndĩ ĩrĩa ũrahoya. O ta Epafara, aarĩ na ariũ a Ithe witũ aingĩ nĩ mahoyagĩra arĩa angĩ thĩinĩ wa kĩũngano na famĩlĩ iria irĩ na maũndũ maritũ, kana iria irabatara gũtua matua maritũ, kana iria iracemania na magerio. Ningĩ nĩ wega kũririkana arĩa makuĩrĩirũo nĩ endwa ao, arĩa makoretwo nĩ icanjama na mbaara, na arĩa magũmĩirũo nĩ mathĩna ma kĩĩmbeca. Ma nĩ atĩ kũrĩ na aarĩ na ariũ a Ithe witũ aingĩ twagĩrĩirũo kũgweta mahoya-inĩ, na ũndũ ũcio no ũmagune. w18.09 5-6 ¶12-13

Paulo ndendaga kuuga o ũhoro wa kũheana indo cia kĩĩmwĩrĩ tu, no nĩ nginya gwĩkĩra andũ arĩa angĩ ngoro, kũmahe ũtaaro wa Bibilia, na gũteithĩrĩria arĩa marabatara ũteithio ta ũcio. (Atũm. 20:31-35) Mũtũmwo Paulo nĩ aatũrutire kũgerera ciugo na kĩonereria gĩake kũheanaga mahinda maitũ, hinya witũ, wendo witũ, na gũthikĩrĩria andũ arĩa angĩ. Athuthuria a mĩikaranĩrie ya andũ o nao nĩ monete atĩ kũheana nĩ gũtũmaga andũ magĩe na gĩkeno. Kũringana na ibuku rĩmwe, “andũ nĩ mongagĩrĩra gĩkeno thutha wa gwĩka andũ ũndũ mwega.” Athuthuria moigaga gũteithia andũ nĩ kwa bata harĩ kũgĩa “na muoroto na bata” wa ũtũũro “tondũ nĩ kũhingagia mabataro ma andũ.” Na nĩkĩo ataaramu kaingĩ meraga andũ merutĩre kũruta wĩra wa mũingĩ nĩguo maagagĩrie ũgima wao wa mwĩrĩ na mongerere gĩkeno. Ũcio ti ũndũ mũgeni harĩ arĩa metĩkĩtie atĩ Bibilia nĩ Kiugo kĩa Jehova, Ngai ũrĩa wombire andũ.—2 Tim. 3:16, 17. w18.08 22 ¶17-18

Isaia nĩ atũcanjamũraga ngoro na agatũmĩrĩria kũgerera ũrathi wake wĩgiĩ Jesu Kristo. Oigire atĩ Jesu “ndagatuaga cira na gĩthiithi, o na kana arũithanie na ũndũ wa kũigua njukũ.” Na “athĩni akamatuagĩra cira na ũthingu.” (Isa. 11:3, 4) Ũndũ ũcio ũratwĩkĩra ngoro nĩkĩ? Tondũ tũratũũra thĩinĩ wa thĩ ĩiyũirũo nĩ mũthutũkanio. Nĩ twĩriragĩria mũno gũgakorũo na Mũcirithania mũkinyanĩru ũrĩa ũtagatũtuagĩra na maũndũ marĩa monekaga na maitho. O mũthenya nĩ tũtuagĩra andũ maũndũ-inĩ maingĩ. No tondũ tũtirĩ akinyanĩru, tũtingĩhota gũtua maũndũ ũrĩa kwagĩrĩire ta Jesu. Kaingĩ tũtuanagĩra na maũndũ marĩa monekaga na maitho. O na kũrĩ ũguo, hĩndĩ ĩrĩa Jesu aarĩ gũkũ thĩ, aatwathire tũtige “gũtuanagĩra na maũndũ marĩa monekaga na maitho,” ĩndĩ tũtuanagĩre “na ũthingu.” Ũndũ ũcio ũronania atĩ Jesu endaga twĩgerekanie nake harĩ kwaga gũtuanagĩra na maũndũ marĩa monekaga na maitho. w18.08 8 ¶1-2

Ũrĩa kũrĩ nĩ atĩ tũtiguaga Ngai akĩaria na ithuĩ kuuma igũrũ. O na kũrĩ ũguo, nĩ atũheete Kiugo gĩake Bibilia, kĩrĩa ahũthagĩra gũtũhe ũtongoria. Makĩria ma ũguo, roho wa Jehova nĩ ũteithagia “mũramati ũrĩa mwĩhokeku” gũthiĩ na mbere kũhe ndungata ciake irio cia kĩĩroho. (Luk. 12:42) Nĩ twamũkagĩra irio nyingĩ cia kĩĩroho kũgerera mabuku na indo iria ikoragwo thĩinĩ wa Intaneti, video, na indo cia gũthikĩrĩria. Rekei ciugo cia Ngai we mwene ta ũrĩa ciandĩkĩtwo thĩinĩ wa Bibilia, itũteithagie gũkorũo na ma atĩ Jehova arĩ na ũhoti igũrũ rĩa maũndũ mothe, na atĩ nĩ arĩthondeka ũndũ o wothe mũũru wĩkĩtwo nĩ Shaitani na thĩ yake njũru. Ningĩ rekei tũtue itua rĩa gũthikagĩrĩria mũgambo wa Jehova na kinyi. Tweka ũguo, nĩ tũkũhota gũkirĩrĩria mathĩna o mothe tũracemania namo na moritũ o mothe marĩ mbere itũ. Bibilia ĩtũririkanagia ũũ: “Nĩ mũrabatara ũkirĩrĩria, nĩguo thutha wa gũkorũo mwĩkĩte wendi wa Ngai, mũkoona kũhinga gwa kĩĩranĩro.”—Ahib. 10:36. w19.03 13 ¶17-18

No kũhoteke Joshua nĩ eeyũragia ũrĩa andũ a Ngai mangĩamũkĩrire ũtongoria wake, tondũ Musa aakoretwo arĩ mũtongoria wa andũ a Isiraeli ihinda inene. (Gũcok. 34:8, 10-12) Ibuku rĩmwe riugĩte ũũ igũrũ rĩgiĩ Joshua 1:1, 2: “Mahinda-inĩ ma tene o na mahinda maya, rĩrĩa mũtongoria ũmwe arehera nĩguo ũngĩ acoke ithenya rĩake, rĩkoragwo rĩrĩ ihinda iritũ mũno harĩ ũgitĩri wa bũrũri.” Joshua aarĩ na gĩtũmi kĩega gĩa gwĩtigĩra, no thutha wa thikũ nini nĩ ooire ikinya irũmu. (Josh. 1:9-11) Itua rĩake rĩa kwĩhoka Jehova rĩarĩ na moimĩrĩro mega. O ta ũrĩa Bibilia yonanagia, Jehova nĩ aatongoririe Joshua o hamwe na andũ ake a Isiraeli kũgerera harĩ mũraika. No kũhoteke mũraika ũcio aarĩ Mũrũ wa Ngai wa irigithathi, o we wĩtagwo Ũhoro. (Tham. 23:20-23; Joh. 1:1) Jehova nĩ aateithirie andũ a Isiraeli, na makĩhota kũgĩa na ũtongoria mwerũ wa Joshua kuuma harĩ Musa. w18.10 22-23 ¶1-4

Jehova nĩ amenyaga arĩa mamũtungatagĩra meyendeire na akandĩka marĩĩtwa mao thĩinĩ wa “ibuku” rĩake rĩa kĩririkano. Jehova andĩka marĩĩtwa maitũ thĩinĩ wa “ibuku” rĩake rĩa kĩririkano, nĩ harĩ maũndũ erĩgagĩrĩra twĩke. Malaki oigire no mũhaka ‘twĩtigagĩre Jehova na tũgecũrania ũhoro wa rĩĩtwa rĩake.’ Tũngĩthathaiya mũndũ kana kĩndũ kĩngĩ, Jehova no kweheria angĩeheria marĩĩtwa maitũ ibuku-inĩ rĩa muoyo. (Tham. 32:33; Thab. 69:28) Kwoguo kwĩyamũrĩra Jehova nĩ makĩria ma kũmwĩra atĩ nĩ ũrĩkaga wendi wake na kũbatithio. Macio nĩ maũndũ mekagwo o ihinda inini na makahĩtũka. No gũikara mwena wa Jehova nĩ ũndũ ũbataraga tũthiĩ na mbere kũmwathĩkĩra ihinda rĩrĩa rĩothe tũgũkorũo tũrĩ muoyo.—1 Pet. 4:1, 2. w18.07 23-24 ¶7-9

Ũndũ ũcio ndwĩrehaga guo mwene. Twagĩrĩirũo ‘kwĩrutanĩria’ kana gũthiĩ na mbere kũrutĩra ũndũ ũcio wĩra. Nĩguo mũndũ akinyĩre gũtuĩka mũgima kĩĩroho abataraga gũthiĩ akĩongagĩrĩra ũmenyo na ũtaũku. Nĩkĩo twĩkĩragwo ngoro maita maingĩ tũthomage Bibilia o mũthenya. (Thab. 1:1-3) Hihi nĩ wĩrutanagĩria gwĩka ũguo? Gũthomaga Bibilia o mũthenya no gũtũme ũtaũkĩrũo wega nĩ mawatho na motaaro ma Jehova na ũgĩe na ũmenyo mũingĩ wĩgiĩ Kiugo kĩa Ngai. Watho ũrĩa mũnene Akristiano maheetwo nĩ watho wa wendo. Jesu eerire arutwo ake ũũ: “Nĩ ũndũ ũcio andũ othe nĩ marĩmenyaga atĩ mũrĩ arutwo akwa, mwakorũo na wendo gatagatĩ-inĩ kanyu.” (Joh. 13:35) Jakubu mũrũ wa nyina na Jesu eetire wendo “watho wa mũthamaki.” (Jak. 2:8) Nake Paulo oigire: “Wendo nĩguo ũhingagia watho.” (Rom. 13:10) No twĩrĩgĩrĩre ũhoro wĩgiĩ wendo ũtĩtĩrithio na njĩra nene ũguo tondũ Bibilia ĩtwĩraga atĩ “Ngai nĩ wendo.”—1 Joh. 4:8. w18.06 19 ¶14-15

O na gũtuĩka Aisiraeli nĩ Jehova maaremeire, Musa nĩwe warakarire. Kwaga kwĩgirĩrĩria gwatũmire arie atecirĩtie moimĩrĩro ma ciugo ciake. Musa eetĩkĩririe ciĩko cia andũ arĩa angĩ itũme age gũikara aroretie maitho harĩ Jehova. Rita rĩa mbere Musa nĩ eekire ũrĩa eerĩtwo nĩ Jehova. (Tham. 7:6) No no kũhoteke atĩ thutha wa Musa kũhiũrania kwa ihinda iraihu na andũ maaikaraga makĩremagĩra Jehova, nĩ aanogete na agakua ngoro. Hihi Musa eeciragia o ũhoro wa ũrĩa aaiguaga handũ ha gwĩciria ũrĩa angĩatĩithirie Jehova? Angĩkorũo mũnabii mwĩhokeku ta Musa nĩ aahĩngĩcĩkire na akĩhia-rĩ, nĩ ũhũthũ o na ithuĩ twĩkore ũndũ-inĩ ta ũcio. O ta Musa, o na ithuĩ tũrĩ hakuhĩ kũingĩra thĩ njerũ ĩrĩa twĩrĩirũo nĩ Jehova. (2 Pet. 3:13) Gũtirĩ o na ũmwe witũ ũngĩenda kũũrũo nĩ mweke ũcio. No nĩguo tũkaingĩra thĩ njerũ, no mũhaka tũikare tũroretie maitho maitũ harĩ Jehova na hĩndĩ ciothe twĩkage wendi wake.—1 Joh. 2:17. w18.07 15 ¶14-16

Shaitani ndangĩhota gũtũma mũndũ eke ũndũ atarenda. (Jak. 1:14) Andũ aingĩ nĩ mahingagia muoroto wa Shaitani matekũmenya. No mũndũ eruta ũhoro wa ma nĩ atuaga itua nũũ egũtungatĩra. (Atũm. 3:17; 17:30) Tũngĩtua itua irũmu rĩa gwĩka wendi wa Ngai, Shaitani ndangĩhota gũthũkia wĩkindĩru witũ. (Ayub. 2:3; 27:5) Nĩ harĩ maũndũ mangĩ Shaitani na ndaimono matangĩhota gwĩka. Kwa ngerekano, gũtirĩ handũ Maandĩko monanagia atĩ Shaitani na ndaimono no mahote gũthoma meciria na ngoro cia andũ. Maandĩko monanagia no Jehova na Jesu marĩ na ũhoti ũcio. (1 Sam. 16:7; Mar. 2:8) Tũngĩka ũrĩa wothe tũngĩhota nĩguo twaragie na tũgeka kũringana na wendi wa Ngai, nĩ tũrĩkoragwo na ma atĩ Jehova ndangĩreka Mũcukani atwĩke ũndũ o wothe ũngĩgiria tũkaheo muoyo wa tene na tene. (Thab. 34:7) Nĩ twagĩrĩirũo kũmenya thũ itũ, no tũtibatiĩ kũmĩtigĩra. O na andũ matarĩ akinyanĩru no mahote gũtooria Shaitani kũgerera ũteithio wa Jehova. Tũngĩregana nake nĩ egũtũũrĩra.—Jak. 4:7; 1 Pet. 5:9. w18.05 26 ¶15-17

Ta hũũra mbica ũbangĩte gũthiĩ thabarĩ taũni-inĩ ĩrĩ kũndũ kũraihu nĩ ũndũ wa ũndũ mũna wa bata. Nĩguo ũkinye kuo ũrabatara gũthiĩ na mbathi. Wakinya thitĩnji, ũgakora mbathi nyingĩ. No mũhaka ũingĩre mbathi ĩrĩa ĩrathiĩ kũrĩa ũrenda! Ũngĩingĩra mbathi ĩngĩ o yothe ũngĩthiĩ kũrĩa ũtarenda. Matinĩnja ũmũthĩ marĩ ũndũ-inĩ ta ũcio: marĩ rũgendo-inĩ rũraihu, no ti rwa mbathi ĩndĩ nĩ rwa ũtũũro. Rĩmwe no mamakio nĩ mĩeke na matua marĩa maracemania namo. No mahũthie ũtũũro wao angĩkorũo nĩ maramenya kũrĩa mũrathiĩ. Hihi nĩ ũkũhũthĩra ũtũũro waku gwĩka wendi wa Jehova? Ũguo nĩ kuuga ũreke Jehova akorũo ho maũndũ-inĩ maku mothe ma ũtũũro ta gĩthomo, wĩra, famĩlĩ, na maũndũ mangĩ maingĩ. Ningĩ ũguo nĩ kuuga ũkinyĩre mĩoroto ya kĩĩroho. Andũ ethĩ arĩa maigaga ũtungata wa Jehova mbere no makorũo na ma atĩ nĩ arĩmarathimaga na no magaacĩre ũtũũro-inĩ. w18.04 25 ¶1-3

Jefitha ndaacenjirie mwĩhĩtwa wake tondũ nĩ aatũmire mũirĩtu ũcio wake warĩ gathirange athiĩ Shilo nĩguo agatungate hekarũ-inĩ ũtũũro wake wothe. (Atiir. 11:30-35) O na gũtuĩka ũndũ ũcio warĩ mũritũ harĩ Jefitha, no kũhoteke warĩ mũritũ o na makĩria harĩ mũirĩtu wake, no nĩ etĩkĩrire gwĩka kũringana na itua rĩa ithe. (Atiir. 11:36, 37) Nĩ ũndũ ũcio nĩ eeimire kũhika, kũgĩa ciana, na gũtũũria rĩĩtwa rĩa famĩlĩ yao na igai. Gũtirĩ mũndũ wabataraga kũũmĩrĩrio na gwĩkĩrũo ngoro take. Bibilia yugĩte ũũ: “Naguo ũndũ ũyũ ũgĩtuĩka mũtugo wa kũrũmĩrĩrũo nĩ Aisiraeli, atĩ airĩtu Aisiraeli mathiage mwaka o mwaka kũririkana mwarĩ wa Jefitha, Mũgileadi, makamũrĩrĩra mĩthenya ĩna thĩinĩ wa mwaka mũgima.” (Atiir. 11:39, 40) Githĩ Akristiano arĩa matarĩ kĩhiko-inĩ o nao matibataraga gũcokerio ngatho na kũũmĩrĩrio nĩ ũndũ wa kũhũthĩra ũtũũro wao gwĩka “maũndũ ma Mwathani”?—1 Kor. 7:32-35. w18.04 17 ¶10-11

Gĩkundi kĩnene kĩa araika nĩ kĩanyitanĩire na Shaitani kũremera Jehova. Mbere ya Mũiyũro, Shaitani nĩ aahotire kũheenereria araika amwe moke gũkũ thĩ makomanie na airĩtu. Bibilia ĩguũragia ũndũ ũcio na njĩra ya ngerekano ĩkonania ndamathia ĩgĩkururia gĩcunjĩ gĩa ithatũ kĩa njata cia igũrũ. (Kĩam. 6:1-4; Kũg. 12:3, 4) Rĩrĩa araika acio maatiganĩirie famĩlĩ ya Ngai, maathurire gũtongoragio nĩ Shaitani. No tũtiagĩrĩirũo gwĩciria atĩ araika acio makoragwo marĩ gĩkundi gĩtarĩ na mũbango. Shaitani nĩ athondekete ũthamaki wake akĩĩgerekania na Ngai, na nĩwe mũthamaki wa ũthamaki ũcio wake. Thĩinĩ wa ũthamaki ũcio ũtangĩoneka na maitho, Shaitani abangĩte ndaimono ta thirikari, agacihe ũtongoria, na agacitua anene a thĩ. (Ef. 6:12) Shaitani ahũthagĩra ũthamaki ũcio wake gũtongoria thirikari ciothe cia thĩ. w18.05 23 ¶5-6

Ngai nĩ atuonagia wendo rĩmwe na njĩra ya gũtũrũnga o ta ũrĩa mwana arũngagwo nĩ ithe ũrĩ wendo. Daudi nĩ eetĩkagĩra ũtaaro ta ũcio wa wendo. Nĩ eecũranagia igũrũ rĩgiĩ mwĩcirĩrie wa Ngai, agakũria mwĩcirĩrie ta wake na akareka mwĩcirĩrie ũcio ũmũtongoragie. O nawe ũngĩka ũguo ũrĩ na wĩtĩkio, wendo waku harĩ Ngai nĩ ũgũkũra na nĩ ũkũgĩa na merirĩria ma kũmwathĩkagĩra. Ningĩ nĩ ũkũgimara kĩĩroho na ũgĩe na mĩri mĩrũmu. Mwarĩ wa Ithe witũ wĩtagwo Christin ooigire, “Rĩrĩa ndeka ũthuthuria na ndecũrania maũndũ marĩa nderuta, njiguaga ta Jehova aandĩkithirie ũndũ ũcio no ũndũ wakwa!” Gũkorũo ũrĩ mũndũ wa kĩĩroho ningĩ no gũgũteithie kũgĩa na ũũgĩ na ũtaũku wa mwanya iria iteithagia mũndũ kuona maũndũ marĩa marekĩka thĩinĩ wa thĩ na marĩa magekĩka ihinda rĩroka ta ũrĩa Ngai amonaga. Hihi Ngai akũheaga ũũgĩ na ũtaũku ta ũcio nĩkĩ? Endaga ũthingate maũndũ marĩa magĩrĩire ũtũũro-inĩ, ũtuage matua mega, na wetagĩrĩre ihinda rĩrĩa rĩroka ũrĩ na ũmĩrĩru.—Isa. 26:3. w18.12 26 ¶9-10