GĨCUNJĨ KĨA WĨRUTI KĨA 30
Ũrathi wa Bata Ũkũhutagia
“Nĩ ngũtũma kũgĩe ũthũ gatagatĩ-inĩ gaku na mũtumia.”—KĨAM. 3:15.
RWĨMBO NA. 15 Goocai Irigithathi rĩa Jehova!
GĨCUNJĨ-INĨ GĨKĨa
1. Jehova eekire atĩa ihinda inini thutha wa Adamu na Hawa kwĩhia? (Kĩambĩrĩria 3:15)
IHINDA inini thutha wa Adamu na Hawa kwĩhia, Jehova nĩ aaheire njiarũa ciao kĩĩrĩgĩrĩro akĩhũthĩra ũrathi ũmwe wa bata. Ciugo cia ũrathi ũcio irĩ thĩinĩ wa Kĩambĩrĩria 3:15.—Thoma.
2. Nĩkĩ ũrathi wa Kĩambĩrĩria 3:15 nĩ wa bata?
2 Ũrathi ũcio ũkoragwo ibuku-inĩ rĩa mbere rĩa Bibilia. No mabuku macio mangĩ ma Bibilia nĩ mahutanĩtie na ũrathi ũcio na njĩra ĩmwe kana ĩngĩ. O ta ũrĩa rũrigi rũnyitithanagia ciũma igatuĩka mũgathĩ, no taguo ciugo iria irĩ thĩinĩ wa Kĩambĩrĩria 3:15 inyitithanagia ũhoro ũrĩa ũrĩ mabuku-inĩ mothe ma Bibilia ũgatuĩka ndũmĩrĩri ĩmwe, nayo nĩ atĩ Ngai nĩ angĩgatũma Mũhonokia ũrĩa ũngĩkananga Mũcukani na arũmĩrĩri ake othe.b Na githĩ kĩu gĩtigakorũo kĩrĩ kĩrathimo kĩnene harĩ andũ arĩa mendete Jehova?
3. Tũkwarĩrĩria maũndũ marĩkũ gĩcunjĩ-inĩ gĩkĩ?
3 Gĩcunjĩ-inĩ gĩkĩ, nĩ tũkwarĩrĩria ciũria ici ciĩgiĩ ũrathi wa Kĩambĩrĩria 3:15: Nĩa magwetetwo ũrathi-inĩ ũcio? Ũrathi ũcio ũhingĩte atĩa? Na tũgunĩkaga atĩa kuumana naguo?
NĨA MAGWETETWO ŨRATHI-INĨ ŨCIO?
4. “Nyoka” ĩrũgamĩrĩire ũ, na tũmenyaga ũguo atĩa?
4 Kĩambĩrĩria 3:14, 15 ĩgwetaga “nyoka,” “mbeũ” ya nyoka, “mũtumia,” na “mbeũ” ya mũtumia. Bibilia nĩ ĩtũteithagia gũtaũkĩrũo nĩa marũgamĩrĩirũo nĩ marĩĩtwa macio.c Reke twambĩrĩrie na “nyoka.” Nyoka ya biũ ndĩngĩahotire gũtaũkĩrũo nĩ ũrĩa Jehova aaugire mũgũnda-inĩ wa Edeni. Kwoguo no mũhaka akorũo ituĩro rĩa Jehova rĩeerekeirio kũrĩ kĩũmbe kĩrĩ na ũũgĩ. Nĩ kĩũmbe kĩrĩkũ kĩu? Kũguũrĩrio 12:9 nĩ ĩtũteithagia kũmenya nyoka ĩyo ĩrũgamĩrĩire ũ. Yugaga atĩ “nyoka ĩrĩa ya tene” nĩ Shaitani ũrĩa Mũcukani. No nĩa marũgamĩrĩirũo nĩ mbeũ ya nyoka?
NYOKA
Shaitani ũrĩa Mũcukani, ũrĩa wĩtĩtwo “nyoka ĩrĩa ya tene” thĩinĩ wa Kũguũrĩrio 12:9 (Rora kĩbungo gĩa 4)
5. Nĩa marũgamĩrĩirũo nĩ mbeũ ya nyoka?
5 Rĩmwe Bibilia ĩkĩhũthĩra kiugo “mbeũ” yaragia ũhoro wa andũ maregerekania na mũndũ na njĩra nene ũũ atĩ no merũo nĩ ciana ciake. Kwoguo mbeũ ya nyoka ĩrũgamĩrĩire ciũmbe itarĩ njĩhokeku cia roho na andũ arĩa megerekanagia na Shaitani harĩ kũreganaga na Jehova Ngai na gũũkĩrĩra andũ ake. Nĩ hamwe na araika arĩa maaumire igũrũ hĩndĩ ya Nuhu, na andũ aganu arĩa mekaga maũndũ o ta ithe wao Mũcukani.—Kĩam. 6:1, 2; Joh. 8:44; 1 Joh. 5:19; Jud. 6.
MBEŨ YA NYOKA
Ciũmbe cia roho iria itarĩ njĩhokeku na andũ arĩa mareganaga na Jehova Ngai na magokĩrĩra andũ ake (Rora kĩbungo gĩa 5)
6. Nĩ kĩĩ kĩngĩtũma tuuge atĩ “mũtumia” ndarũgamĩrĩire Hawa?
6 Rĩu rekei tuone “mũtumia” arũgamĩrĩire ũ. Ndangĩkorũo aarũgamĩrĩire Hawa. Nĩkĩ? Gĩtũmi kĩmwe nĩ atĩ ũrathi ũcio nĩ woonanĩtie atĩ mbeũ ya mũtumia nĩ ‘ĩngĩkahehenja’ nyoka mũtwe. O ta ũrĩa tuona, nyoka nĩ Shaitani na gũtirĩ mũndũ ũngĩahotire kũmũhehenja tondũ we nĩ kĩũmbe kĩa roho. Kwoguo-rĩ, Shaitani angĩaniinirũo atĩa?
7. Mũtumia ũrĩa ũgwetetwo thĩinĩ wa Kĩambĩrĩria 3:15 arũgamĩrĩire ũ kũringana na Kũguũrĩrio 12:1, 2, 5, 10?
7 Ibuku rĩa mũthia rĩa Bibilia nĩ rĩtũteithagia kũmenya mũtumia ũrĩa ũgwetetwo thĩinĩ wa Kĩambĩrĩria 3:15 arũgamĩrĩire ũ. (Thoma Kũguũrĩrio 12:1, 2, 5, 10.) Ndangĩkorũo arĩ mũtumia wa gũkũ thĩ. Erĩtwo atĩ aarĩ na mweri rungu rwa makinya make, na igũrũ rĩa mũtwe wake aarĩ na thũmbĩ ya njata 12. Aacokire akĩgĩa mwana ũtarĩ wa gũkũ thĩ, na nĩwe Ũthamaki wa Ngai. Tondũ Ũthamaki wa Ngai ũrĩ igũrũ, no mũhaka mũtumia ũcio o nake akorũo igũrũ. Arũgamĩrĩire gĩcunjĩ gĩa kũrĩa igũrũ kĩa ithondeka rĩa Jehova gĩa ciũmbe njĩhokeku cia roho.—Gal. 4:26.
MŨTUMIA
Gĩcunjĩ gĩa kũrĩa igũrũ kĩa ithondeka rĩa Jehova gĩa ciũmbe njĩhokeku cia roho (Rora kĩbungo kĩa 7)
8. Gĩcunjĩ kĩrĩa kĩnene kĩa mbeũ ya mũtumia kĩrũgamĩrĩire ũ, na aatuĩkire gĩcunjĩ kĩu rĩ? (Kĩambĩrĩria 22:15-18)
8 Bibilia ningĩ nĩ ĩtũteithagia kũmenya gĩcunjĩ kĩrĩa kĩnene kĩa mbeũ ya mũtumia kĩrũgamĩrĩire ũ. Mbeũ ĩyo yaagĩrĩire kuumana na rũciaro rwa Iburahimu. (Thoma Kĩambĩrĩria 22:15-18.) Jesu nĩ aahingirie ũrathi ũcio tondũ aarĩ wa rũciaro rwa Iburahimu. (Luk. 3:23, 34) No mbeũ ĩyo ĩngĩabatarire gũkorũo ĩrĩ na hinya ũkĩrĩte wa mũndũ nĩguo ĩhote kũhehenja Shaitani ũrĩa Mũcukani athire biũ. Kwoguo, rĩrĩa Jesu aarĩ na kĩndũ mĩaka 30, nĩ aaitĩrĩirio maguta kũgerera roho mũtheru. Thutha wa gũitĩrĩrio maguta, Jesu agĩtuĩka gĩcunjĩ kĩrĩa kĩnene kĩa mbeũ ya mũtumia. (Gal. 3:16) Thutha wa Jesu gũkua na kũriũkio, Ngai nĩ ‘aamũhumbire riri na gĩtĩo’ na akĩmũhe “wathani wothe kũrĩa igũrũ o na gũkũ thĩ,” o hamwe na wathani wa ‘kuunanga mawĩra ma Mũcukani.’—Ahib. 2:7; Mat. 28:18; 1 Joh. 3:8.
MBEŨ YA MŨTUMIA
Jesu Kristo na aitĩrĩrie maguta 144,000 arĩa magaathana nake (Rora kĩbungo gĩa 8-9)
9-10. (a) Nĩa angĩ makoragwo marĩ gĩcunjĩ kĩa mbeũ ya mũtumia, na matuĩkaga gĩcunjĩ kĩa mbeũ ĩyo rĩ? (b) Nĩ ũndũ ũrĩkũ rĩu tũkwarĩrĩria?
9 Makĩria ma Jesu, nĩ kũngĩakorirũo na gĩcunjĩ kĩngĩ kĩa mbeũ ĩyo. Mũtũmwo Paulo nĩ oonanirie nĩa mangĩgaakorũo thĩinĩ wa gĩcunjĩ kĩu rĩrĩa eerire Akristiano aitĩrĩrie maguta Ayahudi na arĩa mataarĩ Ayahudi ũũ: “Angĩkorũo mũrĩ a Kristo, mũrĩ mbeũ ya Iburahimu kũna, agai kũringana na kĩĩranĩro.” (Gal. 3:28, 29) Rĩrĩa Jehova aitĩrĩria Mũkristiano maguta kũgerera roho mũtheru, mũndũ ũcio atuĩkaga gĩcunjĩ kĩa mbeũ ya mũtumia. Kwoguo mbeũ ya mũtumia nĩ Jesu Kristo hamwe na andũ 144,000 arĩa magaathana nake. (Kũg. 14:1) Othe meciragia na mageka maũndũ o ta Ithe wao, Jehova Ngai.
10 Rĩu tondũ nĩ twamenya nĩa magwetetwo thĩinĩ wa Kĩambĩrĩria 3:15, rekei twarĩrĩrie na njĩra nguhĩ ũrĩa Jehova ahingĩtie ũrathi ũcio ikinya gwa ikinya na ũrĩa tũgunĩkaga kuumana naguo.
ŨRATHI ŨCIO ŨHINGĨTE ATĨA?
11. Nĩ na njĩra ĩrĩkũ mbeũ ya mũtumia yaguraririo “ndiira ya kũgũrũ”?
11 Kũringana na ũrathi wa Kĩambĩrĩria 3:15, nyoka nĩ ĩngĩkaguraria mbeũ ya mũtumia “ndiira ya kũgũrũ.” Ũndũ ũcio wahingire rĩrĩa Shaitani aahũthĩrire Ayahudi na Aroma kũũraga Mũrũ wa Ngai. (Luk. 23:13, 20-24) O ta ũrĩa mũndũ ũgurarĩtio ndiira ya kũgũrũ atangĩhota gũthiĩ wega kwa ihinda, no taguo Jesu atangĩahotire gwĩka ũndũ thikũ ithatũ iria aarĩ mbĩrĩra-inĩ.—Mat. 16:21.
12. Nyoka ĩkaahehenjwo mũtwe na njĩra ĩrĩkũ, na ĩkaahehenjwo rĩ?
12 Ũrathi wa Kĩambĩrĩria 3:15 wonanagia atĩ Jesu ndangĩathiire na mbere gũikara mbĩrĩra-inĩ. Nĩkĩ? Tondũ ũrathi ũcio waugĩte atĩ mbeũ ya mũtumia nĩ ĩngĩkahehenja nyoka mũtwe. Ũguo nĩ kuuga atĩ no mũhaka Jesu angĩariũkirio. Na ũguo nĩguo gwathiire. Mũthenya wa gatatũ thutha wake gũkua, Jesu nĩ aariũkirio arĩ na mwĩrĩ wa roho ũtangĩkua. Ihinda rĩa Ngai rĩrĩa rĩagĩrĩire rĩakinya, Jesu nĩ akaahehenja Shaitani na amũniine biũ. (Ahib. 2:14) Andũ arĩa magaathana hamwe na Kristo nĩ makaanyitanĩra nake kweheria mbeũ ya nyoka gũkũ thĩ, nĩyo thũ ciothe cia Ngai.—Kũg. 17:14; 20:4, 10.d
TŨGUNĨKAGA ATĨA KUUMANA NA ŨRATHI ŨCIO?
13. Tũgunĩkaga atĩa kuumana na kũhinga kwa ũrathi ũcio?
13 Angĩkorũo ũrĩ ndungata ya Jehova, nĩ ũragunĩka kuumana na kũhinga kwa ũrathi ũcio. Rĩrĩa Jesu ookire gũkũ thĩ, nĩ aahotire kwĩgerekania na ngumo cia Ithe biũ. (Joh. 14:9) Kwoguo rĩrĩa tweruta ũhoro wĩgiĩ Jesu, nĩ tũhotaga kũmenya Jehova Ngai na kũmwenda. Ningĩ nĩ tũgunĩkaga kuumana na morutani ma Jesu na ũtongoria ũrĩa aheaga kĩũngano gĩa Gĩkristiano ũmũthĩ. Nĩ atũrutĩte ũrĩa tũngĩtũũra na njĩra ĩrĩtũmaga twĩtĩkĩrĩke nĩ Jehova. Na ithuothe no tũgunĩke kuumana na gĩkuũ kĩa Jesu, kĩrĩa kĩringithanĩtio na kũgurario kwa ndiira ya kũgũrũ. Na njĩra ĩrĩkũ? Rĩrĩa Jesu aariũkirio, Jehova nĩ eetĩkĩrire thogora wa igongona rĩake rĩrĩa “[rĩtũtheragia] mehia mothe.”—1 Joh. 1:7.
14. Tũmenyaga atĩa atĩ ũrathi ũrĩa Jehova aaheanire mũgũnda-inĩ wa Edeni ndwarĩ ũhinge o hĩndĩ ĩyo?
14 Ciugo iria Jehova aaririe mũgũnda-inĩ wa Edeni nĩ cionanirie atĩ ũrathi ũcio ndũngĩahingire o hĩndĩ o ĩyo. Nĩ kũngĩabataranirie ihinda nĩguo mũtumia agĩe na mbeũ ĩrĩa yeranĩirũo, Mũcukani acokanĩrĩrie arũmĩrĩri ake, na kũgĩe ũthũ (kana, rũmena) gatagatĩ-inĩ ka ikundi icio cierĩ. Nĩ tũgunĩkaga kuumana na ũrathi ũcio tondũ nĩ ũtũteithagia kũmenya atĩ thĩ ĩno ĩratongorio nĩ Shaitani nĩ ĩngĩkamena ndungata cia Jehova. Thutha-inĩ Jesu o nake nĩ eerire arũmĩrĩri ake atĩ ũndũ ta ũcio nĩ ũngĩgekĩka. (Mar. 13:13; Joh. 17:14) Hatarĩ nganja nĩ twĩyoneire gĩcunjĩ kĩu kĩa ũrathi gĩkĩhinga, makĩria ihinda-inĩ rĩa mĩaka 100 mĩhĩtũku. Kĩhingĩte na njĩra ĩrĩkũ?
15. Thĩ ĩtũmenete na gĩkĩro kĩnene ũguo nĩkĩ? Nĩkĩ tũtiagĩrĩirũo gwĩtigĩra Shaitani?
15 Kahinda kanini thutha wa Jesu gũtuo Mũthamaki wa Kĩĩmesia mwaka-inĩ wa 1914, Shaitani nĩ aaingatirũo kũrĩa igũrũ. Aaikirio gũkũ thĩ ũndũ atangĩhota gũcoka kũrĩa igũrũ, etereire kwanangwo. (Kũg. 12:9, 12) No ndaikarĩte o ũguo hatarĩ ũndũ areka. Shaitani nĩ mũrakaru na kwoguo nĩ atharĩkagĩra andũ a Ngai. (Kũg. 12:13, 17) Nĩkĩo thĩ ya Shaitani ĩmenete andũ a Ngai na gĩkĩro kĩnene ũguo ihinda-inĩ rĩrĩ. No tũtiagĩrĩirũo gwĩtigĩra Shaitani na arũmĩrĩri ake. Handũ ha ũguo, no tũkorũo na ũũma ta ũrĩa warĩ na mũtũmwo Paulo, ũrĩa waandĩkire ũũ: “Angĩkorũo Ngai arĩ hamwe na ithuĩ-rĩ, nũũ ũngĩtũũkĩrĩra?” (Rom. 8:31) No twĩhoke Jehova biũ tondũ o ta ũrĩa tuona, gĩcunjĩ kĩnene kĩa ũrathi ũrĩa ũrĩ thĩinĩ wa Kĩambĩrĩria 3:15 nĩ kĩhingĩte.
16-18. Curtis, Ursula, na Jessica magunĩkĩte atĩa nĩ ũndũ wa gũtaũkĩrũo nĩ Kĩambĩrĩria 3:15?
16 Kĩĩranĩro kĩa Jehova kĩrĩa kĩrĩ thĩinĩ wa Kĩambĩrĩria 3:15 no gĩtũteithie kũhiũrania na moritũ o mothe tũngĩcemania namo. Curtis, ũrĩa ũtungataga arĩ mishonarĩ gĩcigĩrĩra-inĩ kĩa Guam, aaugire ũũ: “Rĩmwe na rĩmwe nĩ njemanagia na moritũ na maũndũ ma kũũraga ngoro marĩa mageragia wĩhokeku wakwa harĩ Jehova. No gwĩcũrania ũrathi ũrĩa ũrĩ thĩinĩ wa Kĩambĩrĩria 3:15 nĩ kũndeithĩtie gũthiĩ na mbere kwĩhoka Ithe witũ wa igũrũ.” Curtis nĩ eriragĩria mũno gũkoona mũthenya ũrĩa Jehova agaatwehereria mathĩna maitũ mothe.
17 Mwarĩ wa Ithe witũ Ursula, ũrĩa ũikaraga Bavaria bũrũri-inĩ wa Njĩrĩmani, aaugire atĩ gũtaũkĩrũo nĩ Kĩambĩrĩria 3:15 nĩ kwamũteithirie gwĩtĩkia atĩ Bibilia yandĩkirũo kũgerera roho wa Ngai. Nĩ oonire ũrĩa morathi macio mangĩ mothe makonainie na ũrathi ũcio, na ũndũ ũcio ũkĩmũhutia na njĩra nene. Aaugire ũũ: “Nĩ ndahutirio mũno nĩ kũmenya atĩ Jehova ooire ikinya o hĩndĩ ĩyo nĩguo ahe andũ kĩĩrĩgĩrĩro.”
18 Jessica kuuma Micronesia aaugire ũũ: “No ndirikanaga ũrĩa ndaiguire riita rĩa mbere rĩrĩa ndamenyire atĩ nĩ nyonete ũhoro wa ma. Nĩ ndoonire atĩ ũrathi wa Kĩambĩrĩria 3:15 nĩ ũrahinga. Ũrathi ũcio nĩ ũndeithĩtie kũmenya atĩ ũtũũro ũrĩa tũrĩ naguo ũmũthĩ tiguo Ngai aabangĩte. Ningĩ ũrathi ũcio nĩ ũtũmĩte njĩtĩkie biũ atĩ gũtungatĩra Jehova no gũtũme ngĩe na ũtũũro mwega ihinda-inĩ rĩrĩ na ũtũũro mwega o na makĩria ihinda-inĩ rĩũkĩte.”
19. Nĩkĩ no tũkorũo na ma atĩ gĩcunjĩ kĩa mũthia kĩa ũrathi wa Kĩambĩrĩria 3:15 nĩ kĩrĩhinga?
19 O ta ũrĩa tuona, ũrathi wa Kĩambĩrĩria 3:15 nĩ ũrahinga. Nĩ tũmenyete nĩa marũgamĩrĩirũo nĩ mbeũ ya mũtumia na mbeũ ya nyoka. Jesu, arĩ we gĩcunjĩ kĩrĩa kĩnene kĩa mbeũ ya mũtumia, nĩ aahonire nguraro ya ndiira ya kũgũrũ, na rĩu nĩ Mũthamaki ũrĩ na hinya na ũtangĩkua. Gũthuurũo kwa arĩa marĩ gĩcunjĩ-inĩ gĩa kerĩ kĩa mbeũ ya mũtumia kũrĩ hakuhĩ kũrĩka. Tondũ gĩcunjĩ kĩa mbere kĩa ũrathi ũcio nĩ kĩhingĩte, tũrĩ na ma biũ atĩ gĩcunjĩ kĩa mũthia gĩa kũhehenja mũtwe wa nyoka o nakĩo nĩ kĩrĩhinga. Ndungata cia Ngai nĩ igaakena mũno rĩrĩa Shaitani akaaniinwo! Kamũira hĩndĩ ĩyo ĩkinye, ndũgakue ngoro. Ngai witũ nĩ mwĩhokeku. Kũgerera mbeũ ya mũtumia, nĩ akaarathima “ndũrĩrĩ ciothe cia thĩ” na njĩra nene.—Kĩam. 22:18.
RWĨMBO NA. 23 Jehova nĩ Ambĩrĩirie Wathani Wake
a Tũtingĩtaũkĩrũo wega biũ nĩ Bibilia, tũtangĩamba gũtaũkĩrũo nĩ ũrathi ũrĩa ũrĩ thĩinĩ wa Kĩambĩrĩria 3:15. Kwĩruta ũhoro wĩgiĩ ũrathi ũcio no gwĩkĩre hinya wĩtĩkio witũ harĩ Jehova, na gũtũteithie gũkorũo na ma biũ atĩ nĩ akaahingia ciĩranĩro ciake ciothe.
b Rora Ũhoro Muongerere wa B1, “Ndũmĩrĩri ya Bibilia,” thĩinĩ wa Bibilia ya New World Translation.
c Rora gathandũkũ karĩ na kĩongo, “Arĩa Magwetetwo Thĩinĩ wa Kĩambĩrĩria 3:14, 15.”
d Rora gathandũkũ karĩ na kĩongo, “Maũndũ ma Bata Megiĩ Kũhinga gwa Kĩambĩrĩria 3:15.”