Gũtithia Ũrĩa Kwagĩrĩire

RĨRĨA mũndũ araria, gũtithia harĩa hagĩrĩire nĩ kwa bata. Nĩguo kwagĩrĩire o na angĩkorũo ũraheana mĩario mbere ya andũ kana ũraria na mũndũ ũmwe. Ũngĩaga gũtithia na njĩra ĩyo, maũndũ marĩa ũroiga mahota kũiguĩka ta arĩ inegene handũ ha ũhoro ũraiguĩka wega. Gũtithia harĩa hagĩrĩire gũteithagia andũ mataũkĩrũo nĩ ũhoro ũrĩa ũramahe. Ningĩ no gũteithie andũ matikariganĩrũo nĩ maũndũ marĩa ma bata wamaruta.

Ũngĩmenya atĩa harĩa wagĩrĩirũo nĩ gũtithia? Mũndũ agĩrĩirũo gũtithia kahinda kaigana atĩa?

Gũtithia na Njĩra ya Kũrũmĩrĩra Marũũri. Kũrũmĩrĩra marũũri ma rũthiomi nĩ kwa bata harĩ rũthiomi rwandĩke. No kuonanie mũico wa ũhoro mũna kana wa kĩũria. Thiomi-inĩ imwe, marũũri mahũthagĩrũo kwamũrania ũndũ umĩte kĩhumo-inĩ kĩngĩ. Marũũri mamwe monanagia ũkuruhanu wa gĩcunjĩ kĩmwe kĩa mũhari na icunjĩ iria ingĩ. Mũndũ agĩĩthomera we mwene nĩ onaga marũũri ma rũthiomi. No rĩrĩa arathomera andũ na kayũ, no mũhaka mũgambo wake wonanie nĩ marũũri marĩkũ marĩ ũhoro-inĩ ũcio mwandĩke. (Ha ũhoro makĩria, rora Gĩcunjĩ kĩa 1, “Gũthoma Ũtekũhĩtia.”) Kwaga gũtithia harĩa harĩ na rũũri no gũtũme athikĩrĩria mage kũnyita kĩrĩa ũrathoma kana o na gũtũme ũheane ũhoro ũrĩa ũtarĩ guo.

Makĩria ma kũrũmĩrĩra marũũri, ũrĩa ũhoro ũbangĩtwo thĩinĩ wa mũhari nĩ kuonanagia harĩa wagĩrĩirũo nĩ gũtithia. Ndereba mwega nĩ oĩ rĩrĩa agĩrĩirũo nĩ kũnyihanyihia ihenya rĩa ngari na hĩndĩ ĩrĩa agĩrĩirũo nĩ kũmĩrũgamia. Noguo kwaria gũtariĩ. Gũtithia ũrĩa kwagĩrĩire nĩ kũrĩongagĩrĩra mũcamo na gũkaagĩria ũhoro waku ũrĩa ũhaarĩirie wega.

Ũkĩhaarĩria gũthoma mbere ya andũ, no wone arĩ wega gwĩkĩra tũrũũri ũhoro-inĩ ũrĩa ũgaathoma. Cora kamũkururo karũngiĩ harĩa harabatarania gũtithia o hanini. Cora tũmĩkururo twĩrĩ tũkuhanĩrĩirie harĩa harabatarania gũtithia mũno. Ũngĩona harĩ ciugo irakũhĩngĩca igatũma ũtithie maita maingĩ harĩa hatagĩrĩire-rĩ, cikururĩre na karamu ka mata ũcinyitithanie. Ũcoke ũthome mũhari ũcio rĩngĩ kuuma kĩambĩrĩria nginya mũico. Ũguo nĩguo aria aingĩ arĩa marĩ ũmenyeru mekaga.

Kaingĩ ndeereti-inĩ cia o mũthenya gũtithia ti thĩna tondũ nĩ ũkoragwo ũkĩmenya ũrĩa ũrenda kuga. O na kũrĩ ũguo, ũngĩĩmenyeria gũtithatithagia o na kũrĩa gũtarabatarania, ũhoro waku nĩ ũkwaga ũritũ na andũ mage kũũnyita wega. Maũndũ marĩa mangĩgũteithia kwagagĩria ũndũ-inĩ ũcio nĩ magwetetwo thĩinĩ wa Gĩcunjĩ gĩa 4, “Ũhoro Ũrathĩrĩrĩka Wega.”

Gũtithia Nĩguo Ũingĩre Rĩciria-inĩ Rĩngĩ. Warĩkia kwarĩrĩria ũndũ ũmwe ũkĩingĩra thĩinĩ wa ũrĩa ũngĩ, gũtithia no kũhe athikĩrĩria aku mweke wa gwĩcũrania, kwĩhaarĩria, kũmenya atĩ nĩ ũrambĩrĩria kwarĩrĩria ũndũ ũngĩ, na kũnyita biũ ũndũ ũrĩa ũrũmĩrĩire. O ta ũrĩa arĩ ũndũ wa bata gũthiĩ kahora gĩthioro-inĩ kĩa barabara ĩmwe ũkĩingĩra ĩrĩa ĩngĩ, noguo arĩ ũndũ wa bata gũtithia warĩkia kwaria ũhoro ũmwe ũkĩingĩra ũrĩa ũngĩ.

Kĩrĩa gĩtũmaga aria amwe moime ũhoro-inĩ ũmwe maingĩre thĩinĩ wa ũrĩa ũngĩ na ihenya, nĩ gũkorũo marĩ na ũhoro mũingĩ mũno marenda kwarĩrĩria. Ũguo nĩguo amwe mekaga o na mĩario-inĩ yao ya o mũthenya. Rĩngĩ na rĩngĩ arĩa matindanagia nao maragia ũguo. No ĩyo ti njĩra njega ya kũrutana. Angĩkorũo ũrĩ na ũndũ ũtarenda athikĩrĩria mariganĩrũo nĩguo, hũthĩra ihinda rĩa kũigana kwarĩrĩria ũndũ ũcio nĩguo maũnyite wega. Ririkana atĩ gũtithia nĩ kwa bata harĩ mĩario ĩgũtaũkĩra athikĩrĩria wega.

Angĩkorũo ũkũruta mĩario ũkĩhũthĩra matemo, ũhoro waku wagĩrĩirũo gũkorũo ũrĩ mũbange ũũ atĩ nĩ ũkũmenya wega harĩa ũgũtithia ũkiuma ũndũ-inĩ ũmwe wa bata ũkĩingĩra harĩ ũrĩa ũngĩ. Angĩkorũo nĩ mĩario ya gũthoma, ĩkĩra kamũkururo ga kuonania harĩa ũriuma ũndũ-inĩ ũmwe wa bata makĩria ũkĩingĩra ũrĩa ũrũmĩrĩire.

Kaingĩ mũndũ agĩrĩirũo gũtithia mũno akiuma ũhoro-inĩ ũmwe nginya ũrĩa ũngĩ gũkĩra harĩa harĩ na rũũri rũna rwa rũthiomi, ĩndĩ, ndagĩrĩirũo gũtithia ihinda iraya ũndũ mĩario ĩkwĩgucia. Ũngĩtithia ihinda iraihu mũno, athikĩrĩria mahota gwĩciria ndũkwĩharĩirie wega na atĩ ũrageria gwĩciria ũrĩa ũkuga.

Gũtithia Nĩguo Ũtĩtĩrithie. Gũtithia nĩguo mũndũ atĩtĩrithie, kaingĩ nĩ gũtithia na njĩra ĩyumĩrĩtie biũ; kwagĩrĩirũo gũkorũo mbere kana thutha wa kĩũria, kana wa kũgweta ũndũ na ũritũ. Gũtithia ta kũu kũheaga athikĩrĩria mweke wa gwĩcũrania kĩrĩa maigua, kana gũkamahaarĩria matanye kĩrĩa gĩkũrũmĩrĩra. Gũtithia kũu kwerĩ ti ũndũ ũmwe. Wĩcirie nĩ kũrĩkũ wagĩrĩirũo nĩ kũhũthĩra. Ririkana atĩ, gũtithia nĩguo ũtĩtĩrithie kwagĩrĩirũo kũhũthĩrũo tu maũndũ-inĩ ma mwanya. Kwaga ũguo, bata wa maũndũ macio no wage kuoneka.

Jesu agĩthoma Maandĩko na kayũ thunagogi-inĩ ya Nazarethi, aahũthĩrire wega mũno njĩra ya gũtithia. Aambire agĩthoma gĩkũnjo-inĩ kĩa mũnabii Isaia ũhoro wa wĩra ũrĩa aatũmĩtwo arute. Ĩndĩ atanataarĩria, agĩkũnja gĩkũnjo kĩu, akĩnengera ndungata, agĩcoka agĩikara thĩ. Andũ othe thunagogi-inĩ mamũkũũrĩire maitho, akiuga ũũ: “Ũhoro ũcio wandĩkĩtwo nĩwahingio o ũmũthĩ mweiguĩra na matũ manyu.”—Luk. 4:16-21.

Gũtithia nĩ Ũndũ wa Inegene. No ũbatare gũtithia kũngiumĩra maũndũ mangĩgiria athikĩrĩria maigue. Ũrĩ ũtungata-inĩ ũkĩaria na mwene nyũmba no ũbatare gũtithia kũngĩgĩa na inegene rĩa ngari kana mwana ũrarĩra. Angĩkorũo kũrĩ na inegene kĩgomano-inĩ no ti inene mũno, no ũbatare kuongerera mũgambo na ũthiĩ na mbere. No angĩkorũo inegene nĩ inene na nĩ rĩrathiĩ na mbere, no mũhaka ũtithie. Athikĩrĩria aku matingĩkorũo magĩthikĩrĩria. Kwoguo hũthĩra wega njĩra ya gũtithia, ũrĩ na muoroto wa gũteithia athikĩrĩria aku magunĩke biũ nĩ maũndũ mega marĩa ũramera.

Gũtithia Nĩguo Athikĩrĩria Maiyũkie. O na angĩkorũo ũraruta mĩario ũtaratanya athikĩrĩria macokie ciũria, harĩ bata gweterera athikĩrĩria maiyũkie, ti na kanua ĩndĩ meciria-inĩ. Ũngĩũria athikĩrĩria ciũria cia gũtũma mecirie, ũcoke wage gũtithia ihinda rĩa kũigana, matikuona bata wa ciũria icio.

Ma nĩ atĩ, gũtithia nĩ kwa bata to rĩrĩa ũrĩ rĩarĩrio-inĩ ĩndĩ nĩ nginya hĩndĩ ĩrĩa ũrahunjĩria andũ. Andũ amwe nĩ magaga gũtithia. Angĩkorũo nĩ ũrĩ thĩna ũcio, ĩkĩra kĩyo kĩingĩ nĩguo ũkũrie ngumo ĩno ya mwarĩrie. Nĩ ũkwagĩria njĩra yaku ya kwaranĩria na andũ na ũkoragwo na moimĩrĩro mega ũtungata-inĩ. Gũtithia nĩ gũkira hanini, na gũtuĩkaga atĩ gũkira kuonanagia kahurũko, gũgatĩtĩrithia, gũkagucĩrĩria, na gũgacanjamũra athikĩrĩria.

Ndeereti cia o mũthenya ikoragwo irĩ cia andũ erĩ kana makĩria. Andũ no magũthikĩrĩrie ũngĩmathikĩrĩria na ũmonie atĩ ũrĩ na bata na ũrĩa maroiga. Ũndũ ũcio ũbataraga ũtithie ihinda rĩa kũigana nĩguo ũmahe mweke wa kwĩyaria.

Tũrĩ ũtungata-inĩ, kaingĩ wĩra witũ wa kũhunjia ũkoragwo na moimĩrĩro mega tũngĩhũthĩra njĩra ya gũteereta na andũ. Thutha wa kũgeithania na mwene nyũmba, Aira aingĩ a Jehova monaga arĩ wega kũgweta kĩrĩa mararĩrĩria magacoka makoria kĩũria. Nĩ matithagia nĩguo mũndũ ũcio agĩe na mweke wa gũcokia, magacoka makonania nĩ megũthikagĩrĩria ũrĩa ekugaga. Hĩndĩ ya ndeereti, mahota gũtithia maita maigana ũna nĩguo mwene nyũmba arie. Nĩ moĩ atĩ nĩguo mahote gũteithia mũndũ, no mũhaka mamenye mawoni make megiĩ ũndũ ũrĩa ũrarĩrĩrio.—Thim. 20:5.

Ma nĩ atĩ, ti andũ othe marĩcokagia ciũria wega. No ũndũ ũcio ndwagiragia Jesu atithie o kũigana nĩguo ahe nginya akararia ake mweke wa kwaria. (Mar. 3:1-5) Kũhe mũndũ mweke wa kwaria kũmũteithagia ecirie, na nĩ ũndũ ũcio ahota kwĩyaria kĩrĩa kĩrĩ ngoro-inĩ yake. Muoroto ũmwe wa ũtungata witũ nĩ gũkinyĩra ngoro cia andũ, na njĩra ya kũmatwarĩra ũhoro wa bata kuuma Kiugo-inĩ kĩa Ngai nĩguo ũmateithie gwĩtuĩra matua.—Ahib. 4:12.

Kũhũthĩra njĩra ya gũtithia ĩrĩa yagĩrĩire tũrĩ ũtungata-inĩ nĩ kũbataraga ũũgĩ. Gũtithia kũngĩhũthĩrũo wega, ũhoro nĩ ũkinyagĩra andũ wega na kaingĩ ndũriganagĩra.