Mũgambo wa Kũigana

ANGĨKORŨO mũndũ ũraarĩria andũ aingĩ ndararia na mũgambo wa kũigana, athikĩrĩria amwe mahota kwambĩrĩria gũcũnga. Mũhunjia angĩaria na mũgambo mũnyinyi mũno arĩ ũtungata-inĩ, no atũme mwene nyũmba age kũmũthikĩrĩria. Nakuo mĩcemanio-inĩ athikĩrĩria mangĩcokia ciũria na mũgambo mũnyinyi mũno, arĩa marĩ kuo matingĩkĩrũo ngoro ũrĩa kwagĩrĩire. (Ahib. 10:24, 25) O na kũrĩ ũguo-rĩ, mwaria angĩongerera mũgambo harĩa hatarabatarania, athikĩrĩria no maigue ũũru o na kana marakare.—Thim. 27:14.

Athikĩrĩria Aku. Ũraarĩria andũ aigana? hihi nĩ mũndũ ũmwe? nĩ famĩlĩ? nĩ gakundi kanini mũcemanio-inĩ wa gũthiĩ kũhunjia? nĩ kĩũngano? kana nĩ kĩrũrũngano? Ma nĩ atĩ mũgambo ũrĩa ũngĩigana gĩikaro-inĩ kĩmwe no wage kwagĩrĩra gĩikaro-inĩ kĩngĩ.

Mahinda matiganĩte, ndungata cia Ngai cianaarĩria athikĩrĩria aingĩ. Hĩndĩ ya hekarũ kwamũrũo itũũra-inĩ rĩa Jerusalemu matukũ-inĩ ma Suleimani, gũtiarĩ na indo cia kũnenehia mũgambo. Nĩ ũndũ ũcio, Suleimani akĩrũgama rĩarĩrio-inĩ akĩrathima andũ na “mũgambo mũnene.” (1 Ath. 8:55; 2 Maũ. 6:13) Mĩaka mĩingĩ thutha ũcio hĩndĩ ya Bendegothito ya mwaka wa 33 M.M., Akristiano marĩkia gũitĩrĩrio roho mũtheru, kĩrĩndĩ kĩnene kĩa andũ maakenagio nĩ ũhoro, na angĩ maarĩ anyũrũrania nĩ kĩagomanire harĩ gakundi kanini ka Akristiano acio thĩinĩ wa Jerusalemu. Petero akĩonania ũũgĩ na njĩra ya ‘kũrũgama na kwaria na mũgambo mũnene.’ (Atũm. 2:14) Akĩruta ũira mũnene mũno.

Ũngĩmenya atĩa atĩ mũgambo ũrĩa ũrahũthĩra ũndũ-inĩ mũna nĩ wagĩrĩire? Kũrora ũrĩa athikĩrĩria maraiyũkia nĩkĩo gĩthimi kĩrĩa kĩega mũno. Ũngĩona athikĩrĩria amwe makĩĩhinyĩrĩria mũno nĩguo makũigue, wagĩrĩirũo kwĩrutanĩria kuongerera mũgambo.

Kana tũraarĩria mũndũ ũmwe kana nĩ gĩkundi kĩa andũ, nĩ wega kũmenya athikĩrĩria aku nĩ andũ a mũthemba ũrĩkũ. Angĩkorũo harĩ na mũndũ ũtarĩ na ũhoti mwega wa kũigua, no ũbatare kuongongerera mũgambo. Andũ matarĩ na ũhoti wa kũigua na ihenya nĩ ũndũ wa ũkũrũ matingĩkenio nĩwe ũngĩmagũtũkĩra. Mahota kuona ta ũramagĩra gĩtĩo. Thĩinĩ wa kũndũ kũmwe, kwaria na mũgambo mũnene mũno kuonanagia atĩ mũndũ nĩ mũrakaru kana ndarĩ na ũkirĩrĩria.

Inegene Rĩrĩa rĩ Kuo. Ũrĩ ũtungata-inĩ, maũndũ marĩa ũkoraga nĩmo magũteithagia kũmenya mũigana wa mũgambo ũrĩa ũkũhũthĩra. No ũbatare kuongerera mũgambo nĩ ũndũ wa inegene rĩa ngari, ciana irathaaka, ngui irakũga, kĩnanda kana TV hingũrĩre na mũgambo mũnene. O na kũrĩ ũguo, kũrĩa nyũmba ikuhanĩrĩirie mũno, mwene nyũmba no aigue ũũru ũngĩaria na kayũ kanene ũndũ andũ arĩa mariganĩtie nake maraigua.

Ariũ a Ithe witũ arĩa marutaga mĩario kĩũngano-inĩ kana irũrũngano-inĩ o nao no mũhaka mahiũranie na maũndũ matiganĩte. Kwarĩria andũ kĩhaaro-inĩ nĩ ngũrani mũno na kũruta mĩario thĩinĩ wa nyũmba ĩrĩ na indo njega cia kũnenehia mũgambo. Hĩndĩ ĩmwe thĩinĩ wa Amerika ya Mũhuro, amiconarĩ erĩ maarutire mĩario ya andũ othe marĩ gĩthaku-inĩ kĩa nyũmba ya mũrutwo wa Bibilia, na kwarĩ na mbaruti ciatũrĩkagio hakuhĩ na hau, na ngũkũ yakũgaga ĩtegũtigithĩria!

Ũndũ o wothe no ũhaanĩke mĩario ĩgĩthiĩ na mbere, na mwaria abatare gũtithia nginya inegene rĩnyihe kana akĩongerere mũgambo. Kwa ngerekano angĩkorũo mũcemanio ũrekĩrũo nyũmba ĩgitĩtwo na mabati, mbura nene no ĩtũme ũkorũo ũrĩ ũndũ mũritũ mũno athikĩrĩria kũigua mwaria. Mwana ũrarĩra kana andũ maraingĩra macereirũo, hatarĩ nganja nĩ maũndũ mangĩrehe inegene. Wĩrute kũmenya ũrĩa ũgwĩka rĩrĩa kwagĩa inegene nĩguo athikĩrĩria magunĩke biũ nĩ ũhoro ũrĩa ũramahe.

Indo cia kũnenehia mũgambo no citeithie mũno angĩkorũo mũrĩ nacio, o na kũrĩ ũguo mwaria no ekũbatara kuongerera mũgambo rĩrĩa kwabatarania. Kũrĩa thitima ciũraga kaingĩ, aria mabataraga gũthiĩ na mbere kũruta mĩario yao matarĩ na maikorofoni.

Ũhoro Ũrĩa Ũrarĩrĩria. Ũhoro ũrĩa ũrarĩrĩria mĩario-inĩ yaku o naguo no ũgũteithie kũmenya nĩ mũgambo ũigana atĩa ũrabatara kũhũthĩra. Angĩkorũo ũhoro ũrĩa ũrarĩrĩria ũrabatara gwĩkĩrũo hinya, ndũkaũhũthie na njĩra ya kwaria na mũgambo mũhoereru mũno. Kwa ngerekano rĩrĩa ũrathoma matuĩro ma ciira Maandĩko-inĩ, mũgambo waku wagĩrĩirũo gũkorũo na hinya gũkĩra rĩrĩa ũrathoma ũtaaro wĩgiĩ kuonania wendo. Garũrĩra mũgambo kũringana na ũhoro ũrĩa ũrarĩrĩria, ĩndĩ wĩmenyerere ndũgeke ũguo na njĩra ya mwĩyonanio.

Muoroto Waku. Angĩkorũo ũrenda gwakĩrĩria athikĩrĩria magĩe na kĩyo ũtungata-inĩ mũna, no ũbatare kũhũthĩra mũgambo ũrĩ na hinya hanini. Angĩkorũo ũrenda kũrũnga mwĩcirĩrie wao, ndũkahũthĩre mũgambo mũnene mũno. Angĩkorũo muoroto waku nĩ kũũmĩrĩria, nĩ wega kũhũthĩra mũgambo mũhooreru.

Kũhũthĩra Mũgambo Mũnene Ũrĩa Kwagĩrĩire. Angĩkorũo ũrageria gwĩta mũndũ ũrĩ mĩhangʼo-inĩ yake-rĩ, kaingĩ mũgambo mũnene nĩ ũteithagia. Aciari nĩ moĩ ũndũ ũcio, kwoguo rĩrĩa mareta ciana ciao cinũke thutha wa gũthaka maciĩtaga na kayũ kanene. Ningĩ kwaria na mũgambo mũnene no kũbataranie rĩrĩa mũikarĩri gĩtĩ aranyita athikĩrĩria ũgeni mũcemanio-inĩ wa kĩũngano kana kĩgomano-inĩ. Ahunjia marĩ ũtungata-inĩ no mahũthĩre mũgambo mũnene kũgeithia andũ arĩa marĩ kũndũ nja.

O na thutha wa mũndũ kwambĩrĩria gũgũthikĩrĩria, harĩ bata gũthiĩ na mbere kũhũthĩra mũgambo mũiganu. Kũhũthĩra mũgambo mũnyinyi mũno no gũtũme athikĩrĩria mecirie atĩ mwaria ndekwĩhaarĩirie wega kana ndarĩ na ũũma na ũrĩa aroiga.

Mũndũ angĩaria na mũgambo mũnene akĩruta ũtongoria mũna no arurumũre andũ kuoya ikinya rĩna. (Atũm. 14:9, 10) Ningĩ mũkaana ũngĩrutwo na mũgambo mũnene no ũhonokie andũ. Thĩinĩ wa Filipi mũthigari ũmwe wa njera aarĩ hakuhĩ kwĩyũraga tondũ wa gwĩciria atĩ ohwo nĩ morĩte. “Paulo akĩanĩrĩra na mũgambo mũnene, akiuga . . . , Menya wĩĩke ũũru: nĩ gũkorũo ithuothe tũrĩ o ho.” Nĩ ũndũ ũcio muoyo ũkĩhonokio. Paulo na Sila magĩcoka makĩhunjĩria mũthigari ũcio o hamwe na andũ a nyũmba yake, othe magĩtĩkĩra ũhoro wa ma.—Atũm. 16:27-33.

Ũrĩa Ũngĩagĩria Mũigana wa Mũgambo Waku. Andũ amwe nĩ mekũbatara gwĩkĩra kĩyo kĩingĩ kwĩruta ũrĩa mangĩhũthĩra mũgambo ũrĩa wagĩrĩire. Mũndũ ahota kwaria na kayũ kanyinyi tondũ wa gũkorũo na kamũgambo kanini. O na kũrĩ ũguo, no agagĩrie mũgambo wake angĩkĩra kĩyo, o na gũtuĩka rĩngĩ na rĩngĩ ndangĩaria na mũgambo mũnene mũno. Rora mũhihĩrie waku, o hamwe na ũrĩa ũikaraga rĩrĩa ũrũgamĩte na rĩrĩa ũikarĩte thĩ. Wĩmenyerie gũikara thĩ wĩtirĩte, na kũrũgama ceni. Tiira ciande ciaku, ũcoke ũhihie biũ. Tigĩrĩra atĩ nĩ ũraihũria mahũri maku rĩera. Rĩera rĩu rĩngĩhũthĩrũo wega, nĩrĩo rĩgũtũma ũhote kuongerera kana kũnyihia mũgambo waku rĩrĩa ũraria.

Thĩna wa andũ angĩ nĩ kwaria na kayũ kanene mũno. No kũhoteke maakũririe mũtugo ũcio nĩ ũndũ wa kũrutĩra wĩra kũndũ kũrĩ na inegene rĩingĩ. Ningĩ no kũhoteke marereirũo kũndũ andũ othe mamenyerete kũgũtũkanĩra na gũtinia arĩa angĩ na mĩario. Nĩ ũndũ ũcio mageciria atĩ njĩra ĩrĩa njega ya kwaranĩria na andũ nĩ kwaria na mũgambo mũnene gũkĩra arĩa angĩ. O ũrĩa mareruta gwathĩkĩra ũtaaro wa Bibilia wĩgiĩ kwĩhumba “mwĩhumbĩre wa ngoro ũrĩa wa kũiguanĩra tha, na wa gũtugana, na kwĩnyihia, na kũhorera, o na gũkirĩrĩria,” nĩ marĩkaga ũgarũrũku harĩ mũigana wa mũgambo ũrĩa marĩhũthagĩra rĩrĩa mararanĩria na arĩa angĩ.—Kol. 3:12.

Kwĩhaarĩria wega, ũmenyeru ũrĩa umanaga na gũkoragwo ũtungata-inĩ kaingĩ, na kũhoya Jehova, maũndũ macio nĩ marĩgũteithagia kwaria na mũgambo ũrĩa wagĩrĩire. O na angĩkorũo ũraarĩria kĩũngano kana nĩ mũndũ ũmwe ũtungata-inĩ, geria gwĩciria ũrĩa mũthikĩrĩria ekũgunĩka nĩ ũrĩa ũroiga.—Thim. 18:21.