Kuonania Wega Gĩtũmi gĩa Gũthoma Rĩandĩko

MAANDĨKO nĩmo mũthingi wa ũrutani ũrĩa ũrutanagwo mĩcemanio-inĩ itũ ya kĩũngano. Ningĩ maandĩko ma Bibilia nĩmo kĩhumo kĩnene kĩa ũhoro ũrĩa tũhunjagia. O na kũrĩ ũguo, nĩguo Maandĩko matũteithie ndeereti-inĩ itũ, ũndũ ũcio wĩhocetie harĩ ũrĩa tũkuonania na njĩra njega gĩtũmi gĩa kũmathoma.

Kũgweta rĩandĩko na kwĩra mũndũ atwarane nawe ũkĩrĩthoma gwiki ti kũiganu. Ũkĩonania gĩtũmi gĩa gũthoma rĩandĩko, wĩrutanĩrie kũhingia mĩoroto ĩĩrĩ: (1) Arahũra mĩĩto ya mũthikĩrĩria ya kwenda kũmenya, na (2) wĩkĩrĩre mũno kuonania gĩtũmi gĩa kũhũthĩra rĩandĩko rĩu. Mĩoroto ĩyo no ũmĩhingie ũkĩhũthĩra njĩra cigana ũna.

Ũria Kĩũria. Njĩra ĩno ĩkoragwo na moimĩrĩro mega mũno angĩkorũo macokio ma kĩũria kĩrĩa woria matiũĩkaine wega nĩ athikĩrĩria. Geria kũũria kĩũria na njĩra ĩgũtũma andũ mecirie. Ũguo nĩguo Jesu eekaga. Rĩrĩa Afarisai maathire harĩ we hekarũ-inĩ na makĩmũgeria mbere ya kĩrĩndĩ nĩguo mone ũtaũku wake wa Maandĩko, Jesu aamoririe ũũ: “Ha ũhoro wa Kristo, Muugaga atĩa? Nĩ mũrũ wa ũ?” Makĩmũcokeria atĩrĩ: “Nĩ wa Daudi.” Jesu agĩcoka akĩmoria: “Nĩ kĩ gĩagĩtũmire Daudi, arĩ na Roho, amwĩte Mwathani wake?” Na aarĩkia kuga ũguo akĩgweta ũrĩa Thaburi 110:1 yugĩte. Afarisai makĩaga wa kuga. Ona kũrĩ ũguo, kĩrĩndĩ gĩgĩthikĩrĩria Jesu gĩkenete.—Mat. 22:41-46.

Ũrĩ ũtungata-inĩ, no wambĩrĩrie na kũũria ciũria ta ici: “Niĩ nawe nĩ tũrĩ marĩĩtwa maitũ kĩũmbe. Hihi Ngai nĩ arĩ rĩĩtwa rĩake kĩũmbe? No tuone macokio thĩinĩ wa Thaburi 83:18.” “Hihi nĩ kũrĩ hĩndĩ andũ othe magaathamakagĩrũo nĩ thirikari ĩmwe? Ta rora wone ũrĩa kĩũria kĩu gĩcoketio thĩinĩ wa Danieli 2:44.” “Hihi kũna Bibilia nĩ yarĩrĩirie ũhoro wa maũndũ marĩa marekĩka? Ta rora ũhoro ũyũ ũrĩ thĩinĩ wa 2 Timotheo 3:1-5 ũũringithanie na maũndũ marĩa wĩyoneire.” “Hihi nĩ kũrĩ hĩndĩ mĩnyamaro na gĩkuũ igaathira? Macokio ma Bibilia no moneke thĩinĩ wa Kũguũrĩrio 21:4, 5.”

Rĩrĩa ũraruta mĩario, kũhũthĩra ciũria na njĩra njega kuonania gĩtũmi gĩa gũthoma maandĩko no gũtũme athikĩrĩria mecirie ũhoro wamo na njĩra ngũrani, ona angĩkorũo nĩ maandĩko moĩ wega. Hihi nĩ mekũhota gwĩka ũguo? Gũkũringana kana ciũria iria woria nĩ imahutĩtie kũna kana aca. O na angĩkorũo ũhoro ũrĩa ũrarĩrĩria nĩ ũrakenia athikĩrĩria, meciria mao no mambĩrĩrie gũcangacanga ũgĩthoma rĩandĩko manaigua ũhoro warĩo maita maingĩ. Nĩguo matigeke ũguo, ũkũbatara o mbere gwĩciria wega ũhoro ũrĩa ũrarĩrĩria nĩguo ũwĩkĩre cama.

Gweta Thĩna Mũna. No ũgwete thĩna mũna ũcoke ũthome rĩandĩko rĩrĩa rĩrĩ na kĩhonia kĩaguo. Ndũgatũme athikĩrĩria merĩgĩrĩre maũndũ makĩria ma marĩa ũkũmonia. Kaingĩ rĩandĩko rĩtikoragwo na kĩhonia gĩothe kĩa ũndũ. O na kũrĩ ũguo, rĩrĩa ũrarĩthoma, no ũrie athikĩrĩria mecirie nĩ ũtongoria ũrĩkũ rĩraheana wa kũhiũrania na thĩna ũcio.

Na njĩra o ta ĩyo, no ũgwete ũtaaro mũna wa mĩthiĩre ya ũngai ũcoke ũhũthĩre rũgano rũna rwa Bibilia kuonania ũrĩa arĩ wega kũrũmĩrĩra ũtaaro ũcio. Angĩkorũo rĩandĩko rĩrĩ na icunjĩ igĩrĩ (kana makĩria) cikonainie na ũndũ ũrĩa ũrarĩrĩrio-rĩ, aria amwe moragia athikĩrĩria marore icunjĩ icio. Angĩkorũo thĩna ũrĩa ũrarĩrĩria nĩ ũroneka ũrĩ mũritũ mũno harĩ athikĩrĩria, no warahũre meciria mao na njĩra ya kũmahe mawoni matiganĩte na kũreka rĩandĩko na ũrĩa rĩngĩhũthĩka cimahe macokio.

Hũthĩra Bibilia ĩrĩ yo Mũthingi. Angĩkorũo nĩ warahũrĩte meciria ma athikĩrĩria aku na ũkamahe mawoni maigana ũna ũndũ-inĩ ũrĩa ũrarĩrĩria, no wonanie rĩandĩko rĩna na njĩra ya kuga: “Rora wone ũrĩa Kiugo kĩa Ngai kiugaga ũndũ-inĩ ũyũ.” Gwĩka ũguo kũronania atĩ Bibilia nĩyo mũthingi wa ũhoro ũrĩa ũrathoma.

Jehova aahũthĩrire arũme ta Johana, Luka, Paulo, na Petero kwandĩka icunjĩ cia Bibilia. No acio maarĩ o andĩki; Jehova nĩwe Mũtungi. Makĩria rĩrĩa tũkwaria na andũ matarĩ arutwo a Maandĩko marĩa Matheru, kwambĩrĩria na kuga “Petero aandĩkire” kana “Paulo oigire” no gũtũme andũ mone Bibilia ta atarĩ kiugo kĩa Ngai. Nĩ kũrĩ mahinda Jehova aathire Jeremia aambĩrĩrie ndũmĩrĩri ya matuĩro ma ciira ũũ: “Ta thikĩrĩriai ũhoro wa Jehova.” (Jer. 7:2; 17:20; 19:3; 22:2) Kana nĩ tũkũhũthĩra rĩĩtwa rĩa Jehova tũkĩambĩrĩria kũgweta rĩandĩko kana tũtikũrĩhũthĩra, tũtanatiriha ndeereti twagĩrĩirũo gũtigĩrĩra nĩ tuonania atĩ ũhoro ũrĩa ũrĩ Bibilia-inĩ nĩ kiugo gĩake.

Ririkana Maũndũ Marĩa Mathiũrũrũkĩirie. Ũgĩtua ũrĩa ũkwarũka rĩandĩko-rĩ, wagĩrĩirũo kũmenya maũndũ marĩa marĩthiũrũrũkĩirie. Nĩ kũrĩ hĩndĩ ũngĩbatara kũgweta ĩmwe kwa ĩmwe maũndũ marĩa mathiũrũrũkĩirie rĩandĩko; o na kũrĩ ũguo, maũndũ marĩa marĩthiũrũrũkĩirie no mahutie ũrĩa ũkuuga. Kwa ngerekano-rĩ, hihi njĩra ĩrĩa ũngĩhũthĩra kũgweta ciugo cia Ayubu ũrĩa wetigĩrĩte Ngai noyo ũngĩhũthĩra kũgweta ciugo cia ũmwe wa arata ake arĩa a maheeni? Ibuku rĩa Atũmwo rĩaandĩkirũo nĩ Luka, no nĩ agwetete ciugo ciaaririo nĩ andũ amwe ta, Jakubu, Petero, Paulo, Filipu, Stefano, na araika, o hamwe na cia Gamalieli na Ayahudi angĩ mataarĩ Akristiano. Ũngĩgweta rĩandĩko rĩna rĩa macio-rĩ, ũngiuga ciarĩ ciugo cia ũ? Kwa ngerekano ririkana, Daudi towe wiki waandĩkire thaburi na Suleimani towe waandĩkire ibuku rĩa Thimo. Ningĩ nĩ harĩ bata kũmenya nĩa maaragĩrio nĩ mwandĩki mũna wa Bibilia na nĩ ũhoro ũrĩkũ aaragĩrĩria.

Arĩrĩria Ũhoro Makĩria. Njĩra ĩno nĩ ĩkoragwo na moimĩrĩro mega ũngĩonania atĩ maũndũ marĩa maarĩ kuo rĩrĩa ũndũ mũna thĩinĩ wa Bibilia wekĩkaga nĩ mahanaine na marĩa ũrarĩrĩria. Rĩngĩ na rĩngĩ, no ũbatare kũgweta ũhoro mũingĩ makĩria nĩguo athikĩrĩria mataũkĩrũo nĩ rĩandĩko rĩna. Kwa ngerekano, angĩkorũo ũkũhũthĩra Ahibirania 9:12, 24 mĩario-inĩ ĩgiĩ ũkũũri, no wone arĩ wega kwamba gũtaarĩria hanini ũhoro wĩgiĩ nyũmba ĩrĩa ya thĩinĩ mũno ya hema ĩrĩa ya gũtũnganwo, ĩrĩa rĩandĩko rĩu riugaga atĩ ĩrũgamagĩrĩra harĩa Jesu aatonyire rĩrĩa aathire igũrũ. No ndũkagwete maũndũ maingĩ mũno ũũ atĩ nĩ mekũhumbĩra rĩandĩko rĩrĩa ũrenda kwarĩrĩria.

Nĩguo wagĩrie njĩra yaku ya kwamba kũgweta gĩtũmi gĩa gũthoma rĩandĩko, rora wega ũrĩa aria marĩ ũmenyeru mekaga. Rora ũrĩa mahũthagĩra njĩra ngũrani ngũrani. Thathaũrania ũrĩa njĩra icio ikoragwo na moimĩrĩro. Ũkĩhaarĩria mĩario yaku, menya nĩ maandĩko marĩkũ ma mũthingi, na ũthingate mũno ũndũ ũrĩa o rĩandĩko rĩkũhingia. Banga wega ũrĩa ũkwarũka o rĩandĩko nĩguo ũrĩhũthĩre na njĩra rĩkũhutia athikĩrĩria biũ. Thutha-inĩ, hũthĩra njĩra ĩyo maandĩko-inĩ macio mangĩ. O ũrĩa njĩra ĩyo ĩgũthiĩ ĩgacĩrĩte ũrutani-inĩ waku, nĩ ũkũhota kwerekeria athikĩrĩria Kiugo-inĩ kĩa Ngai makĩria.