Teithiai Ariũ a Ithe Witũ Makinyĩre Mĩeke ya Ũtungata Kĩũngano-inĩ
‘Mũndũ o wothe [angĩrutwo wega] . . . nĩagatuĩka o ta mũmũruti.’—LUK. 6:40.
1. Hĩndĩ ya ũtungata wake gũkũ thĩ-rĩ, Jesu aatigire ambĩrĩria mũthingi wa kĩũngano na njĩra ĩrĩkũ?
MŨTŨMWO Johana agĩtiriha Injiri yake, aandĩkire ũũ: “O na kwĩ maũndũ mangĩ maingĩ Jesu ekire, namo mangĩandĩkwo ũmwe ũmwe mathire, ngwĩgereria atĩ o na thĩ yothe arĩ yo ndĩngĩiganĩra mabuku marĩa mangĩandĩkwo.” (Joh. 21:25) Maũndũ mamwe marĩa Jesu aahingirie hĩndĩ ya ũtungata wake mũkuhĩ ũrĩa warĩ na mawĩra maingĩ, nĩ gũcaria, kũbanga na gũteithia arũme arĩa mangĩatongoririe maũndũ thutha wake gũcoka igũrũ. Hĩndĩ ĩrĩa aacokaga igũrũ mwaka-inĩ wa 33 Mahinda Maitũ (M.M.), Jesu aatigire ambĩrĩria kĩũngano kĩrĩa gĩacokire gũkũra o na ihenya gĩkĩgĩa na andũ ngiri nyingĩ.—Atũm. 2:41, 42; 4:4; 6:7.
2, 3. (a) Kũrĩ na bata mũnene wa arũme arĩa abatithie gũkinyĩra mĩeke ya ũtungata nĩkĩ? (b) Nĩ maũndũ marĩkũ mekwarĩrĩrio thĩinĩ wa gĩcunjĩ gĩkĩ?
2 Mahinda-inĩ maya thĩinĩ wa thĩ yothe kũrĩ na ahunjia a Ũthamaki makĩria ma milioni mũgwanja thĩinĩ wa ciũngano makĩria ma 100,000, kwoguo arũme a gũtongoria maũndũ-inĩ ma kĩĩroho no marabatarania. Kwa ngerekano, kũrĩ na bata mũnene wa athuri a ciũngano. Arĩa merutanagĩria gũkinyĩra mweke ũcio wa ũtungata nĩ magĩrĩirũo nĩ kũgathĩrĩrio mũno tondũ ‘nĩ wĩra mwega meriragĩria.’—1 Tim. 3:1.
3 O na kũrĩ ũguo ti arũme othe maheagwo mawĩra thĩinĩ wa kĩũngano. Gũkorũo tu mũndũ arĩ na gĩthomo gĩa gũkũ thĩ kana arĩ na ũũgĩ wa mũtũũrĩre gũtingĩmũteithia ahote kũruta wĩra ũcio. Nĩguo ahote gũtungatĩra wega wĩra-inĩ ũcio, no mũhaka mũndũ akorũo agĩrĩire kĩĩroho. Makĩria ma gũkorũo na ũhoti wa gwĩka maũndũ, no mũhaka akorũo na ngumo cia kĩĩroho. Arũme thĩinĩ wa kĩũngano mangĩteithio atĩa nĩguo makinyĩre mĩeke ya ũtungata? Jesu oigire atĩ: “Mũndũ o wothe [angĩrutwo wega] . . . nĩagatuĩka o ta mũmũruti.” (Luk. 6:40) Thĩinĩ wa gĩcunjĩ gĩkĩ nĩ tũkwarĩrĩria njĩra imwe iria Jesu Kristo, Mũrutani ũrĩa Mũnene aahũthagĩra gũteithia arutwo ake nĩguo magĩrĩre kwĩhokerũo maũndũ maritũ, tũcoke tuone nĩ maũndũ marĩkũ tũngĩĩruta kuumana na kĩonereria gĩake.
‘Nĩ Ndĩmutuĩte Arata’
4. Jesu onanirie atĩa atĩ aarĩ mũrata wa ma harĩ arutwo ake?
4 Jesu aaikaranagia na arutwo ake ta arata, ndeeyonaga arĩ wa bata kũmakĩra. Aahũthagĩra mahinda hamwe nao, akamehoka, na ‘akamamenyithia maũndũ mothe marĩa aaiguĩte harĩ Ithe.’ (Thoma Johana 15:15.) Ta hũra mbica ũrĩa maakenire rĩrĩa Jesu aamacokeirie kĩũria gĩkĩ: “Kĩmenyithia kĩa rĩrĩa ũgoka, o na gĩa ithirĩro rĩa mahinda maya, nĩ kĩrĩkũ?” (Mat. 24:3, 4) Ningĩ nĩ eeraga arũmĩrĩri ake nginya maũndũ make ma thĩinĩ. Kwa ngerekano ũtukũ ũrĩa aakunyanĩirũo, Jesu nĩ oire Petero, Jakubu, na Johana akĩmatwara mũgũnda-inĩ wa Gethisemane, kũrĩa aahoire na kĩyo nĩ ũndũ wa gũtangĩka ngoro. Kwahoteka atũmwo acio a Jesu matiaiguaga ũrĩa Jesu oigaga mahoya-inĩ, ĩndĩ no mũhaka makorũo nĩ monaga kwarĩ na ũndũ mũritũ. (Mar. 14:33-38) Ningĩ ta wĩcirie ũrĩa atũmwo acio atatũ maaiguire mbere ĩyo hĩndĩ ĩrĩa moonire akĩgarũrũka ũrĩa aatariĩ. (Mar. 9:2-8; 2 Pet. 1:16-18) Ũkuruhanu wa hakuhĩ ũrĩa Jesu aakũrĩtie hamwe na arutwo ake nĩ wamateithirie mũno thutha-inĩ makĩruta mawĩra maritũ marĩa meehokeirũo.
5. Njĩra imwe iria athuri a kĩũngano mangĩhũthĩra gũteithia andũ arĩa angĩ nĩ irĩkũ?
5 O ta Jesu-rĩ, athuri a kĩũngano mahinda-inĩ maya nĩ matumaga ũrata na andũ arĩa angĩ na makamateithia. Makũragia ũkuruhanu wa hakuhĩ na wĩ na wendo hamwe na Akristiano arĩa angĩ na njĩra ya kũmarũmbũyia marĩ mũndũ ũmwe ũmwe. O na gũtuĩka athuri a kĩũngano nĩ moĩ atĩ nĩ kũrĩ maũndũ magĩrĩirũo kũigwo marĩ hitho-rĩ, matituaga atĩ maũndũ mothe nĩ hitho. Athuri nĩ mehokete aarĩ na ariũ a Ithe witũ na kwoguo nĩ mameeraga maũndũ marĩa meruta kuumana na Maandĩko. Gũtirĩ hĩndĩ athuri a kĩũngano meyonaga marĩ a bata gũkĩra mũteithia wa ũtungata atĩ tondũ wa gũkorũo hihi arĩ mwĩthĩ kũmakĩra. Ithenya rĩa ũguo, mamuonaga arĩ mũndũ wa kĩĩroho ũrĩ na ũhoti, ũhingagia maũndũ ma bata thĩinĩ wa kĩũngano.
‘Nĩ Ndĩmũigĩire Kĩonereria’
6, 7. Taarĩria kĩonereria kĩrĩa Jesu aaigĩire arutwo ake, na ũrĩa kĩamateithirie.
6 O na gũtuĩka arutwo a Jesu nĩ meendete maũndũ ma kĩĩroho-rĩ, rĩmwe na rĩmwe mwĩcirĩrie wao nĩ wathũkagio nĩ mũrerere na ũndũire wao. (Mat. 19:9, 10; Luk. 9:46-48; Joh. 4:27) O na kũrĩ ũguo, Jesu ndaigana kũmakũũma kana kũmarakarĩra. Jesu ndaameraga meke maũndũ marĩa aamenyaga atĩ matingĩhota kana akamera meke ũndũ we ateekaga. Handũ ha ũguo, Jesu aamarutaga na kĩonereria gĩake.—Thoma Johana 13:15.
7 Jesu aaigĩire arutwo ake kĩonereria kĩa mũthemba ũrĩkũ? (1 Pet. 2:21) Aaikaraga mũtũũrĩre ũtaarĩ na maũndũ maingĩ nĩguo ahote gũtungatĩra andũ arĩa angĩ. (Luk. 9:58) Jesu aarĩ mwĩnyihia na hingo ciothe aahũthagĩra Maandĩko akĩrutana. (Joh. 5:19; 17:14, 17) Aarĩ mũtugi na nĩ aakinyĩrĩkaga. Eekaga maũndũ mothe nĩ ũndũ wa wendo. (Mat. 19:13-15; Joh. 15:12) Kĩonereria kĩa Jesu nĩ gĩateithirie atũmwo ake mũno. Kwa ngerekano, Jakubu ndaigana gwĩtigĩra gĩkuũ, ĩndĩ aathire na mbere gũtungatĩra Ngai arĩ mwĩhokeku nginyagia hĩndĩ ĩrĩa oragirũo. (Atũm. 12:1, 2) Nake Johana aathire na mbere kũrũmĩrĩra makinya ma Jesu makĩria ma mĩaka 60.—Kũg. 1:1, 2, 9.
8. Athuri a kĩũngano maigagĩra arũme arĩa ethĩ o hamwe na arĩa angĩ kĩonereria kĩrĩkũ?
8 Athuri a kĩũngano arĩa menyihagia, makeima, na magakorũo na wendo nĩ maigaga kĩonereria kĩrĩa arũme arĩa ethĩ marabatara. (1 Pet. 5:2, 3) Makĩria ma ũguo-rĩ, athuri arĩa maigĩte kĩonereria kĩega harĩ wĩtĩkio, kũrutana, mũikarĩre-inĩ wa Gĩkristiano, na wĩra-inĩ wa kũhunjia makoragũo na gĩkeno nĩ kũmenya atĩ andũ arĩa angĩ no megerekanie nao.—Ahib. 13:7.
‘Jesu Aamataarire Agĩcoka Akĩmatũma’
9. Tũmenyaga atĩa atĩ Jesu nĩ aateithirie arutwo ake ũrĩa mangĩarutire wĩra wa kũhunjia?
9 Thutha wa kũhunjia na kĩyo kwa ihinda ta rĩa mĩaka ĩĩrĩ, Jesu nĩ aandandũrire wĩra wa kũhunjia na njĩra ya gũtũma atũmwo ake arĩa 12 makahunjie. O na kũrĩ ũguo, mbere ya kũmatũma nĩ aamatarĩirie ũrĩa maagĩrĩirũo nĩ gwĩka. (Mat. 10:5-14) Atanaringa kĩama gĩa kũhe andũ ngiri nyingĩ irio, Jesu aambire gũtaarĩria arutwo ake ũrĩa angĩendire andũ maikare na ũrĩa mangĩamagaĩire irio. (Luk. 9:12-17) Hatarĩ nganja, Jesu nĩ aateithirie arutwo ake na njĩra ya kũmahe ũtongoria megũtaũkĩrũo nĩguo, wa ĩmwe kwa ĩmwe. Kũmenyerio na njĩra ĩyo, hamwe na ũteithio wa hinya wa roho mũtheru, thutha-inĩ nĩ kwahotithirie atũmwo kũbanga wĩra mũnene wa kũhunjia mwaka-inĩ wa 33 M.M. na thutha ũcio.
10, 11. Andũ erũ mangĩmenyerio itĩna gwa itĩna na njĩra irĩkũ?
10 Ũmũthĩ, twagĩrĩirũo nĩ gũteithia mũndũrũme kĩĩroho o rĩrĩa ambĩrĩria kwĩruta Bibilia. Rĩngĩ no tũbatare kũmũteithia gũthoma wega. Tũthiaga na mbere kũmũteithia o ũrĩa tũramũruta Bibilia. Ambĩrĩria gũthiĩ mĩcemanio-inĩ ya Gĩkristiano, athiaga na mbere kũmenyerio maũndũ mangĩ ma kĩĩroho, akeyandĩkithia thĩinĩ wa Cukuru ya Ũtungata wa Gĩtheokrasi, agatuĩka mũhunjia ũtarĩ mũbatithie, na maũndũ mangĩ ta macio. Thutha wa kũbatithio no athiĩ na mbere kũmenyerio na njĩra ya kũheo wĩra ta wa gũteithĩrĩria kũramata Nyũmba ya Ũthamaki. Thutha wa kahinda no abatare gũteithio kuona ũrĩa angĩka nĩguo agĩrĩre gũtuĩka mũteithia wa ũtungata.
11 Mũthuri wa kĩũngano akĩhe mũrũ wa Ithe witũ mũbatithie wĩra, agĩrĩirũo nĩ kũmũtaarĩria wega ũrĩa wĩra ũcio wagĩrĩirũo nĩ kũrutwo kũringana na mĩbango ya ithondeka, acoke amũhe ũtongoria ũrĩa angĩbatara. Mũrũ wa Ithe witũ ũrĩa ũramenyerio nĩ agĩrĩirũo nĩ gũtaũkĩrũo nĩ maũndũ marĩa arerĩgĩrĩrũo eke. Angĩkorũo nĩ araremererwo nĩ gwĩka ũrĩa erĩtwo eke, mũthuri ũrĩ na wendo ndagĩrĩirũo nĩ gũtua o na ihenya atĩ mũrũ wa Ithe witũ ũcio ndagĩrĩire. Ithenya rĩa ũguo, mũthuri ũcio wa kĩũngano arĩ na ũtugi agĩrĩirũo nĩ kũmũtaarĩria harĩa arabatara kũrutĩra wĩra acoke amũririkanie ũrĩa agĩrĩirũo nĩ gwĩka na njĩra iria angĩhũthĩra. Athuri a kĩũngano nĩ makenaga rĩrĩa mona arũme makĩiyũkia ũteithio ũcio na njĩra njega, na kwoguo magatungatĩra andũ arĩa angĩ marĩ na gĩkeno.—Atũm. 20:35.
‘Mũndũ Mũũgĩ nĩ Athikagĩrĩria Agĩtaarũo’
12. Ũtaaro wa Jesu wakoragwo na moimĩrĩro mega nĩkĩ?
12 Jesu aamenyagĩria arutwo maũndũ na njĩra ya kũmahe ũtaaro ũringaine na mabataro mao. Kwa ngerekano-rĩ, nĩ aarũithirie Johana na Jakubu rĩrĩa meendaga kũhoya mwaki uume igũrũ ũcine Asamaria arĩa maaregire kũmũthikĩrĩria. (Luk. 9:52-55) Hĩndĩ ĩrĩa nyina wa Johana na Jakubu aathire kũrĩ Jesu handũ-inĩ ha ariũ acio ake, akĩmwĩra atĩ akaamahe itĩ cia ũnene hĩndĩ ya Ũthamaki-rĩ, Jesu eerire aanake acio ũũ: “Gũikara mwena wakwa wa ũrĩo, o na mwena wakwa wa ũmotho, ti ũndũ ũkaheanwo nĩ niĩ, no nĩũkaheo o arĩa mathondekeirũo guo nĩ Awa.” (Mat. 20:20-23) Hĩndĩ ciothe Jesu aaheanaga ũtaaro ũrĩa andũ mangĩataũkĩirũo nĩguo, ũrĩa ũngĩamateithirie, na woimaga Kiugo-inĩ kĩa Ngai. Aarutaga arutwo ake gũkorũo na mwĩcirĩrie ũringaine na Maandĩko. (Mat. 17:24-27) Ningĩ Jesu nĩ aamenyaga atĩ kũrĩ maũndũ arutwo ake matangĩahotire gwĩka na kwoguo ndeerĩgagĩrĩra meke maũndũ na ũkinyanĩru. Aamaheaga ũtaaro tondũ aakoragwo na wendo wa ma kũmerekera.—Joh. 13:1.
13, 14. (a) Nũ ũrabatara ũtaaro? (b) Heana ngerekano cia ũrĩa mũthuri angĩrũnga mũndũ ũtarathiĩ na mbere kĩĩroho.
13 Mũndũrũme o wothe wĩriragĩria kwĩhokerũo mawĩra thĩinĩ wa kĩũngano gĩa Gĩkristiano nĩ arabatara kũrũngwo kana kũheo ũtaaro wa Kĩĩmandĩko rĩmwe na rĩmwe. Thimo 12:15 yugaga “mũndũ ũrĩa mũũgĩ nĩ gũthikĩrĩria athikagĩrĩria agĩtaarũo.” Mũrũ wa Ithe witũ ũmwe mwĩthĩ oigire ũũ: “Ũndũ ũrĩa warĩ mũritũ mũno harĩ niĩ nĩ kũhiũrania na mĩerekera yakwa ya kwaga gũkinyanĩra. No ũtaaro wa mũthuri ũmwe wa kĩũngano nĩ wandeithirie kwĩyona na njĩra ĩrĩa yagĩrĩire.”
14 Athuri a kĩũngano mangĩona harĩ mũthiĩre ũragiria mũndũ athiĩ na mbere kĩĩroho-rĩ, no moe ikinya rĩa kũmũrũnga na njĩra ya ũhoreri. (Gal. 6:1) Rĩmwe na rĩmwe mũndũ no abatare ũtaaro nĩ ũndũ wa ũmũndũ wake. Kwa ngerekano, mũrũ wa Ithe witũ angĩkorũo atarĩ na kĩyo ũtungata-inĩ, mũthuri wa kĩũngano no one arĩ wega kũmũririkania atĩ Jesu aarĩ mũhunjia warĩ kĩyo wa Ũthamaki na nĩwe waathire arũmĩrĩri ake magatue andũ arutwo. (Mat. 28:19, 20; Luk. 8:1) Angĩkorũo mũrũ wa Ithe witũ ũngĩ nake nĩ endete igweta-rĩ, mũthuri wa kĩũngano no amuonie ũrĩa Jesu aateithirie arutwo Ake mone ũgwati wa gwĩcarĩria ũnene. (Luk. 22:24-27) Ĩ angĩkorũo mũrũ wa Ithe witũ ũngĩ ndohanagĩra? Mũrũ wa Ithe witũ ta ũcio no ateithĩke angĩririkanio ngerekano ya ngombo ĩrĩa yaregire kũrekera mũndũ gathirĩ kanini o na gũtuĩka yo yarekeirũo thirĩ mũnene mũno. (Mat. 18:21-35) Rĩrĩa mũndũ arabatara kũrũngwo, athuri a kĩũngano magĩrĩirũo nĩ gwĩka ũguo na ihenya o ũrĩa kwahoteka.—Thoma Thimo 27:9.
“Wĩmenyagĩrie” Wee Mwene
15. Famĩlĩ ya mũndũ ĩngĩmũteithia atĩa gũtungatĩra andũ arĩa angĩ?
15 Athuri nĩo magĩrĩirũo nĩ kũmenyeria arũme nĩguo makinyĩre mĩeke ya gũtungata kĩũngano-inĩ, no andũ arĩa angĩ o nao no mateithĩrĩrie. Kwa ngerekano-rĩ, famĩlĩ ya mũndũrũme ũcio no ĩhote na nĩ yagĩrĩirũo nĩ kũmũteithia agĩrĩre. Angĩkorũo nĩ mũthuri wa kĩũngano-rĩ, no agunĩke kuumana na ũteithio wa mũtumia wake na ciana ciao. Kũmũnyita mbaru meyendeire, nĩ kwa bata nĩguo ahote kũhingia mawĩra marĩa ehokeirũo kĩũngano-inĩ. Roho wao wa kwĩima nĩ ũtũmaga akene na ũgakenerũo mũno nĩ andũ arĩa angĩ.—Thim. 15:20; 31:10, 23.
16. (a) Nũ ũrĩ na itemi rĩrĩa inene harĩ gũkinyĩra mĩeke ya gũtungatĩra thĩinĩ wa kĩũngano?(b) Mũndũrũme angĩkinyĩra atĩa mĩeke ya ũtungata thĩinĩ wa kĩũngano?
16 O na gũtuĩka andũ arĩa angĩ no mamũteithie gũkinyĩra mĩeke ya ũtungata, itemi rĩrĩa inene nĩ rĩa mũndũrũme we mwene. (Thoma Agalatia 6:5.) Ma nĩ atĩ, to mũhaka mũrũ wa Ithe witũ akorũo arĩ mũteithia wa ũtungata kana mũthuri wa kĩũngano nĩguo ateithie arĩa angĩ na akorũo na kĩyo ũtungata-inĩ. O na kũrĩ ũguo, nĩguo akinyĩre mĩeke ya ũtungata kĩũngano-inĩ no mũhaka erutanĩrie gũkũria ngumo iria cionanĩtio Maandĩko-inĩ. (1 Tim. 3:1-13; Tit. 1:5-9; 1 Pet. 5:1-3) Kwoguo angĩkorũo mũndũrũme nĩ eriragĩria gũtungatĩra arĩ mũteithia wa ũtungata kana mũthuri wa kĩũngano na ndarĩ araamũrũo, agĩrĩirũo nĩ kũrora maũndũ marĩa arabatara kũrutĩra wĩra nĩguo athiĩ na mbere kĩĩroho. No abatare gũthoma Bibilia o mũthenya, kwĩruta na kĩyo hĩndĩ ya wĩruti wake kĩũmbe, gwĩcũrania na ũritũ, kũhoya kuuma ngoro, na kũhunjia na kĩyo. Na njĩra ta ĩyo, egũkorũo akĩrũmĩrĩra ũrĩa Paulo eerire Timotheo: “Wĩmenyagĩrie ũhoro wothe wa kwĩyamũrĩra Ngai.”—1 Tim. 4:7.
17, 18. Mũrũ wa Ithe witũ angĩka atĩa angĩkorũo kwĩyona ta atagĩrĩire, kana kwaga ngoro ya gũtungatĩra nĩkuo kũragiria akinyĩre mĩeke ya ũtungata?
17 Ĩ angĩkorũo mũndũrũme agaga gũkinyĩra mĩeke ya ũtungata nĩ ũndũ wa kwĩyona ta atagĩrĩire? Nĩ wega gwĩciria maũndũ marĩa Jehova Ngai na Jesu Kristo matwĩkagĩra. Ma nĩ atĩ, Jehova nĩwe “ũtũkuuagĩra mũrigo witũ mũthenya o mũthenya.” (Thab. 68:19) Kwoguo Ithe witũ wa igũrũ no ateithie mũrũ wa Ithe witũ akinyĩre mĩeke ya ũtungata thĩinĩ wa kĩũngano. Ningĩ nĩ wega mũrũ wa Ithe witũ ũtarĩ mũteithia wa ũtungata kana mũthuri wa kĩũngano kũririkana atĩ kũrĩ na bata mũnene wa arũme a kĩĩroho a kwĩhokerũo mawĩra ma ũtungata thĩinĩ wa ithondeka rĩa Ngai. Gwĩcũrania ũhoro wa maũndũ ta macio no gũteithie mũrũ wa Ithe witũ ũcio atige kwĩyona ta atagĩrĩire. Ningĩ no ahoe aheo roho mũtheru, tondũ maciaro maguo ta thayũ na kwĩgirĩrĩria no mamũteithie atige kwĩyona ta atagĩrĩire. (Luk. 11:13; Gal. 5:22, 23) Mũndũ nĩ agĩrĩirũo nĩ gũkorũo na ũmĩrĩru atĩ Jehova nĩ arathimaga arĩa othe makinyagĩra mĩeke ya ũtungata marĩ na muoroto ũrĩa wagĩrĩire.
18 Rĩngĩ na rĩngĩ mũrũ wa Ithe witũ no akorũo atarĩ na ngoro ya gũkinyĩra mĩeke ya ũtungata. Nĩkĩ kĩngĩteithia mũrũ wa Ithe witũ ta ũcio ũtarĩ na ngoro ya gũtungata? Mũtũmwo Paulo aandĩkire ũũ: “Ngai nĩwe ũrutaga wĩra thĩinĩ wanyu, akamwendithagia maũndũ make, agagĩtũma mũmekage, nĩ ũndũ wa ũrĩa enda gũtugana.” (Afil. 2:13) Ngai nĩwe ũheanaga wendi ũcio wa gũtungatĩra, na roho wa Jehova no ũtũme mũndũ agĩe na hinya wa kũmũrutĩra ũtungata mũtheru. (Afil. 4:13) Makĩria ma ũguo, Mũkristiano no ahoe Ngai amũhotithie gwĩka ũrĩa kwagĩrĩire.—Thab. 25:4, 5.
19. Gũkorũo Jehova aheanĩte “arĩithi mũgwanja, o na anene anana” kũratũhe ũũmĩrĩru ũrĩkũ?
19 Jehova nĩ arathimaga kĩyo gĩa athuri a kĩũngano rĩrĩa maramenyeria andũ arĩa angĩ. Ningĩ nĩ arathimaga arĩa metĩkagĩra gũteithio na magakinyĩra mĩeke ya ũtungata thĩinĩ wa kĩũngano. Maandĩko matũmagĩrĩria atĩ gatagatĩ-inĩ ka andũ a Ngai “arĩithi mũgwanja, o na anene anana,” kana athuri arĩa mabataranagia—nĩ mangĩkaheanwo nĩ Jehova marĩ a gũtongoria thĩinĩ wa ithondeka rĩake. (Mik. 5:5) Nĩ kĩrathimo kĩnene kuona atĩ kũrĩ na arũme aingĩ Akristiano arĩa marateithio na magetĩkĩra marĩ na wĩnyihia gũkinyĩra mĩeke ya ũtungata ũndũ ũrĩa ũragoocithia Jehova.
• Jesu aateithirie arutwo ake atĩa nĩguo maagĩrĩre kwĩhokerũo maũndũ maritũ?
• Athuri a kĩũngano mangĩĩgerekania na Jesu atĩa magĩteithia arũme gũkinyĩra mĩeke ya ũtungata?
• Famĩlĩ ya mũndũ ĩrĩ na itemi rĩrĩkũ harĩ kũmũteithia akinyĩre mĩeke ya ũtungata?
• Mũndũrũme we mwene angĩka atĩa nĩguo akinyĩre mĩeke ya ũtungata?
[Ciũria cia Wĩruti]
[Mbica karatathi-inĩ ka 31]
Nĩ ũteithio ũrĩkũ ũngĩhe mũrutwo waku wa Bibilia nĩguo athiĩ na mbere kĩĩroho?
[Mbica karatathi-inĩ ka 32]
Arũme mangĩonania atĩa atĩ nĩ marakinyĩra mĩeke ya ũtungata?