Hihi no ‘Ũringe na Ũthiĩ Makedonia’?

1. Nĩkĩ gĩatũmire Paulo hamwe na arĩa maathiaga nao rũgendo mathiĩ Makedonia?

¹ Mwaka-inĩ wa 49 M.M., nĩrĩo mũtũmwo Paulo oimire Suriata Antiokia agĩthiĩ rũgendo rwake rwa kerĩ rwa ũmishonarĩ. Muoroto wake warĩ gũceera Efeso na matũũra mangĩ ma Asia Nini. O na kũrĩ o ũguo, nĩ onire kĩoneki gĩtongoretio nĩ roho ‘aringe na athiĩ Makedonia’ handũ ha gũthiĩ kũrĩa aatanyaga. We hamwe na arĩa maathiaga nao rũgendo magĩĩtĩkĩra ũndũ ũcio, na makĩgĩa na mweke wa kwambĩrĩria kĩũngano kĩa mbere kũndũ kũu. (Atũm. 16:9, 10; 17:1, 2, 4) Ũmũthĩ, icigo imwe thĩinĩ wa thĩ nĩ ibataraga aruti wĩra wa magetha. (Mat. 9:37, 38) Hihi wee no ũhote gũteithia?

2. Nĩkĩ andũ amwe mateciragia gũthiĩ bũrũri ũngĩ kana icigo iria itagaĩirũo ahunjia?

² Hihi no ũkorũo nĩ ũrĩ na roho wa ũmishonarĩ ta Paulo, no ũkorũo ndũrĩ weciria na ũritũ gũthamĩra bũrũri ũngĩ. Kwa ngerekano, no ũkorũo ndũngĩhota gũthiĩ Cukuru wa Gileadi nĩ ũndũ wa mĩaka yaku kana wĩ mwarĩ wa Ithe witũ ũtahikĩte kana wĩ na mwana mũnini. No ũkorũo ndũrĩ weciria gũthamĩra bũrũri ũngĩ nĩ ũndũ wa guoya wa kwĩruta rũthiomi rũngĩ. Kana hihi ũkorũo nĩ ũthamĩire bũrũri ũngĩ na ũraikara kuo nĩ ũndũ wa wĩra na kwoguo ndũreciria gũthama. O na kũrĩ o ũguo-rĩ, thutha wa gwĩcũũrania ũndũ ũcio na njĩra ya mahoya, no wone atĩ maũndũ macio matirakũgiria gũthiĩ bũrũri ũngĩ kana gĩcigo kĩrĩa gĩtagaĩirũo ahunjia.

3. Nĩkĩ kũmenyerio ũrĩ mũmishonarĩ ti ũndũ wa o mũhaka nĩguo mũndũ agĩe na moimĩrĩro mega wĩra-inĩ wa kũhunjia bũrũri ũngĩ kana gĩcigo gĩtagaĩirũo ahunjia?

³ No Mũhaka Mũndũ Akorũo Amenyeretio ta Mũmishonarĩ? Nĩ kĩĩ gĩateithirie Paulo hamwe na arĩa maathiaga rũgendo makorũo na moimĩrĩro mega? Mehokire Jehova na roho wake. (2 Kor. 3:1-5) Kwoguo, o na angĩkorũo maũndũ maku matiragwĩtĩkĩria ũmenyerio na njĩra ya mwanya-rĩ, no ũhote kũhunjia bũrũri ũngĩ kana kũndũ kũrĩa gũtagaĩirũo ahunjia na ũkorũo na moimĩrĩro mega. Ningĩ, ririkana, atĩ no ũthiaga na mbere kũmenyerio kũgerera Cukuru ya Ũtungata wa Gĩtheokrasi na Mũcemanio wa Ũtungata. Na angĩkorũo ũrĩ na muoroto wa gũthiĩ Cukuru wa Gileadi kana cukuru ta ĩyo, gũthamĩra bũrũri ũngĩ kana kũndũ kũrĩa gũtagaĩirũo ahunjia nĩguo ũcame ũtungata wa ũmishonarĩ, nĩ gũgũkũhe kamweke kega ga kwĩmenyeria karĩa ũngĩhũthĩra thutha-inĩ angĩkorũo nĩ ũrĩona mweke wa kũmenyerio makĩria.

4. Nĩkĩ andũ arĩa akũrũ matiagĩrĩire kuona ta matangĩhota gũthiĩ bũrũri ũngĩ kũhunjia kana kũrĩa kũrĩ na bata mũnene wa ahunjia?

⁴ Andũ Arĩa Akũrũ: Andũ arĩa akũrũ na agima kĩĩroho arĩa marĩ na ũgima mwega wa mwĩrĩ no makorũo marĩ ũteithio mũnene thĩinĩ wa mabũrũri kana icigo iria irabatara ahunjia. Hihi nĩ ũtigĩte wĩra wa kwandĩkwo? Andũ amwe arĩa maheagwo mbeca nini o mweri thutha wa gũtiga wĩra nĩ mahotaga kũhingia mabataro mao thĩinĩ wa mabũrũri marĩa marathiĩ na mbere kana kũndũ kũngĩ kũrĩa mahũthĩro mao, hamwe na marĩhi ma thibitarĩ makoragwo marĩ manini gũkĩra bũrũri ũrĩa moimĩte.

5. Taarĩria maũndũ moonirũo nĩ mũrũ wa Ithe witũ ũtigĩte wĩra ũrĩa waathamĩire bũrũri ũngĩ.

⁵ Mũrũ wa Ithe witũ ũtigĩte wĩra kuuma bũrũri waragio rũthiomi rũa Gĩthũngũ, ũrĩa nĩ mũthuri wa kĩũngano na painia, aathamĩire kũndũ gũceeragwo nĩ agendi a kuuma mabũrũri mangĩ itũũra rĩrĩ mũhuro wa Asia gũteithia gĩkundi kĩa ahunjia kenda maaragia rũthiomi rwa gĩthũngũ. Gĩkundi kĩu kĩahunjĩirie agendi 30,000 arĩa maikaraga kũu. Thutha wa mĩaka ĩrĩ andũ 50 nĩ maathiaga mĩcemanio. Mũrũ wa Ithe witũ aandĩkire ũũ: “Gũka gũkũ nĩ gũtũmĩte nyone irathimo nyingĩ cia magegania iria ndĩrakenera. Mahinda matingĩnjĩtĩkĩria ndaarĩrie maũndũ macio mothe!”

6. Taarĩria ũndũ woonirũo nĩ mwarĩ wa Ithe witũ ũtahikĩte ũrĩa waathamĩire bũrũri ũrĩa waarĩ na bata mũnene wa ahunjia.

⁶ Aarĩ a Ithe Witũ Matahikĩte: Jehova nĩ ahũthĩrĩte aarĩ a Ithe witũ na njĩra nene kũhunjia ũhoro mwega thĩinĩ wa mabũrũri kana icigo iria irĩ na bata mũnene wa ahunjia. (Thab. 68:11) Mwarĩ ũmwe wa Ithe witũ mwĩthĩ ũtarĩ mũhiku nĩ aarĩ na muoroto wa kwandandũra ũtungata wake thĩinĩ wa bũrũri ũngĩ, no aciari ake nĩ meciragia mũno ũhoro wa ũgitĩri arĩ bũrũri ũcio. Kwoguo agĩthuura bũrũri wehandĩte wega gĩũteti na kĩĩmbeca, akĩandĩkĩra wabici ya rũhonge na akĩheo ũteithio, na ũhoro makĩria ũkoniĩ bũrũri ũcio. Kwa mĩaka itandatũ ĩrĩa aikarire bũrũri ũcio nĩ aakeneire irathimo nyingĩ mũno. Oigire ũũ: “Ndĩ mũciĩ ndingĩonire mĩeke ya kwĩruta Bibilia na andũ aingĩ ũguo. No gũtungata kũndũ kũrĩa kũrĩ na bata mũnene wa ahunjia nĩ gwatũmire hote kwĩruta Bibilia na andũ aingĩ na ngĩkũria ũhoti wakwa wa kũrutana.”

7. Taarĩria ũndũ wonirũo nĩ famĩlĩ ĩmwe ĩrĩa yathamĩire bũrũri ũngĩ.

⁷ Famĩlĩ: Angĩkorũo nĩ ũrĩ ciana-rĩ, hihi ũndũ ũcio no ũkũgirĩrĩrie gũthamĩra bũrũri ũngĩ kana kũndũ gũtagaĩirũo ahunjia nĩguo ũhunjie ũhoro ũrĩa mwega? Famĩlĩ ĩmwe ĩrĩ na ciana igĩrĩ, ũmwe wa mĩaka ĩnana na ũngĩ mĩaka ikũmi, nĩ meeciririe magerie. Nyina aandĩkire ũũ: “Twĩna gĩkeno nĩ gũkorũo twarereire ciana ciitũ gũkũ, tondũ nĩ ciahotire gũkorũo irĩ hamwe na mapainia a mwanya na amishonarĩ. Ũtũũro witũ nĩ ũgaacĩrĩte mũno makĩria nĩ ũndũ wa gũtungata kũndũ kũrĩa kũrĩ na bata mũnene wa ahunjia.”

8. No kũhoteke mũndũ atungate bũrũri-inĩ ũngĩ kana kũndũ gũtagaĩirũo ahunjia aterutĩte rũthiomi rũngĩ? Taarĩria.

⁸ Gwĩciria Ũhoro wa Rũthiomi: Hihi rĩciria rĩa kwĩruta rũthiomi rũngĩ no gũkũgirĩrĩrie ũthamĩre bũrũri ũngĩ kana gĩcigo kĩngĩ? No ũkorũo rũthiomi rwanyu nĩ rwaragio thĩinĩ wa mabũrũri mangĩ kana icigo iria irĩ na bata mũnene wa ahunjia a Ũthamaki. Mũthuri na mũtumia wake arĩa maragia rũthiomi rwa Gĩthũngũ maathamĩire bũrũri waragio rũthiomi rwa Kĩĩhispania ũrĩa ũrĩ andũ aingĩ maragia rũthiomi rwa gĩthũngũ arĩa mathamĩire kuo. Thutha wa kũnyita ũhoro kuuma wabici ya rũhonge ũrĩa waandĩkĩirũo ciũngano iria ciarĩ na bata mũnene wa ahunjia, magĩthuura kĩũngano kĩmwe na magĩgĩceerera maita merĩ. Magĩcoka mũciĩ, makĩnyihanyihia mahũthĩro mao, na makĩiga mbeca kwa ihinda rĩa mwaka. Rĩrĩa mehaarĩirie gũthiĩ, ariũ a Ithe witũ itũũra-inĩ rĩu makĩmateithia gũthamĩra nyũmba ĩtaarĩ na goro mũno.

9, 10. Nĩ maũndũ marĩkũ andũ arĩa mathamĩire bũrũri ũngĩ magĩrĩire gwĩciria, na nĩkĩ?

⁹ Arĩa Mathamĩire Mabũrũri Mangĩ: Hihi nĩ waathamĩire bũrũri ũngĩ, mbere ya kwĩruta ma? No gũkorũo kũrĩ na bata mũnene wa ahunjia bũrũri-inĩ wanyu. Hihi no wĩcirie gũcoka kuo nĩguo ũgateithĩrĩrie? No akorũo arĩ ũndũ mũhũthũ gwetha wĩra na handũ ha gũikara gũkĩra mũndũ ũngĩ uumĩte bũrũri ũngĩ. No ũkorũo nĩ waragia rũthiomi rũrĩa rwaragio kwanyu. Makĩria ma ũguo, andũ no mende gũthikĩrĩria ndũmĩrĩri ya Ũthamaki ĩrĩa ũngĩmatwarĩra gũkĩra mũndũ ũngĩ mũgeni.

¹⁰ Mũndũ ũmwe kuuma bũrũri wa Albania worĩire bũrũri wa Italia, onire wĩra mwega, na nĩ atũmagĩra famĩlĩ yake mbeca bũrũri wa Albania. Thutha wa kũmenya ma, akĩambĩrĩria kũruta gĩkundi kĩa mapainia a mwanya kuuma Italia arĩa mathiĩte kũndũ kũrĩa kwarĩ na bata mũnene wa ahunjia thĩinĩ wa bũrũri ũcio rũthiomi rwa Kĩĩalbania. Mũrũ wa Ithe witũ ũcio oigire ũũ: “Maathiaga gĩcigo kĩrĩa ndoimĩte. Matiamenyaga rũthiomi rwa Kĩĩalbania na nĩ mendaga mũno gũthiĩ kũndũ kũu. Rũthiomi na mĩikarĩre yakwa nĩ ya Kĩĩalbania. Nĩ kĩĩ ndekaga Italia?” Mũrũ wa Ithe witũ agĩtua itua rĩa gũcoka Albania nĩguo akahunjie ũhoro ũrĩa mwega. Oigire ũũ: “Ndingĩĩrira o na hanini gũtiga wĩra na mbeca bũrũri wa Italia! Nĩ ndonire wĩra ũrĩa mwega biũ bũrũri-inĩ wa Albania. Niĩ ingĩũrio, wĩra ũrĩa wa bata mũno makĩria na ũrehaga gĩkeno nĩ gũtungatĩra Jehova na ngoro yothe!”

11, 12. Andũ arĩa mareciria gũthamĩra bũrũri ũngĩ kana icigo iria itagaĩirũo ahunjia magĩrĩire gwĩka atĩa?

¹¹ Ũrĩa Tũngĩka Ũndũ Ũcio: Mbere ya gũthiĩ Makedonia, Paulo na arĩa mathiaga nao rũgendo mendaga gũthiĩ mwena wa ithũĩro, no ‘nĩmaakaanĩtio nĩ roho mũtheru’, na kwoguo magĩthiĩ mwena wa rũgongo. (Atũm. 16:6) Rĩrĩa maarĩ hakuhĩ na Bithunia Jesu akĩmagirĩrĩria. (Atũm. 16:7) Jehova kũgerera Jesu, nĩ athiaga na mbere kũrora wĩra wa kũhunjia. (Mat. 28:20) Kwoguo-rĩ, angĩkorũo nĩ ũreciria gũthiĩ bũrũri ũngĩ kana gĩcigo gĩtagaĩirũo ahunjia, na njĩra ya mahoya ũria Jehova agũteithĩrĩrie.—Luk. 14:28-30; Jak. 1:5; rora ithandũkũ “Ũrĩa Ũngĩmenya Bũrũri Kana Gĩcigo Gĩtagaĩirũo Ahunjia Kĩrĩa Ũrecirĩria nĩ Kĩrabatara Kũhunjio.”

¹² Ũria athuri a kĩũngano na Akristiano angĩ agima kĩĩroho kana no ũkorũo na moimĩrĩro mega bũrũri ũngĩ. (Thim. 11:14; 15:22) Thoma mabuku marĩa macabĩtwo megiĩ gũtungata bũrũri-inĩ ũngĩ na wĩke ũthuthuria igũrũ rĩgiĩ mabũrũri kana icigo iria ũreciria gũthamĩra. No ũceere bũrũri ũrĩa wĩciragia gũthamĩra, hihi gwa kahinda kanini? Angĩkorũo nĩ ũrenda biũ gũthamĩra bũrũri ũngĩ, no wandĩkĩre wabici ya rũhonge ĩrĩa ĩrĩ bũrũri ũcio ũrenda gũthamĩra nĩguo ũmenye ũhoro makĩrĩa, ũkĩhũthĩra andirethi iria irĩ ibuku-inĩ rĩa ica ikuhĩ rĩa Kitabu cha Mwaka. O na kũrĩ ũguo, handũ ha gũtũma marũa ĩmwe kwa ĩmwe kũrĩ wabici ya rũhonge-rĩ, maneane kũrĩ athuri a kĩũngano kĩanyu, arĩa mekuongerera ũhoro makĩria mbere ya mamatũme.—Rora ibuku Tengenezo Linalofanya Mapenzi ya Yehova, karatathi ka 111-112.

13. Wabici ya rũhonge ĩngĩgũteithia atĩa, no wee nĩ maũndũ marĩkũ wagĩrĩirũo gwĩka?

¹³ Wabici ya rũhonge nĩ ĩgũgũtũmĩra ũhoro ũngĩgũteithia wĩgiĩ bũrũri kana gĩcigo nĩguo ũtue matua, no ndĩkũrũgamĩrĩra mabataro maku, kũrĩa ũgũikara, marũa ma gũgwĩtĩkĩria ũthiĩ bũrũri ũngĩ (visa), kana bomu ingĩ cia maũndũ megiĩ thirikari kana magwethere gwa gũikara. Maya nĩ maũndũ ma mũndũ kĩũmbe marĩa ekũbatara gũthuthuria wega mbere ya gũthama. Makĩria ma ũguo, nĩwe ũgwĩkinyia wabici iria irũgamagĩrĩra bũrũri ũcio nĩguo ũmenye ũrĩa ũngĩona marũa ma gũgwĩtĩkĩria ũthamĩre bũrũri ũcio na marũa ma kũruta wĩra. Andũ arĩa marathamĩra bũrũri ũngĩ no mũhaka makorũo makĩhota kũrũgamĩrĩra mabataro mao na maũndũ mangĩ mangĩendeka nĩ thirikari.—Gal. 6:5.

14. Twagĩrĩirũo kwĩmenyerera maũndũ marĩkũ rĩrĩa tũraceera kana gũthamĩra bũrũri ũngĩ kũrĩa wĩra wa kũhunjia ũgirĩtio?

¹⁴ Mabũrũri Marĩa Wĩra wa Kũhunjia Ũgirĩtio: Mabũrũri mamwe aarĩ na ariũ a Ithe witũ no mũhaka makorũo na ũũgĩ mũingĩ rĩrĩa marĩ ũthathaiya-inĩ wao. (Mat. 10:16) Ahunjia arĩa maceeraga kana magathamĩra kũndũ kũu, matekũmenya no mecirĩrio nĩ ũndũ wa wĩra witũ wa kũhunjia na maingĩrie aarĩ na ariũ a Ithe witũ ũgwati-inĩ. Angĩkorũo nĩ ũreciria gũthamĩra bũrũri ta ũcio, ũkũũrio waandĩkĩre wabici ya rũhonge ya kwanyu kũgerera athuri a kĩũngano kĩanyu mbere ya kwambĩrĩria mĩbango yaku.

15. Andũ arĩa maũndũ mao matangĩmetĩkĩria gũthama-rĩ, mangĩandandũra ũtungata wao atĩa marĩ kwao?

¹⁵ Angĩkorũo Ndũngĩhota Gũthama: Angĩkorũo ndũngĩhota gũthamĩra bũrũri ũngĩ kana gĩcigo kĩngĩ, ndũgakue ngoro. Hihi no ũkorũo nĩ ũhingũrĩirũo ‘mũrango mũnene wa kũruta wĩra mũno.’ (1 Kor. 16:8, 9) Mũrori wanyu wa mũthiũrũrũko no amenye kũrĩa kũrĩ na bata wa kũhunjio hakuhĩ na kwanyu. Hihi no ũteithie kĩũngano kana gĩkundi kĩrĩ hakuhĩ kĩhũthagĩra rũthiomi rũngĩ. Kana no wandandũre ũtungata waku thĩinĩ wa kĩũngano kĩrĩa ũrĩ ihinda rĩrĩ. Gũtekũmakania maũndũ maku, ũndũ ũrĩa wa bata mũno makĩria nĩ atĩ ũthathaiya waku nĩ wa ngoro yothe.—Kol. 3:23.

16. Twagĩrĩirũo gwĩka atĩa kũrĩ arĩa marenda gũthiĩ gũtungatĩra bũrũri ũngĩ?

¹⁶ Hihi nĩ ũĩ Mũkristiano mũgima kĩĩroho ũrĩ na muoroto wa gũtungata bũrũri ũngĩ kana gĩcigo gĩtagaĩirũo ahunjia? Mũteithĩrĩrie na ũmwĩkĩre ngoro! Rĩrĩa Paulo oimire Suriata ya Antiokia, taũni ĩrĩa yarĩ ya gatatũ kũneneha thĩinĩ wa Ũthamaki wa Roma (thutha wa Roma na Isikanderia). Nĩ gũkorũo marĩ na itũũra inene ũguo-rĩ, kĩũngano kĩa Antiokia hihi nĩ kĩabataraga ũteithio wa Paulo na angĩathiire nĩ mangĩaiguire mamwagĩte mũno. O na kũrĩ o ũguo, Bibilia ndiugaga atĩ ariũ a Ithe witũ meerire Paulo ndagathiĩ. Handũ ha gwĩciria o ũhoro wa kwao tu nĩ maaririkanire atĩ “mũgũnda nĩ gũkũ thĩ.”—Mat. 13:38.

17. Nĩ itũmi irĩkũ ingĩtũma mũndũ eecirie ‘kũringa na athiĩ Makedonia’?

¹⁷ Paulo na arĩa mathiaga rũgendo nao nĩ maarathimirũo mũno nĩ ũndũ wa gwĩtĩkĩra kũringa Makedonia. Rĩrĩa maarĩ Filipi taũni ĩrĩa nene ya Makedonia, nĩ maacemanirie na Ludia, “Nake Mwathani agĩtuma ngoro yake yende gũthikĩrĩria ndeto iria ciaheanagwo nĩ Paulo.” (Atũm. 16:14) Ta wĩcirie gĩkeno kĩrĩa Paulo na amishonarĩ arĩa maarĩ nao maiguire rĩrĩa Ludia na andũ a nyũmba yake maabatithirio! Thĩinĩ wa mabũrũri maingĩ, nĩ kũrĩ na andũ marĩ ngoro njega ta Ludia arĩa matarĩ maahunjĩrio ndũmĩrĩri ya Ũthamaki. Angĩkorũo nĩ ‘ũkũringa ũthiĩ Makedonia,’ no ũigue ũkenete nĩ kuona andũ marenda gũthikĩrĩria na ũmateithie.

Ũrĩa Ũngĩmenya Bũrũri Kana Gĩcigo Gĩtagaĩirũo Ahunjia Kĩrĩa Ũrecirĩria nĩ Kĩrabatara Kũhunjio

• Rora ibuku rĩa ica ikuhĩ rĩa Kitabu cha Mwaka. Rora na kinyi mũigana wa andũ arĩa o mũhunjia agĩrĩirũo nĩ kũhunjĩria kana ũũrie wabici ya rũhonge ũhoro ũkoniĩ icigo iria itagaĩirũo ahunjia.

• Hũthĩra Fahirisi nĩguo wĩke ũthuthuria wa icunjĩ na maũndũ moonetwo kuuma bũrũri-inĩ ũcio.

• Aria na ahunjia arĩa manaceera kana magaikara bũrũri ũcio kana gĩcigo kĩu gĩtagaĩirũo ahunjia.

• Angĩkorũo nĩ ũreciria gũthamĩra bũrũri mũna kana gĩcigo kĩrĩa ũngĩhunjia na rũthiomi rwaku, ũria wabici ya rũhonge kana kĩũngano kĩrĩa kĩrĩ hakuhĩ, nĩguo wone nĩ andũ aigana kũu maaragia rũthiomi rwaku.

[Ciũria cia Wĩruti]