GĨCUNJĨ KĨA WĨRUTI KĨA 29
RWĨMBO NA. 121 Nĩ Tũbataraga Kwĩgirĩrĩria
Koragwo Wĩhaarĩirie Kũregana na Magerio
“Ikarai mwĩiguĩte na mũhoe mũtegũtigithĩria nĩguo mũtikaingĩre magerio-inĩ.”—MAT. 26:41.
ŨNDŨ ŨRĨA WARĨRĨIRIO
Gĩcunjĩ gĩkĩ gĩgũtũririkania bata wa gwĩthema kũgwa mehia-inĩ, na gwĩthema maũndũ marĩa mangĩtũma tũkinyĩrĩre gwĩka mehia macio.
1-2. (a) Nĩ mũkaana ũrĩkũ Jesu aaheire arutwo ake? (b) Nĩ kĩĩ gĩatũmire arutwo matiganĩrie Jesu? (Ningĩ rora mbica.)
JESU aaugire ũũ: “Nĩ ma ngoro nĩ ĩrenda, no mwĩrĩ ndũrĩ na hinya.”a (Mat. 26:41b) Ciugo icio ironania atĩ Jesu nĩ aataũkagĩrũo atĩ tũtirĩ akinyanĩru, na nĩ tũrĩhĩtagia. No ningĩ ciugo icio cia Jesu nĩ iratũhe mũkaana ũyũ: Mwĩmenyagĩrĩrei mũtikeĩtĩkie mũno. Ihinda inini Jesu atanauga ciugo icio, arutwo ake maaugĩte marĩ na ũcamba atĩ matingĩatiganĩirie Mwathi wao. (Mat. 26:35) Hatarĩ nganja maarĩ na mwerekera mwega. No matiamenyaga ũrĩa ũngĩarĩ ũndũ mũhũthũ harĩ o kũremererũo mangĩacemanirie na hatĩka nditũ. Nĩkĩo Jesu aameerĩte ũũ: “Ikarai mwĩiguĩte na mũhoe mũtegũtigithĩria nĩguo mũtikaingĩre magerio-inĩ.”—Mat. 26:41a.
2 Ũndũ wa kĩeha nĩ atĩ arutwo a Jesu nĩ maaremirũo gũikara meiguĩte. Handũ ha gũkorũo hamwe na Jesu rĩrĩa aanyitagwo, meetigĩrire na makĩũra. Nĩ ũndũ wa kwaga gũikara meiguĩte, arutwo acio nĩ gũtiganĩria maatiganĩirie Jesu, ũndũ ũrĩa maaugĩte matingĩka.—Mat. 26:56.
Jesu eerire arutwo ake maikare meiguĩte nĩguo matikaingĩre magerio-inĩ, ĩndĩ nĩ maamũtiganĩirie (Rora kĩbungo kĩa 1-2)
3. (a) Nĩkĩ nĩ tũbatiĩ gwĩthema kwĩĩtĩkia mũno nĩguo tũtũũre tũrĩ ehokeku harĩ Jehova? (b) Tũkwarĩrĩria maũndũ marĩkũ gĩcunjĩ-inĩ gĩkĩ?
3 Nĩ tũbatiĩ kwĩmenyerera nĩguo tũtikeĩtĩkie mũno. Ma nĩ atĩ, nĩ tũkoragwo tũtuĩte itua rĩa kwaga gwĩka ũndũ o wothe ũngĩrakaria Jehova. No ningĩ nĩ wega kũririkana atĩ tũrĩ andũ matarĩ akinyanĩru na no tũgwe magerio-inĩ na njĩra hũthũ. (Rom. 5:12; 7:21-23) O na tũterĩgĩrĩire, no twĩkore tũkĩgucĩrĩrio gwĩka ũndũ ũtagĩrĩire. No nĩgetha tũtũũre tũrĩ ehokeku harĩ Jehova na Mũrũwe, nĩ tũrabatara gwathĩkĩra ũtaaro wa Jesu wĩgiĩ gũikara twĩiguĩte nĩguo tũtikagwe magerio-inĩ. Gĩcunjĩ gĩkĩ nĩ gĩgũtũteithia gwĩka ũguo. Wa mbere, nĩ tũkuona nĩ maũndũ-inĩ ta marĩkũ twagĩrĩirũo kwĩmenyerera o na makĩria. Tũcoke twarĩrĩrie ũrĩa tũngĩĩhũga nĩguo tũtikagwe magerio-inĩ. Na mũthia-inĩ twarĩrĩrie ũrĩa tũngĩikara twĩhũgĩte.
KŨŨRANA MAGERIO MARĨA MANGĨGŨTOORIA NA NJĨRA HŨTHŨ
4-5. Tũbatiĩ gwĩthema gwĩka nginya mehia marĩa mangĩoneka ta marĩ manini nĩkĩ?
4 O na mahĩtia marĩa mangĩoneka marĩ manini no mahutie ũrata witũ na Jehova. Ningĩ no matũme tũkinyĩrĩre gwĩka mehia maritũ.
5 Ithuothe nĩ tũcemanagia na magerio mangĩtũma tũgwe mehia-inĩ. No o ũmwe witũ nĩ akoragwo na magerio marĩa mangĩmũtooria na njĩra hũthũ, hihi ta gwĩka mehia maritũ, kwĩingĩrania na mĩtugo ĩtarĩ mĩtheru, kana kũgucĩrĩrio nĩ mwĩcirĩrie wa thĩ. Kwa ngerekano, mũndũ ũmwe no akorũo nĩ aritũhagĩrũo kũrũa na magerio ma kwĩingĩria ngomanio-inĩ itagĩrĩire. Nake ũngĩ no akorũo nĩ agucagĩrĩrio mũno kwĩingĩria mĩtugo-inĩ ĩtarĩ mĩtheru, ta kũhaambata ciĩga ciake cia ũciari nĩguo ahingie merirĩria ma ngomanio, kana kwĩrorera ponografĩ. Ũngĩ nake no akorũo nĩ ahiũranagia na thĩna wa gwĩtigĩra andũ, kũnyitĩrĩra mũno mawoni make, kũhiũha kũrakara, kana ũndũ ũngĩ. Nĩkĩo Jakubu aaugire atĩ “o mũndũ ageragio na njĩra ya kũgucĩrĩrio na kũheenererio nĩ merirĩria make mwene.”—Jak. 1:14.
6. Nĩ ũndũ ũrĩkũ tũbatiĩ gwĩtĩkĩra ũtwĩgiĩ?
6 Hihi wee nĩ ũkoragwo ũĩ magerio marĩa mangĩgũtooria na njĩra hũthũ? No tũkorũo ũgwati-inĩ tũngĩaga gwĩtĩkĩra atĩ tũrĩ na wathe mũna kana kwĩheenia atĩ tũrĩ na hinya ũndũ tũtangĩgwa mehia-inĩ. (1 Joh. 1:8) O na Paulo aaugire atĩ nginya arĩa marĩ “na ngumo cia kwagĩrĩra kĩĩroho” no magwe magerio-inĩ mangĩaga kwĩrora. (Gal. 6:1) Kwoguo nĩ wega gwĩtĩkĩra atĩ tũrĩ na wathe mũna na gũkũũrana harĩa tũnyihĩirũo.—2 Kor. 13:5.
7. Nĩ kĩĩ tũbatiĩ kũrutĩra wĩra o na makĩria? Heana ngerekano.
7 Tũbatiĩ gwĩka atĩa thutha wa kũmenya magerio marĩa mangĩtũtooria na njĩra hũthũ? Twagĩrĩirũo kwĩhotora biũ kũregana na magerio macio. Ta wĩcirie ngerekano ĩno: Mahinda-inĩ ma Bibilia, ihingo-inĩ cia itũũra nĩho thũ cingĩaingĩrĩire na njĩra hũthũ. Kwoguo ihingo nĩcio ciagitagĩrũo mũno nĩguo itũũra rĩkorũo na ũgitĩri. Na njĩra o ta ĩyo, nĩ tũrabatara kũrutĩra wĩra o na makĩria mawathe marĩa tũĩ atĩ no matũme tũgwe magerio-inĩ na njĩra hũthũ.—1 Kor. 9:27.
ŨRĨA ŨNGĨREGANA NA MAGERIO
8-9. Mwanake ũrĩa ũgwetetwo thĩinĩ wa Thimo mũrango wa 7 angĩethemire atĩa gwĩka mehia maritũ? (Thimo 7:8, 9, 13, 14, 21)
8 Tũngĩregana atĩa na magerio? Rekei tuone maũndũ marĩa tũngĩĩruta kuumana na mwanake ũrĩa ũgwetetwo thĩinĩ wa Thimo mũrango wa 7, ũrĩa weingĩririe ngomanio-inĩ itagĩrĩire na mũtumia warĩ mwaganu. Mũhari wa 22 uugaga atĩ mwanake ũcio aarũmĩrĩire mũtumia ũcio “o hĩndĩ ĩyo.” Kwoguo ũndũ ũcio nĩ ũngĩonekire ta wekĩka atekũmenya. No mĩhari ĩrĩa ĩrĩ hau rũgongo yonanagia atĩ nĩ harĩ matua matarĩ ma ũũgĩ mwanake ũcio aambĩte gũtua, marĩa maatũmire akinyĩrĩre kũgwa mehia-inĩ.
9 Nĩ maũndũ marĩkũ aambĩte gwĩka atanakinyĩrĩra kwĩhia? Ũndũ wa mbere eekire nĩ kũgerera “barabara-inĩ hakuhĩ na kona ya kwa mũtumia ũcio” mwaganu mathaa ma hwaĩ-inĩ. Agĩcoka agĩthiĩ erekeire nyũmba-inĩ ya mũtumia ũcio. (Thoma Thimo 7:8, 9.) Na rĩrĩa oonire mũtumia ũcio, ndamwĩthemire. Handũ ha ũguo, aarekire mũtumia ũcio amũmumunye, na akĩmũthikĩrĩria akĩmũhe ũhoro wĩgiĩ magongona ma ũiguano marĩa aarutĩte, hihi nĩguo mwanake ũcio ecirie atĩ mũtumia ũcio ndaarĩ mũndũ mũũru. (Thoma Thimo 7:13, 14, 21.) Korũo mwanake ũcio nĩ eethemete gwĩka maũndũ macio maamwerekeirie mehia-inĩ, nĩ angĩahotire gwĩthema magerio macio maatũmire agwe mehia-inĩ.
10. Mũkristiano angĩĩkora atĩa ekĩte mehia o ta mwanake ũrĩa ũgwetetwo thĩinĩ wa Thimo?
10 Rũgano rũu rũronania ũndũ ũngĩhaanĩka harĩ Mũkristiano o wothe. No ekore ekĩte mehia maritũ na thutha-inĩ akona ta ũndũ ũcio wekĩka o rĩmwe. O na no auge, “Ndinamenya ũrĩa kũrathiire ndĩrekora nĩ ndehia.” No angĩĩcũrania wega, hihi no one atĩ kũrĩ na matua matarĩ ma ũũgĩ arambĩte gũtua, marĩa maratũmire akinyĩrĩre kwĩhia. No gũkorũo hihi nĩ ararĩ na arata matarĩ ega, akamenyera gwĩkenia na maũndũ matarĩ mega, kana akorũo nĩ arathiaga website-inĩ itarĩ njega kana agathiĩ kũndũ gũtagĩrĩire Mũkristiano. Ningĩ no gũkorũo o na nĩ aratigĩte kũhoyaga, gũthomaga Bibilia, gũthiaga mĩcemanio, kana kũhunjia. Kwoguo o ta mwanake ũcio ũgwetetwo thĩinĩ wa Thimo, no kũhoteke harĩ maũndũ Mũkristiano ũcio arambĩte gwĩka atanakinyĩrĩra kwĩhia.
11. Nĩ ũndũ ũrĩkũ tũbatiĩ gwĩthema nĩguo tũtikagwe mehia-inĩ?
11 Tũreruta atĩa? Tũtibatiĩ o gwĩthema gwĩka mehia, ĩndĩ nĩ nginya gwĩka maũndũ marĩa mangĩtwerekeria mehia-inĩ. Suleimani nĩ oonanirie ũndũ ũcio thutha wa gũtaarĩria ũrĩa gwathiire harĩ mwanake ũcio na mũtumia ũcio mwaganu. Aaheanire ũtaaro ũyũ ũhoro-inĩ wĩgiĩ mũtumia ũcio: “Ndũkanathiĩre njĩra-inĩ ciake.” (Thim. 7:25) Na ningĩ akiuga ũũ igũrũ rĩgiĩ mũtumia ũcio mũremi: “Ikaraga haraya nake; ndũgathiage hakuhĩ na mũromo wa nyũmba yake.” (Thim. 5:3, 8) Kwoguo twĩgitagĩra kũgwa mehia-inĩ na njĩra ya gwĩthema ũndũ o wothe ũngĩtũma tũkinyĩrĩre kwĩhia.b Ũguo nĩ kuuga atĩ o na angĩkorũo ũndũ mũna ti mũũru, no twĩtheme kũwĩka angĩkorũo nĩ ũgũtũingĩria magerio-inĩ mangĩtwerekeria mehia-inĩ.—Mat. 5:29, 30.
12. Ayubu aatuĩte itua rĩrĩkũ, na ũndũ ũcio wamũteithirie atĩa kwaga kũingĩra magerio-inĩ? (Ayubu 31:1)
12 Nĩguo tũhote gwĩthema maũndũ mangĩtũingĩria mehia-inĩ, nĩ tũrabatara gũtua itua irũmu rĩa kwĩgirĩrĩria. Ũguo nĩguo Ayubu eekire. ‘Aarĩkanĩire na maitho make’ atĩ gũtirĩ hĩndĩ akerorera mũtumia ũngĩ arĩ na merirĩria moru. (Thoma Ayubu 31:1.) Kũrũmia itua rĩu nĩ kwamũteithirie gwĩthema kwĩingĩria ũtharia-inĩ. O na ithuĩ no tũtue itua irũmu rĩa gwĩthema ũndũ o wothe ũngĩtũingĩria magerio-inĩ.
13. Twagĩrĩirũo kũgitĩra meciria maitũ nĩkĩ? (Ningĩ rora mbica.)
13 Ningĩ no mũhaka tũgitĩre meciria maitũ. (Tham. 20:17) Andũ amwe meciragia atĩ ti ũũru kũhũũra mbica magĩka maũndũ moru angĩkorũo matikũmeka. No ũcio nĩ mwĩcirĩrie mũhĩtanu tondũ mũndũ ũraikara agĩthugundaga merirĩria moru nĩ gwakĩrĩria akoragwo akĩmaakĩrĩria. Na njĩra ĩngĩ, nĩ ta areyenjera irima arĩbatara kwĩmenyerera ndakagwe thĩinĩ warĩo. Ma nĩ atĩ, rĩmwe merirĩria moru no matonye meciria-inĩ maitũ. Kũngĩthiĩ ũguo, tũbatiĩ kũregana namo o rĩo, na twerekerie meciria maitũ harĩ maũndũ mega. Gwĩka ũguo nĩ kũrĩtũteithagia kwaga kũreka merirĩria moru makũre nginya tũremwo kũmatooria, na hihi matũme tũkinyĩrĩre gwĩka mehia maritũ.—Afil. 4:8; Kol. 3:2; Jak. 1:13-15.
Tũbatiĩ gwĩthema ũndũ o wothe ũngĩtũingĩria magerio-inĩ (Rora kĩbungo gĩa 13)
14. Nĩ kĩĩ kĩngĩ kĩngĩtũteithia kũregana na magerio?
14 Nĩ kĩĩ kĩngĩ kĩngĩtũteithia kũregana na magerio? Tũbatiĩ gũkorũo na ma biũ atĩ hingo ciothe twathĩkĩra mawatho ma Jehova nĩ tũrĩgunĩkaga. Rĩmwe ti hahũthũ gũtigĩrĩra atĩ meciria na merirĩria maitũ nĩ maratwarana na wendi wa Ngai. No thayũ ũrĩa tũgĩaga naguo rĩrĩa tweka ũguo nĩ ũtũteithagia kuona atĩ kĩyo gitũ ti gĩa tũhũ.
15. Gũkũria merirĩria marĩa magĩrĩire kũrĩtũteithagia atĩa kũregana na magerio?
15 Nĩ tũrabatara gũkũria merirĩria marĩa magĩrĩire. Tũngĩĩruta ‘gũthũũra ũndũ ũrĩa mũũru, na twendage ũrĩa mwega,’ nĩ tũrĩkĩraga hinya itua ritũ rĩa gwĩka ũndũ ũrĩa wagĩrĩire na gwĩthema maũndũ mangĩtũingĩria mehia-inĩ. (Amos. 5:15) Ningĩ gũkorũo na merirĩria marĩa magĩrĩire no gũtũteithie kwĩhanda wega na tũhote kũregana na magerio marĩa tũtangĩhota kũgirĩrĩria kana mangĩtũkora tũterĩgĩrĩire.
16. Kũrikĩra maũndũ-inĩ ma kĩĩroho kũngĩtũteithia atĩa kũregana na magerio? (Ningĩ rora mbica.)
16 Tũngĩkũria atĩa merirĩria marĩa magĩrĩire? Tũbatiĩ kũrikĩra biũ maũndũ-inĩ ma kĩĩroho. Rĩrĩa tũrĩ mĩcemanio-inĩ ya Gĩkristiano kana ũtungata-inĩ, tũkoragwo tũgĩkĩra hinya itua ritũ rĩa gũkenia Jehova, na kwoguo nĩ hinya kũgwa mehia-inĩ. (Mat. 28:19, 20; Ahib. 10:24, 25) Gũthoma na kwĩruta Kiugo kĩa Ngai na gwĩcũrania igũrũ rĩakĩo, nĩ gũtũteithagia kwenda o na makĩria ũndũ ũrĩa mwega na gũthũũra ũrĩa mũũru. (Josh. 1:8; Thab. 1:2, 3; 119:97, 101) Ningĩ ririkana ũndũ ũyũ Jesu eerire arutwo ake: “[Hoyagai] mũtegũtigithĩria nĩguo mũtikaingĩre magerio-inĩ.” (Mat. 26:41) Rĩrĩa twahoya Ithe witũ wa igũrũ, tũkoragwo tũkĩmũhe mweke wa gũtũteithia na tũgekĩra hinya itua ritũ rĩa kũmũkenia.—Jak. 4:8.
Gũkorũo na mũtaratara mwega wa maũndũ ma kĩĩroho nĩ gũtũteithagia kũregana na magerio (Rora kĩbungo gĩa 16)c
IKARAGA WĨHŨGĨTE
17. Nĩ thĩna ũrĩkũ Petero aabatarire kũrũa naguo kwa ihinda iraihu?
17 Nĩ kũrĩ mawathe mamwe maitũ tũngĩhota gũtooria biũ. No mangĩ no tũbatare kũrũa namo kwa ihinda iraihu. Ta wĩcirie ũhoro wa mũtũmwo Petero. Nĩ aakaanire Jesu maita matatũ nĩ ũndũ wa gwĩtigĩra andũ. (Mat. 26:69-75) Nĩ kũngĩonekire ta Petero aatooretie thĩna ũcio wa gwĩtigĩra andũ rĩrĩa aahunjirie arĩ na ũcamba mbere ya Sanhedrini. (Atũm. 5:27-29) No mĩaka ĩigana ũna thutha ũcio, harĩ hĩndĩ aatigĩte kũrĩanĩra na Akristiano arĩa mataarĩ Ayahudi nĩ ũndũ wa “gwĩtigĩra gĩkundi kĩa arĩa maarĩ aruu.” (Gal. 2:11, 12) Ũndũ ũcio ũkĩonania atĩ ndaatooretie biũ thĩna wa gwĩtigĩra andũ, na hihi o na aabatarire kũrũa naguo kwa ihinda iraihu.
18. Nĩ atĩa kũngĩthiĩ ũhoro-inĩ wĩgiĩ mũtugo mũna tũreĩraga atĩ nĩ twaũtooririe?
18 O na ithuĩ no twĩkore ũndũ-inĩ ta ũcio. Na njĩra ĩrĩkũ? No twĩkore tũgĩcokerera mũtugo tũreĩraga atĩ nĩ twaũtooririe. Kwa ngerekano, mũrũ wa Ithe witũ ũmwe aaugire: “Nĩ ndatigĩte kwĩrorera ponografĩ kwa ihinda rĩa mĩaka ikũmi, na ndaarĩ na ma atĩ nĩ ndatooretie mũtugo ũcio biũ. No he handũ haakinyire ngĩgwa magerio-inĩ ma kũmĩĩrorera rĩngĩ.” Wega nĩ atĩ ndakuire ngoro. Nĩ aataũkĩirũo atĩ nĩ aabataraga gwĩkĩra kĩyo o mũthenya kũrũa na mũtugo ũcio, o na hihi abatare gwĩka ũguo ũtũũro-inĩ wake wothe thĩinĩ wa mũtabarĩre ũyũ wa maũndũ. Na agĩteithĩrĩrio nĩ mũtumia wake na athuri a kĩũngano, nĩ aahotire kuoya makinya marũmu o na makĩria nĩguo etheme kwĩrorera ponografĩ.
19. Tũngĩregana atĩa na mũtugo tũtarĩ tũraũtooria biũ?
19 Tũngĩregana atĩa na mũtugo tũtarĩ tũraũtooria biũ nĩguo tũtikaũcokerere? Nĩ na njĩra ya kũrũmĩrĩra ũtaaro ũyũ Jesu aaheanire ũhoro-inĩ wĩgiĩ magerio: “Ikarai mwĩiguĩte.” O na rĩrĩa ũraigua ũrĩ na hinya kĩĩroho, thiĩ na mbere gwĩthema maũndũ mangĩkũingĩria magerio-inĩ. (1 Kor. 10:12) Ndũkanatige gwĩka maũndũ marĩa magũteithĩtie kũrũa na wathe waku. Thimo 28:14 yugaga ũũ: “Gũkena nĩ mũndũ ũrĩa wĩhũgaga hingo ciothe.”—2 Pet. 3:14.
ŨRĨA ŨGUNĨKAGA WAREGANA NA MAGERIO
20-21. (a) Tũrĩgunĩkaga atĩa twathiĩ na mbere kũregana na magerio? (b) Jehova arĩtũteithagia atĩa twahingia haitũ? (2 Akorintho 4:7)
20 No tũkorũo na ma atĩ nĩ tũrĩgunĩkaga rĩrĩa twaregana na magerio. ‘Gĩkeno kĩa kahinda kanini’ kĩrĩa kĩngiumana na gwĩka mehia gĩtingĩringithanio na gĩkeno kĩrĩa tũgĩaga nakĩo nĩ ũndũ wa kũrũmĩrĩra ithimi cia Jehova. (Ahib. 11:25; Thab. 19:8) Gĩtũmi nĩ tondũ twombĩtwo nĩguo tũtũũrage kũringana na njĩra ciake. (Kĩam. 1:27) Rĩrĩa tweka ũguo nĩ tũgĩaga na thamiri theru, na mũthia-inĩ nĩ tũkaaheo muoyo wa tene na tene.—1 Tim. 6:12; 2 Tim. 1:3; Jud. 20, 21.
21 O na gũtuĩka ‘mwĩrĩ ndũkoragwo na hinya,’ ũguo ti kuuga atĩ tũtirĩ na ũteithio. Jehova nĩ ehaarĩirie gũtũhe hinya ũrĩa tũrabatara. (Thoma 2 Akorintho 4:7.) No ũrĩa kũrĩ nĩ atĩ atũheaga hinya ũrĩa ũkĩrĩte wa ndũire. Ũndũ ũcio ũronania atĩ nĩ igũrũ ritũ kwĩrutanĩria o mũthenya kũhũthĩra hinya witũ wa ndũire kũrũa na magerio.Tũngĩhingia haitũ, no tũkorũo na ma atĩ Jehova nĩ arĩcokagia mahoya maitũ na njĩra ya gũtuongerera hinya ũrĩa tũrabatara. (1 Kor. 10:13) Hatarĩ nganja kũgerera ũteithio wa Jehova, no tũhote gũkoragwo twĩhaarĩirie kũregana na magerio.
RWĨMBO NA. 47 Hoyaga Jehova o Mũthenya
a GŨTAARĨRIA CIUGO: Kiugo “ngoro” thĩinĩ wa Mathayo 26:41 kĩonanagia ũhoro wĩgiĩ mũndũ gũkorũo arĩ na wendi wa gwĩka ũndũ ũrĩa wagĩrĩire. Nakĩo kiugo “mwĩrĩ” kĩrũgamagĩrĩra kwaga gũkinyanĩra gwitũ. Kwoguo o na gũtuĩka no tũkorũo tũrĩ na wendi wa gwĩka ũndũ ũrĩa wagĩrĩire, tũngĩaga kwĩmenyerera no twĩkore tũgwĩte magerio-inĩ ma gwĩka ũndũ ũrĩa Bibilia ĩkaananĩtie.
b Mũndũ angĩgwa mehia-inĩ maritũ, no athome ibuku rĩa Kenera Ũtũũro Tene na Tene! ithomo rĩa 57 ũndũ wa 1-3, na gĩcunjĩ kĩrĩ na kĩongo “Rora Mbere Harĩ Mahinda Marĩa Maroka” ngathĩti-inĩ ya Mũrangĩri ya Novemba 2020, kar. 27-29, kĩb. 12-17.
c GŨTAARĨRIA MBICA: Mũrũ wa Ithe witũ agĩthoma rĩandĩko rĩa o mũthenya rũcinĩ, agĩthoma Bibilia mathaa ma ranji, na hwaĩ-inĩ arĩ mũcemanio-inĩ wa gatagatĩ-inĩ ga kiumia.