Mbela ito dulu okuhopaenena Pinehas ngeenge wa taalela omashongo?
OSHI li oufembanghenda munene okulongela Jehova u li omukulunhuongalo. Ndele nande ongaho, Eendjovo daKalunga otadi koleke kutya ovakulunhuongalo ohava shakeneke omashongo. Omafimbo amwe ohava ungaunga noikoya yopamhangu, nongeenge tava ningi “omatokolo” moikoya ya tya ngaho ohave a ningi ve lile po “Omwene.” (2 Omaf. 19:6) Omafimbo amwe omukulunhuongalo otashi dulika a pewe oshinakuwanifwa osho e wete kutya ina wana oku shi pewa, ngaashi Moses oo a li a pula nelininipiko shi na sha noshinakuwanifwa shonhumba osho a li a pewa a ti: “Aame omushike ndi ye kuFarao?” — Ex. 3:11.
Ovakulunhuongalo ohava nangekwa po mewiliko lomhepo iyapuki notava dulu okukonga ewiliko mOmishangwa odo nado da nwefwa mo komhepo iyapuki. MOmbibeli omu na oihopaenenwa yovapashukili ovo va li va kondjifa omayeleko nomupondo. Pashihopaenenwa, Pinehas oo a li omona waEleasar nomutekulu waAron oye a li ta ka ninga omupristeri omukulunhu. Oiningwanima itatu oyo ya ningwa mokukalamwenyo kwaye otai ulike kutya ovakulunhuongalo vokunena ova pumbwa okukala nouladi, eendunge dokuyoolola nove lineekela muJehova ngeenge va taalela omashongo.
Pinehas “okwa fikama” meendelelo
Pinehas okwa li omunyasha natango pefimbo opo Ovaisrael va li va onga onhanda mOmaluhaela aMoab. Ombibeli oya ti: “Ovanhu va hovela okuhaela novana oukadona Ovamoab. . . . [Ova] lya ndele ve linyongamena ookalunga vavo.” (Num. 25:1, 2) Jehova okwa li a katukila onghatu ovanyoni ovo moku va pa ehandukilo lefyo. Diladila ashike nghee onghundana i na sha nokunyona kwOvaisrael nosho yo ehandukilo olo va pewa ya li ya kuma Pinehas!
Ombibeli oya twikila ko ya ti: “Ndele omulumenhu umwe e uya nokwa etela ovakwao omukainhu Omumidian moipafi yaMoses nomoipafi yeongalo alishe lovana vaIsrael, fimbo va li [tava] lili poshivelo shetwali leongalo.” (Num. 25:6) Mbela omupristeri Pinehas okwa li a ninga po shike? Pinehas okwa li omunyasha neenghono pefimbo opo, nOmuisrael oo a li a eta omukainhu Omumidian monhanda okwa li omukulunhu wepata nokwa li ha kwatele komesho melongelokalunga. — Num. 25:14.
Ashike Pinehas okwa li ha tila Jehova, havanhu. Eshi Pinehas a mona omulumenhu oo Omuisrael e li nomukainhu Omumidian, okwa fikama meendelelo neonga meke laye nokwa li e va shikulila mo metwali ndele te va twile mo aveshe vavali. Ndele mbela Jehova okwa li a tala ko ngahelipi onghatu oyo Pinehas a li a katuka nouladi nopehe na okwoongaonga? Jehova okwa li a xulifa po omupya oo wa li wa hanga Ovaisrael nokwa li a ninga ehangano “laalushe” loupristeri noludalo laPinehas. — Num. 25:7-13, yelekanifa no-OB-1986.
Oshoshili kutya ovakulunhuongalo Ovakriste vokunena ove na okuhenuka elongifo leenghono, ndele ngaashi Pinehas, ove na okukala ve lilongekida okukatuka eenghatu nopehe na okwoongaonga nokukala ovaladi. Pashihopaenenwa, omumwatate wedina Guilherme okwa hangwa ashike opo a ningi omukulunhuongalo oule weemwedi dinini eshi a li a pulwa a ninge oshilyo shokomitiye yopamhangu. Okwa li a pulwa a ungaunge noshikoya shomukulunhuongalo umwe oo a li e mu kwafela fimbo a li omunyasha. Omumwatate Guilherme okwa ti: “Kanda li nda manguluka okuungaunga noshikoya osho nokasha li hashi kofifa nge. Onda kala handi diladila eenghedi di lili noku lili omo handi ka ungaunga noshikoya osho nopehe na okweefa omaliudo ange a ningife nge ndi ninge omatokolo ehe li metwokumwe nomifikamhango daJehova. Onda kala handi ilikana oule womafiku mahapu nokukonga ouyelele u na sha nasho moishangomwa oyo ya kanghamena kOmbibeli.” Osho osha li she mu kwafela a kale e na ouladi oo a li a pumbwa opo a dule okuungaunga nonghalo oyo ye likalekelwa noku kwafele pamhepo omumwatate oo a li a nyona. — 1 Tim. 4:11, 12.
Ovakulunhuongalo otava ka tulila po vamwe oshihopaenenwa sheitavelo nosho yo shoudiinini ngeenge ova kala hava ungaunga noikoya meongalo nopehe na okwoongaonga nosho yo nouladi. Ashike Ovakriste vakwao aveshe navo ova pumbwa okukala ovaladi mokukala hava lopota omanyono a kwata moiti oo tashi dulika va shiiva. Kakele kaasho, ohashi pula yo oudiinini opo omunhu a xulife po eendafano nakaume ile nomupambele oo a kondwa mo meongalo. — 1 Kor. 5:11-13.
Ovakulunhuongalo ova pumbwa okulongifa eendunge dokuyoolola opo va kandule po omaupyakadi
Pinehas ka li a katuka eenghatu nopehe na okudiladila ngaashi ovanyasha vahapu hava ningi. Natu ka taleni nghee a li a longifa vali eendunge daye dokuyoolola, sha hala okutya, a li a katuka nelungi eshi a li a uda onghundana imwe vali. Ovanhu vomepata laRuben, Gad nosho yo vamwe vomepata laManasse ova li va tunga oaltari popepi nomulonga waJordan. Eshi omapata amwe aIsrael a li e shi mona, okwa li a fika pexulifodiladilo kutya oaltari oyo oya tungwa nelalakano lokulongela oikalunga nomolwaasho okwa li tae lilongekidile okuya molwoodi. — Jos. 22:11, 12.
Ndele mbela Pinehas okwa li e linyenga ngahelipi? Pinehas novakulunhu vomapata aIsrael ova li va katuka onghatu nelungi; va li va ya va ka kundafane kombinga yoshinima osho novanhu ovo va tunga oaltari oyo. Onghee hano, omapata oo a li taa tamanekwa kumakwao okwa li a yelifa nawa kutya okwa tunga oaltari oyo nelalakano opo a “longe eyakulolonga lOmwene.” Kungaho, oupyakadi oo owa li wa pongololwa po nombili. — Jos. 22:13-34.
Otashi ka kala pandunge okuhopaenena Pinehas shimha twa udu oshinima shonhumba tashi tamanekelwa omulongelikalunga mukwetu ile ngeenge ta popilwa mowii. Osha yela kutya okulongifa eendunge dokuyoolola ile okukonenena tete oshinima shonhumba otashi ke tu kwafela tuha handukile ovamwatate ile tuha tandavelife oinima ii oyo tava popilwa. — Omayel. 19:11.
Ongahelipi eendunge dokuyoolola tadi dulu okukwafela ovakulunhuongalo va katuke ngaashi Pinehas? Omumwatate umwe wedina Jaime, oo a kala omukulunhuongalo oule womido di dulife pomulongo, okwa ti: “Ngeenge omuudifi ta lombwele nge kutya opa holoka okuhaudafana pokati kaye naumwe, ohandi ilikana diva kuJehova opo a kwafele nge ndiha ame ombinga nondi dule okuyandja omayele opamishangwa. Pomhito imwe, omumwameme umwe okwa li a lombwela nge kutya oku na oupyakadi u na sha nonghedi omo ha ungaungwa naye komumwatate woshinakuwanifwa wokeongalo limwe. Molwaashi omumwatate oo okwa li kaume kange kopofingo, onda li handi dulu oku ka popya naye noupu. Ndele ponhele yaasho, otwa li twa tomhafana nomumwameme oo kombinga yomafinamhango mahapu Ombibeli. Okudja opo, omumwameme oo okwa li a dimina va ka popye tete nomumwatate oo ovo aveke. (Mat. 5:23, 24) Ndele nande ongaho, kava li va pongolola po diva oupyakadi wavo. Konima yaasho, onda li nda ladipika omumwameme oo a konakone omafinamhango amwe vali Ombibeli. Omumwameme oo okwa li a tokola okwiilikana natango kombinga youpyakadi wavo nokwa li a ninga eenghendabala opo a dimine po omumwaxe oo.”
Oshidjemo? Omumwatate Jaime okwa ti: “Omumwameme oo okwa ka alukila vali kwaame konima yeemwedi donhumba. Okwa li a lombwela nge kutya omumwatate okwe ke lipa oushima lwanima shi na sha naasho a popya. Omumwatate oo okwa li a ninga elongekido va ka longe nomumwameme oo moukalele nokwa li e mu pandula, nova li va kandula po oupyakadi wavo. Ndele ngeno onda kufile mo ombinga pauyadi mokuhaudafana kwavo, mbela ngeno onda dula ngoo oku ku pongolola po nopehe na okwaama ombinga?” Ombibeli oye tu kumaida tai ti: “Ino endelela okuhokololifa.” (Omayel. 25:8) Ovakulunhuongalo ovanawino ohava ladipike nelungi Ovakriste ovo ve na okuhaudafana pokati kavo va tule moilonga omayele opamishangwa opo va dule okuxumifa komesho ombili noku i lalakanena.
Pinehas okwa li a pula ekwafo kuJehova
Pinehas okwa li a pewa oufembanghenda wokulonga e li omupristeri woshiwana osho sha li sha hoololwa kuKalunga. Ngaashi twe shi mona metetekelo, Pinehas okwa li e na ouladi wa tongomana nosho yo eendunge dokuyoolola nokuli nofimbo a li omunyasha elela. Ndele nande ongaho, okwa li a dula okuungaunga nomupondo nomashongo molwaashi okwa li e lineekela muJehova.
Konima eshi omukulukadi wopomunghulo wOmulevi umwe a li a kwatwa onghonga nokudipawa efyo linyanyalifi kovalumenhu vomuGibea vomepata laBenjamin, omapata makwao aIsrael okwa li a tokola oku ka lwifa Ovabenjamin. (Ovatok. 20:1-11) Ova li va ilikana kuJehova ofimbo inava ya molwoodi, ndele nande ongaho, ova li va findwa filufilu lwoikando ivali. (Ovatok. 20:14-25) Mbela ova li ve na okufika pexulifodiladilo kutya omailikano avo inaa udika? Mbela Jehova okwa li ngoo shili a hokwa onghedi omo omapata oo a li e linyenga omolwowii oo wa li wa longelwa omukainhu oo?
Konima yaasho, Pinehas oo a li e lineekela filufilu muJehova nokwa li omupristeri omukulunhu muIsrael pefimbo opo okwa li a ya mo olunyala moshinima osho. Okwa li a ilikana a ti: “Ondi nokufikama vali tu lwife ovakwetu, ovana vaBenjamin ile ndi noku va efa?” Opo nee, Jehova okwa li e mu lombwela kutya ota ka yandja Ovabenjamin meke laye noshilando shaGibea osha ka xwikwa po filufilu nomundilo. — Ovatok. 20:27-48.
Mbela oshike hatu dulu okulihonga moshimoniwa osho? Ohatu lihongo mo kutya omafimbo amwe meongalo ohamu twikile okukala mu na omaupyakadi onhumba nokuli nonande ovakulunhuongalo ova ninga eenghendabala da mana mo nova indila ekwafo kuKalunga. Ngeenge osho osha ningwa, ovakulunhuongalo ove na okudimbuluka eendjovo daJesus odo tadi ti: “[Kaleni nokwiindila, NW], ndee tamu pewa, kongeni, ndee tamu mono, kongholeni, ndee tamu yeululwa.” (Luk. 11:9) Ovapashukili ove na okukala noushili kutya Jehova ota ka nyamukula omailikano avo pefimbo laye la wapala, nokuli nonande ove wete pa fa pa pita efimbo lile.
Pashihopaenenwa, eongalo limwe lokuIreland ola kala la halelela okukala li na Olupale lOuhamba, ndele omunambelewa umwe vomoshitukulwa shavo oo ha ungaunga nomitengenekwafaneko domatungo ka li a hala oku va pa epitikilo. Ka li a tambula ko omaetepo aeshe oo ovamwatate va li va ninga e na sha naapo tava dulu okutunga. Ovamwatate ovo ova li va mona kutya omunambelewa omukulunhu oo a li ha pashukile omaindilo e na sha nokutunga moshilongo ashishe oye ashike a li ta dulu oku va pa epitikilo va tunge. Ndele mbela eilikano ola li ngoo tali ka kwafela ovamwatate ovo ngaashi la li la kwafela Pinehas?
Omukulunhuongalo umwe womeongalo olo okwa ti: “Konima eshi twa kala hatu ilikana twa mana mo, otwa li twa ya kombelewa ei yakula opo tu ka kundafane nomunambelewa ou womukulunhu. Onda li nda lombwelwa kutya otashi dulika shi ka pule oivike yonhumba fimbo inatu shakena naye. Ndele nande ongaho, otwa li twa shakena notwa kundafana naye oule ashike wominute nhano. Eshi a mona omutengenekwafaneko wonhele opo twa hala okutunga, okwa li e tu pa epitikilo tu ye komesho noilonga yetu yokutunga, nokudja opo, omunambelewa womoshitukulwa shetu oo ha ungaunga nomitengenekwafaneko domatungo okwa li nokuli a ninga eenghendabala opo e tu kwafele. Oshimoniwa osho oshe tu kwafela tu mone kutya eilikano oli na ongushu.” Onghee hano, Jehova ota ka nyamukula omailikano taa di komutima ovakulunhuongalo ovo ve mu lineekela.
Nonande Pinehas okwa li e lineekelelwa oshinakuwanifwa sha kwata moiti muIsrael shonale, okwa li a dula okuungaunga nomupondo nomashongo oo a li a shakeneka molwaashi okwa li e na ouladi, eendunge dokuyoolola nokwa li e lineekela filufilu muKalunga. Jehova okwa li yo a hokwa eenghendabala da mana mo odo Pinehas a li a ninga eshi ta file oshisho eongalo. Konima yomido 1 000 lwaapo, Esra okwa li a nwefwa mo a shange shi na sha naPinehas, a ti: ‘Pinehas yaEleasar, okwa li nale omukulunhu wavo. Omwene okwa li pamwe naye.’ (1 Omaf. 9:20, yelekanifa no-NW.) Onghee hano, ohatu indile Kalunga a kale yo pamwe naavo tava kwatele komesho oshiwana shaye nosho yo nOvakriste aveshe ovo tave mu longele noudiinini.