Гәло Ԝәʹдәдәрбазкьрьна Тә Керһати йә?
«Бьзаньбьн кӧ чь ль Хӧдан хԝәш те» (ӘФӘС. 5:10).
1, 2. (а) Хәбәра Хԝәде ча дьдә кʹьфше, кӧ Йаһоԝа дьхԝазә, ԝәки әм жь жийине ләзәте бьвиньн? (б) Чахе әм ԝәʹдәдәрбазкьрьне һʹәсаб дькьн ча дайина Хԝәде, әв йәк мә һелан дькә кӧ чь бькьн?
ЖЬ КʹЬТЕБА Пироз әм педьһʹәсьн, ԝәки Йаһоԝа Хԝәде дьхԝазә әм нә кӧ тʹәне бьжин, ле ӧса жи ләзәте жь жийине бьвиньн. Мәсәлә, Зәбур 104:14, 15-да ньвисар ә, ԝәки Йаһоԝа «хӧрәк дәрхә жь әʹрде у шәраве, кӧ ша дькә дьле инсен, бьзьр кӧ бәшәра ԝан хԝәш дькә, нан кӧ дьле ԝан дьшьдинә». Хԝәде, сәва кӧ мә хԝәйи кә, жь тʹохьм гәньм шин дькә, бьзьр у шәраве дьдә. Ле шәрав дьле инсен ша дькә. Ча те кʹьфше, Йаһоԝа нә кӧ тʹәне ԝан тьшта дьдә, чь кӧ бона жийине лазьм ьн, ле һе зедә, демәк ԝан тьшта жи чь кӧ шабуне мәрʹа тиньн (Ԝаиз 9:7; 10:19). Йаһоԝа дьхԝазә, ԝәки мәрьв ләзәте жь әʹмьр бьвиньн, ләма «шабун жи кьрә дьле» мәрьва (Кʹар. Шанд. 14:16, 17).
2 Һәрге әм һьнә ԝәʹдә вәдьԛәтиньн бона ԝе йәке кӧ һеса бьн у ԛәԝате бьстиньн, әм гәрәке хԝә нәһәԛ нәкьн. Әм дькарьн ԝәʹде хԝә ӧса дәрбаз кьн кӧ ләзәте бьвиньн, мәсәлә «дина хԝә бьдьнә тәйрәдед әʹзмен» у «сосьнед чоле» йан жи тьштед дьнва мьжул бьн (Мәт. 6:26, 28; Зәб. 8:3, 4). Жийина кӧ мәрьврʹа шабуне тинә, «дайина Хԝәде йә» (Ԝаиз 3:12, 13). Ԝәʹдәдәрбазкьрьн пʹарәкә дайина Хԝәде йә, ләма жи әм дьхԝазьн ԝәʹдәдәрбазкьрьнед ӧса бьжберьн, ԝәки рʹумәте бьдьнә Жийиндаре хԝә.a
Азайи у Синор
3. Чьрʹа логики йә кӧ мәрьв щурʹә-щурʹә ԝәʹдәдәрбазкьрьна дьжберьн?
3 Әԝед кӧ сәр һесабуне рʹаст дьньһерʹьн, фәʹм дькьн кӧ азайа ԝан һәйә ԝәʹде хԝә щурʹә-щурʹә дәрбаз кьн, ле гәрәке бьжартьна һесабунеда сәрԝахт бьн. Чьма? Сәва кӧ һе рʹьнд әве йәке фәʹм бькьн, әм дькарьн һесабуне бәрамбәри хԝарьне бькьн. Һәр ԝәлатәкида хԝарьна ԝанә әʹйан һәйә. Әԝ хԝарьна кӧ ԝәлатәкида ԛимәт дькьн, дьбәкә ԝәлатәки дьнда найе хԝарьне. Мина ԝе йәке ԝәʹдәрбазкьрьнед кӧ ԝәлатәкида Мәсиһийа хԝәш тен, дькарә Мәсиһийед жь щики дьн хԝәш нәйен. Ньһерʹандьна Мәсиһийед кӧ ԝәлатәкида дьжин жи һьндава ԝәʹдәдәрбазкьрьна дькарә жь һәв щӧдә бә. Дьбәкә щурʹәки һесабуне кәсәки хԝәш бе (мәсәлә, хԝәндьна кʹьтебе), ле кәсед дьнрʹа һʹәԝас нибә. Һесабунәк дькарә һьнәка ԛәԝат кә (мәсәлә, ажотьна бисиклете), ле һьнә мәрьва бьԝәстинә. Әм фәʹм дькьн, ԝәки сәр пьрсед һесабун у хԝарьнева гьредайи гәләк щурʹә ньһерʹандьн дькарьн һәбьн у һәр кәс дькарә бьжартьна шәхси бькә (Рʹом. 14:2-4).
4. Чьма чахе әм ԝәʹдәдәрбазкьрьна дьжберьн, гәрәке синора хԝәрʹа дайньн? Мәсәле биньн.
4 Әм фәʹм, дькьн ԝәки щурʹә-щурʹә ԝәʹдәдәрбазкьрьн һәнә, ләма жи әм гәрәке бьжартьна ԝанда фәсал бьн. Ԝәрә әм диса мәсәла хԝарьне биньн. Дьбә кӧ мә хԝәш те щурʹә-щурʹә хԝарьна бьхԝьн, ле һәмьки һәрге әм бьзаньбьн кӧ хԝарьнәк хьраб буйә, әме нәхԝьн. Ԝе нәлогики бә, һәрге әм хԝарьна ӧса бьхԝьн, чьмки сьһʹәт-ԛәԝата мә ԝе бькʹәвә бьн ԛәзийе. Анәгори ве йәке, әм дькарьн щурʹә-щурʹә ԝәʹдәдәрбазкьрьна бьщерʹьбиньн, ле әм гәрәке йед ӧса нәжберьн, кʹижан кӧ жийина мә бькьнә бьн хофийе, һьм жи зӧлмийе у бенамусийева гьредайи бьн. Һәрге әм ԝәʹдәдәрбазкьрьнед ӧса бьжберьн, әме мьԛабьли принсипед Кʹьтеба Пироз дәркʹәвьн у сьһʹәт-ԛәԝата хԝәйә физики у рʹӧһʹани бькьнә бьн ԛәзийе. Сәва кӧ жь синора дәрнәйен, әм гәрәке пешда бьфькьрьн һәла ԝәʹдәдәрбазкьрьнед кӧ мә хԝәш тен, керһати нә йан на (Әфәси 5:10). Әм чь щурʹәйи дькарьн хԝә бьщерʹьбиньн?
5. Әм ча дькарьн тедәрхьн, һәла ԝәʹдәдәрбазкьрьна мә лайиԛи принсипед Хԝәде йә йан на?
5 Сәва кӧ ԝәʹдәдәрбазкьрьн кʹаре мәрʹа биньн у Хԝәде хԝәш бен, әм гәрәке принсипед Хәбәра Хԝәде һьлдьн һʹәсаб (Зәб. 86:11). Сәва кӧ тедәрхи щурʹе ԝәʹдәдәрбазкьрьне, кӧ тә бьжартийә сәр һʹиме ԝан принсипа нә йан на, гәрәке ԝан се пьрса бьди хԝә, демәк чь, чь чах, у кʹи. Ԝәрә һур бь һур ԝан пьрса шеԝьр кьн.
Чь Дькʹәвә Нава Ԝәʹдәдәрбазкьрьне?
6. Әм гәрәке хԝә жь чь щурʹәйи ԝәʹдәдәрбазкьрьна дур бьгьрьн, у чьма?
6 Пешийа кӧ ԝәʹдәдәрбазкьрьнәке бьжбери, гәрәке пьрса пешьн бьди хԝә: «Чь?» Демәк «Ԝәʹдәдәрбазкьрьна чь щурʹәйи мьн хԝәш те?» Пешийа кӧ щаба ве пьрсе бьди, бьфькьрә кӧ дӧ щурʹә ԝәʹдәдәрбазкьрьн һәнә. Йа пешийерʹа әм дьбежьн «на», йа дӧдарʹа жи «дьбәкә». Чь дькʹәвә нава ԝәʹдәдәрбазкьрьна пешьн? Ве дьнйа зӧлмда гәләк ԝәʹдәдәрбазкьрьнада тьштед ӧса һәнә, чь кӧ мьԛабьли принсипед Кʹьтеба Пироз ьн у ԛанунед Хԝәде дьтʹәрʹьбиньн (1 Йуһʹн. 5:19). Мәсиһийед рʹаст инкʹар дькьн һʹәму ԝәʹдәдәрбазкьрьнед ви щурʹәйи. Дькʹәвә нава ԝан ԝәʹдәдәрбазкьрьна зӧлми, сербази, һомосексуали, порнографи, зорбәти у әԝ чь кӧ бәрбь бенамусийе у һʹәрамийе һелан дькьн (1 Корн. 6:9, 10; бьхунә Әʹйанти 21:8). Фьрԛи тʹӧнә әм тʹәне нә йан бәр мәрийа, гава әм ԝәʹдәдәрбазкьрьнед ӧса инкʹар дькьн, әм Йаһоԝарʹа дьдьнә кʹьфше, кӧ әм хԝә «жь хьрабийе» дур дьгьрьн (Рʹом. 12:9; 1 Йуһʹн. 1:5, 6).
7, 8. Әм ча дькарьн тедәрхьн, кӧ фьлан ԝәʹдәдәрбазкьрьн керһати йә йан на? Мәсәле биньн.
7 Нава ԝәʹдәдәрбазкьрьна дӧдада тьштед ӧса тʹӧнәнә, кӧ Кʹьтеба Пироз әшкәрә сущдар дькә. Ләма жи, пешийа кӧ ԝәʹдәдәрбазкьрьне бьжберьн, әм гәрәке анәгори принсипед Кʹьтеба Пироз леколин бькьн, һәла Хԝәде чь керһати һʹәсаб дькә (Мәтʹлк. 4:10, 11). Паше әм гәрәке ӧса сафи кьн, ԝәки исафа мә тʹәмьз бьминә (Галт. 6:5; 1 Тимтʹ. 1:19). Әм ча дькарьн әԝе йәке бькьн? Мәсәлә, пешийа кӧ әм хԝарьнәкә тʹәзә тәʹм кьн, әм дьхԝазьн бьзаньбьн һәла әв жь чь һатийә чекьрьне. Мина ԝе йәке, пешийа кӧ әм ԝәʹдәдәрбазкьрьнәке бьжберьн, гәрәке пебьһʹәсьн кӧ чь дькʹәвә нава ԝеда (Әфәс. 5:17).
8 Дьԛәԝьмә тӧ спорте һʹьз дьки у фәʹмдари йә кӧ чьрʹа спорт һʹәԝас ә. Спорт дькарә ԛәԝате бьдә мә у бәшәра мә хԝәш кә. Ле чь дькарьн бежьн, һәрге спортед ӧса тә хԝәш тен, кʹижан кӧ зӧлмийева, һәврʹькʹийева у зийанева гьредайи нә? Хенщи ԝе йәке дьԛәԝьмә ԝан спортада бона сәркʹәтьне дькьнә ԛарʹә-ԛарʹ у мьләтһʹьзийе дьдьнә кʹьфше. Һәрге тӧ һе зедә дәрһәԛа спортәке пебьһʹәси, дьԛәԝьмә тӧйе тедәрхи ԝәки әв мьԛабьли ньһерʹандьна Хԝәде йә у дькарә сәр һʹьш-аԛьле тә хьраб һʹӧкӧм бә. Ӧса жи тӧ дьбәкә тедәрхи, ԝәки әԝ нә ль гора ԝе мьзгинийе йә, йа кӧ әм дәрһәԛа әʹдьлайи у һʹьзкьрьне мәрьварʹа бәла дькьн (Иша. 61:1; Галт. 5:19-21). Ле һәрге ԝәʹдәдәрбазкьрьнәк жь тьштед ӧса «чекьри йә», чь кӧ Хԝәде хԝәш те, ԝи чахи әԝе тәрʹа кʹаре бинә у тә ԛәԝат кә (Галт. 5:22, 23; бьхунә Филипи 4:8).
Чь Чах Һеса бьм?
9. Щаба ԝе пьрсе кӧ, «Чь чах әзе ԝәʹде хԝә дәрбаз кьм?» дәрһәԛа мә чь әʹйан дькә?
9 Пьрса дӧда кӧ гәрәке бьдьнә хԝә, әԝ һәйә «Чь чах?», демәк «Чь чах әзе ԝәʹде хԝә дәрбаз кьм? Чьԛас ԝәʹдә әзе һеса бьм?» Щаб сәр пьрса «чь?» гәләк тьшт дәрһәԛа ньһерʹандьна мә әʹйан дькә, демәк чь мә хԝәш те у чь на. Ле щаб сәр пьрса «чь чах?» әʹйан дькә кӧ чь бона мә дьһа фәрз ә. Ча әм дькарьн тедәрхьн, һәла ԝәʹдәдәрбазкьрьн әʹмьре мәда чь щи дьгьрә?
10, 11. Гьлийе Иса жь Мәтта 6:33 ча али мә дькьн, кӧ сафи кьн чьԛас ԝәʹдә бона һесабуне вәԛәтиньн?
10 Иса шагьртед хԝәрʹа гот: «Хӧдан Хԝәдейе хԝә һʹьз бькә, бь тʹәмамийа дьле хԝә, бь тʹәмамийа щанийа хԝә, бь тʹәмамийа һʹьше хԝә у бь тʹәмамийа ԛәԝата хԝә» (Марԛ. 12:30). Һʹьзкьрьн һьндава Йаһоԝа әʹмьре мәда щийе һәри фәрз дьгьрә. Әм әԝе йәке избат дькьн, чахе ль гора гьлийе Иса дьжин: «Бәре пешьн ль Пʹадшатийа Хԝәде бьгәрʹьн у бькьн кӧ рʹастийа ԝи бьԛәдиньн у әԝ һʹәмуйе ԝәрʹа бенә дайине» (Мәт. 6:33). Әв гьлийе Иса ча али мә дькьн, ԝәки тедәрхьн чьԛас ԝәʹдә бона һесабуне вәԛәтиньн у һесабун бона мә гәрәке чьԛас фәрз бә?
11 Дина хԝә бьдьне кӧ Иса гот ԝәки «бәре пешьн ль Пʹадшатийа Хԝәде бьгәрʹьн». Әԝи нә гот, ‹тʹәне Пʹадшатийа Хԝәде бьгәрʹьн›. Бешьк Иса заньбу, ԝәки хенщи Пʹадшатийа Хԝәде диса гәләк тьшт мәрʹа лазьм ә жийинеда бьгәрʹьн. Мәрʹа лазьм ә щи-сьтʹар, хԝарьн, кʹьнщ, хԝәндьн, хәбат, һесабун у гәләк тьштед дьн. Ле жь ԝан һʹәму тьшта «бәре пешьн» әм гәрәке «Пʹадшатийа Хԝәде бьгәрʹьн» (1 Корн. 7:29-31). Һәрге әм әве рʹастийа сәрәкә фәʹм бькьн, әме ӧса бькьн кӧ әв тьштед нә фәрз, дькʹәвә навда һесабун жи, али мә бькьн кӧ Пʹадшатийа Хԝәде бьгәрʹьн, чь кӧ дьһа фәрз ә. Ԝи чахи һесабун ԝе кʹаре мәрʹа бинә.
12. Әм ча дькарьн принсипа жь Луԛа 14:28 һьндава ԝәʹдәдәрбазкьрьне бьдьнә хәбате?
12 Чахе әм сафи дькьн кӧ ԝәʹдә вәԛәтиньн бона ԝәʹдәдәрбазкьрьне, ԝе баш бә пешда хәрщед хԝә бьдьнә «бәр һʹәсеб» (Луԛа 14:28). Демәк, гәрәке тедәрхьн кӧ әԝ һесабун ԝе чьԛас ԝәʹдә бькʹьшинә. Паше жи лазьм ә сафи кьн кӧ чьԛас ԝәʹдә һежа йә сәр ԝе һесабуне хәрщ кьн. Һәрге һесабун рʹийа мә дьгьрә шьхӧлед дьһа фәрз бькьн, мәсәлә һинбуна шәхси, ԛӧльхкьрьна тʹәви малбәте, һазьрбуна сәр щьвата йан жи бәлакьрьна мьзгинийе, ԝи чахи әԝе бьһа сәр мә рʹуне (Марԛ. 8:36). Ле һәрге щурʹәки һесабуне ԛәԝате дьдә мә, кӧ әм бькарьбьн бәрдәԝам кьн Пʹадшатийа Хԝәде бьгәрʹьн, ԝи чахи дьԛәԝьмә әме сафи кьн кӧ һежа йә ԝәʹде хԝә сәр ԝе хәрщ кьн.
Әз Тʹәви Кʹе Ԝәʹдә Дәрбаз Дькьм?
13. Чьрʹа әм гәрәке рʹьнд бьжберьн кӧ тʹәви кʹе ԝәʹдә дәрбаз кьн?
13 Пьрса сьсийа әԝ һәйә «Кʹи?», демәк «Әз тʹәви кʹе дьхԝазьм ԝәʹдә дәрбаз кьм?» Әв пьрсәкә гәләк фәрз ә, чьмки әме рʹьнд ԝәʹде хԝә дәрбаз кьн йан на, гәләк алийава ԝе йәкева гьредайи йә. Ча хԝарьн дьһа зедә ләзәте мәрʹа тинә, чахе әм тʹәви һәвалед баш нан дьхԝьн, һәма ӧса жи ԝәʹдәдәрбазкьрьн дьһа зедә шабуне мәрʹа тинә, чахе әм тʹәви мәрьвед баш дәрбаз дькьн. Ләма жи фәʹмдари йә кӧ чьма гәләка, илаһи щаһьла, хԝәш те тʹәви һәвала ԝәʹдә дәрбаз кьн. Ле сәва кӧ ԝәʹдәдәрбазкьрьн кʹаре мәрʹа бинә, ԝе бь билани бә пешда сафи кьн, кӧ тʹәви кʹе ԝәʹдә дәрбаз кьн у хԝә жь кʹе дур бьгьрьн (2 Дир. 19:2; бьхунә Мәтʹәлок 13:20; Аԛуб 4:4).
14, 15. (а) Бьжартьна һәвалада Иса мәрʹа чь мәсәлә һишт? (б) Кʹижан пьрса әм гәрәке бьдьнә хԝә, гава һәвала дьжберьн?
14 Бьжартьна һәвалада әм дькарьн чʹәʹв бьдьнә Иса. Әԝи жь дәстпека әʹфьрандьна инсанәте, мәрьв һʹьз дькьрьн (Мәтʹлк. 8:31). Чахе әԝ сәр әʹрде бу, әԝи һьндава һʹәму щурʹә мәрьвада ԛәнщи у һʹьзкьрьн дьда кʹьфше (Мәт. 15:29-37). Ле диса жи Иса фәʹм дькьр кӧ фьрԛи һәйә ортʹа һәвалтийа незик у һәләԛәтийа баш. Һәләԛәтийа ԝи тʹәви һʹәмушка баш бу, ле һәвалтийа незик әԝи тʹәне тʹәви ԝан мәрьва дькьр, йед кӧ лайиԛи һьнә дәʹԝакьрьна бун. Иса 11 шагьртед хԝәйә амьнрʹа гот: «Һун достед мьн ьн, һәгәр һун ԝан тʹәмийед кӧ әз дьдьмә ԝә хԝәй дькьн» (Йуһʹн. 15:14; бьньһерʹьн ӧса жи Йуһʹн. 13:27, 30). Иса тʹәне әԝ мәрьв достед хԝә һʹәсаб дькьрьн, йед кӧ пәй ԝи дьчун у Йаһоԝарʹа хьзмәт дькьрьн.
15 Чахе тӧ дьфькьри кӧ тʹәви кәсәки бьби һәвале незик, гьлийе Иса һьлдә һʹәсаб. Ԝан пьрса бьдә хԝә: «Гәло әԝ мәрьв пе гьли у кьред хԝә дьдә кʹьфше, ԝәки гӧрʹа тʹәмийа Йаһоԝа у Иса дькә? Әԝ хԝә ԝан принсипа у нормед намусийе дьгьрә, кʹижанава әз хԝә дьгьрьм? Һәвалтийа тʹәви ԝи ԝе мьн һелан кә, кӧ шьхӧле Пʹадшатийе әʹмьре хԝәда дайньм сәр щийе пешьн у хьзмәткʹаре Йаһоԝайи амьн бьм?» Һәрге щаба тә сәр ԝан пьрса «бәле» йә, демәк тә һәваләки баш хԝәрʹа дитийә, у ԝәʹдәдәрбазкьрьна тʹәви ԝи ԝе керһати бә (Бьхунә Зәбур 119:63; 2 Корн. 6:14; 2 Тимтʹ. 2:22).
Леколин кә
16. Пешийа кӧ сафи кьн ча ԝәʹде хԝә дәрбаз кьн, әм чь гәрәке пебьһʹәсьн?
16 Мә се алийед ԝәʹдәдәрбазкьрьне кьн шеԝьр кьр. Әԝ һәбун чь щурʹә, чьԛас ԝәʹдә у тʹәви кʹе. Сәва кӧ ԝәʹдәдәрбазкьрьн кʹаре мәрʹа бинә, әԝ гәрәке ԝан се алийада лайиԛи принсипед Кʹьтеба Пироз бә. Ләма жи пешийа кӧ бона ԝәʹдәдәрбазкьрьнәке ԛайил бьн, гәрәке ԝе леколин кьн. Әм гәрәке пебьһʹәсьн: «Әме чьва мьжул бьн, демәк әԝ чь щурʹә ԝәʹдәдәрбазкьрьн ә? Әԝе ча сәр мә һʹӧкӧм бә?» (Мәтʹлк. 4:20-27). Әм гәрәке тедәрхьн кӧ әԝе чьԛас ԝәʹдә бькʹьшинә. Лазьм ә пебьһʹәсьн: «Ԝе чьԛас ԝәʹдә лазьм бә бона ве ԝәʹдәдәрбазкьрьне? Һежа йә һаԛас ԝәʹдә сәр ԝе хәрщ кьн?» (1 Тимтʹ. 4:8). Ӧса жи фәрз ә бьфькьрьн кӧ әме тʹәви кʹе ԝәʹдә дәрбаз кьн у ԝе пьрсе бьдьнә хԝә: «Әԝ мәрьв ԝе ча сәр мьн һʹӧкӧм бьн?» (Ԝаиз 9:18; 1 Корн. 15:33).
17, 18. (а) Ча әм дькарьн дьле хԝә леколин кьн, сәва кӧ тедәрхьн һәла ԝәʹдәдәрбазкьрьна мә анәгори дәʹԝакьрьнед Кʹьтеба Пироз ә йан на? (б) Пьрсед бьжартьна ԝәʹдәдәрбазкьрьнеда, тә чь сафи кьрийә бьки?
17 Һәрге ԝәʹдәдәрбазкьрьна мә һәма йәк жь ԝан се алийада анәгори дәʹԝакьрьнед Кʹьтеба Пироз нинә, ԝи чахи әԝ лайиԛ нинә. Ле һәрге әм баԝәр ьн, ԝәки ԝәʹдәдәрбазкьрьнед мә ԝан се алийада анәгори дәʹԝакьрьнед Кʹьтеба Пироз ьн, ԝи чахи әԝана ԝе Йаһоԝарʹа рʹумәте биньн у бона мә жи керһати бьн (Зәб. 119:33-35).
18 Демәк, чахе әм ԝәʹдәдәрбазкьрьне дьжберьн, ԝәрә әм бьхәбьтьн кӧ тьштед керһатива мьжул бьн, ԝәʹде рʹастда у тʹәви һәвалед баш. Бьра дьле мәда әԝ хԝәстьн һәбә, кӧ ль гора ве ширәта Кʹьтеба Пироз хԝә бьдьнә кʹьфше: «Аԝа һәгәр һун бьхԝьн, вәхԝьн, йан чь шьхӧли кӧ һун бькьн, һәр тьшти бона шькьрдайина Хԝәде бькьн» (1 Корн. 10:31).
[Спартьн]
a Ве готареда хәбәред «һесабун» у «ԝәʹдәдәрбазкьрьн» тенә хәбьтандьне ча синоним у дьдьнә кʹьфше ԝи ԝәʹдәйи, кʹижан кӧ әм вәдьԛәтиньн бона шьхӧлед кӧ ләзәте мәрʹа тиньн.
Тӧ Дькари Шьровәки?
Ча тӧ дькари һьндава ԝәʹдәдәрбазкьрьнеда бьди хәбате принсипед жь . . .
• Филипи 4:8?
• Мәтта 6:33?
• Мәтʹәлок 13:20?
[Диаграм]
(Бона текста һе зедә, дькари әʹдәбйәтеда бьньһерʹи)
✔Чь
[Диаграм]
(Бона текста һе зедә, дькари әʹдәбйәтеда бьньһерʹи)
✔Чь Чах
[Диаграм]
(Бона текста һе зедә, дькари әʹдәбйәтеда бьньһерʹи)
✔Кʹи
[Шькьл]
Бьжартьна һәвал у ԝәʹдәдәрбазкьрьнеда ча әм дькарьн чʹәʹв бьдьнә Иса?