К′ЬТЕБХАНӘЙА ОНЛАЙН йа Бьрща Qәрәwьлийе
К′ЬТЕБХАНӘЙА ОНЛАЙН
Йа Бьрща Qәрәwьлийе
К′öрди Кöрманщи (Кирили)
ö
  • һ
  • ә
  • w
  • q
  • ö
  • К′ЬТЕБА ПИРОЗ
  • Ә′ДӘБЙӘТ
  • ЩЬВАТ
  • w16 Кануна Пешьн рʹупʹ. 13–17
  • Бьжин Ча Хwәде Хwәш те у Жийин у Әʹдьлайе Бьстиньн

Дәрһәqа wе йәке т′ö видео т′öнә

Бьбахшиньн, wәʹде вехьстьна видео шаши пешда һат.

  • Бьжин Ча Хwәде Хwәш те у Жийин у Әʹдьлайе Бьстиньн
  • Бьрща Ԛәрәԝьлийе Дәрһәԛа Пʹадшатийа Йаһоԝа Әʹлам Дькә (Бона Һинбуне) — 2016
  • Бьнсәри
  • «ФЬКЬРА БЬНЙАТʹА МӘРЬВАЙЕ»
  • «СӘР ТЬШТЕД РʹÖҺʹ» БЬФЬКЬРЬН
Бьрща Ԛәрәԝьлийе Дәрһәԛа Пʹадшатийа Йаһоԝа Әʹлам Дькә (Бона Һинбуне) — 2016
w16 Кануна Пешьн рʹупʹ. 13–17
Хушкәк дьфькьрә дәрһәԛа хьзмәтийа хԝә, малбәта хԝә у ча али йед дьн бькә

Бьжин Ча Хwәде Хwәш те у Жийин у Әʹдьлайе Бьстиньн

«Йед ль гора рʹöһʹ дьжин, әw сәр тьштед рʹöһʹ дьфькьрьн» (РʹОМ. 8:5).

КʹЬЛАМЕД: 45, 36

ҺУНЕ ЧА ЩАБА ХWӘ БЬДЬН?

  • Фьрqи тʹöнә әм һивийа жийина сәр әʹрде нә йан ль әʹзмана, чьрʹа әм гәрәке бьфькьрьн сәр Рʹомайи сәре 8?

  • Мәсиһи ча дькарә дәстпекә бьфькьрә сәр хwәстәка бәдәне?

  • Чь те һʹәсабе һʹьш-аqьле хwә бьдьнә сәр тьштед рʹöһʹани?

1, 2. Чьрʹа Рʹомайи сәре 8, бәре әʹwльн бона бьжартийа йә?

ДЬБӘКӘ wә рʹожа Әвара Биранина мьрьна Иса, рʹезед Рʹомайи 8:15-17-да хwәндийә wәки Мәсиһийед бь рʹöһʹе пироз кьфшкьри ча тедәрдьхьн, кö әwана һатьнә бьжартьне бона жийина ль әʹзмана. Wан рʹезада те шьровәкьрьне wәки рʹöһʹе пироз хwәха тʹәви рʹöһʹе wан шәʹдәтийе дьдә. У һьн жи Рʹомайи сәре 8 рʹеза әʹwльнда, те готьне дәрһәqа wан, «йед кö тʹәви Мәсиһ Иса бунә йәк», демәк йед бьжарти. Ле гәло Рʹомайи сәре 8, тʹәне сәва йед бьжарти йә? Йан Мәсиһийед дьн жи дькарьн кʹаре бьстиньн жь ви сәри?

2 Әw сәри, бәре әʹwльн сәва Мәсиһийед бьжарти йә. Әwана дьстиньн «рʹöһʹ», у һивийе нә wәки бьбьнә зарʹед Хwәде у «бьгьһижьнә азайийа qальбе [бәдәна] хwә» (Рʹом. 8:23). Бәле, ахьрийа wан әw ә, кö әwана сәр әʹзмана бьбьнә кöрʹед Хwәде. Хwәде сәр һʹиме qöрбана Иса гöнед wан бахшанд, у wана рʹаст һʹәсаб кьр сәва әwана бьбьнә кöрʹед wийи рʹöһʹани (Рʹом. 3:23-26; 4:25; 8:30).

3. Чьрʹа әм дькарьн бежьн wәки Рʹомайи сәре 8, нә тʹәне бона бьжартийа йә?

3 Рʹомайи сәре 8, öса жи керһати йә бона wан, йед кö һивийа жийина һʹәта-һʹәтайе сәр әʹрде нә. Хwәде wан мәрьва жи һʹәсаб дькә ча мәрьвед рʹаст. Әве йәке әм дьвиньн жь нәʹма Паwлос. Әwи Рʹомайи сәре 4-да гьли кьрийә дәрһәqа Бьраһим, йе кö пешийа Иса дьжит. Йаһоwа wи ча мәрьвәки рʹаст һʹәсаб кьр, чьмки баwәрийа wийә qәwи дит. (Бьхунә Рʹомайи 4:20-22.) Йаһоwа иро жи Мәсиһийед амьн йед кö һивийа жийина һʹәта-һʹәтайе сәр әʹрде нә, дькарә һʹәсаб кә ча мәрьвед рʹаст. Ләма әwана жи дькарьн кʹаре бьстиньн жь Рʹомайи сәре 8.

4. Әм чахе Рʹомайи 8:21 дьхуньн, гәрәке сәр кʹижан пьрсе бьфькьрьн?

4 Рʹомайи 8:21-да әм дьхуньн дәрһәqа созе Хwәде кö дьнйа тʹәзә wе әʹсә бе. Әw рʹез дьбежә wәки «әʹфьрине хwәха жи жь wе хöламтийа пʹучʹ аза бьн у тʹәви азайи у рʹумәта зарʹед Хwәде бьн». Ле пьрс әв ә, әме әве кʹәрәме бьстиньн йан на. Һун баwәр ьн wәки һуне әве кʹәрәме бьстиньн? Рʹомайи сәре 8, дькарә али wә бькә кö һун бьзаньбьн һәла чь гәрәке бькьн, сәва бькарьбьн бьжин дьнйа тʹәзәда.

«ФЬКЬРА БЬНЙАТʹА МӘРЬВАЙЕ»

5. Рʹомайи 8:4-13-да, Паwлос дәрһәqа чь тьште фәрз гьли дькә?

5 Бьхунә Рʹомайи 8:4-13. Wан рʹезада Паwлос бәрамбәри һәв дькә wан йед кö «бь бьнйатʹа мәрьвайи» дьжин у йед кö бь бьнийатʹа «рʹöһʹ» дьжин, демәк йед кö бь хwәстека бәдәне дьжин у йед кö бь рʹебәрийа рʹöһʹе Хwәдейи пироз дьжин. Һьнәк дьбәк бьфькьрьн, wәки ве рʹезеда Паwлос бәрамбәри һәв дькә мәрьвед ве дьнйайе у Мәсиһийед рʹаст. Ле әwи әw нәʹмә Мәсиһийед Рʹомерʹа ньвиси, кʹижан кö «пирозбунерʹа газикьри» бун, демәк йед бьжартирʹа (Рʹом. 1:7). Әм дьвиньн wәки Паwлос wан рʹезада фьрqи дькьрә ортʹа Мәсиһийед кö бь хwәстәка бәдәне дьжитьн, у йед кö бь рʹебәрийа рʹöһʹе Хwәдейи пироз дьжитьн. Гәло фьрqийа ортʹа wанда чь бу?

6, 7. а) Кʹьтеба Пирозда хәбәра «бәдән» бь чь нета те хәбьтандьне? б) Паwлос чь дьхwәст бьгота чахе гьлийе «бьнйатʹа мәрьвайе», Рʹомайи 8:4-13-да да хәбате?

6 Дь Кʹьтеба Пирозә орижиналда, дәwса хәбәра «мәрьв» йе кö Паwлос да хәбате, те хәбьтандьне хәбәра «бәдән». Әw хәбәр Кʹьтеба Пирозда бь щурʹә-щурʹә нета те хәбьтандьне. Щара әw те һʹәсабе бәдәна мәрьвайә физики, йане qальб (Рʹом. 2:28; 1 Корн. 15:39, 50). Öса жи щара әw хәбәр һатийә хәбьтандьне сәва кö бе кʹьфше, кö мәрьв һәврʹа чьqаси незик ьн. Мәсәлә, Кʹьтеба Пироз дьбежә wәки Иса «бь бәдәни жь зöрʹәта Даwьд бу». Öса жи Паwлос мьләте хwә Щьһу һʹәсаб дькьр ча «хун-гоште» хwә (Рʹом. 1:3; 9:3).

7 Ле гьлийед Паwлос жь Рʹомайи сәре 7, мәрʹа әʹйан дькьн чь те һʹәсабе «бьнйатʹа мәрьва». Паwлос гот кö жийина «бь бьнйатʹа мәрьвайе», те һʹәсабе кö «тәме гöна» нав бәдәна мәрьвада «йа хwә» дькә, демәк сәрwертийе дькә (Рʹом. 7:5). Ньһа әм фәʹм дькьн wәки чьрʹа Паwлос гот, кö «йед кö ль гора бьнйатʹа мәрьвайе дьжин», әwана пәй хwәстьнед бәдәне дькʹәвьн. Әw мәрьв тʹәне сәр хwәстьнед хwә дьфькьрьн, фьрqи тʹöнә хwәстьнед сексуали йан хwәстьнед майин. Әw мәрьв ве йәке дькьн чь кö әwана дьхwазьн.

8. Гәло чьрʹа Паwлос Мәсиһийед бьжарти жи ширәт кьр, кö «бь бьнйатʹа мәрьвайи» нәжин?

8 Дьqәwьмә һун дьфькьрьн, wәки гәло чьрʹа Паwлос Мәсиһийед бьжарти ширәт кьр, wәки пәй хwәстьнед бәдәне нәкʹәвьн. Гәло әw йәк дькарә тʹәви Мәсиһийа жи бьqәwьмә, йед кö ида бунә достед Хwәде у ча мәрьвед рʹаст һатьнә һʹәсабкьрьне? Йазьх, ле һәр Мәсиһи дькарә бькʹәвә ве тʹәльке, кö бьжи бь хwәстьнед бәдәне. Мәсәлә, Паwлос ньвиси wәки Рʹомеда һьнә бьра, бунә хöламе «зьке хwә [йан хwәстьнед хwә]». Пе wан гьлийа дьбәкә әwи дьхwәст бьгота, wәки әʹмьре wанда хwәстьнед wанә бәдәне, щийе пешьн дьгьртьн, мәсәлә секс, хwарьн йан диса хwәстьнед дьн. Һьнәк жь wана «бь заре хwәш у һʹьләкʹарийе», мәрьвед дьлсах дьхапандьн (Рʹом. 16:17, 18; Фили. 3:18, 19; Щьһуд. 4, 8, 12). Биньн бира хwә, wәки wи wәʹдәйи, бьраки жь Корьнтʹе тʹәви «демарʹийа хwә» зьнекʹари дькьр (1 Корн. 5:1). Әʹйан ә кö Хwәде чьрʹа Паwлос һелан кьр, wәки wан Мәсиһийа ширәт кә, сәва әwана бь хwәстәка бәдәне нәжин (Рʹом. 8:5, 6).

9. Ширәта Паwлос жь Рʹомайи 8:6, чь найе һʹәсабе?

9 Әw ширәт иро жи гәләк фәрз ә. Мәсиһийе кö һәла һе жи бь сала Йаһоwарʹа хьзмәт дькә, дькарә дәстпекә һʹьш-аqьле хwә бьдә сәр хwәстьнед бәдәне. Ле әw найе һʹәсабе, wәки Мәсиһи гәрәке qә нәфькьрә сәва хwарьне, хәбате, һесабуне, йан һәла һе дәрһәqа романтике жи. Әw тьшт тʹәбийәти нә әʹмьре мәда. Иса хwарьн дьхwар у ле хwәш дьһат, у әwи мәрьвед дьн жи тʹер дькьр у хwарьн дьда wан. Һьн жи әwи хwәрʹа wәʹдә дьдит, wәки һеса бә. Öса жи Паwлос нәʹма хwәда ньвиси, wәки тʹәбийәти йә кö мер у жьн зәwащеда, һәләqәтийа сексуалида хwә рʹази кьн.

Бьра дәрһәԛа һесабуне хәбәрдьдә малда, сәр хәбате, у Ода Щьватеда

Хәбәрдана тә чь дьдә кʹьфше, фькьред тә сәр тьштед рʹöһʹани нә, йан сәр хwәстәка бәдәне? (Бьньһерʹә абзаса 10, 11)

10. Рʹомайи 8:5, 6-да, гьли «сәр тьштед бьнйатʹа мәрьвайе» бьфькьрьн, чь те һʹәсабе?

10 Ле гәло Паwлос чь дьхwәст бьгота бь wан гьлийа: «Сәр тьштед бьнйатʹа мәрьвайе дьфькьрьн»? Нета хәбәра Йунани кö һатийә wәлгәрʹандьне «дьфькьрьн» әw ә, кö кәсәк һʹьш-аqьле хwә у дьле хwә дьдә сәр тьштәки, у әw йәк әʹмьре wида дьбә тьште лапи фәрз, у дьбә нет-мәрәма wи. Әwед кö бь «бьнйатʹа мәрьвайе» дьжин, әwана бьн һʹöкöме бәдәна хwәйә гöнәкʹарда дьжин. Зандарәк дәрһәqа гьлийед жь Рʹомайи 8:5 дьбежә: «Әw мәрьв һʹьш-аqьле хwә дьдьн сәр хwәстьнед бәдәне, демәк сәр ве йәке, дәрһәqа чь әwана тʹьме хәбәрдьдьн, у чь кö дькьн у öса жи бона чь qöрʹә дьбьн».

11. Чьрʹа әм гәрәке пьрсе бьдьнә хwә, кö һәла һʹьш-аqьле мә сәр чь йә?

11 Әw ширәт кö Паwлос дабу Мәсиһийед Рʹоме, гәләк wанрʹа лазьм бу сәва хwә бьщерʹьбиньн у бьфькьрьн һәла әʹмьре wанда щийе пешьн чь дьгьрә. Гәло дькарьбу öса бьqәwьмийа, wәки хwәстьнед бәдәне сәр wан һʹöкöм кьрана у дина wан бькʹьшанда сәр тьштед нәщайиз? Wе гәләк керһати бә һәрге әм жи бьфькьрьн сәр әʹмьре хwә. Чь йә фәрз әʹмьре мәда, у хәбәрдана мә чь дьдә кʹьфше? Һәр рʹож фькьред мә дәрһәqа чь йә? Һьнәк дьбәкә тедәрдьхьн, wәки пәй ве йәке дькʹәвьн кö щурʹә-щурʹә шәрава тәʹм кьн, мала хwә бәдәw кьн у чекьн, кʹьнщед щурʹә-щурʹә бькʹьрʹьн, пʹәра бькьн арш-верше, һәрʹьн щики һеса бьн, у диса тьштед дьн. Бәле, ван йәкада тьштәки хьраб тʹöнә, чьмки әʹмьре мәда әw тьшт тʹәбийәти нә. Мәсәлә, Иса щарәке ав кьрә шәрав, у Паwлос жи готә Тимотʹейо, wәки «һьнәки жи шәраве» вәхwә (1 Тимтʹ. 5:23; Йуһʹн. 2:3-11). Ле гәло һʹьш-аqьле Иса у Паwлос тʹьме сәр wан тьшта бу у wана тʹьме дәрһәqа wан тьшта хәбәрдьдан? Тʹö щар на. Ле дәрһәqа хwә әм чь дькарьн бежьн, нет-фькьред мә у һʹьш-аqьле мә сәр чь йә?

12, 13. Чьрʹа гәләк хоф ә һәрге фькьред мә сәр хwәстьнед бәдәне йә?

12 Гәләк фәрз ә wәки әм хwә бьщерʹьбиньн, һәла нет-фькьред мә чь нә. Ле чьрʹа? Паwлос гот: «Ахьрийа фькьра бьнйатʹа мәрьвайе мьрьн ә» (Рʹом. 8:6). Демәк әw йәк гәләк фәрз ә, чьмки һәрге нет-фькьред мә сәр хwәстьнед бәдәне бьн, әм дькарьн рʹöһʹанида бьмьрьн у ахьрийеда әʹмьре хwә жи öнда кьн. Ле Паwлос нә гот wәки мәрьве кö дьфькьрә сәр хwәстьнед бәдәне, ахьрийа wи әʹсә wе мьрьн бә. Чьмки мәрьв дькарә бе гöһастьне. Биньн бира хwә мәрьвәки Корьнтʹи, кö пәй хwәстьна бәдәне дькʹәт у бенамуси дькьр. Бона wан кьра әw гәрәке жь щьвате бьһата дәрхьстьне. Ле әw дькарьбу бьһата гöһастьне у әwи öса жи кьр, әwи хwә гöһаст. Әw ида пәй хwәстьна бәдәне нәдькʹәт у вәгәрʹийа сәр рʹийа рʹаст (2 Корн. 2:6-8).

13 Һәрге әw мәрьв һатә гöһастьне, демәк иро жи Мәсиһи кö дькʹәвә бьн байе хwәстьнед бәдәне, дькарә бе гöһастьне. Бәле, ширәта Паwлос һелане дьдә Мәсиһийед кö сәр хwәстьнед бәдәне дьфькьрьн, wәки әwана бенә гöһастьне.

«СӘР ТЬШТЕД РʹÖҺʹ» БЬФЬКЬРЬН

14, 15. а) Һʹьш-аqьле Мәсиһи гәрәке сәр чь бә? б) Чахе фькьред мәрьв сәр тьштед рʹöһʹани йә, әw чь найе һʹәсабе?

14 Чахе Паwлос гот wәки чьqас хоф ә сәр хwәстьнед бәдәне бьфькьрьн, әwи паше гьлийед öса гот: «Ахьрийа фькьра рʹöһʹ жийин у әʹдьлайи йә». Әм кʹарәкә мәзьн дькарьн бьстиньн, һәрге һʹьш-аqьле мә сәр тьштед рʹöһʹани йә, демәк чахе әм пе рʹебәрийа рʹöһʹе Хwәдейи пироз дьжин. Әм дькарьн жийине у әʹдьлайе бьстиньн! Ле гәло ча дькарьн әwан кʹәрәма бьстиньн?

15 Чахе һʹьш-аqьле мәрьв сәр тьштед рʹöһʹани йә, әw найе һʹәсабе wәки әw һаш жь байе дьне тʹöнә йә, у тʹәне дьфькьрә у хәбәрдьдә дәрһәqа Кʹьтеба Пироз, йан тʹьме хәбәрдьдә wәки әw ча Хwәде һʹьз дькә у һивийа чь кʹәрәма йә. Әм Мәсиһи бь әʹмьре тʹәбийәти дьжин. Бьфькьрьн сәр Паwлос у Мәсиһийед qьрʹна йәке, кö Хwәдерʹа хьзмәт дькьрьн у дьле wи ша дькьрьн. Wана хwарьн дьхwар у вәдьхwар жи, дьзәwьщин у мер дькьрьн, зарʹ мәзьн дькьрьн, у дьхәбьтин сәва әʹбура хwә бькьн (Марq. 6:3; 1 Тʹеслн. 2:9).

16. Рʹаст ә Паwлос бь жийина һеса дьжи, ле һʹьш-аqьле wи сәр чь бу?

16 Ле әw тьшт әʹмьре хьзмәткʹаред Хwәдеда, щийе сәрәкә нәдьгьрт. Мәсәлә, әм заньн wәки Паwлос кон чедькьрьн, у öса әʹбура хwә дькьр. Ле бона wи хәбат йа лапә фәрз нибу. Бона wи лапи фәрз әw бу, wәки мьзгинийе бәла кә у мәрьва һин кә. (Бьхунә Кʹаред Шандийа 18:2-4; 20:20, 21, 34, 35.) Әw йәк öса жи те кʹьфше wәки әwи ча хушк-бьред Рʹомеда һелан дькьр, кö хирәт бьн wи шьхöле Хwәдеда. Паwлос хwәха тʹьме нава шьхöле Хwәдеда бу. У Рʹомайарʹа лазьм бу чʹәʹв бьдьнә wи, у wәрә әм жи чʹәʹв бьдьнә Паwлос (Рʹом. 15:15, 16).

17. Һәрге әм һʹьш-аqьле хwә бьдьн сәр тьштед рʹöһʹани, әм чь кʹәрәма дькарьн бьстиньн?

17 Һәрге нет-фькьред мә у һʹьш аqьле мә сәр шьхöле Хwәде йә, әме чь кʹәрәма бьстиньн? Әм щаба ве пьрсе Рʹомайи 8:6-да зәлал дьвиньн: «Ахьрийа фькьра рʹöһʹ жийин у әʹдьлайи йә». Фькьред рʹöһʹ тенә һʹәсабе, чахе әм пәй рʹебәрийа рʹöһʹе Хwәдейи пироз дьчьн у дьфькьрьн öса ча Хwәде дьфькьрә. Һәрге әм öса бькьн Йаһоwа wе мә кʹәрәм кә ча ньһа у öса жи ахьрийеда жийина һʹәта-һʹәтайе бьдә мә.

18. Чь щурʹәйи әм дькарьн әʹдьлайе бьстиньн, чахе әм пе рʹебәрийа рʹöһʹе Хwәде дьжин?

18 Wәрә пешийе бьфькьрьн кö чахе әм пе рʹебәрийа рʹöһʹе Хwәде дьжин, әм ча «әʹдьлайе» дьстиньн. Гәләк мәрьв дьхwазьн дьлрʹьһʹәтийе бьстиньн, ле тʹö щийа нькарьн бьвиньн. Ле әм ида дьлрʹьһʹәт ьн у әʹдьлайеда ньн. Хенщи ве йәке, әм öса жи әʹдьлайе хwәй дькьн ортʹа нәфәред хwәда, у öса жи ортʹа хушк-бьред щьватеда. Ле чьмки әм гьшк гöнәкʹар ьн, ләма щара дькарә чәтьнайи ортʹа мәда пешда бе. У чахе öса дьqәwьмә, әм пәй ширәта Иса дьчьн, кö гот: «Һәрʹә бьре хwәрʹа ль һәв wәрә» (Мәт. 5:24). Мәрʹа һеса йә әве йәке бькьн, чьмки әw хушк-бьред мә жи Хwәдейе әʹдьлайерʹа хьзмәт дькьн (Рʹом. 15:33; 16:20).

19. Чь әʹдьлайа гәләк qимәт әм дькарьн бьстиньн, һәрге һʹьш-аqьле мә сәр тьштед рʹöһʹани йә?

19 Һәрге һʹьш-аqьле мә сәр тьштед рʹöһʹани йә, әм дькарьн öса жи әʹдьлайа тʹәви Хwәде бьстиньн, кʹижан кö гәләк qимәт ә. Чахе нет-фькьред мә сәр тьштед рʹöһʹани йә, әм тʹәви Әʹфьрандаре хwә әʹдьлайеда ньн. Ишайа гьлийед öса гот: «[Йаһоwа], тöйе хwәй ки wана йед кö бь тʹәмами хwә тә дьгьрьн, тöйе wанрʹа әʹдьлайа дьреж бьди, чьмки әwана итʹбарийа хwә тә тиньн». (Иша. 26:3, ДТʹ; бьхунә Рʹомайи 5:1.) Әw гьли ча wәʹде wида һатьнә сери, öса жи рʹожа иройин әм дьвиньн әw тенә сери.

20. Чьрʹа һун рʹази нә сәва ширәтед жь Рʹомайи сәре 8?

20 Фьрqи тʹöнә әм бь рʹöһʹе пироз кʹьфшкьри нә, йан һивийе нә wәки щьнәʹтеда сәр әʹрде бьжин, гьлийед Хwәде Рʹомайи сәре 8-да, дькарьн кʹарәкә мәзьн мәрʹа биньн. Әм чьqас рʹази нә сәва ве ширәта жь Кʹьтеба Пироз, wәки әм пе хwәстьна бәдәне гәрә нәжин. У әм дьвиньн кö чьqас билани йә, чахе әм пе рʹебәрийа Хwәде дьжин, у һʹьш-аqьле хwә дьдьнә сәр шьхöле wи. Бь сайа ве йәке әм «жийин у әʹдьлайе» дьстиньн. Һьн жи әме ахьрийеда жи кʹәрәма бьстиньн, у әw кʹәрәм wе wәʹдәлу нибьн. Паwлос ньвиси: «Маше гöнә мьрьн ә, ле пʹешкʹеша Хwәде жийина һʹәта-һʹәтайе йә, бь сайа Хöдане мә Мәсиһ Иса» (Рʹом. 6:23).

    Әʹдәбйәтед Кʹӧрди Кӧрманщи (2011-2025)
    Дәрк′әвьн
    Бьк′әвьн
    • К′öрди Кöрманщи (Кирили)
    • Бьшиньн
    • Бьqәйдәкьрьн
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Qәйде Хәбьтандьне
    • Политика Конфиденсийалийе
    • Гöһастьна Конфиденсийалийе
    • JW.ORG
    • Бьк′әвьн
    Шандьн