«Әзе Һәрʹьм»

РӘБӘКА дьньһерʹә, кö ча тәʹри дькʹәвә әʹрде. Чәнд һʹәфти йә кö әw рʹеда нә у ль сәр дәве рʹуньшти йә. Әв һеса нинә. Мала баве wе ль Һаране, бь сәда километра алийе бакʹура-башуре майә. Бәлкʹи Рәбәка ида тʹö щар wе нькарьбә малбәта хwә бьвинә. Гәло ахрийа wе чаwа бә? Wәʹде рʹеwитийе гәләк пьрсед ви щурʹәй щәм wе пешда дьһатьн, хут һьнге, чахе рʹеwитийа wан ида хьлаз дьбу.

Кʹарвана wан дь Кәнанеда гәләк щийарʹа дәрбаз бу у ньһа жи әwана дь һәрема Нәщәфеда бун (Дәстпебун 24:62). Әʹрде Нәщәфе даһа зьһа бу у wе дәре тʹум-дарчʹьк мәзьн дьбун. Ле әw щи баш бу, сәва кö керийед пез бьчʹерьн. Әw әʹрд ида нас бу сәва рʹебәре wан. Әw һьзрәта wе йәке бу, wәки ахайе хwәрʹа мьзгинийе әʹлам кә, кö Рәбәка wе бьбә жьна Исһаq! Дьбә кö Рәбәка ньһа һьнәки бәрхwәдькʹәт дәрһәqа жийина хwә. Гәло Исһаq дәргистийе wе, йәки ча йә? Әwана һәвдö qә нә жи дитьнә! Гәло Исһаq wе ша бә, чахе Рәбәкайе бьвинә? Ле Рәбәкайерʹа әw wе хwәш бе?

Иро гәләк щийада тьштәки нәнормал ә, чахе зәwащ пе пәймане те гьредане. Ле щийед дьнда, пʹәвгьредана öса нормал ә. Фьрqи тʹöнә тö пе чь әʹйд-qәйда мәзьн буй, дьбәкә те qайил би, кö Рәбәка дьчу ль нәзанийе. Әw бь рʹасти жи әʹйан бу ча qизәкә мерхас у бь баwәрийа qәwи. Әw хәйсәт мәрʹа жи лазьм ьн, чахе әм жийина хwәда рʹасти чәтьнайа тен. Щәм Рәбәка диса гәләк хәйсәт-һöнöред баш һәбун, чь кö баwәрийа wева гьредайи бун.

«ӘЗ АВЕ ДӘВӘЙЕД ТӘРʹА ЖИ БЬКʹЬШИНЬМ»

Wәрен әм бьньһерʹьн кö чаwа әw гöһастьнед мәзьн, жийина Рәбәкайеда qәwьмин. Әw дь Мезопотамийеда мәзьн бу, ль бажаре Һаране йан жи незики wе. Де-бавед wе, нә мина гәләк мәрьвед Һаране бун. Әwана сәре хwә данәнин бәр хwәдайе һиве бь наве Син. Хwәдайе wан Йаһоwа бу (Дәстпебун 24:50).

Рәбәка qизәкә бәрбь чʹәʹв у бәдәw бу, ле әw йәкә qöрʹә нибу. Әw сәр хwә бу у намусийа хwә жи тʹәмьз хwәй дькьр. Малбәта wе дәwләмәнд бу у хöламед wан жи һәбун, ле бәр Рәбәка нәдьчун-нәдьһатьн. Әw öса мәзьн кьрьн wәки гәләк шьхöл бькә. Анәгори гәләк жьнед дьн дь wан wәʹдәда, шьхöлед Рәбәкайе жи гәләк бу. Мәсәлә, аве сәва малбәте һьлчʹьнә. Бәре еваре әwе щер дьда сәр мьле хwә у дьчу бәр бире аве һьлчʹинә (Дәстпебун 24:11, 15, 16).

Еварәке чахе Рәбәка щере хwә тʹьжә кьрьбу, каләмерәки бь ләз чу пешийа wе. Әw готә Рәбәкайе: «Кʹәрәма хwә, авәке жь щерʹе хwә нади әз вәхwьм?». Әw хwәстьнәкә öса бь qәдьр у бь мьлукти бу! Рәбәкайе тедәрхьст wәки әw каләмер жь дур һатийә. Ләма жи әwе зускава щерʹе хwә жь мьле хwә пәйа кьр у да wи, wәки әw ава сар тʹер вәхwә. Әwе дит wәки дәһә дәвед wи мерьки жи һәбун у кʹöрʹне wани аве, вала бу. Рәбәкайе дьдит wәки әw каләмер ча бь qәдьр ле дьньһерʹә, у әwе хwәст һе зедә һьндава wида мәрʹд бә. Ләма жи әwе гот: «Әз аве дәвәйед тәрʹа жи бькʹьшиньм, wан жи тʹер авдьм» (Дәстпебун 24:17-19).

Дина хwә бьдьн, Рәбәкайе нә гот кö һьнә ав wе бьдә дәва, ле әwе гот кö wана тʹер ав дә. Чахе дәвәк гәләк тʹи йә, әw дькарә 95 литьра зедәтьр аве вәхwә! Ньһа бьдьнә һʹәсабе хwә һәрге һʹәму дәвә öса тʹи буна, Рәбәкайерʹа чьqас сьһʹәт лазьм бу сәва аве бьдә wан. Ле паше ча һатә кʹьфше дәвә һаqас жи тʹи нибун.a Ле гәло Рәбәкайе әв йәк заньбу? На. Әw һазьр бу бь рʹәзадьли бьхәбьтә сәва кö меванһʹьзийа хwә һьндава wи каләмери бьдә кʹьфше. Әв каләмер рʹази бу, кö qизьк али wи бькә. Паше әw зур бьбу ль wе дьньһерʹи, кö чаwа Рәбәка вьрда-wеда дьчә те. Әw диса у диса дьһат, щере хwә тʹьжә дькьр у паше дәварʹа вала дькьр (Дәстпебун 24:20, 21).

Мәсәла Рәбәкайе, иро сәва мә гәләк керһати йә. Әм wәʹдәки öсада дьжин, кö хwәһʹьзи гәләк бәла буйә. Чаwа кö һатьбу пʹехәмбәртикьрьне, мәрьв бунә «хwәһʹьз» у нахwазьн дина хwә бьдьнә йед дьнена (2 Тимотʹейо 3:1-5). Мәсиһийед кö жь алийе хwәда һʹәму тьшти дькьн у нәхwазьн бькʹәвнә бәр байе wе йәке, гәрәке бьфькьрьн сәр мәсәла Рәбәкайе, йа кö qәwат дьда хәбате сәва кö вьрда-wедә һәрʹә бе.

Һәмьки Рәбәкайе дьдит, кö чаwа әв каләмер ле дьньһерʹә. Дь ве йәкеда тьштәки нәщайиз тʹöнә бу; әв каләмер ль сәр wе әʹщебмайи мабу у ша дьбу. Гава Рәбәкайе шьхöле хwә хьлаз кьр, һьнге каләмер qәрәфиләкә зерʹин у дö базьнед зерʹин данә wе! Паше әwи же пьрси: «Бь кʹәрәма хwә бәжә, тö qиза кʹе йи? Гәло мала баве тәда щи һәйә, кö әм шәва хwә дәрбаз кьн?» Чахе Рәбәкайе дәрһәqа малбәта хwә wирʹа гьли кьр, шабуна wи һе зедә бу. Qизьк сәрда зедә кьр: «Шькьр ка у гиһайе мә гәләк ә у щийе шәвмайина wә жи һәйә». Әв гьлийе аqьлани бун, чьмки тʹәви каләмер мәрьвед дьн жи һатьбун. Паше Рәбәка рʹәви чу у әва йәка дийа хwәрʹа гьли кьр (Дәстпебун 24:22-28, 32).

Ча те кʹьфше Рәбәка öса мәзьн кьрьн, сәва кö әw меванһʹьз бә. Ле йазьх әв һöнöрәки баш, рʹожа иройин кем дьбә. Ләма жи әм гәрәке чʹәʹв бьдьнә баwәрийа wе qизька qәнщ. Баwәри һьндава Хwәде, wе мә һелан кә меванһʹьз бьн. Йаһоwа меванһʹьз ә, у һьндава һʹәмуйада мәрʹд ә. Әw дьхwазә wәки хьзмәткʹаред wи жи öса бьн. Чахе әм меванһʹьз ьн һьндава wана жи, кʹи кö wе тʹö щар нәрʹази бә, бь ве йәке әм дьле Баве хwәйи әʹзмана ша дькьн (Мәтта 5:44-46; 1 Пәтрус 4:9).

«QИЗӘКЕ КÖРʹЕ МЬН ИСҺАQРʹА БИНИ»

Гәло кʹи бу әw каләмер кö бәр бире сәкьни бу? Әw хöламе Бьраһим бу, Бьраһим жи бьре кальке Рәбәкайе бу. Ләма мала Бәтʹуеле баве Рәбәкайеда, бь шабун рʹасти wи хöлами һатьн. Наве ви хöлами дьбәкә Әлийәзәр бу.b Хwәйед мале хwарьн сәва wи һазьр кьрьн, ле әw инкʹар дькьр бьхwә һʹәта кö мәʹна һатьна хwә нәгота (Дәстпебун 24:31-33). Һәла бьдьнә бәр чʹәʹве хwә әwи ча бь әʹщебмайи хәбәрдана хwә дәстпекьр, чьмки әwи хwәха әʹшкәрә дитьбу кö чаwа Хwәдайе wи Йаһоwа, шьхöле wида әw кʹәрәм кьрийә. Чь щурʹәйи?

Бьдьнә һʹәсабе хwә чаwа Әлийәзәр сәрһатийа хwә гьли дькә. Баве Рәбәкайе Бетʹуел у бьре wе Лабан, гöһ дьдьнә wи. Әлийәзәр wанарʹа гьли кьр, кö Йаһоwа, Бьраһим дь Кәнанеда пʹьрʹ кʹәрәм кьрийә. Öса жи wәки һʹәму һәбука Бьраһим у Сәрайе, дәрбази кöрʹе wан Исһаq дьбә. Бьраһим хöламе хwә Әлийәзәррʹа фәрманәкә гьринг да: Әw гәрәке дь Һаранеда, нава мәрьвед Бьраһимда, qизәк сәва Исһаq бьхwәста (Дәстпебун 24:34-38).

Бьраһим, Әлийәзәр да сонде, wәки әw жь wәлате Кәнанийа qизәке сәва Исһаq нәхwазә. Чьма? Чьмки щьмәʹта Кәнани, Йаһоwа нәдьһʹәбандьн у нә жи qәдьре wи дьгьртьн. Бьраһим заньбу, кö Йаһоwа wе wәʹде хwәда wан мәрийа щәза кә, сәва шьхöлед wанә зöлм. Ләма жи Бьраһим нәдьхwәст, wәки кöрʹе wи Исһаq тʹәви ве щьмәʹте шьхöлед бенамусийеда тʹәвгьредайи бә. Әwи öса жи заньбу, wәки созед Хwәде гәрәке жь Исһаq бьһатана сери (Дәстпебун 15:16; 17:19; 24:2-4).

Әлийәзәр сәрһатийа хwә бәрдәwам кьр у гот wәки пешийа һатьна wи бәр бире, әw Йаһоwа Хwәдерʹа дöа кьр. Әwи рʹәща Йаһоwа кьр, wәки Әw сәва Исһаq qизе бьжбәрә. Гәло чаwа? Әлийәзәр жь Хwәде хwәст, wәки qиза кö гәрәке бьбә жьна Исһаq, бе бәр бирә. Чахе әwе жь qизьке аве бьхwазә, әw гәрәке һазьр бә нә кö тʹәне Әлийәзәррʹа аве бьдә, ле öса жи дәвәйед wирʹа (Дәстпебун 24:12-14). Ча һун дьфькьрьн, кʹе һатә бәр бире у ль гора гьлийе Әлийәзәр кьр? Әв Рәбәка бу! Дә ньһа бьдьнә бәр чʹәʹве хwә, Рәбәкайе чь сәр хwә тʹәхмин кьр чахе сәрһатийа Әлийәзәр бьһист!

Сәрһатийа Әлийәзәр, гәләк дьле Бетʹуел у Лабан гьрт. Wана гот: «Әв йәк жь Хöдан ә». Ль гора qәйда, wана ортʹа Рәбәкайе у Исһаq, пәймана зәwаще гьредан (Дәстпебун 24:50-54). Ле гәло әw дьһатә һʹәсабе, кö изна Рәбәкайе тʹöнә бу фькьред хwә бежә?

Чәнд һʹәфти пешда Әлийәзәр жи пьрсәкә öса дабу Бьраһим: «Бәлки qизьк нәхwазә тʹәви мьн бе?» Бьраһим щаба хwәда гот: «Тö иди жь wи сонде хwә аза йи» (Дәстпебун 24:39, 41). Дь мала Бетуелда жи, хwәстьна Рәбәкайе һьлдьданә һʹәсаб. Әлийәзәр гәләк ша бу кö шьхöле wи öса баш дәрбаз бу, ләма жи рʹожа дьн әwи изьн хwәст сәва кö тʹәви Рәбәкайе wәгәрʹә Кәнане. Малбәта Рәбәкайе хwәст, кö әw wәкә дәһә рʹожа тʹәви wан бьминә. Паше wана тьштәки öса сафи кьр: «Әм гази кәчʹьке кьн у хәбәра дәве wе бьзаньбьн» (Дәстпебун 24:57).

Ньһа дь жийина Рәбәкайеда пьрсәкә мәзьн пешда һат. Гәло әwе чь бежә? Дьбәкә әwе дәстпекьр лавайа баве хwә у бьре хwә бькә, сәва кö wе нәшиньн щики нәнас? Йан жи әwе һʹәсаб кьр кö әw qәдьрәки мәзьн ә, wәки әw дь wе qәwьмандьнеда кʹар бькә, кʹижани кö Йаһоwа рʹебәри кьрьбу? Әwе гот: «Әзе һәрʹьм» (Дәстпебун 24:58, ДТʹ)

Бь рʹасти жи рʹöһʹе һазьрбуне щәм wе һәбу! Иро әʹйд-qәйдед зәwаще дькарьн щурʹә-щурʹә бьн, ле жь мәсәла Рәбәкайе әм дькарьн гәләк тьшт һин бьн. Әwе нә кö ль гора хwәстьна хwә кьр, ле ль гора хwәстьна Хwәдайе хwә Йаһоwа. Иро жи чахе кәсәк сафи дькә бьзәwьщә, Хәбәра Хwәде дәрһәqа ве йәке, рʹебәрийа лапә баш дьдә. Бәʹса хәбәре, әм кʹе гәрәке хwәрʹа бькьнә һәвал-зәwащ у чаwа бьбьнә мер йан жьна баш (2 Корьнтʹи 6:14, 15; Әфәси 5:28-33). Ләма жи wе баш бә, wәки әм чʹәʹв бьдьнә мәсәла Рәбәкайе у һʹәму тьшти ль гора хwәстьна Хwәде бькьн.

«ӘW МӘРЬВЕ . . . КÖ БӘР БЬ МӘ ТЕ, . . . КʹИ ЙӘ?»

Мала Бетуел, Рәбәка кʹәрәм кьрьн. Паше, әwана Рәбәка, хwәйкьрийа wе Дәбора у һьнә щари тʹәви Әлийәзәр у мәрьвед wи, вәрʹекьрьн (Дәстпебун 24:59-61; 35:8). Зутьрәке әwана жь Һаране ида гәләк дур бун. Рʹеwитийа wан wәкә 800 км. бу у wәкә се һʹәфтийа дькʹьшанд. Әв йәк һеса нибу. Рәбәкайе дь жийина хwәда гәләк щар дәвә дитьбун, ле әм нькарьн бежьн wәки әwе дькарьбу рʹьнд сәр дәва сийар бә. Кʹьтеба Пироз дәрһәqа малбәта wе дьбежә кö әwана пәз хwәй дькьрьн, нә кö дәвә (Дәстпебун 29:10). Чахе бәндә тʹәзә ль сәр дәва сийар дьбә, әw зу дьwәстә. Һәла һе чахе һьнәки жи һәрʹә, щәфе дькʹьшинә!

Чь жи һәбу, Рәбәкайе дина хwә нәдьда wан щәфа, ле wәʹде рʹеwитийа wан, әw жь Әлийәзәр педьһʹәсийа дәрһәqа Исһаq у малбәта wи. Бьдьнә бәр чʹәʹве хwә чаwа каләмер бәрбь еваре тʹәви Рәбәкайе рʹуньштийә у жерʹа гьли дькә, дәрһәqа созе Йаһоwа һьндава һәвале Wийи Бьраһим. Ль гора qьрара Хwәде, жь хәза малбәта Бьраһим гәрәке зöрʹәтәк бьһата, бь сайа кʹижани кö тʹәмамийа инсанәте wе кʹәрәм бьстанда. Һәла бьфькьрьн wәки дьле Рәбәкайе ча бь шабунәкә мәзьн тʹьжә бьбу, чахе әw педьһʹәсийа кö созе Йаһоwа гәрәке жь дәргистийа wе Исһаq бьһатана сери. У һәмьки дь ве йәкеда Рәбәка жи роләкә фәрз дьлист! (Дәстпебун 22:15-18).

Ахьрийа-ахьрийе гьһишт әw рʹож, дәрһәqа кʹижани кö мә дәстпека ве готаре гьли кьр. Кʹарвана wан дәрбази Нәщәфе бу у ида бәрбь еваре әwана незики щи дьбун. Һьнге Рәбәкайе мерькәк дь чоледа дит, йе кö кʹәтьбу мьтала. Рәбәка ләзә-ләз «жь дәве пәйа бу» у һивийе нибу һʹәта кö дәвә рʹуне. Әwе жь Әлийәзәр пьрси: «Әw мәрьве дәштедайи кö бәр бь мә те, әw кʹи йә?» Чахе әw пеһʹәсийа кö әw Исһаq ә, әwе хелийа хwә һьлда у авитә ль сәр хwә (Дәстпебун 24:62-65). Чьма? Бь wе йәке әwе qәдьре хwә да кʹьфше һьндава Исһаq кö гәрәке бьбийа мере wе. Иро тьштед öса ида нә модерн ә. Бь рʹасти жи чаwа мер öса жи жьн, дәрсед керһати дькарьн жь Рәбәкайе һин бьн. Чьмки мә һәр кәсирʹа жи, хәйсәт-һʹöнöред öса лазьм ьн.

Исһаq wәкә 40 сали бу у бәрдәwам дькьр шина дийа хwә Сәрайе бькә, йа кö wәкә се сал пешда мьрьбу. Жь ве йәке те кʹьфше кö Исһаq хәйсәте хwәда, йәки нәрм бу. Сәва мерәки öса, Рәбәка бь рʹасти жи кʹәрәм бу. Чьмки әw хәбатһʹьз, меванһʹьз у мьлук бу! Ле Исһаq ча ль сәр Рәбәкайе ньһерʹи? Кʹьтеба Пироз дьбежә: «Әwи әw һʹьз кьр» (Дәстпебун 24:67; 26:8).

Wәкә 39 qьрʹнә дәрбаз бун у һәла һе иро жи рʹабун-рʹуньштандьна Рәбәкайе мә хwәш те. Ле кʹара ве йәке һәйә, һәрге тʹәне бьзаньбьн дәрһәqа мерхаси, хәбатһʹьзи, меванһʹьзи у мьлуктийа wе? Һәр кәс жь мә, дьхwази щаһьл бә йан әʹмьрда мәзьн, зәwьщи йан жи азәп, гәрәке чʹәʹв бьдә баwәрийа Рәбәкайе!