«Пʹадшатийа Мьн Нә жь ве Дьнйайе йә»

1, 2. а) Чьрʹа һе зедә бетʹьфаqи дькʹәвә нава дьнйайе? б) Әме ве готареда кʹижан пьрса шеwьр кьн?

ХУШКӘКӘ мә жь Әwропайа башуре гьли дькә дәрһәqа әʹмьре хwәйи бәре: «Жь бьчʹуктайе мьн тʹәне нәһәqи дьдит. Ләма жи мьн wәлате хwәда политика qәбул нәдькьр у мьн пьштгьрийа wан мәрьва дькьр, йед кö политикеда дьхwәстьн гöһастьна бькьн. Һьн жи гәләк сала әз һʹьзкьрийа гәдәки терорист бум». Бьрак жи жь Африкайа башуре, бәре пьштгьрийа зорбәтийе дькьр, чьмки дьфькьри кö әв йәк рʹаст ә. Әw дьбежә: «Мьн тʹьре бәрәка мьн жь һʹәмуйед дьн баштьр ә, у әз кʹәтьмә нав партийәкә политике. Wедәре әм дьһатьнә һинкьрьне, wәки пе рʹьме wан мәрьва бькöжьн йед кö мьqабьли мә дьчун, һәла һе йед жь бәрәка хwә жи». Хушкәк жи кö Әwропайа Навәндда дьжи, дәрһәqа хwә гьли дькә: «Мьн фьрqи датани ортʹа мәрьва. Һʹәму мәрьвед кö нә жь мьләте мьн у рʹелигийа мьн бун, бәр чʹәʹве мьн рʹәш бун».

² Иро ньһерʹандьна гәләк мәрьва öса йә, чаwа йа wан һәрсека бу. Мәрьв пе зорбәтийе дьхwазьн азайе бьстиньн, һьн жи гәләк мәрьв шәрʹа пешда тиньн бона политике, у гәләк wәлатада мәрьвед хәриб һьндава хwә дьжмьнатийе дьвиньн. Бәле, чаwа кö Кʹьтеба Пироз пʹехәмбәрти кьрийә, wан рʹожед ахьрийеда мәрьв «берʹәʹм» бунә (2 Тимтʹ. 3:1, 3). Ле ча Мәсиһи дькарьн ве дьнйа бетʹьфаqда йәктийеда бьминьн? Әм жь мәсәла Иса дькарьн гәләк тьшт һин бьн. Wәʹде wида жи мәрьва пьштгьрийа щурʹә-щурʹә кʹомед политике дькьрьн. Wәрә әм ве готареда щаба wан се пьрсед фәрз пебьһʹәсьн: Чьрʹа Иса пьштгьрийа тʹö кʹомәкә политике нәдькьр? Әwи ча да кʹьфше кö щьмәʹта Хwәде гәрәке нәкʹәвьнә нав политике? У Иса чь дәрс мәрʹа һишт сәва әм хwә жь зорбәтийе дур бьгьрьн?

НЬҺЕРʹАНДЬНА ИСА ДӘРҺӘQА АЗАБУНЕ

3, 4. а) Щьһу wәʹде Иса һивийа чь бун? б) Ча әw йәк сәр шагьртед Иса һʹöкöм дьбу?

³ Гәләк Щьһуйед кö Иса wанрʹа мьзгини бәла дькьр, зәʹф дьхwәстьн wәки жь һʹöкöмтийа Рʹоме аза бьн. Щьһуйед Зилот, демәк насйоналист, нав щьмәʹте дьдан у әв хwәстьна wан һе гöрʹ дькьрьн. Жь wана гәләк пәй Щьһудайе Щәлиле дьчун. Әwи хwә дәwса мәсиһ датани у qьрʹна йәкеда әwи гәләк мәрьв хальфанд. Тʹәрихзане Щьһу Усьве Флавиус гот кö Щьһуда «нав мьләте хwә дьда, wәки мьqабьли Рʹоме дәркʹәвьн, у әwи мәрьвед кö qайил дьбун хәрще Рʹоме бьдьн, тьрсонәк һʹәсаб дькьр». Рʹомайа әw Щьһуда кöштьн (Кʹар. Шанд. 5:37). Һьнә Зилота сәва бьгьһижьнә нетед хwә, һәла һе жи зорбәти дькьрьн.

⁴ Ле гәләк Щьһу һивийа Мәсиһ бун, у wана тʹьре Мәсиһ wе wана жь һʹöкöмәтийа Рʹоме аза кә у мьләте wан бькә щьмәʹтәкә qәwи (Луqа 2:38; 3:15). Һьнәк жи дьфькьрин wәки Мәсиһ wе пʹадшатийа хwә сәр әʹрде Исраеле саз кә. У һәрге öса буйа, бь милйона Щьһуйед кö бәла бьбун ль щурʹә-щурʹә wәлата, wе бькарьбуна вәгәрʹийана wәлате хwә. Биньн бира хwә, Йуһʹәннайе Ньхöмдар щарәке жь Иса пьрси: «Тö әw и, йе кö гәрәке бьһата, йан әм һивийа йәки дьн бьн?» (Мәт. 11:2, 3). Йуһʹәнна дьбәкә дьхwәст пебьһʹәсийа, гәло дьбәкә кәсәки дьн wе хwәстьнед wан Щьһуйа бинә сери. Дö шагьрт жи, йед кö сәр рʹийа Әмwасе рʹасти Иса һатьн чахе әw жь мьрьне рʹабу, дьфькьрин wәки Иса йә әw кәс йе кö wе Исраеле аза кә. (Бьхунә Луqа 24:21.) Зутьрәке паши ве йәке, шандийед Иса жи жь wи пьрсин: «Хöдан, ви зәманида те Пʹадшатийа Исраеле ль wан вәгәрʹини?» (Кʹар. Шанд. 1:6).

5. а) Чьрʹа щьмәʹта жь Щәлиле дьхwәстьн wәки Иса бьбә пʹадше wан? б) Иса ча ньһерʹандьна wан рʹаст кьр?

⁵ Щьһу дьфькьрин wәки Мәсиһ wе чәтьнайед wан сафи кә, дьбәкә ләма щьмәʹта жь Щәлиле дьхwәстьн Иса бькьнә пʹадше хwә. Дьqәwьмә wана дьда бәр чʹәʹве хwә, wәки Иса wе сәрwере лапи баш бә, чьмки Иса һьн хәбәрданеда йәки сәрwахт бу, һьн дькарьбу нәхwәш qәнщ кьрана, у һәла һе жи йед бьрчи тʹер кьра. Паши ве йәке чахе Иса wәкә 5 000 мәрьв тʹер кьр, әwи нета дьле wан фәʹм кьр. «Иса пе һʹәсийа кö әwе бен у wи бь зоре бьбьн бькьнә пʹадша, диса әw тʹәне һьлкʹьшийа чʹийе» (Йуһʹн. 6:10-15). Рʹожәкә дьн чахе дьбәкә әʹлаләт сәqьрибу, Иса wанрʹа шьровәкьр кö нета һатьна wи чь йә. Әwи готә wан, wәки әw һатийә сәва рʹöһʹанида али щьмәʹте бькә, нә кö һʹәwщед wани физикида. Әwи готә wан: «Бона хwарьна пʹучʹ нәхәбьтьн, ле бона wе хwарьне бьхәбьтьн, йа кö жийина һʹәта-һʹәтайеда дьминә» (Йуһʹн. 6:25-27).

6. Иса ча да кʹьфше wәки әw нахwазә бькʹәвә нав политикайе? (Бьньһерʹә шькле әʹwльн.)

⁶ Иса һьнә wәʹдә пешийа мьрьна хwә тедәрхьст, wәки һьнә шагьртед wи баwәр дькьн кö әw wе пʹадшатийа хwә Оршәлимеда саз кә. Иса сәва wанрʹа шьровәкә wәки әw йәк wе нәqәwьмә, мәсәла дәрһәqа мина ани. Ве мәсәледа һатә кʹьфше, wәки «мәрьвәки әʹсьлзадә», демәк Иса, гәрәке сәр гәләк wәхт һәрʹә щики дур (Луqа 19:11-13, 15). Иса öса жи щарәке сәрwере Рʹомерʹа да кʹьфше, wәки әw тʹәвнәбуйине хwәй дькә у накʹәвә нав политикайе. Пилато Понтийо жь Иса пьрси: «Тö йи Пʹадше щьһуйа?» (Йуһʹн. 18:33). Дьбәкә Пилато дьтьрсийа, wәки Иса wе нав щьмәʹте дә, кö мьqабьли Рʹомайа дәрен. Ле Иса щаба wи да: «Пʹадшатийа мьн нә жь ве дьнйайе йә» (Йуһʹн. 18:36). Бәле, Иса тʹö щар нәдькʹәтә нав политикайе, чьмки Пʹадшатийа wи гәрәке сәр әʹзмана буйа. У Иса Пилаторʹа гот кö шьхöле wи сәр әʹрде әw ә, wәки дәрһәqа «рʹастийе шәʹдәтийе» бьдә. (Бьхунә Йуһʹәнна 18:37.)

7. Чьрʹа нәһеса йә кö әм дьле хwәда жи тʹәви политике нәбьн?

⁷ Һәрге әм жи мина Иса фәʹм дькьн кö шьхöле мә чь йә, әме тʹö щар пьштгьрийа политике нәкьн, һәла һе дьле хwәда жи. Ле әw йәк һеса нинә. Дина хwә бьдьне бәрпьрсийарәки мьһале чь гот: «Мәрьвед мьһала мәда һе зедә у зедә фьрqийе дькьнә ортʹа мәрьва. Әwана мьләте хwәрʹа фьрнаq дьбьн у гәләк жь wана баwәр дькьн кö һәрге мьләтәки дьн сәр wанрʹа сәрwертийе нәкә, wе әʹмьре wан дьһа баш бә. Ле чьqас баш ә кö хушк-бьра йәктийе хwәй дькьн, чьмки һʹьш-аqьле wан сәр шьхöле бәлакьрьна мьзгинийа Пʹадшатийе йә. Әwана итʹбарийа хwә Хwәде тиньн, кö әw wе һʹәму нәһәqийа у чәтьнайед мәйә дьн бьдә һьлдане».

ИСА ЧА ҺЬНДАВА ПОЛИТИКАЙЕ ТʹӘВНӘБУЙИН ХWӘЙ КЬР?

8. Мәсәле биньн кö чаwа qьрʹна йәкеда щьмәʹта Щьһу һʹаләки нәбашда бу.

⁸ Гәләк щар чахе мәрьв нәһәqийе дьвиньн, һьнге дькʹәвьнә нав шьхöле политике. Wәʹде Исада, гәләк дәʹw-доз чедьбун бона хәрщед кö щьмәʹте дьда сәрwера. Щьһудайе Щәлиле бәʹса кʹижани мә жоре кьр, бь рʹасти ләма мьqабьли Рʹомайа дәрдькʹәт, чьмки wана наве мәрьва дьньвисин, сәва гьшк хәрща бьдьн. Бьнәлийед Рʹоме, öса жи әwед кö гöһ дьданә Иса, мәщбур бун гәләк хәрща бьдьн, мәсәлә бона һәбуке, әʹрде йан жи ханийа. У хәрщгьр, демәк йед кö хәрщ тʹоп дькьрьн, кʹара хwә дьгәрʹийан у әв йәк һе дьбу баргьрани бона щьмәʹте. Хәрщгьра щара пʹәрә дьданә дәwләте сәва һʹöкöм бьстиньн, wәки паше сәр щьмәʹте пʹәра чекьн. Зәхайо, йе кö Әриһайеда сәрwере хәрщгьра бу, пʹәрә зедә жь щьмәʹте дьстанд у бь ве йәке дәwләти бу (Луqа 19:2, 8). Әʹщебмайи нинә wәки һьнге гәләк хәрщгьр мина wи дәwләти дьбун.

9, 10. а) Дьжмьнед Иса ча дьхwәстьн wи бькьнә нав шьхöле политикайе? б) Әм чь һин дьбьн жь щаба Иса? (Бьньһерʹә шькле әʹwльн.)

⁹ Дьжмьнед Иса дьхwәстьн, wәки әw жи бькʹәвә нав шьхöле хәрщгьра. Wана пьрс да wи дәрһәqа «хәрщ» кö зивәк бу, у һʹәму Щьһуйа гәрәке бона хәрщ һәрәке зивәк бьда. (Бьхунә Мәтта 22:16-18). Ле Щьһуйа хәрщдайин нәфрʹәт дькьрьн, чьмки әве йәке wанарʹа дьда кʹьфше кö әwана бьн һʹöкöме Рʹомеда ньн. «Пьштгьред Һеродәс», кö алийе политикайеда пьштгьрийа wи дькьрьн, дьфькьрин кö һәрге Иса бежә, wәки нәлазьм ә хәрщ бьдьн, һьнге wе wи нәһәq кьн, кö әw дьжмьне Империйа Рʹоме йә. Ле һәрге Иса бежә wәки гәрәке хәрщ бьдьн, мәрьв ида wе пәй wи нәчьн.

¹⁰ Иса ве пьрседа гәләк фәсал бу, сәва тʹәвнәбуйине хwәй кә. Әwи гот: «Чь кö йед Qәйсәр ьн бьдьнә Qәйсәр у чь йед Хwәде нә бьдьнә Хwәде» (Мәт. 22:21). Иса заньбу wәки бона хәрщгьра корупсийа тьштәки нормал ә. Ле әwи нәдьхwәст пәй wе йәке кʹәвә. Дәwсе әwи дина хwә да сәр тьштәки дьһа фәрз, демәк сәр Пʹадшатийа Хwәде кʹижан кö wе һʹәму проблема сафи кә. Бь ве йәке, әwи мәсәләкә баш һишт бона һʹәму шагьртед хwә. Әwана гәрәке политикайеда алийе тʹö кәси нәгьрьн, һәрге жи һʹәсаб дькьн кö кәсәк жь wана рʹаст у һәq ә. Мәсиһи һʹьш-аqьле хwә дьдьнә сәр Пʹадшатийа Хwәде у сәр һәqийа wи. Ләма жи әwана нә тʹәви шьхöле политика дьбьн у нә жи мьqабьли wан дьчьн, у һәла һе хәбәрданеда жи тʹö кәси нәһәq накьн (Мәт. 6:33).

11. Йа лапә баш әм ча дькарьн мьqабьли нәһәqийе бьн?

¹¹ Гәләк Шәʹдед Йаһоwа, кʹижан нав шьхöле политикайеда бун, әв шьхöле хwә һиштьн. Хушкәк жь Британйайе пешийа кö рʹасти пебьһʹәсийа, университетеда дәрсед сосйоложи һин дьбу, у пәй ве йәке кʹәт wәки гәрәке политикеда кәсәк гöһастьна бькә. Әw дьбежә: «Мьн дьхwәст азайа мәрьвед бь чʹәрме рʹәш бьпарезьм, чьмки әм дьчәрчьрин жь бо гәләк нәһәqийед һьндава мәда. Рʹаст ә, гәләк щар әз wи шьхöлида сәр дькʹәтьм, ле йәкә дәрд дьле мьнда дьма. Мьн фәʹм нәдькьр, wәки мәʹнийа нәһәqийа һьндава раса, жь дьле мәрьва йә. Ле чахе мьн һинбуна Кʹьтеба Пироз дәстпекьр, мьн фәʹм кьр кö пешийе дьле хwә гәрәке тʹәмьз кьм. У әw хушка кö ве йәкеда бь сәбьр али мьн кьр, бь чʹәрме сьпи бу. Ньһа әз щьвата кәрʹ-лалада хьзмәт дькьм чаwа пешәнга һәртʹьм, у әз һин дьбьм wәки мьзгинийе бьгьһиньмә дьле һʹәму щурʹә мәрьва».

«ШУРЕ ХWӘ БЬКӘ ЩИ»

12. Иса дәрһәqа кʹижан һәвиртьрʹшки гот кö шагьртед wи гәрәке хwә дур бьгьртана?

¹² Wәʹде Исада, сәрwеред рʹелигийа гәләк щар пьштгьрийа политикайе дькьрьн. Кʹьтебәкеда йа бь наве «Жийина Һәррʹожи Палестинайеда wәʹде Мәсиһ» (Daily Lifе in Palеstinе at thе Timе of Christ), те готьне wәки Щьһу пʹарәвәбьбун сәр кʹомед рʹелигийа, йед кö мина партийед политике бун. Ләма жи Иса тʹәми да шагьртед хwә: «Мьqати хwә бьн, һʹәвза хwә жь һәвиртьрʹшке ферьсийа у öса жи йе Һеродәс бькьн» (Марq. 8:15). Гава Иса бәʹса Һеродәс кьр, әwи дьбәкә дәрһәqа пәйчуйед партийа wи дьгот. Ле Ферьсийа дьхwәстьн Щьһу жь һʹöкöмтийа Империйа Рʹоме аза бьн. Жь кʹьтеба Мәтта әм педьһʹәсьн кö Иса öса жи дәрһәqа Садуqийа дьгот. Гәләк жь Садуqийа дьхwәстьн кö Рʹом бәрдәwам кә сәрwертийе бькә, сәва әwана һʹöкöмти у пьштгьрийа сәрwера öнда нәкьн. Иса шагьртед хwә ширәт кьр, wәки әwана хwә жь һәвиртьрʹшк, демәк жь һинкьрьна wан се кʹома дур бьгьрьн у тʹәв нәбьн (Мәт. 16:6, 12). Һʹәwас ә кö Иса әw ширәт да шагьртед хwә, паши ве йәке чахе щьмәʹте дьхwәст wи бькьнә пʹадше хwә.

13, 14. а) Чаwа политика у рʹелигийа дьбьнә мәʹнийа зорбәтийе у нәһәqийе? б) Чьрʹа нәһәqи гәрәке мәʹнийа зорбәтийе нибә? (Бьньһерʹә шькле әʹwльн.)

¹³ Чахе рʹелигийа тʹәви политике дьбә йәк, гәләк щар әw дьбә мәʹнийа зорбәтийе. Ле Иса шагьртед хwә ширәт кьр, кö әwана гәрәке бь тʹәмами тʹәвнәбуйине хwәй кьн. Әw йәк бу мәʹни кö сәрәккʹаһин у Ферьсийа шеwьра кöштьна Иса кьрьн. Иса бона wан ча конкурент бу, әwана дьтьрсийан кö һʹöкöм у щийе хwә öнда кьн бона wи. Wана дьгот: «Һәгәр әм wи аһа бьһельн, һʹәму wе баwәрийа хwә wи биньн у рʹомайи жи wе бен, щийе мәйи пироз wеран кьн у кʹока мьләте мә жи биньн» (Йуһʹн. 11:48). Паше, Qәйафа Сәрәккʹаһин рʹебәри кьр, wәки Иса бе кöштьне (Йуһʹн. 11:49-53; 18:14).

¹⁴ Qәйафа ниве шәве әскәр шандьн кö Иса бьгьрьн. Иса заньбу кö шеwьра кöштьна wи кьрьнә, ләма әwи wәʹде шива пашьн, готә шандийед хwә кö тʹәви хwә шур һьлдьн. Wана дö шур һьлдан, у әв бона Иса бәс бу wәки дәрсәкә фәрз wана һин кә (Луqа 22:36-38). Паше ида шәв, чахе Пәтрус дит кö бь нәһәqийе Иса дьгьрьн, һерс кʹәт у пе шур мәрьвәк бьриндар кьр (Йуһʹн. 18:10). Ле Иса готә Пәтрус: «Шуре хwә бькә щи. Кʹи кö шур һьлтинә, әwе бь шур һәрʹә» (Мәтта 26:52, 53). Әw дәрсәкә мәзьн, ль гора дöайе Иса бу, кö ве еваре гот wәки әwана гәрәке нә жь ве дьнйайе бьн. (Бьхунә Йуһʹәнна 17:16.) Тʹәне изьна Хwәде һәйә кö бона нәһәqийе шәрʹ кә.

15, 16. а) Хәбәра Хwәде ча али Мәсиһийа кьр кö хwә жь шәрʹ-дәʹwа хwәй кьн? б) Йаһоwа чь тʹәхмин дькә чахе дина хwә дьдә сәр ве дьнйайе?

¹⁵ Әw хушка жь Әwропайа башуре, бәʹса кʹижане мә жоре кьр, әw йәк фәʹм кьр. Әw дьбежә: «Әз дьвиньм wәки зорбәти һәqийе найнә у гәләк мәрьвед кö зорбәтийе дькьн, әʹмьре хwә öнда дькьн. Гәләк жи дьбьнә мәрьвед зöлм. Әз жь Кʹьтеба Пироз пеһʹәсийам, кö тʹәне Хwәде дькарә һәqийе бинә сәр әʹрде, у әз бәхтәwар бумә. Ида 25 сал ә әз әве мьзгинийе бәла дькьм». Ле әw бьрайе жь Африка башуре рʹьме хwә гöһаст сәр «шуре» рʹöһʹани, демәк Хәбәра Хwәде, у мьзгинийа дәрһәqа әʹдьлайе һʹәму щурʹә мәрьварʹа бәла дькә, фьрqи тʹöнә чь бәрәки нә (Әфәс. 6:17). Ле хушк жь Әwропайа Навәнд, кʹижан кö мьләтед майин нәфьрʹәт дькьр, бьраки нә мьләте хwә станд. Әwана һәрсека жи нав хwәда гöһастьнед öса кьрьн, чьмки дьхwәстьн мина Иса бьн.

¹⁶ Бь рʹасти жи чьqас фәрз ә гöһастьнед öса бькьн! Кʹьтеба Пироз инсанәте бәрамбәри ава бәʹре дькә кö дьчәльqә у нәрʹьһʹәт ә (Иша. 17:12; 57:20, 21; Әʹйан. 13:1). Политика һерса мәрьва гöрʹ дькә, wана жь һәв дур дьхә, у зорбәтийе пешда тинә. Ле әм нав һәвда әʹдьлайе хwәй дькьн у йәктийеда дьминьн. Чахе Йаһоwа ве дьнйа бетʹьфаqда йәктийа нав щьмәʹта хwәда дьвинә, дьле wи гәләк ша дьбә. (Бьхунә Сефанйа 3:17.)

17. а) Бь сайа кʹижан се тьшта әм дькарьн йәктийе хwәй кьн? б) Әме готара дьнда дәрһәqа чь шеwьр кьн?

¹⁷ Мә ве готареда дит, wәки әм нав һәвдö йәктийе хwәй дькьн бь се тьшта: 1) Әм итʹбарийа хwә Пʹадшатийа Хwәде тиньн кö әw wе нәһәqийе бьдә һьлдане, 2) әм накʹәвьнә нав шьхöлед политике, у 3) әм зорбәтийе накьн. Ле щара йәктийа мә дькарә бькʹәвә бьн хофе, чахе әм фьрqийе дькьнә ортʹа мәрьва. Готара дьнда әме шеwьр кьн кö чаwа әм мина Мәсиһийед qьрʹна йәке, дькарьн нәһельн әw йәк бьqәwьмә.