«Рʹастийе Бькʹьрʹә, у тʹö щар Wе Нәфьрошә»
«Рʹастийе бькʹьрʹә, у тʹö щар wе нәфьрошә, öса жи сәрwахтийе, ширәта у фәʹмкʹарийе» (МӘТʹЛК. 23:23, ДТʹ).
1, 2. а) Чь йә бона мә тьште лапи qимәт? б) Әм кʹижан рʹастийа qимәт дькьн, у чьрʹа? (Бьньһерʹә шьклен әʹwльн.)
ӘʹМЬРЕ wәда тьште лапи qимәт чь йә? Һуне wи тьшти тʹәви тьштәки нә öса qимәт, бьгöһезьн? Хьзмәткʹаред Йаһоwа щаба ве пьрсе дькарьн һеса бьдьн. Тьште мәйи лапи qимәт, әw һәйә һәләqәтийа мә тʹәви Йаһоwа, кʹижан кö әм тʹәви тʹö тьшти нагöһезьн. Әм öса жи гәләк qимәт дькьн рʹастийа жь Кʹьтеба Пироз, чьмки әм бь сайа ве незики Баве хwәйи әʹзмана дьбьн (Колс. 1:9, 10).
2 Бьфькьрьн кö Йаһоwа Мамостайе Мәзьн чь мә һин дькә бь сайа Хәбәра хwә, демәк Кʹьтеба Пироз! Әw мәрʹа наве хwә әʹйан дькә, кʹижан кö гәләк фәрз ә, у öса жи дәрһәqа һʹöнöред хwәйи баш. Әw öса жи мәрʹа дьбежә кö чьqас мә һʹьз дькә, чьмки Кöрʹе хwәйи тайе тʹәне Иса, бона мә бәрва да. Йаһоwа öса жи мә һин дькә дәрһәqа Пʹадшатийа Мәсиһити. Хенщи ве йәке, әw соз дьдә Мәсиһийед бьжарти, кö wе жийина сәр әʹзмана бьдә wан, ле «пәзед . . . дьн» жийина Щьнәтеда сәр әʹрде (Йуһʹн. 10:16). Әw мә ширәт дькә кö әм ча гәрәке бьжин. Әм wан рʹастийа гәләк qимәт дькьн, чьмки әwана мә һе незики Әʹфьрандаре мә дькьн у әʹмьре мә бәхтәwар дькьн.
3. Гәло сәва рʹастийе qазанщ кьн, пʹәрә лазьм ә?
3 Йаһоwа Хwәдейе дәствәкьри йә. Әw qәнщийе дькә бона wан, йед кö рʹастийе дьгәрʹьн. Йаһоwа һәла һе жи Кöрʹе хwәйи дәлал беһәq, ча пʹешкʹеш бона мә бәрва да. Хwәде жь мә пʹәра нахwазә, wәки әм рʹастийе qазанщ кьн. Биньн бира хwә, чахе мәрьвәки бь наве Шьмһʹун, дьхwәст пʹәрә бьда Пәтрусе шанди, wәки һʹöкöм бьдә wи, сәва әw бькарьбә рʹöһʹе пироз бьдә мәрьва. Пәтрус жерʹа шьровәкьр, wәки әw йәк нәрʹаст ә у готе: «Зиве тә бьра тʹәви тә бьтʹәрʹьбә! Тә тʹьре пʹешкʹеша Хwәде пʹәрәти те стандьне!» (Кʹар. Шанд. 8:18-20). Wәки öса нә, чь те һʹәсабе «рʹастийе бькʹьрʹьн»?
ЧЬ ТЕ ҺʹӘСАБЕ РʹАСТИЙЕ «БЬКʹЬРʹЬН»?
4. Ве готареда, әме дәрһәqа рʹастийе чь пебьһʹәсьн?
4 Бьхунә Мәтʹәлок 23:23. Сәва әм Хәбәра Хwәдеда рʹастийе бьгәрʹьн, лазьм ә һьнәки щәфе бькʹьшиньн. Әм öса жи гәрәке һазьр бьн тьшта qöрбан кьн, wәки рʹастийе qазанщ кьн. Чаwа Мәтʹәлокда те готьне, чахе әм рʹастийе «дькʹьрʹьн», демәк qазанщ дькьн, әм гәрәке фәсал бьн, wәки «нәфьрошьн», демәк öнда нәкьн. Wәрә әм ньһа шеwьр кьн, чь те һʹәсабе рʹастийе «бькʹьрʹьн» у пебьһʹәсьн баһе wе чьqас ә. Әw шеwьркьрьн wе али мә бькә, wәки һе зедә рʹастийе бьшекьриньн у һәр тьшти бькьн сәва кö ве «нәфьрошьн». Wи щурʹәйи әме фәʹм бькьн, wәки әw рʹастийа кö әм жь Хwәде дькʹьрʹьн, жь һʹәму qöрбанкьрьна qимәттьр у четьр ә.
5, 6. а) Ча әм дькарьн бе пʹәрә рʹастийе бькʹьрʹьн? б) Рʹасти чь кʹаре мәрʹа тинә?
5 Тьште кö бе пʹәрә йә жи, йәкә дькарә баһе wе һәбә. Хәбәра Ибрани кö Мәтʹәлок 23:23-да һатийә wәлгәрʹандьне «бькʹьрʹә», дькарә öса жи бе һʹәсабе «qазанщ кә». Әw һәрдö хәбәр жи дьдьнә кʹьфше, wәки лазьм ә тьштәки бькьн, йан жи тьштәки жь хwә кем кьн, сәва кö ве qазанщ кьн. Әве йәке әм пе мәсәла банана дькарьн һе рʹьнд фәʹм кьн. Бәʹса хәбәре, дькʹанеда әʹлам дькьн, wәки банана дькарьн бе пʹәрә һьлдьн. Фәʹмдари йә, банан wе хwәха бь хwә нәйенә сәр сьфьра мә. Әм гәрәке һьнәки щәфе бькʹьшиньн, у һәрʹьн дькʹане wан банана һьлдьн. Öса жи сәва әм рʹастийе бькʹьрʹьн, рʹаст ә мәрʹа пʹәрә нәлазьм ә, ле әм гәрәке алийе хwәда тьштәки бькьн.
6 Бьхунә Ишайа 55:1-3. Гьлийед Йаһоwа жь wан рʹеза әʹйан дькьн, кö чь те һʹәсабе рʹастийе бькʹьрʹьн. Ван рʹезада, Йаһоwа хәбәра хwә бәрамбәри аве, шир у шәраве дькә. Рʹастийа хәбәра Хwәде, мина ава сар у тʹәмьз, мә гәш дькә. Öса жи чаwа шир qәwате дьдә мә у али зарʹа дькә, wәки мәзьн бьн, гьлийед Йаһоwа жи мә qәwи дькьн у али мә дькьн рʹöһʹанида мәзьн бьн. Хәбәред Йаһоwа öса жи мина шәраве нә. Ле чь щурʹәйи? Кʹьтеба Пирозда дәрһәqа шәраве те готьне, wәки әw дьле мәрьв ша дькә (Зәб. 104:15). Ләма жи чахе Йаһоwа дьбежә, wәки «шәраве бькʹьрʹьн», бь ве йәке әw мә дьдә баwәркьрьне, wәки һәрге әм анәгори гьлийед wи бьжин, әме шабуне бьстиньн (Зәб. 19:8). Рʹасти жи чьqас бь һʹәwас те шьровәкьрьне, кö әм чь кʹаре дьстиньн, чахе гьлийед Хwәде педьһʹәсьн у әʹмьре хwәда дьдьнә хәбате! Ле ньһа wәрә әм пенщ тьшта шеwьр кьн, кʹижана дьбәкә әм гәрәке ча һәq бьдьн, сәва рʹастийе бькʹьрʹьн.
WӘ ЧЬ QÖРБАН КЬРИЙӘ СӘВА РʹАСТИЙЕ БЬКʹЬРʹЬН?
7, 8. а) Чьрʹа лазьм ә әм wәʹдә хәрщ кьн, сәва рʹастийе бькʹьрʹьн? б) Qизькәкә щаһьл һазьр бу чь һәq бьдә, сәва рʹастийе бькʹьрʹә, у әwе сәва ве йәке чь кʹар станд?
7 Wәʹдә. Һәр кәс wәʹдә ча һәq дьдә, сәва рʹастийе бькʹьрʹә. Бәле, wәʹдә лазьм ә сәва мьзгинийа Пʹадшатийе бьбьһен, Кʹьтеба Пироз у әʹдәбйәтед сәр һʹиме Кʹьтеба Пироз бьхуньн, һинбуна шәхси дәрбаз кьн, һазьр бьн бона щьвате у бен сәр щьвате. Әм гәрәке «дәст бьдьнә бәр wәхт», демәк wәʹде хwә кем хәрщ кьн сәр тьштед нәфәрз. (Бьхунә Әфәси 5:15, 16.) Ле гәло чьqас wәʹдә мәрʹа лазьм ә, сәва әм занәбуна рʹаст йа һинкьрьнед Кʹьтеба Пирозә сәрәкә qазанщ кьн? Әw йәк дәрәщед мәва гьредайи йә. Синор тʹöнә кö әм чьqас дькарьн дәрһәqа билани, принсип у шьхöлед Йаһоwа пебьһʹәсьн (Рʹом. 11:33). Дәрхьстьна «Бьрща Qәрәwьлийе» йа пешьнда, рʹасти бәрамбәри «кöлирка бьчʹук» дьбу. Wедәре дьһатә готьне: «Тʹәне бь ве кöлиркәкә рʹастийе, тʹер нәбьн. Һәрге тʹәне кöлиркәк бәс буйа, Хwәде һе зедә рʹасти wе нәда мә. Кöлиркед дьн бьгәрʹьн, нәсәкьньн һе зедә тʹоп кьн». Wе баш бә әм пьрсе бьдьнә хwә: «Гәло кöлиркед мьнә рʹастийе гәләк ьн?». Һәла һе жи гава әм һʹәта-һʹәтайе бьжин, әме тʹьме һе зедә дәрһәqа Йаһоwа пебьһʹәсьн. Ле иро гәләк фәрз ә, wәки wәʹде хwә бь билани хәрщ кьн, сәва кö чьqас дькарьн һе зедә рʹастийе бькʹьрʹьн. Wәрә әм мәсәлед чәнд мәрьва шеwьр кьн, йед кö әw йәк кьрьнә.
8 Марико,a qизькәкә щаһьл кö жь Жапонйайе йә, һатә Нийу Йорке, сәва мәкʹтәба косметоложида һин бә. Һьнге әw нава ве рʹелигийеда бу, кʹижан Жапонйайеда сала 1959-да пешда һат. Щарәке хушкәкә пешәнг, чахе мал бь мал хьзмәт дькьр, рʹасти Марико һат. Гава Марико дәрһәqа рʹастийа Кʹьтеба Пироз пеһʹәсийа, әw öса ша бу, wәки хwәст кö әw хушк һʹәфтийе дö щара тʹәви wе һинбуна Кʹьтеба Пироз дәрбаз кә. Рʹаст ә Марико һьн мәкʹтәбеда һин дьбу, һьн жи дьхәбьти, ле йәкә әwе дәрберʹа дәстпекьр бе сәр щьвата. Әwе öса жи wәʹде хwә бона һесабуне кем хәрщ дькьр, сәва кö һе зедә wәʹде wе бьминә, wәки дәрһәqа Йаһоwа дьһа зәʹф пебьһʹәсә. Марико тьштед wи щурʹәйи жь хwә кем дькьр, у әwе йәке али wе кьр рʹöһʹанида пешда һәрʹә. Саләк шунда әw һатә ньхöмандьне. Паши шәш мәһа, сала 2006-да, әw бу пешәнг, у һʹәта иро әw ча пешәнг хьзмәт дькә.
9, 10. а) Чахе әм рʹасти дькʹьрʹьн, ча әw йәк сәр ньһерʹандьна мә һьндава һәбуке һʹöкöм дькә? б) Qизькәкә щаһьл чь тʹәрьканд, у әw дәрһәqа ве йәке чь дьбежә?
9 Һәбук. Сәва әм рʹастийе бькʹьрʹьн, дьбәкә әм хәбата баш йан жи кариерайе жь дәсте хwә бәрдьн. Мәсәлә, чахе Иса гази Пәтрус у Әндраwьсе мәʹсигьр кьр, wәки бьбьнә «нечʹирванед мәрьва», wана «тʹорʹед хwә һьштьн» (Мәт. 4:18-20). Фәʹмдари йә, wәки гәләкед кö рʹастийе педьһʹәсьн, нькарьн хәбата хwә бьһельн, чьмки ль гора Кʹьтеба Пироз борщдарийа wан һәйә (1 Тимтʹ. 5:8). Ле әwана гәрәке ньһерʹандьна хwә һьндава пʹәра у һәбуке бьгöһезьн, у тьште лапи фәрз дайньн сәр щийе пешьн. Иса әw йәк зәлал да кʹьфше, гава гот: «Ль сәр дьне хьзне хwәрʹа нәщьвиньн. . . . Ле хьзне хwәрʹа ль әʹзмен бьщьвиньн» (Мәт. 6:19, 20). Дина хwә бьдьнә мәсәла qизькәкә щаһьл.
10 Мариайе жь бьчʹуктайе һʹьз дькьр голф бьлизә. Әw чахе ида мәкʹтәбеда һин дьбу ве йәкеда һе щерʹьбанди бу у ахьрийеда әwе бона ве пешдачуйина хwә, изьн станд кö бе пʹәрә университетеда һин бә. Голф бьбу нета әʹмьре wе. Әwе дьхwәст бьбә професионала навдар у пе ве йәке дәwләти бә. Паше Мариайе дәстпекьр һинбуна Кʹьтеба Пироз, у әwе әw рʹастийед кö пеһʹәсийа, бь дьл һʹьз кьр. Әw ша бу wәки рʹастийе али wе кьр, у әwе жийина хwәда гöһастьн кьр. Әwе гьли кьрийә: «Чьqас зәʹф мьн ньһерʹандьн у рʹабун-рʹуньштьна хwә анәгори принсипед Кʹьтеба Пироз дьгöһаст, һаqас әз һе зедә бәхтәwар дьбум». Мариайе фәʹм кьр, wәки әwе нькарьбу һʹьш-аqьле хwә бьдә һьн сәр тьштед рʹöһʹани, һьн жи сәр һәбуке (Мәт. 6:24). Әwе рʹасти кʹьрʹи бь wи һәqи, кö нәхwаст бьбә професионал, дәwләти бә у навдар бә. Ньһа әw ча пешәнг хьзмәт дькә у әʹмьре хwәрʹа ша дьбә, чьмки гәләк бәхтәwар буйә у нета wейә жийине жи һәйә.
11. Чахе әм рʹастийе дькʹьрʹьн, тʹәви кʹе дьбәкә һәләqәтийа мә бе гöһастьне?
11 Һәләqәти тʹәви мәрьва. Чахе әм дәстпедькьн анәгори рʹастийа Кʹьтеба Пироз бьжин, һәләqәтийа мә тʹәви һәвал у мәрьвед мәйи незик дькарә бе гöһастьне. Ле чьрʹа? Иса дәрһәqа ве йәке гот, чахе бона шагьртед хwә дöа кьр: «Wан бь рʹастийа хwә бöһöрти-жьбарә кә. Хәбәра тә рʹасти йә» (Йуһʹн. 17:17). Әв гьли «бöһöрти-жьбарә кә», дькарә öса жи бе һʹәсабе «wана башqә кә». Бәле, чахе әм рʹастийе qәбул дькьн, әм жь ве дьнйайе башqә дьбьн, чьмки ида накʹәвьнә бәр байе wе. Мәрьв сәр мә щурʹәки майин дьньһерʹьн, чьмки әм ида пе принсипед Кʹьтеба Пироз дьжин. Һьнә һәвал у нәфәред мә жи дьбәкә хwә жь мә дур бьгьрьн, йан һәла һе жи мьqабьли баwәрийа мәйә тʹәзә бьн. Ле әм әʹщебмайи наминьн чахе әw йәк дьqәwьмә. Иса гот: «Дьжмьнед мерьв wе жь мала wи бьн» (Мәт. 10:36). Ле Иса öса жи соз да кö чь жи әм бона рʹастийе öнда кьн, әме һе зедә тьшт дәwсе qазанщ кьн. (Бьхунә Марqос 10:28-30.)
12. Мәрьвәки Щьһу чь һәq да сәва рʹастийе бькʹьрʹә?
12 Бизнесменәки Щьһу бь наве Аарон, жь бьчʹуктайе дьһатә һинкьрьне, wәки изьн тʹöнә наве Хwәде һьлдьн. Ле Аарон рʹасти дьгәрʹийа. Щарәке Шәʹдәки Йаһоwа жерʹа нишан кьр, wәки һәрге сәр чар һʹәрфед наве Хwәдеда, кʹижан кö нәдәнгани нә, зедә кьн һʹәрфед дәнгани, наве wи wе бе готьне «Йаһоwа». Әw мәтʹал ма, у жь шабуне чу кʹьниште, сәва әве әʹламәтийа баш, рабинарʹа, демәк дәрсдаред Щьһурʹа гьли кә. Ле wана wи öса qәбул нәкьр, ча әw һивийе бу. Дәwса кö тʹәви wи ша бьн, чьмки әw дәрһәqа наве Хwәде рʹастийе пеһʹәсийа, wана тʹуйи wи кьр у бәри wи дан. Һьн жи һәләqәтийа wи тʹәви нәфәред wи жи сар бу. Ле Аарон йәкә бәрдәwам дькьр рʹастийе бькʹьрʹә у һʹәта мьрьне бь мерхаси Йаһоwарʹа хьзмәт кьр. Мина Аарон, әм жи һазьр ьн һәq бьдьн сәва рʹастийе бькʹьрʹьн, һәрге жи бона ве йәке һәләqәтийа мә тʹәви мәрьва бе гöһастьне.
13, 14. Ньһерʹандьнеда у рʹабун-рʹуньштьнеда чь гöһастьн лазьм ә бькьн, сәва рʹастийе бькʹьрʹьн? Мәсәле биньн.
13 Ньһерʹандьн у рʹабун-рʹуньштьна кö Хwәде хwәш найе. Сәва рʹастийе qәбул кьн у бьжин ль гора принсипед Кʹьтеба Пироз, әм гәрәке һазьр бьн фькьр у рʹабун-рʹуньштьна хwә бьгöһезьн. Дина хwә бьдьне Пәтрус дәрһәqа ван гöһастьна чь гот: «Мина зарʹед гöһдар бьн, нәбьнә мина wи wәхте дьлхwәстьнед хwәйә нәзанийа хwәда. Ле . . . пироз бьн нава һʹәму рʹабун-рʹуньштьна хwәда» (1 Пәт. 1:14, 15). Мәрьвед кö Корьнтʹида дьжитьн, гәрәке әʹмьре хwәда гöһастьнед мәзьн бькьрана сәва рʹасти бькʹьрʹийана, чьмки әw шәһәр бь бенамусийе тʹьжи бу (1 Корн. 6:9-11). Иро жи гәләка бона рʹастийе пьшта хwә данә кьред кö Хwәде хwәш найен. Пәтрус готә Мәсиһийед кö wәʹде wида дьжитьн: «Бәси wә йә, кö wә wәхте жийина хwәйә бьһöрида ль гора хwәстьна пʹутпʹарьста дәрбаз кьрийә, һун пәй һʹәрамийе, тәмхwәстьнед хьраб, пәй-вәхwарьне, кучʹьксантийе, сәрхwәшийе у пʹутпʹарьстийа кʹьрет кʹәтьбун» (1 Пәт. 4:3).
14 Гәләк сала Девин у Жасмин кö тʹәвайи дьжитьн, ичʹькә вәдьхwарьн. Рʹаст ә професийа Девин гәләк баш бу, ле чьмки ичʹькә вәдьхwар, әwи гәләк щар хәбата хwә öнда дькьр. Ле Жасмин бь хәйсәтәкә гьран әʹйан бу, әw йәкә һерс бу. Рʹожәке чахе Жасмин вәхwари кʹуче дьгәрʹийа, рʹасти дö Шәʹдед Йаһоwа һат, йед кö мисйонер бун. Мисйонера готьн, wәки әwана дькарьн һʹәфтийа дьн бен мала wе, сәва һинбуна Кʹьтеба Пироз дәстпекьн. Ле гава мисйонер һатьн мала wан, Девин у Жасмин һәрдö жи вәхwари бун. Әwана нә жи дьфькьрин, wәки әw мисйонер wе бона wан хәм бькьн у бенә мала wан. Ле щарәкә дьн чахе әwана һатьн, ида дәрәщәкә дьн бу. Жь дәстпека һинбуна Кʹьтеба Пироз, Девин у Жасмин бь дьл у щан Кʹьтеба Пироз һин дьбун, у дәстпекьрьн бьдьнә хәбате wан тьшта чь кö педьһʹәсийан. Нава се мәһада, wана тʹәрька ичʹьке дан, у ахьрийе зәwаща хwә qануни кьрьн. Бәле, әwана гәләк һатьнә гöһастьне. Гöндийед wан әw йәк дитьн, гәләк әʹщебмайи ман у һелан бун Кʹьтеба Пироз һин бьн.
15. Кʹижан тьшт дьбәкә һьнәкарʹа гәләк чәтьн ә бьтʹәрькʹиньн, сәва рʹастийе бькʹьрʹьн?
15 Әʹдәт у шьхöл кö Хwәде хwәш найен. Сәва рʹастийе бькʹьрʹьн дьбәкә тьштед лапә чәтьн кö әм гәрәке бьтʹәрькиньн, әw һәнә әʹдәт у шьхöлед кö Хwәде хwәш найен. Һьнәкарʹа гәләк чәтьн ә ве йәке бькьн, чьмки бәрхwә дькʹәвьн кö нәфәр, һәвалхәбатчи у һәвалед wани незик wе чь бежьн. Илаһи чәтьн ә бьтʹәрькиньн wан әʹдәта, кʹижан кö бона мьрийа дькьн (Qан. Дщр. 14:1). Мәсәлед wан мәрьва кö бь мерхаси әw гöһастьн кьрьнә, дькарьн али мә жи бькьн. Дина хwә бьдьне кö qьрʹна йәкеда һьнә бьнәлийед Әфәсе, ча бь мерхаси әw тьшт кьрьн.
16. Һьнә Әфәсийа чь кьрьн, сәва рʹастийе бькʹьрʹьн?
16 Шәһәре Әфәс бь сербазийе у кʹочʹәктийе навдар бу. Гәло әwед кö кʹочʹәкти дькьрьн у паше бунә Мәсиһи, чь кьрьн сәва рʹастийе бькʹьрʹьн? Кʹьтеба Пироз дьбежә: «Йед сербазийева жи кö мьжул дьбун, гәләка кʹьтебед хwә тʹоп дькьрьнә щики у ль бәр һʹәмуйа дьшәwьтандьн. Qимәте wан һʹәсаб кьрьн, пенщи һʹәзар зив дәркʹәт. Бь ви аwайи хәбәра Хöдан пешда дьчу у qәwат дьбу» (Кʹар. Шанд. 19:19, 20). Әw Мәсиһийед амьн qöрбанед мәзьн кьрьн у кʹәрәмед пʹьрʹ qимәт qазанщ кьрьн.
17. а) Кʹижан тьшта әм дькарьн бьтʹәрькиньн сәва рʹастийе бькʹьрʹьн? б) Готара дьнда әме кʹижан пьрса шеwьр кьн?
17 Ле тә чь һәq дайә, сәва рʹастийе бькʹьрʹи? Әм гьшк wәʹде хwә хәрщ дькьн, сәва кöлиркед рʹастийе тʹоп кьн. Һьнәка жь мә, бона рʹастийе нәхwәстьн дәwләти бьн. Һәләqәтийа һьнәка жи, тʹәви мәрьвед мәйи незик сар бу. Гәләка жи ньһерʹандьн у рʹабун-рʹуньштьна хwә гöһастьн, öса жи әʹдәт у шьхöлед кö Хwәде хwәш найен, тʹәрькандьн. Ле чьqас бьһа жи сәр мә рʹуньшт, әм дöдьли ниньн wәки рʹастийа Кʹьтеба Пироз жь wан һʹәму тьшта qимәттьр у четьр ә, чь кö мә qöрбан кьрийә. Әw тьштәки беһʹәсаб qимәт дьдә мә, әw һәйә һәләqәтийа незик тʹәви Йаһоwа. Чахе әм дәрһәqа wан һʹәму кʹәрәма дьфькьрьн, кʹижан әм жь рʹастийе дьстиньн, qә һʹьше мәрʹа жи дәрбаз набә, wәки кәсәк бьхwазә рʹастийе бьфьрошә. Ле гәло ча әw йәк дькарә бьqәwьмә? У ча әве шашийа мәзьн нәкьн? Әwан пьрса әме готара дьнда шеwьр кьн.
a Ве готареда һьнә нав һатьнә гöһастьне.