ПЬРСЕД ЩАҺЬЛА
Ча Малпәред Сосйали сәр Мьн Һʹӧкӧм Дькьн?
Де-бавед тә изьне дьдьнә тә, кӧ малпәред сосйали бьди хәбате? Һәрге әре, әв готар ԝе се дәрәщед фәрзда али тә бькә.
Сәр ве рʹупʹеле
Малпәред сосйали ча сәр ԝәʹде мьн һʹӧкӧм дькьн?
Хәбьтандьна малпәред сосйали мина ве йәке йә, кӧ чахе сәр һәспе сийар дьби, йан тӧ һәсп контрол дьки, йан жи һәсп тә контрол дькә.
«Мәрьв дькарә малпәред сосйалива бе гьредане у әв йәк дькарә гәләк ԝәʹдә жь мә бьстинә. Щара ӧса дьбә кӧ әз дьфькьрьм, ԝәки әзе тʹәне чәнд дәԛә сәр ве йәке хәрщ кьм, ле паше дьвиньм кӧ чәнд сьһʹәт дәрбаз буйә»—Щоана.
Ԝә заньбу? Малпәред сосйали ӧса һатьнә сазкьрьне, ԝәки мәрьв пева бенә гьредане. Сазкʹаред ԝан малпәра заньн, кӧ малпәр чьԛас һʹәԝас бә у мәрьв чьԛас зәʹф ԝәʹде хԝә сәр хәрщ дькьн, һаԛас дьһа зәʹф ԝе хԝәйе реклама пʹәрә бьдьнә ԝан.
Пьрсе бьдә хԝә: «Гәло гава әз малпәред сосийалида ньм, гәләк щар ӧса дьбә кӧ әз һаш жь хԝә тʹӧнә мә, ԝәки ԝәʹдә ча дьчә? Гәло әз дькарьм пʹарәк жь ԝи ԝәʹдәйи сәр тьштед дьһа фәрз хәрщ кьм?»
Тӧ чь дькари бьки? Пешда сафи кә кӧ чьԛас ԝәʹдә тӧйе сәр малпәред сосйали хәрщ ки у жь ԝе зедәтьр ԝәʹдә сәр ԝан малпәра хәрщ нәкә.
Хԝәрʹа синора дайнә, кӧ тӧйе чьԛас ԝәʹдә сәр малпәред сосйали хәрщ ки.
«Мьн тʹела хԝәда ԝәʹдә кʹьфш кьрийә бона һьнә малпәред сосйали, у чахе әԝ ԝәʹдә тʹәмам дьбә, әв малпәр тенә дадане. Ӧса әз һин бумә ԝәʹде хԝә контрол кьм»—Тина.
Принсипа Кʹьтеба Пироз: «Дәст бьдьнә бәр ԝәхт» (Әфәси 5:16).
Малпәред сосйали ча сәр хәԝа мьн һʹӧкӧм дькьн?
Һʹәчʹи зәʹф лекʹолинкʹар дьбежьн, кӧ щаһьл гәрәке кеми-кем һʹәйшт сьһʹәта рʹазен, ле бь рʹасти һʹәчʹи зәʹф жь ԝана хәԝа хԝә настиньн. Мәʹник әԝ ә, кӧ әԝана пешийа рʹазане малпәред сосйали дьдьнә хәбате.
«Пешийа рʹазане әз тʹела хԝә дьньһерʹьм, һәла кәсәк нәʹмә нә ньвиси йә. Ле ӧса дәрте, кӧ әз бь сьһʹәта дина хԝә дьдьмә малпәред сосйали. Әз гәләк дьхԝазьм тʹәрка ԝи хәйсәти бьдьм»—Марийа.
Ԝә заньбу? Чахе хәԝа хԝә һьлнадьн, әв йәк дькарә бьбә мәʹни, кӧ хәмгини у депресийа пешда бе. Психоложәк бь наве Щин Твенг дьбежә, кӧ «гава мәрьв хәԝа хԝә һьлнадә, әв йәк гәләк хьраб һʹӧкӧм дькә сәр бәшәра мәрьв, у ԝәʹдә шунда әв дькарә бьбә мәʹнийа нәхԝәшийед психикийә гьран».a
Пьрсе бьдә хԝә: «Әз шәв чьԛас сьһʹәта рʹадьзем? Гәло дәԝса кӧ әз хԝә һазьр кьм ԝәки ԝәʹдәда рʹазем, әз һʹәта дәрәнг малпәред сосийалида мә?»
Тӧ чь дькари бьки? Һащәтед електроник ԝе отʹахеда нәһелә, кʹидәре кӧ тӧ рʹадьзейи. Дӧ сьһʹәт пешийа рʹазане, ԝан малпәра нәдә хәбате. Һәрге тӧ зәнгьле дьди сәр, ԝәки һʹьшйар би, ӧса бькә ԝәки әԝ зәнгьл сәр тʹел йан жи сәр планшета тә нибә.
Пешийа рʹазане малпәред сосйал нәдә хәбате
«Щара әз һʹәта дәрәнг тʹеледа мә. Ле әз сәр хԝә дьхәбьтьм, ԝәки тʹәрка ве йәке бьдьм. Әз дьхԝазьм бьбьмә мәрьвәки гьһишти у щабдар. Ләма жи мьн нет данийә пешийа хԝә, ԝәки ԝәʹдәда рʹазем, сәва кӧ сьбәтьре ԛәԝата мьн һәбә һәр тьштед лазьм бькьм»—Щереми.
Принсипа Кʹьтеба Пироз: «Кʹижан һәрә ԛәнщ ә, һун ԝе бьбьжерьн» (Филипи 1:10).
Малпәред сосйали ча сәр емосийед мьн һʹӧкӧм дькьн?
Чахе пьрс данә кәчʹькед кӧ мәкʹтәбеда кʹомед бьльндда һин дьбьн, пеһʹәсийан ԝәки ниви жь ԝан «тʹьме хәмгин ьн у гӧмана хԝә ӧнда дькьн». Мәʹнийа сәрәкә малпәред сосйали нә. Дохторе психоложийайе Леонард Сакс, дьбежә: «Чьԛас ԝәʹдә һун малпәред сосйалида дәрбаз дькьн у хԝә бәрамбәри мәрьвед дьн дькьн, һаԛас һе зедә әԝ йәк алийе емосийалида сәр ԝә хьраб һʹӧкӧм дькә».b
«Ԛиз у хорт тʹьме хԝә бәрамбәри кәсед дьн дькьн, у малпәред сосйали ви алида һʹале ԝан дьһа хьраб дькә.Тӧ бь сьһʹәта дина хԝә дьди әʹмьре мәрьвед дьн у ԝе йәке бәрамбәри әʹмьре хԝә дьки. Йан жи дьвини, кӧ чаԝа һәвалед тә ԝәʹде хԝә дәрбаз дькьн у дьфькьри, ԝәки тӧ мина ԝан ԝәʹде хԝә ча лазьм ә дәрбаз наки»—Фибе.
Ԝә заньбу? Бь сайа малпәред сосйали мәрьв дькарә тʹәви һәвалед хԝә текли бә, ле диса жи хәбәрдана реали дьһа баш ә. Зандарәки бь наве Николас Кардарас, йе кӧ лекʹолин дькә ԝәки чаԝа мәрьв техноложийева тенә гьредане, дьбежә: «Мәрьварʹа дьһа тʹәбийәти йә бь реали һәвдӧрʹа хәбәр дьн, нә кӧ бь онлайн».c
Пьрсе бьдә хԝә: «Чахе әз малпәред сосйалида дьньһерʹьм ча һәвалед мьн ԝәʹде хԝә дәрбаз дькьн, гәло әз тʹәнебуне тʹәхмин дькьм? Гәло әз дьфькьрьм ԝәки әʹмьре мьн һьмбәри әʹмьре һәвалед мьн һʹәԝас нинә? Гәло әз дьлтәнг дьбьм гава мәрьв сәр шькьл, видео у тьштед дьн кӧ әз датиньм сәр малпәред сосйал, «лайка» һьндьк датиньн йан жи ԛә данайньн?»
Тӧ чь дькари бьки? Хԝә ԝәʹдәки жь малпәред сосйали ча бежи бьԛәтинә, мәсәлә сәр чәнд рʹожа, һʹәфтеки йан жи сәр мәһәки. Әв ԝәʹде хԝә һе зедә тʹәви һәвалед хԝә дәрбаз кә, йан ԝанрʹа пе тʹеле хәбәр дә. Паше бьньһерʹә, һәла стреса тә һе кем буйә у тӧ һе зедә әшԛ-ша йи, йан на, чьмки тӧ сәр ԝәʹдәки жь малпәред сосйали һеса буйи.
Гәло тӧ дькари һе зедә ԝәʹдә тʹәви һәвалед хԝә рʹу бь рʹу дәрбаз ки?
«Чахе әз малпәред сосйалида мә, әз тедәрдьхьм ԝәки дина мьн педа дьчә сәр ве йәке, кӧ мәрьв чь дькьн. Ле гава мьн малпәра хԝә тʹәмьз кьр, мьн тʹәхмин кьр, кӧ те бежи барәки гьран жь мьле мьн кʹәт. У дәрберʹа ԝәʹде мьн дьһа зедә бу, ԝәки шьхӧлед керһати бькьм»—Бриана.
Принсипа Кʹьтеба Пироз: «Бьра һәр кәс кьрьнед хԝә бьдә сәр мезине у паши һьнге жь хԝә рʹази бә, нә кӧ хԝә һьмбәри һәвале хԝә кә» (Галати 6:4).