Бьра Һәвнаскьрьн, Ԝә Бәрбь Сафикьрьна Рʹаст Бьвә!

1-2. Һьнә мәрьв дәрһәԛа һәвдӧнаскьрьне чь дьбежьн?

ԜӘʹДЕ һәвдӧнаскьрьне ԝәʹдәки гәләк хԝәш ә. Һәрге тӧ ньһа рʹасти кәсәки тейи, бе шьк, тӧ жи дьхԝази кӧ әв ԝәʹдә хԝәш дәрбаз бә. Хушкәкә бь наве Сийенa, йа кӧ ль Әтйопйайе дьжи, дьбежә: «Бона мьн, ԝәʹде һәвдӧнаскьрьне ԝәʹдәки гәләк хԝәш бу. Мә һьм дәрһәԛа тʹемед фәрз хәбәр дьда, һьм жи бь шабуне ԝәʹде хԝә дәрбаз дькьр. Әз бәхтәԝар бум кӧ мьн мәрьвәки ӧса нас кьр, у әм гәләк һәвдӧ һʹәз дькьн».

² Бьраки бь наве Алесйо, йе кӧ ль Нидерландайе дьжи, ӧса дьбежә: «Бона мә, ԝәʹде һәвдӧнаскьрьне, гәләк хԝәш бу, ле щара проблем жи пешда дьһатьн». Ве готареда, әме дәрһәԛа һьнә проблема хәбәр дьн, йед кӧ дькарьн пешда бен у әме дина хԝә бьдьнә һьнә принсипед Кʹьтеба Пироз, йед кӧ ԝе али ԝан хушк-бьра бькьн, кʹижан кӧ рʹасти һәв тен, ԝәки бьзәԝьщьн. Ӧса жи әме бьвиньн, кӧ хушк-бьред дьн ча дькарьн пьштгьрийа ԝан бькьн.

НЕТА ҺӘВДӦНАСКЬРЬНЕ

3. Нета һәвдӧнаскьрьне чь йә? (Мәтʹәлок 20:25)

³ Рʹаст ә һәвдӧнаскьрьн дькарә ԝәʹдәки хԝәш бә, ле әв йәк ӧса жи гавәкә фәрз ә, кӧ дькарә бәрбь зәԝаще бьвә. Рʹожа дәʹԝате, хорт у ԛиз бәр Йаһоԝа сонд дьхԝьн, кӧ һʹәта сах бьн ԝе һәвдӧ һʹәз бькьн у ԛәдьре һәв бьгьрьн. Ләма жи пешийа кӧ сонд бьхԝьн, әԝана гәрәке сәр ве йәке кʹур бьфькьрьн (Бьхунә Мәтʹәлок 20:25). Нета һәвдӧнаскьрьне әв ә, кӧ ԛиз у хорт һәвдӧ дьһа баш нас кьн, ԝәки сафикьрьнәкә баш бькьн. Щара әԝана сафи дькьн һәвдӧ бьстиньн, щара жи сафи дькьн ида рʹасти һәв нәйен. Ле әв найе һʹәсабе, кӧ ԝана тьштәки нәрʹаст кьрийә, чьмки нета һәвдӧнаскьрьне һʹәма әв ә, ԝәки тедәрхьн һәла әԝана лайиԛи һәв ьн, йан на.

4. Чьрʹа ньһерʹандьна мә һьндава һәвдӧнаскьрьне гәрәке рʹаст бә?

⁴ Кәсед азәп гәрәке бир нәкьн, кӧ нета һәвдӧнаскьрьне әв ә, ԝәки ԛиз у хорт сафи кьн, һәла әԝана һәвдӧ тен йан на. Әв те һʹәсабе, кӧ әԝана гәрәке рʹасти һәв нәйен, һәрге нета ԝан тʹӧнә йә һәв бьстиньн. Һәр кәс жь мә гәрәке фәʹм кә, кӧ һәвдӧнаскьрьн чь те һʹәсабе. Мәсәлә, һьнә мәрьв дьфькьрьн кӧ һәрге ԛиз у хорт рʹасти һәв тен, әԝана ида сәд сәләфи гәрәке һәвдӧ бьстиньн. Гәло ньһерʹандьна ӧса ча гәрәке сәр хушк-бьред азәп һʹӧкӧм кә? Хушкәкә бь наве Мелиса, йа кӧ ль Америкайе дьжи, дьбежә: «Гава ԛиз у хорт рʹасти һәв тен, һьнә хушк-бьра дьфькьрьн, кӧ әԝана ԝе һәвдӧ бьстиньн. Рʹийе ве йәкеда, һьнә ԛиз у хортед кӧ рʹасти һәв тен, гава дьвиньн кӧ әԝана нә лайиԛи һәв ьн, диса жи һәләԛәтийа хԝә бәрдәԝам дькьн. Һьнә азәп жи дьтьрсьн, кӧ кәсәки незик нас бькьн. Һʹале азәпа щара рʹасти жи гәләк чәтьн ә».

ҺӘВДӦ РʹЬНД НАС БЬКЬН

5-6. Кәсед кӧ дьхԝазьн һәвдӧ нас бькьн, гәрәке дәрһәԛа һәв чь бьзаньбьн? (1 Пәтрус 3:4)

⁵ Һәрге тӧ бь нета зәԝаще тʹәви кәсәки һәвалтийе дьки, гәло чь дькарә али тә бькә тедәрхи, һәла һун һәв тен йан на? Һәвдӧ рʹьнд нас кьн. Һәмьки, пешийа кӧ ԝә дәстпекьра рʹасти һәв бен, һун ида пешда һьнә тьшт дәрһәԛа һәв пеһʹәсийа бун. Ле ньһа мәщала ԝә һәрда һәйә, кӧ «мәрьве һьндӧрʹе дьлда» рʹьнд нас кьн (Бьхунә 1 Пәтрус 3:4). Демәк тӧ гәрәке тедәрхи кӧ һәләԛәтийа ԝи мәрьви тʹәви Йаһоԝа чьԛас незик ә у ӧса жи фькьр у ньһерʹандьнед ԝи пебьһʹәси. Ԝәʹдә шунда, тӧ гәрәке ида щабед ван пьрса бьзаньби: «Гәло әԝе бона мьн бьбә һәвалзәԝащәки баш? (Мәтʹәлок 31:26, 27, 30; Әфәси 5:33; 1 Тимотʹейо 5:8). Гәло әме һәвдӧ рʹьнд фәʹм бькьн? Гәло әм һазьр ьн кемасийед һәв бьбахшиньнb?» (Рʹомайи 3:23). Ԝәʹде һәвдӧнаскьрьне, бир нәкьн, ԝәки йа лапә фәрз әв нинә кӧ һун чьԛас мина һәв ьн, ле әв ә, кӧ һун һазьр ьн щӧдәбуна ортʹа һәвда ԛәбул кьн, йан на.

⁶ Ԝәʹде һәвдӧнаскьрьне һун гәрәке диса чь дәрһәԛа һәв пебьһʹәсьн? Пешийа кӧ һун емосийалида һәвва бенә гьредане, дәрһәԛа һьнә пьрсед фәрз хәбәр дьн, мәсәлә дәрһәԛа нетед һәв. Гәло лазьм ә, кӧ һун дәрберʹа дәрһәԛа тьштед ӧса шәхси хәбәр дьн, чаԝа сьһʹәт-ԛәԝат, проблемед материали йан тьштед хьраб, кӧ бәре һатьбун сәре тә. Гава һун тʹәзә һәвдӧ нас дькьн, әʹсә нинә ԝәки һун һʹәму пьрс дәрберʹа шеԝьр кьн (Бәрамбәр кә Йуһʹәнна 16:12). Һәрге тӧ дьфькьри кӧ һе зу йә, ԝәки щаба һьнә пьрса бьди, ве йәке жерʹа бежә. Ле йәкә ԝәхт шунда әԝ гәрәке ван тьшта бьзаньбә, ԝәки әԝ бькарьбә сафикьрьна рʹаст бькә. Ләма жи зу йан дәрәнг тӧ гәрәке дьле хԝә жерʹа вәки.

7. Кәсед кӧ бь нета зәԝаще рʹасти һәв тен, ча дькарьн һәвдӧ дьһа баш нас кьн? (Ӧса жи бьньһерʹьн чаргошә бь наве «Һәвалтийа Дурва».) (Бьньһерʹә ӧса жи шькьл.)

⁷ Гәло тӧ ча дькари тедәрхи, кӧ һәвале тә дьлда йәки чаԝа нә? Мәщаләкә баш әв ә, кӧ һун һьндава һәвда һʹәлал у дьлсах бьн, пьрса бьдьнә һәв у рʹьнд гӧһ бьдьнә һәв (Мәтʹәлок 20:5; Аԛуб 1:19). Бона ве йәке һун дькарьн тʹәвайи тьштәки бькьн у ԝи чахи һәврʹа хәбәр дьн. Мәсәлә, һун дькарьн тʹәвайи хԝарьне бьхԝьн, дәрва бьгәрʹьн у тʹәвайи хьзмәт кьн. Ӧса жи гава һун тʹәви һәвал у малбәта хԝә ԝәʹдә дәрбаз дькьн, һун дькарьн һәвдӧ дьһа баш нас кьн. Дина хԝә бьде, кӧ әԝ щурʹә-щурʹә дәрәщада у тʹәви мәрьва чаԝа нә. Дина хԝә бьдьне, ԝәки бьраки бь наве Ешԝин, йе кӧ ль Нидерландайе дьжи, дәрһәԛа һәвнаскьрьна тʹәви Алисайе чь дьбежә: «Мә ԝәʹдәдәрбазкьрьнед ӧса дьжбарт, кʹижан кӧ али мә дькьрьн һәвдӧ дьһа баш нас кьн. Мәсәлә, мә тʹәвайи хԝарьн чедькьр, йан жи тьштед дьнва мьжул дьбун. Бь сайа ве йәке, мә һьм һʹӧнӧред һәвдӧйә баш дьдит, һьм жи кемасийед һәв».

8. Кәсед кӧ бь нета зәԝаще тʹәви һәв дьбьнә нас, ча дькарьн жь лекʹолина әʹдәбйәта кʹаре бьстиньн?

⁸ Ӧса жи, чахе һун Кʹьтеба Пироз тʹәвайи лекʹолин дькьн, һун дькарьн һәвдӧ дьһа баш нас кьн. Һәрге һун бьзәԝьщьн, һун гәрәке бона ԛӧльхкьрьна тʹәви малбәте ԝәʹдә бьвиньн, ԝәки Хԝәде зәԝаща ԝәда щийе лапә фәрз бьгьрә (Ԝаиз 4:12). Ԝе баш бә, ԝәки һун ида ньһада, ԝәʹде һәвдӧнаскьрьне, дәстпекьн ԛӧльхкьрьна тʹәви малбәте дәрбаз кьн. Һәмьки, һʹәта кӧ ԛиз у хорт тʹәви һәв дьбьнә нас, әв найе һʹәсабе кӧ бьра ида сәре малбәте йә, чьмки әԝ һәла һе малхе ԝе нинә. Диса жи, һәрге әԝана тʹьме тʹәвайи Кʹьтеба Пироз лекʹолин кьн, әԝана дькарьн бьвиньн һәла достийа һәр кәси жь ԝан тʹәви Йаһоԝа чаԝа нә. Лайса у Макс, жьн-мере кӧ Америкайеда дьжин, гьли дькьн кӧ ԝана чь кʹар дьстанд, гава тʹәвайи әʹдәбйәт лекʹолин дькьрьн. Макс дьбежә: «Чахе мә тʹәзә дәстпекьр һәвдӧ нас кьн, мә әʹдәбйәтед дәрһәԛа һәвдӧнаскьрьне, зәԝаще у малбәте лекʹолин дькьр. Бь сайа ԝан әʹдәбйәта, мә дәрһәԛа гәләк тʹемед фәрз хәбәр дьда, дәрһәԛа кʹижана кӧ мәйе хԝәха дәстпенәкьра хәбәрда».

ПЬРСЕД ДЬН БОНА ЛЕКʹОЛИНЕ

9. Кәсед кӧ рʹасти һәв тен, гәрәке чь һьлдьн һʹәсаб, чахе сафи дькьн кӧ кʹерʹа дәрһәԛа ве йәке бежьн?

⁹ Һун дәрһәԛа һәвдӧнаскьрьне кʹерʹа гәрәке бежьн? Әв йәк ԝәва гьредайи йә. Серида һун дьбәкә сафи кьн һәр кәсирʹа дәрһәԛа һәвалтийа хԝә гьли нәкьн (Мәтʹәлок 17:27). Һәрге һун ӧса бькьн, һуне жь пьрсед зедә у нәлазьм хԝә хԝәй кьн, у тʹӧ кәс ԝе сәр сафикьрьна ԝә һʹӧкӧм нәкә. Жь алийе дьнва жи, һәрге һун тʹӧ кәсирʹа дәрһәԛа һәвалтийа хԝә нәбежьн, һуне дьбәкә щийед ӧса рʹасти һәв бен, кʹидәре кӧ тʹӧ кәс ԝе ԝә нәвинә. Әв йәк дькарә хоф бә. Ләма жи ԝе бь билани бә дәрһәԛа ве йәке ԝан мәрьварʹа бежьн, йед кӧ дькарьн ширәтед баш бьдьнә ԝә у али ԝә бькьн (Мәтʹәлок 15:22). Мәсәлә, һун дькарьн һьнә һәвал йан мәрьвед хԝәрʹа, йан жи рʹуспийед щьватерʹа дәрһәԛа ве йәке бежьн.

10. Кәсед кӧ рʹасти һәв тен ча дькарьн жь алийе нав-намусийеда тʹәмьзайе хԝәй кьн? (Мәтʹәлок 22:3)

¹⁰ Ԝәʹде һәвдӧнаскьрьне, һун ча дькарьн алийе намусийеда тʹәмьз бьминьн? Һәстед ԝә һьндава һәвда чьԛас ԛәԝи дьбьн, дьле ԝә һаԛас сәр һәв гәрм дьбә. Ле чь дькарә али ԝә бькә алийе нав-намусийеда тʹәмьз бьминьн? (1 Корьнтʹи 6:18) Дәрһәԛа тьштед бенамус хәбәр нәдьн, тʹәне нәминьн у бь зедәйи ичке вәнәхԝьн (Әфәси 5:3). Тьштед ӧса дькарьн хԝәстьнед нәрʹаст пешда биньн у бьбьнә сәбәб, кӧ һун бенамусийе бькьн. Ләма жи сәва кӧ һәвалтийа ԝә тʹәмьз бьминә, щара дәрһәԛа ве йәке хәбәр дьн кӧ гәрәке һун чь бькьн у чь нәкьн (Бьхунә Мәтʹәлок 22:3). Дина хԝә бьдьнә мәсәла Алмаз у Даԝид, йед кӧ Әтйопйайеда дьжин. Әԝана дьбежьн: «Әм щийед ӧса рʹасти һәв дьһатьн, кʹидәре кӧ гәләк мәрьв һәбун, йан жи гава тʹәви һәвала тʹоп дьбун. Әм тʹӧ щар әʹрәбеда йан жи малда тʹәне нәдьман. Ӧса мә хԝә жь щерʹьбандьна хԝәй дькьр».

11. Кәсед кӧ рʹасти һәв тен гәрәке чь һьлдьнә һʹәсаб, чахе сафи дькьн назькайе һьндава һәвдӧ бьдьнә кʹьфше?

¹¹ Гәло кәсед кӧ рʹасти һәв тен дькарьн назькайе һьндава һәвдӧ бьдьнә кʹьфше? Чахе һʹәзкьрьна ԝә зедә бә, дьԛәԝьмә һуне сафи кьн һьнә щурʹе назькайе һьндава һәвда бь щурʹед лайиԛ бьдьнә кʹьфше. Ле һәрге һәстед ԝәйә сексуали һьндава һәвда гӧрʹ бә, ԝи чахи һуне ида нькарьбьн бь чʹәʹве тʹәмьз сәр һәв бьньһерʹьн (Стьрана Сьлеман 1:2; 2:6). Һәрге һун фәсал нибьн, һуне нькарьбьн хԝә контрол кьн у тьштәки ӧса бькьн, чь кӧ ԝе дьле Йаһоԝа бешинә (Мәтʹәлок 6:27). Ләма жи сәре-серида сафи кьн кӧ ль гора принсипед Кʹьтеба Пироз һуне чь синора хԝәрʹа дайньнc (1 Тʹесалоники 4:3-7). Пьрсе бьдьнә хԝә: «Мәрьвед мьһала мә ча сәр ве йәке дьньһерʹьн, чахе әм назькайе һьндава һәвда дьдьнә кʹьфше? Гәло кьред ԝи щурʹәйи дькарьн хԝәстьнед нәрʹаст дьле мәда пешда биньн?»

12. Һәрге ԝәʹде һәвнаскьрьне проблем пешда бен, ԛиз у хорт гәрәке чь бькьн?

¹² Һун ча дькарьн чәтьнайа сафи кьн? Һәрге щарна ортʹа ԝәда һьнә проблем пешда тен, гәло әв йәк те һʹәсабе кӧ һун лайиԛи һәв ниньн? На. Чьмки ньһерʹандьнед щотед зәԝьщи жи жь һәв щӧдә дьбьн. Ле зәԝаща ԛәԝида, жьн-мер һазьр ьн ԛәдьре ньһерʹандьнед һәв бьгьрьн у проблемед нав хԝәда сафи кьн. Ләма жи, әв йәк кӧ һун ньһа проблемед хԝә ча сафи дькьн, дькарә бьдә кʹьфше, кӧ зәԝаща ԝә ԝе баш бә, йан на. Жь хԝә бьпьрсьн: «Гәло әм дькарьн бь нәрми у бь ԛәдьр дәрһәԛа проблема хәбәр дьн? Гәло әм һазьр ьн шашийед хԝә биньн сәр хԝә у ида ван шашийа нәкьн? Гәло әм рʹе дьдьнә һәв, бахшандьне жь һәвдӧ дьхԝазьн у һазьр ьн бьбахшиньн һәв?» (Әфәси 4:31, 32). Ле һәрге һун ԝәʹде һәвдӧнаскьрьне тʹьме һәвдӧрʹа ԛайил ниньн у дькʹәвьнә дәʹԝа, зәԝащеда жи дәрәщә ԝе баш нәбә. Һәрге һун фәʹм кьн, кӧ һун пʹара һәв ниньн, дьһа баш ә һун һәләԛәтийа хԝә бьдьнә сәкьнандьне, әв йәк ԝе бона ԝә һәрда жи сафикьрьна баш бәd.

13. Чь дькарә али ԛиз у хорт бькә ԝәки сафи кьн, кӧ чьԛас ԝәхт рʹасти һәв бен?

¹³ Һәвнаскьрьн гәрәке чьԛас ԝәхт бькʹьшинә? Сафикьрьнед бь ләз гәләк щар ахьрийа хьраб тиньн (Мәтʹәлок 21:5). Ләма жи, һәвдӧнаскьрьна ԝә гәрәке һаԛас ԝәʹдә бькʹьшинә, чьԛас лазьм ә, ԝәки һун һәвдӧ рʹьнд нас кьн. Ле диса жи һәрге мәʹни тʹӧнә йә, ԝәʹде һәвнаскьрьне гәрәке гәләк дьреж нәкʹьшинә. Кʹьтеба Пирозда те готьне: «Гӧмана кӧ дәрәнги дьбә, дьл дешинә» (Мәтʹәлок 13:12). Ӧса жи, чьԛас ԝәхт дәрбаз дьбә, һаԛас чәтьн ә алийе нав-намусийеда тʹәмьз бьминьн (1 Корьнтʹи 7:9). Ләма жи дәԝса кӧ һун дина хԝә бьдьне, кӧ ида чьԛас ԝәхт ә һун рʹасти һәв тен, дьһа баш ә жь хԝә бьпьрсьн: «Пешийа кӧ сафи кьм ԝи мәрьви бьстиньм йан на, диса чь әз гәрәке дәрһәԛа ԝи пебьһʹәсьм?»

КӘСЕД ДЬН ЧА ДЬКАРЬН АЛИКʹАРИЙЕ БЬДЬН?

14. Әм ча дькарьн али ԝан хушк-бьра бькьн, йед кӧ рʹасти һәв тен? (Бьньһерʹә ӧса жи шькьл.)

¹⁴ Әм ча дькарьн али ԝан ԛиз у хорта бькьн, кʹижан кӧ рʹасти һәв тен? Әм дькарьн ԝана тʹәглифи сәр нан-хԝарьне кьн, сәр ԛӧльхкьрьна тʹәви малбәте, йан жи тʹәвайи ԝәʹдә дәрбаз кьн (Рʹомайи 12:13). Әв йәк дькарә али ԝан бькә, ԝәки әԝана һәвдӧ дьһа баш нас кьн. Гава әԝана дьхԝазьн тʹәвайи һәрʹьнә щики, гәло әм дькарьн тʹәви ԝан һәрʹьн, йан жи ԝана тʹәглифи мала хԝә кьн, ԝәки мәщала ԝан һәбә тʹәвайи хәбәр дьн? (Галати 6:10) Алиса, бәʹса кʹижане кӧ мә жоре кьр, дьбежә кӧ әԝе у Ешԝин чь дьшекьрандьн: «Әм гәләк ша дьбун, чахе һьнә хушк-бьра мәрʹа дьготьн, кӧ әм дькарьн бенә мала ԝан, ԝәки мәщала мьн у Ешԝин һәбә тʹәвайи башԛә хәбәр дьн, ле тʹәне нәминьн». Һәрге щоте кӧ рʹасти һәв тен, тәрʹа бежьн тʹәви ԝан һәрʹи щики, ве мәщале бьдә хәбате ԝәки али ԝан бьки. Бьра дина тә ле бә, ԝәки әԝана тʹәне нәминьн, һьм жи мәщале бьдә ԝан, ԝәки әԝана башԛә тʹәвайи хәбәр дьн (Филипи 2:4).

15. Диса чь щурʹәйи һәвал дькарьн али ԝан бькьн, йед кӧ рʹасти һәв тен? (Мәтʹәлок 12:18)

¹⁵ Әм ӧса жи дькарьн пе хәбәрдана хԝә пьштгьрийа ԝан хушк-бьра бькьн, йед кӧ насийа хԝә дьдьнә һәв, демәк әм гәрәке бьзаньбьн кӧ дәрһәԛа ԝан чь хәбәр дьн у чь на. Щара әм гәрәке хԝәгьртьне бьдьнә кʹьфше у гьлийа бәла нәкьн (Бьхунә Мәтʹәлок 12:18). Мәсәлә, дьбәкә әм дьхԝазьн кәсед дьнрʹа бежьн, кӧ фьлан хушк у бьра рʹасти һәв тен, ле дьбәкә әв щот дьхԝазә ве йәке хԝәха кәсед дьнрʹа бежә. Әм гәрәке чʹьловиска дәрһәԛа ԝан бәла нәкьн у бона тьштед шәхси ԝана сущдар нәкьн (Мәтʹәлок 20:19; Рʹомайи 14:10; 1 Тʹесалоники 4:11). Хенщи ве йәке, дьбәкә әԝана нахԝазьн, кӧ мәрьв пьрсед дәрһәԛа зәԝаще бьдьнә ԝан. Хушкәкә бь наве Елис у мере ԝе, дьбежьн: «Гава кәсед дьн дәрһәԛа нетед мәйә зәԝаще пьрс дьданә мә, әм әʹщьз дьбун, чьмки мә һәла һе хԝәха дәрһәԛа ве пьрсе шеԝьр нәкьрьбу».

16. Һәрге хушк у бьра сафи дькьн һәвалтийа хԝә бьдьнә сәкьнандьне, әм гәрәке ча сәр ве йәке бьньһерʹьн?

¹⁶ Һәрге кәсед кӧ бь нета зәԝаще рʹасти һәв тен, сафи кьн һәвалтийа хԝә бьдьнә сәкьнандьне, әм гәрәке нәкʹәвьнә нав шьхӧлед ԝан, пьрсед шәхси нәдьнә ԝан у тʹӧ кәси жь ԝан нәһәԛ нәкьн (1 Пәтрус 4:15). Хушкәкә бь наве Леа дьбежә: «Щарәке мьн бьһист, ԝәки һьнәка дьхԝәстьн пебьһʹәсьн кӧ чьрʹа әз у әв бьра, рʹасти кʹижани әз дьһатьм, мә һәләԛәтийа хԝә да бьрʹине. Әв йәк гәләк дьле мьн ешанд». Чаԝа кӧ жоре һатьбу готьне, чахе щотәк сафи дькә ида рʹасти һәв нәйе, әв найе һʹәсабе кӧ ԝана тьштәк нәрʹаст кьрийә. Әв йәк гәләк щар дьдә кʹьфше, кӧ ԝана ча лазьм ә һәвдӧ нас кьрийә у дәрәща хԝәда сафикьрьна рʹаст кьрьн. Ле диса жи, дьбәкә паши ве сафикьрьне әԝана дьлшкәсти бьн у тʹәнебуне тʹәхмин кьн. Ләма жи әм гәрәке бәр дьле ԝанда бен у али ԝан бькьн (Мәтʹәлок 17:17).

17. Кәсед кӧ бь нета зәԝаще рʹасти һәв тен, гәрәке чь бькьн?

¹⁷ Ча мә дит, һәвалтийа бь нета зәԝаще щара һеса нинә, ле әв ӧса жи дькарә ԝәʹдәки хԝәш бә. Щесика тинә бира хԝә: «Рʹаст бежьм, һәвдӧнаскьрьн бона мә ԛә һеса нибу, ле диса жи һежа бу, кӧ мә һаԛас ԝәхт у ԛәԝата хԝә сәр ве йәке хәрщ кьр». Һәрге тӧ жи ньһа рʹасти кәсәки тейи, һәр тьшти бькә, ԝәки һун һәвдӧ рʹьнд нас кьн. Ӧса һәвнаскьрьна ԝә ԝе бьгьһижә нета рʹаст у һуне сафикьрьна лапә баш бькьн.