Шәрʹ у Тʹәвльһәвбун Ча Һʹӧкӧм Дькә Сәр Мә Һәр Кәси?
«Дәстпебуйи жь хьлазийа Шәрʹе Һʹәмдьнйайейә II һʹәта рʹожед мә, һәри зедә тʹәвльһәвбун у шәрʹ рʹожед мәда дьԛәԝьмьн, у 2 милйард мәрьв, демәк жь чар мәрьва йәк, ԝан щийада дьжи, кʹидәре кӧ шәрʹ дьчә».
Аликʹарчийа Секретаре Сәрәкә йе Мьләтед Йәкбуйи Амина Щейн Моһаммед 26 Чьләйе, 2023.
Шәрʹ дькарә ньшкева дәстпебә ԝан щийа, кʹидәре кӧ ньһа әʹдьлайи йә. Һәла һе әв мәрьвед кӧ жь щийе шәрʹ дур дьжин, жь бо шәрʹ рʹасти чәтьнайа тен. Чахе шәрʹ хьлаз дьбә жи, зьрара кӧ әв дьдә, диса гәләк ԝәхт дькʹьшинә. Дина хԝә бьдьнә һьнә мәсәла:
Кемасийа хԝарьне. Ль гора һʹәсабе Бәрнама Хԝарьнейә Һʹәмдьнйайе «шәрʹ мәʹнийа сәрәкә йә йа бьрʹчибуне, чьмки 70 сәләф мәрьвед кӧ жь бьрʹчибуне дьчәрчьрьн, ԝан щийада дьжин, кʹидәре кӧ шәрʹ дьчә».
Проблемед сьһʹәт-ԛәԝата физики у емосийали. Тьрса ве йәке кӧ мьһала мәда шәрʹ дькарә дәстпебә, мәрьва дькә стресе у хоф дькʹәвә дьле ԝан. Әԝед кӧ ԝан щийада дьжин кʹидәре кӧ шәрʹ дьчә, нә тʹәне алийе физикида дьчәрчьрьн, ле ӧса жи алийе емосийалида. У йазьх, гәләк щар мәщала ԝан тʹӧнә йә аликʹарийа һʹәкима бьстиньн.
Мәрьв жь бо шәрʹ мәщбур дьбьн малед хԝә бьһельн. Ль гора Комисәрийа Бьльнд йа Дәԝләтед Йәкбуйи бона Аликʹарийа Рʹәвийа (UNHCR) һʹәта мәһа Илоне, сала 2023 нав тʹәмамийа дьнйайеда 114 милйон мәрьва зедәтьр мәщбур бун малед хԝә бьһельн бьрʹәвьн. Мәʹнийа ԝанә сәрәке шәрʹ у тʹәвльһәвбун ә.
Чәтьнайед економики. Жь бо шәрʹ мәрьв гәләк щар рʹасти проблемед економики тен, мәсәлә һәр тьшт бьһа дьбә. Чахе дәԝләт гәләк пʹәрә сәр әскәра у шәрʹ хәрщ дькә, кʹижан кӧ гәрәке сәр медисинайе у хԝәндьне хәрщ кьра, бьнәли жь бо ве йәке зьраре дьстиньн. Сәва кӧ паши шәрʹ һәр тьшти тʹәзәда чекьн у ава кьн, гәләк пʹәрә лазьм ә.
Жь бо шәрʹ тʹәбийәт хьраб дьбә. Чахе әʹрде хьраб дькьн, мәрьв зьраре дьстиньн. Ав, һәԝайа ԛьреж у ӧса жи әʹрде хьрабкьри, чәтьнайед сьһʹәт-ԛәԝатева гьредайи пешда тиньн, кʹижан кӧ гәләк ԝәхт дькʹьшиньн. Һәла һе паши шәрʹ жи мәрьв дьмьрьн жь бо бомбед кӧ әʹрдеда вәшарти нә.
Бе шьк, шәрʹ һьм зьраре тинә, һьм жи бьһа рʹудьне.