Гәло Әм Дькарьн Шәрʹ у Тʹәвльһәвбуне Бьдьнә Сәкьнандьне?
Мәрьв жь бо щурʹә-щурʹә мәʹнийа шәрʹ дәстпедькьн. Мәсәлә, жь бо гӧһастьнед економики, сосйали у политики. Һьнә мәрьв жи шәрʹа дькьн, ԝәки әʹрд у ресурсед ве зәфти хԝә кьн. Гәләк шәрʹ-дәʹԝ жи жь бо нәфрʹәтийа һьндава мьләт у религийед дьн пешда тен. Гәло мәрьв чь дькьн, ԝәки шәрʹ бьдьнә сәкьнандьне у әʹдьлайе пешда биньн? Гәло щәфе ԝан ԝе бьгьһижә нета хԝә?
Drazen_/E+ via Getty Images
ПЕШДАЧУЙИНА ЕКОНОМИКАЙЕ
Нет: Әʹмьре мәрьва алийе економикида баш кьн. Бь сайа ве йәке һʹале мәрьва ԝе алийе економикида ида жь һәв щӧдә нәбә, чьмки рʹуйе ве йәкеда гәләк шәрʹ-дәʹԝ пешда тен.
Чәтьнайи: Сәрԝеред дәԝләте гәрәке пʹәра сәр тьштед дьһа фәрз хәрщ кьн. Сала 2022, ԝәкә 34.1 милйард долар һатьбу хәрщкьрьне, ԝәки әʹмьре мәрьва гәләк алийада баш кьн. Ле әв йәк тʹӧ тьшт нинә бәрамбәри ве йәке, кӧ ве сале чьԛас пʹәрә бона әскәрийе һатьбу хәрщкьрьне.
«Әм дьһа зедә пʹәра у ресурса хәрщ дькьн ԝәки шәрʹ бьдьнә сәкьнандьне, нә кӧ сәр ве йәке ԝәки шәрʹ ԛә дәстпенәбьн, у әʹдьлайе пешда биньн»—Антонйо Гӧтеррес, секретаре сәрәкә йе Мьләтед Йәкбуйи.
Кʹьтеба Пироз чь дьбежә: Сәрԝеред дьнйайе у щурʹә-щурʹә тʹәшкиләт дькарьн али кʹәсиба бькьн, ле әԝана ԝе тʹӧ щар нькарьбьн бь тʹәмами кʹәсиббуне бьдьнә һьлдане (Ԛануна Дӧщари 15:11; Мәтта 26:11).
ДИПЛОМАТИ
Нет: Шеԝьркьрьна проблема бь әʹдьлайе, сәва кӧ бенә сәр нетәкә ӧса, йа кӧ ԝе кʹаре һәрдӧ алийарʹа бинә.
Чәтьнайи: Йәк йан чәнд кʹомед политики дькарьн бона шеԝьркьрьне ԛайил нибьн, нәхԝазьн бәр һәв дахьн, йан жи тʹәви һәв рʹази нибьн. У шеԝьред кӧ бь әʹдьлайе һатьбунә кьрьне, һеса дькарьн бенә тʹәрʹьбандьне.
«Шеԝьркьрьна кӧ шәрʹ бьдьнә сәкьнандьне, нә һәртʹьм дьгьһижә нета хԝә. Дәԝсе, әв шеԝьркьрьн дькарә һе зедә чәтьнайи пешда бинә, жь бо чь жи шәрʹ дькарә һе гӧрʹ бә»—Реймонд Ф. Смит, Дипломате Америкайе.
Кʹьтеба Пироз чь дьбежә: Мәрьв гәрәке «әʹдьлайе бьгәрʹә» (Зәбур 34:14). Ле иро гәләк мәрьв «берʹәʹм» ьн, «нәйаред ԛәнщийе» нә у «нәмам» ьн (2 Тимотʹейо 3:1-4). Жь бо ван хәйсәт-һʹӧнӧра гәләк политик, йед кӧ дьхԝазьн әʹдьлайе пешда биньн, йәкә нькарьн бьгьһижьнә нета хԝә.
КЕМКЬРЬН ЙАН КʹӦТАКЬРЬНА ЧʹӘКА
Нет: Кемкьрьн йан кʹӧтакьрьна чʹәка, илаһи йед атоми, кʹимики у биоложи.
Чәтьнайи: Мьләт нахԝазьн чʹәкед хԝә кем кьн, йан жи кʹӧта кьн, чьмки дьтьрсьн кӧ жь бо ве йәке әԝана ԝе ԛәԝата хԝә ӧнда кьн у һеса бькʹәвьнә дәсте дьжмьна. Һәрге мәрьв чʹәка бьдьнә һьлдане, диса жи ԝе мәʹнийа шәрʹ нәйе сафикьрьне.
«Гәләк политика созед хԝә кӧ паши сала 1991 чʹәка бьдьнә һьлдане, нә жи анинә сери. Ӧса жи ԝана соз дабу ԝәки ԝе тьштед ӧса бькьн, кӧ хофе кем кьн, һәләԛәтийа ортʹа мьләтада баш кьн у мә дьһа незики әʹдьлайе у бехофийе кьн»—«Securing Our Common Future: An Agenda for Disarmament».
Кʹьтеба Пироз чь дьбежә: Мәрьв гәрәке чʹәкед хԝә бьһельн у «жь шуред хԝә гисьна чекьн» (Ишайа 2:4, ДТʹ). Ле сәва кӧ шәрʹ бьдьнә сәкьнандьне, мәрьв гәрәке һе зедә тьшт бькьн, чьмки хьраби жь дьле мәрьва те (Мәтта 15:19).
ПӘЙМАНЕД ЙӘКТИЙЕ
Нет: Сәрԝеред дәԝләте ԛайил дьбьн али һәв бькьн ԝәки һәвдӧ жь дьжмьна бьпʹарезьн. Әԝана дьфькьрьн кӧ дьжмьн ԝе нәхԝазә тʹәви ԝан шәрʹ дәстпекә, һәрге пебьһʹәсә ԝәки мьԛабьли ԝи ԝе ордийед чәнд ԝәлата дәрен.
Чәтьнайи: Әв йәк кӧ чәнд ԝәлат пьшта һәв дьгьрьн, найе һʹәсабе кӧ әʹдьлайи ԝе бе хԝәйкьрьне. Мьләт нә һәртʹьм созед хԝә тиньн сери у нә жи тʹәви һәв ԛайил дьбьн, кӧ чь щурʹәйи у кʹәнге мьԛабьли дьжмьна дәрен.
«Рʹаст ә Лига Мьләта у Мьләтед Йәкбуйи һәр тьшт дькьрьн, ԝәки дәԝләт пәймана йәктийе гьредьн, йәкә ԝана нькарьбу бь сайа ве йәке шәрʹ бьдьнә сәкьнандьне»—«Әнсиклопедийа Британика».
Кʹьтеба Пироз чь дьбежә: Чьԛас зәʹф мәрьв пьшта һәв дьгьрьн, һаԛас әԝана хԝә бехофийеда тʹәхмин дькьн (Ԝаиз 4:12). Ле диса жи әм нькарьн бь тʹәмами итʹбарийа хԝә сәрԝера у тʹәшкиләта биньн, кӧ әԝана ԝе бькарьбьн тʹьме әʹдьлайе у бехофийе хԝәй кьн. «Гӧмана хԝә нәдьнә ль сәр мира, ль сәр бәнде кӧ нькарә хьлаз кә. Рʹӧһʹе ԝи гава жь ԝи дәрте, дьчә дьбә диса хԝәли, әԝе рʹоже шеԝьред ԝи дьтʹәрʹьбьн» (Зәбур 146:3, 4).
Рʹаст ә гәләк мьләт һәр тьшти дькьн ԝәки бьгьһижьнә әʹдьлайе, ле диса жи шәрʹ хьлаз набьн.