OMWATSI W’OKWA KIDIPA | MBWINO ENDULI YIRI HAKUHI?
“Enduli” Niki?
Wukabya wukowa bakabugha ambu, “Enduli yiri hakuhi!” ni kyahi ekikasa omwa malengekania wawu? Mbwino wukalengekanaya ekibwe kinene nga kikendi thoghera okwa kihugho ikyahwerekererya abandu abosi? Kutse wukalengekanaya obuli kindu omwa buhangwa nga kikendi tsanda kutse nga hakendi buthuka olhuhi olhw’ekihugho kyosi olhwakasathu? Erilengekania okwa myatsi ng’eyi kyangana leka abandu ibakwa obuba, n’abandi ibathika-thika kutse erisweka.
E Biblia yikabugha yithi: ‘Enduli yasyahika.’ (Matayo 24:14) Enduli eyo yikanathasy’ahulhawa mwa ‘ekiro kinene kya Nyamuhanga’ kutse ‘Harmagedoni.’ (Eribisulirwa 16:14, 16) Kwenene, obuli dini yikabugha byayu okwa mwatsi oyu, kandi ni bingyi ebik’itha obuba ebikabughawa. Aliwe e Biblia iyo yikasoborera ndeke ekya nduli yikamanyisaya n’ekya yithemanyisaya. Ekinywe kya Nyamuhanga kikathuwathikaya eriminya kwenene enduli nga yine hakuhi. Kandi ekibuya, yikathubwira ngoku thwanga balha! Aliwe, thuthatsuka erighunza h’eby’amabehi ebihambire okwa nduli, thwanaminya okwenene. E Biblia iyo yikabugha yithi ‘enduli’ niki?
EKYA NDULI YITHEMANYISAYA
ENDULI SI HWEREKERERA LY’EKIHUGHO OMWA MULIRO.
E Biblia yithi: ‘[Nyamuhanga] abirihanda ekihugho kyo ndeke okwa bibanza byakyo; ikithasegheribwa na kera.’ (Esyonyimbo 104:5) Erisako eri n’awandi manene akathukakasaya ngoku Nyamuhanga syendi syathoghothya ekihugho kutse eriligha athi kithoghothibawe!—Omugambuli 1:4; Isaya 45:18.
ENDULI SIYENDI SYAKWAMA KYASA ISIYATHATHEGHEKWA.
E Biblia yikakanganaya yithi enduli yabiritheghekwa—Nyamuhanga abirihiraho ekiro ekyo. Thukasoma thuthi: ‘Sihali mundu oyuwasi erihika ly’ekiro ekyo kutse endambi eyo, nomubangabya bamalaika omwa lhubulha kutse Omughalha, Thatha yunasi iyuwene. Mutheghaye, mulebaye, kusangwa simwasi omughulhu oyo nga ni wahi.’ (Mariko 13:32, 33) Kwesi, Nyamuhanga (“Thatha”) abirithegheka “ekiro” eky’akendi syalethera mw’enduli.
ENDULI SIYENDI SYALETHWA N’ABANDU KUTSE ERITHOGHONGA LY’EBINDU OMWA KYANYA.
Enduli yikendi syasa yithi? Eribisulirwa 19:11 hakabugha hathi: ‘Munalhangira olhubulha ilhukingukere, neryo lebaya, habya esabayiri nyeru-nyeru. Oyukaghenda kuyo ak’ahulhawa mw’Oyuthereghulha n’Okwenene.’ Omulhondo 19 akabugha athi: ‘Munalhangira enyama eyo, n’abami b’ekihugho, n’emilhondo yabo, ibahindene erilhwa n’oyuw’ikere okwa sabayiri, n’erilhwa n’omulhondo wiwe.’ (Eribisulirwa 19:11-21) Ebi bikaleka ithwaminya ndeke-ndeke ngoku Nyamuhanga akendi thuma amahe w’abamalaika erisy’itha esyonzighu siwe.
EKYA NDULI YIKAMANYISAYA
ERIHWAHO LY’ESYOGAVUMENTE SY’ABANDU.
E Biblia yithi: ‘Nyamuhanga w’elhubulha asyahangania obwami [egavumente] obuthendi syaheribwa na kera, kutse erithabalha lyabu siryendi syasighirwa abandi bandu, nikwa bwasyathulhanga mo bihande-bihande n’eribugha amami wosi aya, nabu bwasyahangana kera na kera.’ (Danieli 2:44) Ngoku kinalyakanganibawa omwa nzumwa eya 3, hakendi syabya erihwerekererya ‘abami b’ekihugho n’emilhondo yabu,’ abakendi syabya ‘ibahindene erilhwa n’oyuw’ikere okwa sabayiri n’erilhwa n’omulhondo wiwe.’—Eribisulirwa 19:19.
ERIHWAHO LY’ESYONYUHI, OBWITHI, N’OBUBI.
‘[Nyamuhanga] akakubaya amalhwa omwa kihugho kyosi.’ (Esyonyimbo 46:9) ‘Kusangwa abathunganene basy’ikalha omwa kihugho, n’abahikene basyasighalha mukyo. Nikwa ababi basy’ithirwa ehali erilhua omwa kihugho, n’abaghobya basy’imurwa mukyo.’ (Emisyo 2:21, 22) ‘Lebaya! Lino ngayira emyatsi yosi mwa mihya-mihya.’—Eribisulirwa 21:4, 5.
ERIHWAHO LY’AMADINI WOSI W’AMABEHI.
‘Abaminyereri bakaminyerera omwa mabehi, n’abahereri bakathabalha omo hamuli yabu. Nenyu mwasyakolhaki omughulhu enduli yasyahika kwehi?’ (Yeremia 5:31) ‘Omughulhu ekiro ekyo kyasyasa, abandu bangyi basyabugha naghe bathi, Mukama, Mukama! Omwa lina lyawu muthuthathulha omwatsi wa Nyamuhanga kwehi? N’omwa lina lyawu muthuthahigha esyombinga kwehi? Kandi omwa lina lyawu muthuthakolha ebithiko-thiko bingyi kwehi? Neryo nasyabwirabo nyithi, Mundabaminya na kera. Mulhue aho nyiri, inywe bakolha-nabi.’—Matayo 7:21-23.
ERIHWAHO LY’ABANDU ABAKALETHA N’ERISIGHIKA EMIBERE MIBI EYIRIHO MUNABWIRE.
Yesu Kristo mwabugha athi: ‘Neryo eritswera ly’eri: ekyakakalha kyabiryasa omwa kihugho, n’abandu mubanza omwirimya kwilhaba ekyakakalha, kusangwa emibiiri yabo yabya mibi.’ (Yoane 3:19) E Biblia yikakanaya okw’ithoghothibwa ly’ekihugho omwa mughulhu wa Noa. ‘Ekihugho ky’omughulhu oyo mukyaheribwa omw’ighunga ly’amaghetse. Nikwa olhubulha olhuliho lino n’ekihugho ekiriho lino, omwa kinywe kya Nyamuhanga, bibikire busana n’erihisibwa omwa muliro. Bibikire busana n’ekiro ekyo abandu abathakenga Nyamuhanga basyatswerwa n’eriheribwa’—2 Petero 3:5-7.
Wanamalhangira hano ngoku “ekiro ky’eritswera n’eriheribwa” ekikasa kikasosekanibawa n’eriheribwa ‘ly’ekihugho’ ky’omughulhu wa Noa. Ni kihugho kyahi ekya thoghothibawa? Si ky’ekihugho ekya thw’ikereko kino; babya ‘ib’abandu abathakenga Nyamuhanga’—Esyonzighu siwe. Okwa “kiro ky’eritswera” kya Nyamuhanga ekikasa, abakathwamu eribya nzighu sya Nyamuhanga bakendi syathoghothibwa. Aliwe abanywani ba Nyamuhanga bakendi syalhamibwa, ngoku Noa n’eka yiwe balhamibawa.—Matayo 24:37-42.
Thalengekania ekihugho nga kikendi syabya kithi Nyamuhanga abirighunza h’obubi bwosi! Kwesi ebya Biblia yikabugha okwa nduli ni ngulhu mbuya, si nyibi. Aliwe iwangana yibulya: ‘Mbwino e Biblia yikanathubwira enduli nga yikendi syasa kiroki? Mbwino yiri hakuhi? Ngendi syalhama kuyo kw’indi?’