August

Pa kupwila, betuvululamo bintu bitubila Yehoba ne Yesu. Na mambo a kusanta pa byo betubila, twibikako kulondela Yesu mu byo tuba pa juba pa juba. (2 Ko. 5:14, 15) Kabiji muchima wetu witutundaika kutota Yehoba pa kwitupa bukuzhi. Jishinda jimo ja kumutotelamo ke kukumbulapo pa kupwila kufuma panshi ya muchima. Twakonsha kumwesha byo twatemwa bingi Yehoba ne Mwananji kupichila mu kwipana kuba byonse byo bakeba. Javula kikebewa kusankilapo bintu bimo pa kuba’mba tutanwenga ku kupwila. Bipwilo byavula bikala na kupwila mukachi ka mulungu mabanga bavula po bafuma ku makito saka bakooka. Kabiji kupwila kukwabo kwikalako ku mpelo ya mulungu bantu bavula po bakookoloka. Nanchi Yehoba umona byo twibikako kutanwa ku kupwila nangwa kya kuba twakooka nyi? Ee, umona. Inge ke twibikeko kutanwa ku kupwila, Yehoba usanta bingi pa kino mambo kimwesha byo twamutemwa.—Mako 12:41-44. w19.01 29 ¶12-13

Yesu naye wapichilepo mu makatazho amo apichilengamo bantu. Yesu kyamweka wakomejile mu kisemi kya bayanji. Kupichila mu kwingijila pamo na shanji wa kushinda aye Yosefwa, Yesu wafunjile kwingila na ngovu mingilo ya ku mubiji. (Mat. 13:55; Mako 6:3) Kabiji kyamweka Yosefwa wafwile Yesu saka akyangye kupwisha mwingilo wanji pano pa ntanda. Onkao mambo, Yesu wayukile byo kyumvwanyika kufwisha muntu ye watemwa. Kabiji Yesu wayukile byo kyumvwanyika kwikala na balongo babula kwitabila bintu byo mwaitabilamo. (Yoa. 7:5) Abino bintu byo twaambapo ne bikwabotu, byakwashishe Yesu kuyuka makatazho apichilengamo bantu. Yesu wamwesheshe patoka byo atele bantu muchima kupichila mu kuba bya kukumya. Kechi waubile bya kukumya na mambotu a kuba’mba wafwainwe kwibyuba ne. ‘Waubilanga lusa’ boba bamanaminenga. (Mat. 20:29-34; Mako 1:40-42) Yesu waumvwijile lusa bano bantu kabiji wakebele kwibakwasha.—Mako 7:32-35; Luka 7:12-15. w19.03 16 ¶10-11

Bo bwajinga bufuku bwapeleleko Yesu kwikala pano pa ntanda. Akifwanyikizhai bijikila byajinga ne Yesu. Nanchi wakonsheshe kutwajijila kwikala wakishinka kufika ne ku lufu nyi? Umvwe kya kuba Yesu kechi watwajijile kwikala wakishinka ne, inge kafwako wakonsheshe kwikala na bumi ne. (Loma 5:18, 19) Ne kyakilamo kunema, jizhina ja Shanji javwangilwemo. (Yoba 2:4) Kimye kyo aikele na kijiilo kyapeleleko na balunda nanji, ko kuba’mba batumwa, pabuukile “mapata akatampe” pa mambo a “wajinga mukulumpe pe abo.” Kyawaminekotu ke kya kuba’mba Yesu kechi wazhingijile ne. Aye watwajijile kwikala wakooka muchima. Nangwa kya kuba wajinga wakooka muchima, Yesu kechi wapichile mu mbaji pa kwibalumbulwila kyubilo kyo bafwainwe kwikala nakyo ne. Kabiji wasanchijile balunda nanji byo batwajijile kwikala pamo ne aye mu bukishinka. (Luka 22:24-28; Yoa. 13:1-5, 12-15) Twakonsha kulondela byaubile Yesu ne kutwajijila kwikala bakooka muchima inge tuji na bijikila inge saka tuvuluka kuba’mba ne atweba twamba ne kuba bintu bifichisha bakwetu ku muchima. (Maana 12:18; Yako. 3:2, 5) Kabiji ibikaingako kusanchila bakwenu pa byubilo byabo byawama.—Efi. 4:29. w19.02 11-12 ¶16-17

Mizhilo ya Mosesa yakainye kuzhachisha muntu na mambo a kumubepelatu. Inge muntu bamupamo mambo, wajinga na luusa lwa kuyuka wamulobela. (Mpitu. 19:16-19; 25:1) Kabiji saka bakyangye kumuzhachisha na mambo, pakebewanga bakamonyi babiji nangwa bavula bakumushinawina. (Mpitu. 17:6; 19:15) Pano kyaikalanga byepi inge mwina Isalela walenga mambo bamumwenetu ku kamonyi umo? Kechi wafwainwe kulanguluka’mba kechi bakamuzhachisha pa bubi bo aubile ne. Yehoba wamwene byo aubile. Twafwainwa kulondela Yehoba pa kuchibila bantu mambo; aye kechi uji na misalululo ne. Ufweta boba balondela mizhilo yanji yaoloka, pakuba ukambula boba bengijisha luusa lwabo mu jishinda jatama. (2 Sam. 22:21-23; Ezi. 9:9, 10) Bamo bakonsha kulenga mambo ne kwiafya kuchina’mba bakebakambula, bino Yehoba ukebachibila mambo pa kimye kyafwainwa. (Maana 28:13) Kabiji inge babula kulapila, bakayuka’mba “ke kintu kileta bingi moyo kumona lukabisho lufuma kwi Lesa mumi.”—Hebe. 10:30, 31. w19.02 23-24 ¶20-21

Mosesa waketekejile mu lutangijilo lwa Yehoba. “Watwajijile kuchinchika nobe ubena kumona yewa ubula kumweka.” (Heb. 11:24-27) Saka pa kyangye kupita bañondo babiji kufuma kimye bena Isalela kyo bafumine mu Ijipita, kabiji saka bakyangye ne kufika ku Mutumba wa Sinai, kwamwekele lukatazho. Bantu batendekele kwijizhanya na mambo a kubula mema. Batendekele kunyinyita Mosesa, kabiji kino kyalengejile Mosesa kujijila Yehoba ne kwamba’mba: “Nanchi nsakuba byepi na bano bantu? Katatakatu bangase mabwe!” (Lupu. 17:4) Yehoba wabuujile Mosesa bya kuba. Wamukambizhe kupuma kamama pa jibwe ku Holeba kuba’mba mema apokomoke. Baibolo waamba’mba: “Mosesa waubile kino, bakulumpe ba bena Isalela saka bamonako.” Bena Isalela baikele na mema avula a kutoma kabiji ne lukatazho lwapwile.—Lupu. 17:5, 6. w18.07 13 ¶4-5

Yehoba wingijisha kipwilo kya bena Kilishitu kwitukosesha na butemwe bwanji. Atweba bonse pa muntu pa muntu, tumwesha’mba twatemwa Yehoba inge twatemwa balongo ne banyenga. Twafwainwa kwibikako kukwasha balongo ne banyenga kuyuka’mba banema kwi Yehoba kabiji wibatemwa. (1 Yoa. 4:19-21) Mutumwa Paulo wakambizhe bena Kilishitu amba: “Itundaikainga ne kwikomesha anwe bene na bene, byonkatu byo mubena kuba.” (1 Tesa. 5:11) Bonse mu kipwilo baji na uno mutembo, kechi bakulumpetu mu kipwilo bakonsha kulondela Yehoba ne Yesu pa kutekenesha ne kukwasha balongo ne banyenga ne. (Loma 15:1, 2) Bamo mu kipwilo bapopomenwa bingi na mambo a makatazho kabiji bakebewa bukwasho bwa badokotala ne muchi. (Luka 5:31) Bakulumpe ne balongo ne banyenga mu kipwilo bayuka’mba kechi badokotala ne. Nangwa byonkabyo, bakulumpe mu kipwilo ne bonsetu mu kipwilo baji na mwingilo wanema wa ‘kutekenesha bantu bapopomenwa, kukosesha babula kukosa ne kwikala batekanya ku bantu bonse.’—1 Tesa. 5:14. w18.09 14 ¶10-11

Kuyuka bulongo Yehoba kuketukwasha kukosesha luketekelo lwetu mwi aye. Kutanga Baibolo ne kulanguluka-langulukapo ke jishinda jimo jo twakonsha kumuyukilamo Lesa. Mu Baibolo muji mashimikila amwesha Yehoba byo azhikijilanga bantu banji mu kimye kya kala. Ano mashimikila etukwasha kuketekela’mba ne atweba uketuzhikijila. Akilangulukai pa ñambilo yaingijishe Isaya kumwesha Yehoba byo etuzhikijila. Waesakenye Yehoba ku kafunga kabiji waesakenye bakalume ba Lesa ku baana ba mikooko. Isaya waambile pe Yehoba amba: “Ukapwizha pamo baana ba mikooko na kuboko kwanji, kabiji ukebasendela pa kyaji kyanji.” (Isa. 40:11) Umvwe twayuka’mba kuboko kwa Yehoba kuji pe atweba, kechi tukakilwa ne, mambo tuyuka’mba twazhikijilwa. Pa kuba’mba mubule kukakilwa na mambo a makatazho o mubena kupitamo, langulukainga pa byambo biji mu kinembelo kya lelo. Ukemukosesha byo mukapitanga mu makatazho aji kulutwe. w19.01 7 ¶17-18

Nanchi mwibikila bikonkwanyi mu mwingilo wa Lesa byo mukeba kufikizha nyi? Kampe mwibikila kikonkwanyi kya kutanga Baibolo pa juba pa juba. Nangwa kampe mwibikila kikonkwanyi kya kuwamishako bya kwamba ne kufunjisha mu kipwilo. Mumvwa byepi inge mwamona kuba’mba mubena kufikizha bino bikonkwanyi, nangwa inge bakwenu bamona byo mubena kwingila kabiji bemusanchila? Kwambatu kine, mumvwa bulongo kabiji kimuletela lusekelo. Byo byo kyafwainwa kwikala, mambo mubena kutangizhako kyaswa muchima wa Lesa byonka byaubanga Yesu. (Maana 27:11) Inge mwata muchima pa kwingijila Yehoba, ko kuba’mba mubena kwingila mwingilo ukemuletela lusekelo mambo kechi mukapulwilamotu mabula ne. Mutumwa Paulo wanembele’mba: “Ikalai bashikimana, babula kutelengela, kimye kyonse saka mwikala na bya kuba byavula mu mwingilo wa Nkambo, byo mwayuka’mba mwingilo wenu wa mwi Nkambo, kechi ye watu ne.” (1 Ko. 15:58) Pakuba bantu batatu muchima pa kufikizha bikonkwanyi mu ino ntanda, nabiji kukeba mali avula, nangwa kutumbalala, kechi bekala na lusekelo lwa kine ne. Nangwa kya kuba bamweka nobe baikala bulongo, bino kafwako byo bamwenamo byawama ne.—Luka 9:25. w18.12 22 ¶12-13

Davida waambile pa kimye bantu bakekalanga pano pa ntanda kyo bakalondelanga mashinda a Lesa aoloka. (2 Pe. 3:13) Bungauzhi buji pa Isaya 65:22 bwaamba’mba: “Moba a bantu bami akavulatu byonka bivula moba a bichi.” Buno bungauzhi bumwesha’mba bantu bakekalanga mu ntanda ipya bakekalanga myaka ya kukankalwa kubala. Pa Lumwekesho 21:1-4 pamwesha’mba Lesa ukata muchima bantu banji, kabiji mulaye umo wawama ukafika ke wa kuba’mba ‘lufu . . . kechi lukekalako jibiji ne,’ mambo Lesa ukapesha bantu bonse bakekalanga mu ntanda ipya. Adama ne Evwa bebapangile mu Paladisa, pano bino, ntanda ikekala paladisa jikwabo. Byonkatu byalaya Lesa, katatakatu apeshe bantu banji bonse pano pa ntanda. Lesa watangijile Davida kunemba’mba bakimote ne baoloka bakaswana ntanda ne kwikalamo myaka ne myaka. (Sala. 37:11) Bungauzhi buji mu buku wa Isaya bafwainwa kwitulengela kutengela bintu byawama biji kulutwe. (Isa. 11:6-9; 35:5-10; 65:21-23) Bikafika ñanyi kimye? Bino bintu bikafika inge mulaye walayile Yesu yewa mbanzhi wafika. (Luka 23:43) Ino ntanda po po ikekala Paladisa. w18.12 7 ¶22-23

Nanchi twakonsha kuchinuzhuka mashinda onse akonsha kwitulengela kwikala na milanguluko ya pano pa ntanda nyi? Ine. Mambo kechi twakonsha kufuma pano pa ntanda ne. Milanguluko imo ya bantu yakonsha kutwela mu muchima wetu kwa kubula ne kuyuka. (1 Ko. 5:9, 10) Mwingilo wa kusapwila wakonsha kwitulengela kwisamba na bantu baitabila mu mafunjisho a bubela. Nangwa kya kuba kechi twakonsha kuchinuzhuka kumvwa milanguluko yabo yabula ya mu Binembelo ne, bino kechi twafwainwa kwiilama mu muchima wetu ne. Byonka byaubile Yesu, twafwainwa kupelawizha kukana milanguluko itundaika Satana. Kabiji twafwainwa kuchinuzhuka kuba bintu byakonsha kwitulengela kwikala na milanguluko ya bantu ba mu ino ntanda. Twafwainwa kujimuka pa kusala balunda. Baibolo witujimunako amba inge ketupwanañane na bantu babula kwingijila Yehoba, tukatendeka kulanguluka byonka byo balanguluka. (Maana 13:20; 1 Ko. 15:12, 32, 33) Kabiji twafwainwa kujimuka ne pa kusala bya kisangajimbwe. Inge twachinuzhuka bya kisangajimbwe bitundaika lufunjisho lwa kuba’mba bilengwa byaishilekotu bine, bukapondo nangwa bulalelale, tukezhikijila ku “bintu byonse bilengela bantu kubula kuyuka Lesa.”—2 Ko. 10:5. w18.11 21 ¶16-17

Twafwainwa kuba byepi pa kuba’mba tutwajijile kwendanga mu bukine? Jishinda jimo kekwingilangako papelela bulume bwenu mwingilo wa kufunjisha bantu bukine bwa mu Baibolo. Kuba bino kukemukwasha kukwachisha ku “mpoko ya mupashi, ko kuba’mba mambo a Lesa.” (Efi. 6:17) Atweba bonse twafwainwa kwibikako kuwamisha busendwe bwetu pa kuba’mba tufunjishenga ne “kulumbulula bulongo mambo a bukine.” (2 Timo. 2:15) Byo twingijisha Baibolo pa kukwasha bantu kupota bukine ne kukana mafunjisho a bubela, ne atweba kitukwasha kuyukisha bukine ne kwibutemwa. Umvwe ketube bino, tukatwajijila kwenda mu bukine. Bukine ke bupe bwawama bingi bwitupa Yehoba. Buno bupe bwitukwasha kwikala na kintu kyanema bingi, ko kuba’mba bulunda bwakosa na Shetu wa mwiulu. Yehoba witufunjisha bintu byavula bingi, pano bino, ino ke ntatwilotu. Lesa witulaya kuba’mba ukatwajijila kwitufunjisha bukine myaka ne myaka. Onkao mambo, nemekai bukine nobe jibwe ja buneme. Twajijilai ‘kupota bukine kabiji kange mwibupotolweshe ne.’—Maana 23:23. w18.11 8 ¶2; 12 ¶15-17

Muyulo saka akyangye kwiya, Nowa waingijile mwingilo wa kujimunako bantu pa lonaiko lwaishilenga. Yesu waambile’mba: “Mambo mu oa moba Muyulo saka akyangye kwiya, bantu bajiilenga ne kutoma, basongwelenga ne kusongolwa, kufikatu ne kimye Nowa kyo atwelele mu bwato, kabiji kechi bateleko muchima ne, kufikatu ne kimye Muyulo kyo aishile ne kwibalobeshatu bonse shata, bino byo byo kikekala ne pa kwikalapo kwa Mwana muntu.” (Mat. 24:38, 39) Nangwa kya kuba bantu bakainenga, Nowa watwajijile kwingila mu bukishinka mwingilo ye bamupele wa kujimunako bantu. Ne lelo jino, tusapwila byambo bya Bufumu pa kuba’mba tukwashe bantu kufunda pa kyaswa muchima wa Lesa ku bantu. Byonkatu bikeba Yehoba, ne atweba tukeba kuba’mba bantu batambwile byambo bya Bufumu ne ‘kukekala na bumi.’ (Ezi. 18:23) Kabiji inge tubena kusapwila ku nzubo ku nzubo ne busapwishi bwa ku mvula bantu, tujimunako bantu bavula amba Bufumu bwa Lesa bukeya na kufumyapo ino ntanda yatama.—Ezi. 3:18, 19; Da. 2:44; Lum. 14:6, 7. w18.05 19 ¶8-9

Mwakonsha kuba byepi, inge bakulumpe ba kafulumende bakanya mwingilo wa kusapwila ku mpunzha ko mwikala, kabiji bemwita kuba’mba mwambe kuji balongo ne banyenga? Abya mwakonsha kwibabuula byonse byo mwayuka nyi? Nga Yesu waubilepo byepi byo bamukwachile ku kitumbafumu mwina Loma? Walondejile jifunde ja mu Binembelo ja kuba’mba kuji “Kimye kya kuzhindama ne kimye kya kwamba.” Onkao mambo, bimye bimo Yesu wazhindamangapotu. (Sapwi. 3:1, 7; Mat. 27:11-14) Mu bimye bya uno mutundu, twafwainwa kujimuka pa kukumbula pa kuba’mba tubule kubika bumi bwa balongo betu mu kizumba. (Maana 10:19; 11:12) Mwakonsha kuba byepi, inge walenga mambo mulunda nenu nangwa mulongo wenu kabiji muji ne na bishinka? ‘Ambai bya kine.’ Mwafwainwa kulumbulwila bakulumpe bishinka byonse byo mwayuka. Bakulumpe baji na luusa lwa kuyuka bishinka byonse pa kuba’mba bamone mwa kukwashisha mulongo nangwa nyenga walenga mambo kuwamisha bulunda bwanji ne Yehoba.—Yako. 5:14, 15. w18.10 10 ¶17-18

Butemwe bo twatemwa bakwetu bwakonsha kukosesha byepi baji na binyenge? Ikalai banteleki bawama. (Yako. 1:19) Kuteleka na lusa kumwesha byo twatemwa bantu. Mwakonsha kwipuzha mepuzho saka mwatekanya pa kuba’mba muyuke bibena kumvwa muntu uji na makatazho. Umvwe mwauba bino, popo mukakonsha kumwesha kifyele ne kukosesha bapopweshi bakwenu. Kilungi kyenu kyafwainwa kumwesha’mba mwibata muchima ne kwibatemwa. Inge mwina Kilishitu mukwenu ubena kwimulumbulwila lukatazho lwanji, mwafwainwa kutekanya kechi kumuchibikizha ne. Inge mwaikala banteleki bawama, mukayuka byo abena kupitamo mu bwikalo bwanji. Kino kyakonsha kulengela mulongo nangwa nyenga kwimuketekela kabiji ukateleka ne ku byambo byo mukamubuula bya kumukosesha. Inge mwata bantu muchima, butemwe bwenu bukebatekenesha bingi. w18.09 14 ¶10; 15 ¶13

Kimye kyo kintu kipana muntu yense pa kuba’mba apote bukine. Pakebewa kimye pa kuba’mba tumvwe byambo bya Bufumu, kutanga Baibolo ne mabuku alumbulula Baibolo, lufunjisho lwa pa bunke, ne kunengezha kupwila ne kupwila kimye kyonse. Twafwainwa “kupota kimye” nangwa’mba kuleka kuba bintu bimo byabula kunema. (Efi. 5:15, 16 ne tubyambo twa munshi.) Twafwainwa kufunda kimye kyabaya byepi mafunjisho atanshi a mu Baibolo? Kino kyaimena pe atweba bene. Kechi kuji pa kupelela pa kufunda maana a Yehoba, mashinda anji ne mingilo yanji ne. (Loma 11:33) Kyamba kya Usopa kitanshi kyaambile’mba, “bukine buji nobe jiluba jicheche,” kabiji kyaambile ne kuba’mba: “Bino kechi kyawama kwikalatu na jiluba jimo ja bukine ne. Inge mwatondwa na jiluba jimotu, kechi mwakonsha kukebelapo maluba akwabo ne. Onkao mambo, mwafwainwa kufunjilapo ne bukine bukwabo.” Nangwatu inge tukekalenga myaka ne myaka, kechi tukaleka kufunda pe Yehoba ne. Lelo jino, kintu kyanemesha kyo twafwainwa kubanga ke kwingijisha kimye kyetu bulongo pa kuba’mba tufunde byavula pe Lesa. w18.11 4 ¶7

Banabalume basongola bebatundaika kwikala na bakazhi babo ‘saka bebayuka bulongo byo baji.’ Abino byambo byakonsha ne kutuntululwa’mba ‘kwibalangulukilako; kuyuka byo bapitamo.’ (1 Pe. 3:7; tubyambo twa munshi) Kuyuka bipitamo muntu ne kumulangulukilako byendela pamo. Mwanamulume ulangulukilako mukazhanji uyuka’mba nkwasho wanji kabiji wapusanako mu mbaji imo, bino kechi umulengulula ne. (Nte. 2:18) Onkao mambo kechi uba bintu bya kumufichisha ku muchima ne, kabiji umunemeka ne kumupa mushingi. Mwanamulume ubula kukeba kufichisha mukazhanji ku muchima kechi usengula na banabakazhi bakwabo ne. Kabiji kechi umwesha byubilo bya kwifwalama na banabakazhi bakwabo ne, nangwa kwingijisha Intaneti kwifwalaminapo na banabakazhi bakwabo ne. (Yoba 31:1) Kechi wikala wa kishinka ku mwinakwanji na mambotu a kuba’mba wamutemwa ne, bino ke na mambo a kutemwa Lesa ne kushikwa byatama.—Sala. 19:14; 97:10. w18.09 29 ¶3-4

Mambo ka o kikatezha kwingijisha byo tufunda mu Mambo a Lesa? Kishinka kimo ke kya kuba’mba pa kuba’mba tube kyawama twafwainwa kwipelula. Mu ano “moba a kupelako,” kyakatazha bingi kwikala bepelula mambo tubena kwikala na bantu “betemwatu abo bene, batemwa mali, bejantula, belundumika,” kabiji “babula kwikanya.” (2 Timo. 3:1-3) Atweba bakalume ba Lesa twayuka’mba bino byubilo byatama, pano bino, bantu baji na bino byubilo bakonsha kumweka nobe baikala bulongo ne kwiyowa bwikalo. Kino kyakonsha kwitulengela kwibomvwina kichima. (Sala. 37:1; 73:3) Bantu bamo bakonsha kwiipuzha’mba: ‘Nanchi kyanema kutangizhako bikeba bakwetu kukila byo nkeba nyi? Inge nepelula, nanchi bantu bakaleka kunnemeka nyi?’ Inge twaikala na muchima uji na bantu ba mu ino ntanda wa kwitemwatu abo bene wakonsha kwitulengela kubula kumvwañana na bakwetu mu kipwilo ne kubula kuyukanyikwa’mba twibena Kilishitu. Bino inge twafunda pa bakalume ba Lesa bepelwile banembwa mu Baibolo ne kulondela byubilo byabo mukafuma byawama bingi. w18.09 3 ¶1

Nangwa kya kuba Yehoba wajingatu bunke saka akyangye kutendeka kulenga bilengwa, kechi walangulukilengatu kutwajijila kwikala bunke ne. Onkao mambo, walengele bilengwa bya mupashi ne bantu. “Lesa wa lusekelo” aye Yehoba upana bintu byawama ku bilengwa byanji. (1 Timo. 1:11; Yako. 1:17) Na mambo a kuba’mba Lesa ukeba’mba twikalenga na lusekelo, witufunjisha kwikala bampanyi. (Loma 1:20) Lesa walengele bantu mu kipasha kyanji. (Nte. 1:27) Kino kilumbulula’mba witulengele na byubilo byo ajipo nabyo. Pa kuba’mba twikale na lusekelo ne mapesho a Lesa, twafwainwa kutemwa bakwetu byonka Yehoba byo ebatemwa ne kwibapapo bintu byetu. (Fili. 2:3, 4; Yako. 1:5) Mambo ka? Mambo Yehoba witulengele’mba tubenga bino. Nangwa kya kuba twibambulwa kulumbuluka, twakonsha kwikala bampanyi byonka biji Yehoba. Yehoba ukeba bantu kwikala na byubilo byo ajipo nabyo, kabiji kimusangajika bingi inge twaikala bampanyi.—Efi. 5:1. w18.08 18 ¶1-2; 19 ¶4

Baana ba bwanga ba kwa Kilishitu bamwesha’mba bomvwina jiwi ja kwa Yesu kupichila mu kumvwa byambo byanji ne kwibingijisha. Kechi balabikwa na “bijikila bya mu buno bwikalo” ne. (Luka 21:34) Pano bino, banemeka bingi kukookela mikambizho ya kwa Yesu nangwatu inge bintu byakatazha. Bino balongo betu batwajijila kwikala bakishinka kwi Yehoba nangwa makatazho abayepotu byepi. Kukookela bo atongola kwitutangijila jo jishinda jikwabo jo tumwesheshamo’mba tumvwina jiwi ja kwa Yesu. (Hebe. 13:7, 17) Jibumba ja Lesa japimpulako bintu byavula, nabiji bingijisho byo twingijisha pa kusapwila, mashinda a kwingijisha mu mwingilo, kupwila kwa mukachi ka mulungu, kushimika ne kuwamisha Mazubo a Bufumu. Tusanta bingi pa luno lupimpu lonse ne lutangijilo lwawama. Twafwainwa kushiinwa’mba Yehoba uketupesha inge ketwibikeko kulondela mikambizho ibena kwitupa jibumba janji pa kimye kyafwainwa. w19.03 10-11 ¶11-12

Masawakya muji bishinka bicheche akonsha kutwala bantu mungi. Akilangulukai pa kyamwekejile bena Isalela baikelanga ku muzhika wa Mukola wa Yodano mu moba ajingako Yoshua. (Yosh. 22:9-34) Batambwijile sawakya wa kuba’mba bena Isalela baikelanga ku musela wa Yodano bashimikile kya kusokelapo bitapisho kyabaya bingi. Mu uno sawakya mwajingako bishinka bimo. Na mambo a uno sawakya wabujile bishinka byonse, bena Isalela baikelanga ku muzhika balangulukile’mba balongo babo basatukila Yehoba. (Yosh. 22:9-12) Kyawaminekotu ke kya kuba’mba saka bakyangye kuya na kwibalukuka, batumineko banabalume baketekelwa kuya na kukeba bishinka byonse. Ñanyi bishinka byo bataaine? Kino kya kusokelapo bitapisho kechi kyajinga kya kulambwilapo milambo ya kusoka nangwa bitapisho ne, kyajinga kya kuvulukilako. Bekishimikile kuba’mba bisemi byonse bikeya kulutwe bikayuke kuba’mba nabo bajinga bakalume ba Yehoba bakishinka. Bena Isalela bafwainwa baumvwine bingi bulongo kuba’mba kechi bayile na kwipaya balongo babo na mambo a sawakya ye baumvwine ne, bino bakiyile na kukeba bishinka. w18.08 5 ¶9-10

Byonka byaambile Paulo, nangwatu bapopweshi ba kine bakonsha kwivwanga mu byubilo byatama. Bano bantu bakonsha ne kulanguluka’mba bulunda bwabo ne Yehoba bwatwajijila. Kukeba kwikala balunda na Yehoba nangwa kwambatu’mba twibakishinka kechi kulumbulula’mba twi balunda ba kine ne aye ne. (1 Ko. 10:1-5) Byonkatu bena Isalela byo baakaminwe Mosesa byo abujile kubwela bukiji kufuma ku Mutumba wa Sinai, ne bena Kilishitu nabo bakonsha kwikala na bijikila inge kebamone nobe juba ja Yehoba ja luzhachisho ne ntanda ipya byabanda. Kyakonsha kumweka nobe ino milaye iji kwalepa nangwa nobe kechi ya kine ne. Umvwe twabula kujimuka, ino ndangulukilo yakonsha kwitulengela kuleka kutangizhako kyaswa muchima wa Yehoba ne kutatu muchima pa bintu byetu. Mu kuya kwa kimye, twakonsha kufuma kwi Yehoba ne kutendeka kuba byubilo byatama byo twabulanga kulangulukapo kimye kyo twajinga na bulunda bwakosa na Lesa. w18.07 21 ¶17-18

Yehoba wakonsha kwitubila bibusa inge wituyuka byo tuji. Pano twakonsha kuba byepi pa kuba’mba Yehoba e tuyuke? Twakonsha kuba bino inge twamutemwa ne kwipana kwi aye. (1 Ko. 8:3) Nangwa byonkabyo, twafwainwa kutwajijila kukosesha bulunda bwetu na Shetu wa mwiulu. Byonka byajinga bena Kilishitu ba mu Ngalatiya Paulo bo anembejile nkalata, ne atweba twafwainwa kuchinuzhuka kwingijila “bintu bya bwanyike byabula kukosa kabiji byatutu” bya mu ino ntanda, byavwangamo kukeba kutumbalala mu ino ntanda. (Nga. 4:9) Bano bena Kilishitu batanshi bayukile Lesa kabiji nabo bayukanyikilwe kwi aye. Pano bino, Paulo waambile’mba bano bonka balongo batendekele ‘kubwela jibiji’ ku bintu byatutu. Onkao mambo, kyajingatu nobe Paulo ubena kwibambila’mba: “Mambo ka o mubena kubwelela jibiji ku bintu byatutu kabiji bya bumbulwa maana byo mwashile?” w18.07 8 ¶5-6

Kechi twafwainwa kulala mizhilo ya Lesa ne kumona bya malwa bifumamo apa bino twafunjilako ne. Twakonsha kufunjilako ku byalubankenye bantu bamo banembwa mu Mambo a Lesa. Lesa witufunjisha ne kwitupa maana alumbuluka, kikatakata inge ketutange ne kulanguluka pa byamwekejile bantu bamo banembwa mu Baibolo. Akilangulukai pa bya malwa byapichilemo Mfumu Davida kimye kyo alajile mizhilo ya Yehoba ne kuba bukende ne Batesheba. (2 Sam. 12:7-14) Kimye kyo tubena kutanga jino jishimikila, twakonsha kwishikisha’mba: ‘Mfumu Davida wafwainwe kuba byepi pa kuba’mba achinuzhuke kuba bukende ne Betesheba ne kubula kupita mu makatazho o apichilemo? Umvwe kya kuba naesekwa mu jino jishinda, nanchi nakonsha kukana luno lweseko nyi? Abya nakonsha kunyema byonka byaubile Yosefwa nyi, inyi nakonsha kulenga mambo byonka byaubile Davida?’ (Nte. 39:11-15) Inge ketulanguluke pa byatama bifumamo mu bundengamambo, tukebikishako ‘kushikwa byatama.’—Amo. 5:15. w18.06 17 ¶5, 7

Nshiji javula yo ilengela bantu kuzhingila ne kutwela mu bya bumulwila ntanda. Kimye Yesu kyo ajinga pano pa ntanda, kintu kimo kyazhingijishanga bingi bantu ke kupana misonko. Bantu bo balamanga ku bena Loma, kuvwangakotu ne balondelanga mafunjisho a kwa Yesu bebambilanga kupana misonko yavula bingi, nabiji pa bintu byo bajinga nabyo, mpunzha po baikalanga, ne mazubo. Kabiji mazhikakanwa ajinga na bantu batambulanga misonko avujile bingi kya kuba bantu kechi bakasulukile ne. Bamo batambulanga misonko bapotanga bifulo bikatampe pa kuba’mba bamwenemo nsabo mu misonko yo batambulanga. Zakyasa, wajinga mukulumpe wa basonkeshi mu Yeliko, wanonkele bingi na mambo a kutambula mali ku bantu mu lunkanankana. (Luka 19:2, 8) Abino byubilo byo byajinga ne na basonkeshi bavula. Balwanyi ba kwa Yesu baishile ne kumweseka kuba’mba bamone byo alangulukangapo pa kupana misonko. Bamwipwizhe pa “musonko” wa ndenali umo wapananga bantu ku bufumu bwa bena Loma. (Mat. 22:16-18) Bayudea bashikilwe bingi uno musonko. Uno musonko wamweshanga’mba babena kukookela bufumu bwa bena Loma. w18.06 5-6 ¶8-10

Kwikala ku lubaji lwa kwa Satana mufumatu byatama kimye kyonse. (Yoba 21:7-17; Nga. 6:8) Mambo ka o kyawamina kuyuka kuba’mba Satana ye ubena kulama ntanda? Kitukwasha kuyuka biji makafulumende a bantu kabiji kitutundaika kusapwila mambo awama. Twayuka kuba’mba Yehoba ukeba’mba tunemekenga makafulumende. (1 Pe. 2:17) Kabiji witukambizha kukookela mizhilo ya makafulumende a bantu ibula kulwañana na mizhilo yanji. (Loma 13:1-4) Bino twayuka kuba’mba kechi twafwainwa kwivwanga mu bya bumulwila ntanda ne. Kechi twafwainwa kutemwapo kipanyi kimo kya bumulwila ntanda nangwa ntangi wa kipanyi ne kushikwa mukwabo ne. (Yoa. 17:15, 16; 18:36) Kuyuka’mba Satana ukeba kulengela bantu kuvulama jizhina ja Yehoba ne kuleta mwenga pe aye, kwitulengela kufunjisha bantu bukine pe Lesa. Tuji bingi na lusekelo kutelwa pa jizhina janji ne kwijingijisha, mambo twayuka’mba kutemwa Lesa kyo kintu kyakilamo kunema kukila kutemwa mali nangwa bintutu bikwabo.—Isa. 43:10; 1 Timo. 6:6-10. w18.05 24 ¶8-9

Umvwe baikala na makatazho mu masongola, nanchi kijitu bulongo kufuukulapo kwabana nyi? Binembelo byaswishatu kwikana inge paji mambo a bukende, pano bino, kechi byaambapo bintu bikwabo byakonsha kulengela bantu kwabana ne. Paulo wanembele’mba: “Umvwe mwanamukazhi uji na mwatawanji wabula kwitabila, bino mwatawanji waswa kwikala nanji, kechi abane nanji ne.” (1 Ko. 7:12, 13) Bino byambo bikingila ne mu ano moba. Pano bino, bimye bimo mwanamulume “wabula kwitabila” wakonsha kwikala na byubilo byakonsha kulengela mukazhanji kubula kukeba kutwajijila kwikala nanji. Uno mwanamulume wakonsha kumanyikanga mwinakwanji kya kuba mwanamukazhi wamona’mba butuntulu bwa mubiji wanji nangwa bumi bwanji buji mu kizumba. Kabiji wakonsha kukana kukebelanga ba mu kisemi bya mu bwikalo nangwa kwibakanya kwingijila Lesa. Umvwe kyaikala bino, mwanamukazhi mwina Kilishitu wakonsha kumona kuba’mba mwatawanji kechi “waswa kwikala nanji” ne, kabiji bakonsha kwabana. Bino bena Kilishitu bakwabo bekala na ano makatazho kechi bafuukulapo kwabana ne, batwajijila kuchinchika ne kweseka kupwisha ano makatazho. w18.12 13 ¶14, 16; 14 ¶17

Mu kishimpi kya njimi kiji pa Luka 8:5-8, 11-15, nkunwa ke “mambo a Lesa,” nangwa’mba byambo bya Bufumu. Mushiji wimenako muchima wa muntu. Nkunwa yaponejile pa mushiji wawama kabiji yamenene ne kukoma, “yapangile bipangwa 100.” Byonkatu mushiji wawama mu kishimpi kya kwa Yesu byo alengejile nkunwa kumena, ne atweba twaswile byambo byo betufunjishe ne kwibilama. Na mambo a kino, nkunwa ya mambo a Bufumu yajimbile mizhazhi ne kukoma ne kwikala nobe lunenge wa wichi, kabiji mu kuya kwa kimye twatendekele kupanga bipangwa. Kabiji byonkatu bipangwa bifuma ku lunenge ke nkunwa ya wichi, kechi nnenge ikwabo ne, ne atweba bipangwa byo tupanga kechi baana ba bwanga ba katataka ne, bino ke nkunwa ya Bufumu ya katataka. Pano tupanga byepi nkunwa ya Bufumu ya katataka? Kimye kyonsetu inge twasapwila byambo bya Bufumu, kikalatu nobe nkunwa yo babyajile mu muchima wetu ibena kusemununa. (Luka 6:45; 8:1) Onkao mambo, kino kishimpi kitufunjisha kuba’mba inge ketusapwile byambo bya Bufumu, ko kuba’mba tubena “kupanga bipangwa saka [twachinchika].” w18.05 14 ¶10-11

Paulo kechi watundaikangatu balongo ne, bino ‘wipaine mwine na mambo a abo.’ (2 Ko. 12:15) Ne bakulumpe mu kipwilo nabo kechi bafwainwa kupelelatu pa kutundaika ne kutekenesha balongo mu byambo ne, bino ne mu byubilo. Kino kikamwesha’mba bebata muchima. (1 Ko. 14:3) Mu kwitundaika atweba bene na bene mwavwangwa ne kupana lujimuno. Pano bino, bakulumpe mu kipwilo bafwainwa kulondela byaubanga bantu banembwa mu Baibolo pa kupana lujimuno mu jishinda jawama. Bafwainwa kulondela byaubile Yesu byo asangwilwe. Kechi wapichile mu mbaji pa kujimunako bipwilo bimo byajinga mu Asha Maina ne. Bino monai byo aubile kino. Saka akyangye kupana lujimuno, patanshi watakaikile bipwilo byajinga mu Efisesa, Pelegamuma ne Tiyatila. (Lum. 2:1-5, 12, 13, 18, 19) Bakulumpe mu kipwilo bafwainwa kulondelanga byaubanga Kilishitu pa kupana lujimuno. w18.04 22 ¶8-9

Kwa kubula ne kuzhinaukatu ne, anweba bansemi mwibikako bingi kuzhikijila baana benu ku bikola. Muwamisha pa mazubo enu kabiji mutaya bintu byonse byakonsha kwimuletela bikola anweba bene nangwa baana benu. Mu jishinda jimotu, mwafwainwa kuzhikijilanga baana benu ku mafilimu, mitanchi ya pa TV, makayo a pa kompyuta ne makeyala a pa Intaneti akonsha kulengela baana benu kwikala na milanguluko ya kwa Satana. Yehoba wimupa luusa lwa kukwasha baana benu kwikala balunda nanji. (Maana 1:8) Onkao mambo, kechi mwafwainwa kuchina kulenga mizhilo ya pa nzubo yaimena pa malamuna a mu Baibolo ne. Buulai baana benu bintu byo bakonsha kutamba ne byo bafwainwa kubula kutamba, kabiji bakwashai kuyuka ene mambo o mwabikilako yoyo mizhilo. (Mat. 5:37) Inge baana benu bakoma, bafunjishai bya kwifuukwila bene kyawama ne kyatama monka mwayila mizhilo ya Yehoba. (Hebe. 5:14) Kabiji vulukainga kuba’mba baana benu bafunjilako kupichila mu kumona byo muba.—Mpitu. 6:6, 7; Loma 2:21. w19.01 16 ¶8

Inge mwi bena Kilishitu banyike, mwakonsha kumwesha byepi byo mwata muchima bakulumpe? Mwakonsha kwibepuzha kwimubuula byo bapitamo pa myaka yavula yo baingila mwingilo wa Lesa. Kuyuka byo bapitamo mu mwingilo wa Lesa kwakonsha kukosesha lwitabilo lwenu ne kwimutundaika anweba ne abo kulengela kyeya kya bukine kumweka. Kabiji atweba bonse twafwainwa kutambwilanga boba beya na kupwila pa Nzubo ya Bufumu. Bakulumpe ne bankwasho mu kipwilo batangijila kupwila kwa kuya mu mwingilo bakonsha kukwasha balongo ne banyenga bakoma kwingila bulongo mwingilo wa kusapwila. Nanchi baji na nyaunda yawama ya kwingijilamo nyi? Bimye bimo, mwakonsha kwibabanya na balongo nangwa banyenga bakipeela kuba’mba bebakwashengako pa kusapwila. Kabiji mwafwainwa kulangulukilako boba bakolwakolwa bakankalwa kwingila pakatampe mu mwingilo. Kya kine, kulangulukilako bakwenu kwakonsha kukwasha banyike ne bakulumpe, babanda mu lwitabilo ne ba katataka bonse kusapwila mambo awama na mukoyo.—Levi 19:32. w18.06 23-24 ¶10-12

Ne atweba twafwainwa kunemeka bwana bwa bene bwitupa Yehoba byo etukasulula ku buzha bwa bundengamambo ne lufu. Na mambo a bukuzhi, twakonsha kwingijila Lesa na jiwi ja mu muchima jatooka ne kwikala na lusekelo. (Sala. 40:8) Pa kuba’mba tumweshe kusanta pa bwana bwa bene bwitupa Lesa, kechi twafwainwa kwibwingijishanga kutama ne. Mutumwa Petelo witujimunako kubula kwingijishanga bwana bwa bene bwetu kubilamo bisakasaka michima yetu. Nanchi luno lujimuno kechi lwimuvululamo kyamwekejile bena Isalela mu Kiselebwa nenyi? Ne atweba kyakonsha kwitumwekela, kampe kukila ne pa kyamwekejile bena Isalela. Satana ne ntanda yanji waletako bintu bimweka nobe byawama bingi, nabiji mvwajilo, mwekelo, kajo, makayo, bya kisangajimbwe ne bintutu bikwabo. Bantu batentemesha bintu javula bamwesha bipikichala bya bantu bamweka bulongo pa kuba’mba betulengele kupota bintu byo tubena kubula ne kukeba. Kyapela bingi kufwamo mu kano kakose ne kwitulengela kwingijisha kutama bwana bwa bene. w18.04 10 ¶7-8