Ikalai Bazhijikwa Na Muchima Umotu

“Amiwa nkendanga mu bukine bwenu: Bangikazhe na muchima umotu ngakamwe jizhina jenu.”—SALA. 86:11.

1, 2. Kwesakana na Salamo 86:2, 11, ki ka kyafwainwa kwitukwasha kwikala bakishinka kwi Yehoba inge ke tupite mu meseko? (b) Kimye ka kyo twafwainwa kwikela jimo bazhijikwa?

MAMBO ka bena Kilishitu bamo bekala bakishinka myaka yavula nangwa kya kuba bebataya pakazhima nangwa bapita mu lumanamo kyo bakankelwa kwikala bakishinka ne kukumpulwa na bintu bya ku mubiji? Mukumbu waimena pa biji muchima wetu. Salamo 86 waamba’mba kwikala bazhijikwa kujitu pamo na kwikala na muchima umotu. Nyimbi wa masalamo Davida walombele’mba: “Lamai mweo wami; mambo ne wazhijikwa. Anweba Lesa wami; pulushai kalume wenu wimuketekela.” Kabiji Davida walombele’mba: “Bamfunjishe jishinda jenu, anweba Yehoba; Ne amiwa nkendanga mu bukine bwenu: Bangikazhe na muchima umotu ngakamwe jizhina jenu.”—Sala. 86:2, 11.

² Twafwainwa kuketekela mwi Yehoba, mambo inge twabula kumuketekela, bintu bikwabo bituletela bijikila byakonsha kwitulengela kubula kwikala bazhijikwa kwi Lesa wa kine. Muchima wa kusakasaka bintu wauba nobe mabomba o bazhika mu mukwakwa ye twendamo. Nangwa kya kuba twakonsha kwikala bakishinka kwi Yehoba mu bimye bya makatazho, twakonsha kuluwikwa na bitewa bya Satana. Onkao mambo, kyanema bingi kuba’mba twikale bazhijikwa kwi Yehoba luno lonka, saka tukyangye kupita mu meseko! Baibolo waamba’mba: “Lama muchima wobe kukila byonse byo ulama.” (Mana. 4:23) Twakonsha kufunda lufunjisho lwanema bingi pa mambo a kino ku byapichilemo ngauzhi wafumine ku Yuda ye batumine kwi Yehoba kuya kwi Mfumu Yeloboma wa bena Isalela.

‘Nemupepo Kakilambu’

3. Yeloboma waubilepo byepi pa mambo a luzhachisho lwaambile ngauzhi wa Lesa?

³ Akifwanyikizhai kino. Muntu wa Lesa po po apwishishetu kwamba mambo a luzhachisho kwi Mfumu Yeloboma, awo watendekeshe kupopwela mwana ñombe mu bufumu bwa bisaka jikumi bya bena Isalela ba ku kabeta ka ku buyeke. Mfumu wauminetu ipu na bukaji. Wakambizhizhe bantu banji amba bakwate uno ngauzhi. Bino Yehoba wajinga na uno kalume wanji. Ponkapotu, kuboko ko atanyikile awa mfumu na bukaji kwapapile mu jishinda ja kukumya, kabiji kya kusokelapo bitapisho kyo baingijishanga mu mpopwelo ya bubela kyaabenepo. Bukiji bukiji Yeloboma wapimpwile byubilo byanji. Wamusashijile muntu wa Lesa amba: “Aki nsashijilaiko bibusa kwi Yehoba Lesa wenu, mundombeleko, kuboko kwami kwikale pamo ne kala.” Kepo ngauzhi alombele, ne kuboko kwa mfumu kwabukilwe.—1 Mfu. 13:1-6.

4. Mambo ka bupe bwakebelenga kupana mfumu kyo bwaikejile lweseko ku buzhile bwa ngauzhi? (b) Nga ngauzhi waubilepo byepi?

⁴ Kepo Yeloboma aambijile muntu wa Lesa wa kine amba: “Twayai kwami mukakokolokepo nemupepo ne kakilambu.” (1 Mfu. 13:7) Pano ngauzhi waubilepo ka? Abya wakonsheshe kuswa kumutambwila kwi mfumu panyuma ya kumwambila byambo bya luzhachisho nyi? (Sala. 119:113) Inyi wafwainwe kukana byamutewile mfumu, nangwa kya kuba mfumu wamwesheshe lulapilo? Yeloboma kine wakonsheshe kupana bya bupe bya buneme ku balunda nanji. Inge ngauzhi wa Lesa wajinga na muchima wa kukeba bintu bya ku mubiji, inge waswile kutambula bya bupe bya mfumu. Pano Yehoba wamukambizhe ngauzhi amba: “Kukaja kajo nangwa kukatoma mema nangwa kubwelela mu jishinda jo ukayilamo ne.” Kepo ngauzhi akumbwile na kuchinchika’mba: “Nangwa mwampa lubaji lumo lwa nzubo yenu, kechi ntwelemo mwenu ne. Kabiji kechi nsakujapo kajo nangwa kutoma mema kuno ne.” Ponkapo ngauzhi wafumine mu Betele ne kuya jishinda jingi. (1 Mfu. 13:8-10) Lufunjisho ka lo twakonsha kufunjilako ku byafuukwilepo ngauzhi pa mambo a kwikala na buzhile bwa mu muchima?—Loma 15:4.

“Sekelai mu Byonka byo Muji Nabyo”

5. Bintu bya ku mubiji byakonsha kweseka byepi buzhile bwetu?

⁵ Bintu bya ku mubiji kechi byakonsha kumwekana nobe byakonsha kweseka buzhile bwetu ne, pano bino byakonsha. Nanchi twaketekela mu mulaye wa Yehoba wa kwitupa bintu byo twakajilwa kya kine nyi? (Mat. 6:33; Hebe. 13:5) Nanchi kechi twakonsha kwikala kwa kubula bintu bimo bya ku mubiji byakonsha kulengela bwikalo kuwaminako umvwe pa kino kimye kechi twakonsha kwikala nabyo nenyi? (Tangai Filipai 4:11-13.) Abya tupita mu lweseko lwa kukeba kusankilapo mingilo ya Lesa na mambotu a kukeba kwikala na bintu byo tukeba nyi? Nanchi kwingijila Yehoba mu bukishinka kyo kintu kitanshi kyo tuba mu bwikalo bwetu nyi? Mikumbu yetu yaimena pa kumona kana twingijila Lesa na muchima wetu yense nangwa ne. Mutumwa Paulo wanembele’mba: “Munema wa kunemeka Lesa wa kwikizhamo ne muchima kyo kya kumwenamo byavula: mambo kechi twaletelepo kintu panopantanda ne, ne kine byonkabyo kechi tukakonsha kusendapo kintu ne; kabiji pa kwikala na kajo ne bivwalo, byonkabyo tukasekela monka.”—1 Timo. 6:6-8.

6. Bya “bupe” ka byakonsha kupanwa kwi atweba, kabiji ki ka kiketukwasha kumona kana twakonsha kwitaba nangwa ne?

⁶ Kya kumwenako, bakulumpe betu bankito bakonsha kwitupa kifulo kikatampe pa nkito ne kwitulaya’mba baketufoleshanga muzema wa mali ne kwitupatu mfweto ikwabo. Nangwa twakonsha kulanguluka’mba twakonshatu kwikala na mali avula inge twavilukila mu kyalo nangwa ku kibunji kingi na kukeba nkito. Patanshi ano mashuko akonsha kumwekana nobe mapesho kufuma kwi Yehoba. Pano bino saka tukyangye kufuukula bya kuba, nanchi kechi twafwainwa kumona kine kintu kyo tukebela kuba byobyo nenyi? Bwipuzho bo twafwainwa kwiipuzha ke bwa kuba’mba, “Byo nafuukulapo bikalengela bulunda bwami na Yehoba kwikala byepi?”

7. Mambo ka o kyanemena kuba’mba tubule kwikala na muchima wa kukebesha bintu bya ku mubiji?

⁷ Bwikalo bwa kwa Satana butumbijika bingi bintu bya ku mubiji. (Tangai 1 Yoano 2:15, 16.) Diabola ukeba konauna michima yetu. Onkao mambo, twafwainwa kwikala balaba ne kubula kwikala na muchima wa kukebesha bintu bya ku mubiji. (Lum. 3:15-17) Yesu kechi kyamushupile kukana kutambula bufumu bonse bwa panopantanda bwamupelenga Satana ne. (Mat. 4:8-10) Witujimwine’mba: “Tekanyai, ilamai ku kwikumbwa konse: mambo bumi bwa muntu kechi buji mu kuvula kwa bintu byo anonka ne.” (Luka 12:15) Bukishinka bo bwitulengela kuketekela mwi Yehoba, mu kifulo kya kwiketekela atweba bene.

Ngauzhi Mukote “Wamubepeletu”

8. Ñanyi lweseko lwafikijile ngauzhi wa Lesa?

⁸ Bintu byakonsheshe kwikala bulongo kwi ngauzhi wa Lesa inge waji watwajijile kubwelamo kwanji. Nangwa byonkabyo, byo kwashajiletu pacheche kufika, wapichile mu lweseko lukwabo. Baibolo washimuna’mba: ‘Ku Betele kwaikajilenga ne ngauzhi mukote. Baana banji ba balume baishile ne kumubula’ byonse byaubiwe pa jojo juba. Byo aumvwinetu uno sawakya, uno ngauzhi mukote wibambijile’mba bamubikileko kyakwikalapo pa mbongolo wanji pa kuba’mba amulondele ngauzhi wa Lesa. Kechi papichile ne kimye ne, wamutaine ngauzhi saka aikala na kukokoloka munshi ya kichi kikatampe ne kumwambila’mba: “Twaya kwami ukajepo kajo.” Awa muntu wa Lesa wa kine byo akaine kuya, ngauzhi mukote wamwambijile’mba: “Amiwa namiwa ne ngauzhi pamo ne obewa; kabiji ne malaika wañambila na jiwi ja Yehoba amba: Mubwezhemo ku nzubo yobe, aje kajo ne kutoma mema.” Pano Binembelo byaamba’mba: “Wamubepeletu.”—1 Mfu. 13:11-18.

9. Binembelo byaambapo’mba ka pa bantu baluwankana, kabiji bañanyi bo baluwankanya?

⁹ Kechi twayuka byakebelenga kuba yewa ngauzhi mukote ne, pano bino wabepeletu. Kampe kimye kimo uno ngauzhi mukote kala wajinga muntu wa kishinka wa Yehoba. Pano pa kino kimye, wabepelengatu. Binembelo byakanya kumwesha uno muteeto. (Tangai Byambo bya Mana 3:32.) Bantu baluwankana kya uno mutundu bonauna bulunda bwabo na Yehoba ne bwa bakwabotu.

‘Wabwelele Nanji Pamo’ Ngauzhi Mukote

10. Ngauzhi wa Lesa waubilepo byepi byo bamutewile ku yewa ngauzhi mukote, kabiji ki ka kyafuminemo?

¹⁰ Awa ngauzhi wafumine mu Yuda wafwainwe kuyuka jishinda ja bujimuku ngauzhi mukote jo ajimbaikilangamo bantu. Wafwainwe kwiipuzha aye mwine amba, ‘Mambo ka Yehoba o atumina malaika ku muntu ungi kuba’mba eye ampe mikambizho ingi?’ Ngauzhi wafwainwe kwipuzha Yehoba kuba’mba amubule bya kuba, pano Binembelo kechi byaamba’mba byo byo aubile ne. Mu kifulo kya byobyo, aye “kepo abwelele nanji pamo, ne kuja kajo ku nzubo yanji ne kutoma mema.” Yehoba kechi watemenwe ne. Awa ngauzhi ye babepele byo abwelelenga ku Yuda, bamutaine ku bokwe ne kumwipaya. Po papwijile ne mwingilo wanji wa bungauzhi!—1 Mfu. 13:19-25.a

11. Kya kumwenako ka kyawama kyamwesheshe Ahiya?

¹¹ Pano ngauzhi Ahiya watuminwe na kushinga manyi Yeloboma amba ekale mfumu waikele wa kishinka kufikatu ne ku bukote bwanji. Ahiya byo akotele ne kwikala mpofu, Yeloboma watumine mukazhanji na kumwipuzha Ahiya pa mambo a mwanabo wa mulume wakolelwe. Ahiya wachinchikile ne kwamba’mba mwana wa mulume wa kwa Yeloboma usakufwa. (1 Mfu. 14:1-18) Ahiya watambwijile mapesho avula bingi kuvwangakotu ne a kunembwa kwa Mambo a Lesa. Mu ñanyi jishinda? Ngauzhi Ezela waishile kwingijisha byambo byanji—2 Moba. 9:29.

12-14. (a) Twakonsha kufunjilako ka ku byapichilemo yewa ngauzhi wakyanyike? (b) Ambai bya kumwenako byakonsha kwitulengela kulangulukishapo na lulombelo pa lujimuno lwa mu Baibolo lwitupa bakulumpe mu kipwilo.

¹² Baibolo kechi waambapo kyalengejile ngauzhi wakyanyike kubula kwipuzha Yehoba saka akyangye kuya na kuja ne kutoma mema pamo na yewa ngauzhi mukote ne. Abya ngauzhi mukote wamubujile byambo byo akebelenga kumvwa nyi? Tufunjilako ka ku kino kintu? Twafwainwa kuyuka kya kine mwatala mizhilo ya Yehoba. Kabiji twafwainwa kwibikako na kwiingijisha nangwatu pafwe nzovu byepi.

¹³ Bamo bomvwa inge bebajimunako. Kya kumwenako, musapwishi bakonsha kukeba kumutwezha nkito yakonsha kumulengela kubula kwikala na kimye kya kutanwanga pamo na kisemi kyanji ne kwingijilamo mingilo ya Lesa. Wakonsha kwambila mukulumpe mu kipwilo kuba’mba amukwasheko. Mukulumpe mu kipwilo wakonsha kwamba’mba kechi uji na lūsa lwa kubula mulongo bya kulama kisemi kyanji ne. Kepo uno mukulumpe mu kipwilo wakonsha kwisamba na mulongo pa lukatazho lwakonsha kumumwekela ku mupashi inge ke engile ino nkito yo bakeba kumutwezha. Abya uno mulongo wakonsha kuvulukatu byambo bya kwamba mukulumpe mu kipwilo pa kutendeka nyi, inyi usa kulangulukisha pa byambo byapelako? Kwa kubula nangwa kuzhinauka ne, uno mulongo wafwainwa kumona kyakonsha kumuwamina ku mupashi.

¹⁴ Akimonai kya kumwenako kikwabo. Nyenga wakonsha kwambila mukulumpe mu kipwilo amba ukeba kwabana na mwatawanji wabula kwitabila. Mukulumpe mu kipwilo wakonsha kumulumbulwila bulongo amba mwine ye uji na lūsa lwa kwifuukwila kana kwabana nangwa ne. Kepo akonsha kwisamba na uno nyenga lujimuno lwa mu Baibolo lwaamba pa uno mutwe. (1 Ko. 7:10-16) Abya nyenga wafwainwa kumvwina byaamba mukulumpe mu kipwilo nyi? Inyi wafuukula kala kusha mwatawanji? Pa kufuukula bya kuba, kyawama uno nyenga kulomba ne kumona byaamba lujimuno lwa mu Baibolo.

Ikalai Bepelula

15. Tufunjilako ka ku kilubo kyaubile ngauzhi wa Lesa?

¹⁵ Ki ka kikwabo kyo twakonsha kufunjilako ku kilubo kyaubile ngauzhi wafumine mu Yuda? Byambo bya Mana 3:5 byaamba’mba: “Ketekela mwi Yehoba na muchima wobe yense, ne kuta muchima ku milangwe yobe obe mwine ne.” Mu kifulo kya kutwajijilatu na kuketekela mwi Yehoba byonka byo aubile ne kala, pa kino kimye uno ngauzhi wafumine ku Yuda wiketekejile mwine. Kilubo kyo aubile kyamuletejile lufu ne konawinamo jizhina janji jawama na Lesa. Akya kintu kyamumwekejile kimwesha buneme bwa kwikala bepelula ne kwikala bakishinka mu mwingilo wa Yehoba!

16, 17. Ki ka kyafwainwa kwitukwasha kwikala bakishinka kwi Yehoba?

¹⁶ Muchima wetu wa bujimbijimbi wakonsha kwitutwala mungi. “Muchima wa muntu uji na bujimbijimbi kukila bintu byonse, kabiji watamishatu.” (Yele. 17:9) Pa kuba’mba twikale bakishinka kwi Yehoba, twafwainwa kutwajijila na kwingila na ngovu ne kuvuula mwayila awa musango wa bwikalo bwetu butanshi ne muchima wa kwitota ne kwiketekela. Kabiji twafwainwa kuvwala bumuntu bupya, “bwalengwa mu bololoke ne buzhile bwa bukine monka mwaikajila Lesa.”—Tangai Efisesa 4:22-24.

¹⁷ Byambo bya Mana 11:2 byaamba’mba: ‘Bepelula bo baji na maana.’ Kwipelula ne kuketekela mwi Yehoba kwitulengela kuchinuzhuka kuba bilubo byakonsha kwituletela malwa. Kya kumwenako, kulefulwa kwakonsha kupelawizha kwitulengela kubula kufuukula bulongo. (Mana. 24:10) Twakonsha kumvwa kukoka pa kwingilako mingilo imo yazhila ne kutendeka kumona’mba twaingila kala byavula pa myaka yapitapo, ne kulanguluka’mba tushileko bakwabo nabo batwajijile na kwingila yoyo mingilo. Nangwa twakonsha kulanguluka kwikalapo bwikalo butela bantu amba bo bwawama. Pano bino inge ‘twakosako’ ne ‘kukelwa kwingijisha mwingilo wa Nkambo’ tukalamawizha muchima wetu.—Luka 13:24; 1 Ko. 15:58.

18. Twakonsha kuba byepi inge twakankalwa kufuukula bya kuba?

¹⁸ Kimo kimye twakonsha kufuukula bintu byanema bingi, kabiji kyakonsha kwitushupa bingi kuyuka mwakubila. Nanchi kino kyakonsha kwitulengela kupwisha lukatazho bunke bwetu nyi? Umvwe kyaikala bino, kyawama kwipuzha Yehoba kuba’mba etukwashe. Yakoba 1:5 waamba’mba: ‘Umvwe mwi anweba muji umo wabula maana, epuzhe Lesa, upanapanatu ku bonse.’ Shetu wa mwiulu uketupa mupashi wazhila ye tukeba pa kuba’mba tufuukule bulongo bya kuba.—Tangai Luka 11:9, 13.

Ibikishaiko Kwikala Bakishinka

19, 20. Twafwainwa kwibikishako kuba ka?

¹⁹ Myaka ya malwa yalondejilepo panyuma ya kuba Solomone waleka mpopwelo ya kine yalengejile bakalume ba Lesa kupita mu meseko. Kya kine kuba’mba bavula bakankelwe kutwajijila kwikala bakishinka. Pano bino, bamo batwajijile kwikala bakishinka kwi Yehoba.

²⁰ Ne atweba pa juba pa juba, tufuukula bya kuba byeseka bukishinka bwetu. Ne atweba twafwainwa kwikala bakishinka. Twayai kimye kyonse twikalenga bakishinka kwi Yehoba saka tuji na muchima umotu, ne kuketekela’mba ukatwajijila na kupesha bantu banji bakishinka.—2 Sam. 22:26.

[Tubyambo twa mushi]

Musakukumbula’mba Ka?

• Mambo ka o twafwainwa kwibikako kubula kwikala na muchima wa kukebesha bintu bya ku mubiji?

• Ki ka kyafwainwa kwitukwasha kwikala bakishinka kwi Yehoba?

• Kwipelula kwakonsha kwitulengela byepi kwikala bakishinka kwi Lesa?

[Bipikichala pa peja 9]

Nanchi kimukatazha kuchinuzhuka meseko nyi?

[Bipikichala pa peja 10]

Nanchi mwakonsha kulangulukishapo bulongo na lulombelo pa lujimuno lwa mu Baibolo nyi?