Nanchi Mwakonsha Kwibikako Kujimunako Bantu Nyi?
Ku ntendekelo ya mu ma 1900, bantu baumvwanga bingi bulongo kutamba filimu watelwanga’mba, A Trip Down Market Street. Uno filimu wamweshanga bantu byo baikalanga mu San Francisco, ku U.S.A. Balenga mafilimu babikile kamela kulutwe ya motoka wa malaichi ne kumutazha mu mukwakwa mwajinga bantu bapayankana bingi. Uno kamela wakopele bambili bakokelenga bikochikala, myotoka yajingako mu oa moba, bantu bapotelenga bya kupota pota ne bansongwalume bapoteshenga mapepala a byambo.
Bantu bomvwa bingi bulanda inge batamba uno filimu mambo bamukopele mu April 1906, saka kwashalatu moba acheche kuba’mba kwikale kitentanshi kikatampe ne mujilo waambukile na mambo a kino kitentanshi kyaipaile biumbi bya bantu pa 18 April ne konauna bintu byavula mu yewa muzhi. Bantu bamo bo bamwesheshe mu uno filimu bajingatu na moba acheche a kwikala na bumi. Scott Miles waambile’mba: “Ñumvwa bingi bulanda pa kumona bantu babujile kuyuka kyajinga pepi kwibamwekela. Kikola bingi ku muchima mambo kafwako kyo nakonsha kuba ne.”
Twakonsha kufunjilako kyanema bingi ku kino kyamwekele. Ne atweba twibomvwina bingi lusa bantu. Bantu bapayankana na bya kutabataba bya pa juba pa juba kwa kubula kuyuka kuba’mba buno bwikalo katatakatu bukonaunwe. Pano bino, kino kintu kikamweka kyapusana bingi na kitentanshi kyakonsha kumweka kwa kubula kusopesha bantu. Atweba tuji na kimye kya kusopesha bantu, juba ja bunchibamambo bwa Yehoba saka jikyangye kufika. Ne anweba mwafwainwa mumonapo kimye pa mulungu pa mulungu kya kwingilako mwingilo wa kusapwila ku nzubo ku nzubo, pano abya mwakonsha kwibikako kujimunako bantu nyi?
YESU WINENGEZHE KUSAPWILA KIMYE KYONSE
Yesu witushijile kya kumwenako kyawama bingi kya kwinengezha kusapwila kimye kyonse. Wasapwilanga bonse bo atananga, byo apichilenga mu mukwakwa wasapwijile musonkeshi, kabiji byo akokolokelenga, wasapwijile mwanamukazhi waishile na kutapula mema ku mushima. (Luka 19:1-5; Yoa. 4:5-10, 21-24) Nangwatu kimye kyo akebanga kukokoloka, Yesu walekanga byo akebanga kuba pa kuba’mba afunjishe bantu. Lusa lo aumvwinanga bantu lo lwamulengelanga kwingila mwingilo wa kusapwila na muchima yense. (Mako 6:30-34) Twakonsha kwingila byepi byonka byaingilanga Yesu mu ano moba?
BASAPWILA KIMYE KYONSE
Ba Melika bekala mu kishimikwa kyo bazhikijila kya kine kine. Bavula bo bekala nabo mu kino kishimikwa baana basukulu bafuma ku byalo bingi bo babula kuyuka manambala a mafoni o bengijisha, kabiji mazhina ne manambala abo kechi ajipo mu buku wa manambala a mafoni ne. Bengijisha ka kimye konse kamweka kwisamba na muntu pe Lesa nabiji inge bebasambakana pa kutwela mu kishimikwa nangwa mu kikwepe. Baamba’mba: “Kino kishimikwa nekimona kuba’mba yo nyaunda yami ya kusapwilamo.” Ba Melika basenda mabuku a mu milaka yapusana pusana, kabiji bavula batambula magazini ne matalakiti. Kabiji bebamwesha ne keyala wetu wa Intaneti wa jw.org. Batendekele kufunjisha mafunjisho a Baibolo avula.
Ba Sonia nabo batako bingi muchima ku tubimye twa kusapwila. Bengila pa kipatela kya kwa dokotala kabiji bebikijile kikonkwanyi kya kusapwila bakwabo bo bengila nabo. Patanshi batendekejilepo kumona bintu byatemwa kuba nangwa byo batapo muchima bano bantu. Kepo batendekele kwingisha kimye kya pa chaile kwisamba nabo bya mu Baibolo. Kwingijisha jino jishinda kwalengejile ba Sonia kwikala na mafunjisho a Baibolo abiji. Kabiji babena kukeba ne kutendeka kwingijisha kimye kya kukokoloka kwisamba na bantu beya ku kipatela ne kwisamba na babena kupembelela kumonañana na dokotala.
SHUKILWAINGA TUBIMYE
Mwanamulume umo wapulukile ku kitentanshi kyajingako mu 1906 waambile’mba, “kyajinga kitentanshi kya malwa kikyangye kumwekapo mu kino kyalo.” Bino katatakatu malwa akatampe akila bitentanshi byonse akafike kimye Lesa kyo akashinkanya na bantu bonse “babula kuyuka Lesa.” (2 Tesa. 1:8) Yehoba ukeba kuba’mba bantu balule milanguluko ne michima yabo ne kumvwina bibena kwibajimunako Bakamonyi banji lelo jino.—2 Pe. 3:9; Lum. 14:6, 7.
Muji na mwingilo wanema bingi wa kukwasha bantu kuyuka’mba tubena kwikala mu moba akatazha. Bafwainwa kuleka kutatu muchima pa bintu byo bakeba, ne kutendeka kwingijila Yehoba. (Zefwa. 2:2, 3) Nanchi mwakonsha kushukilwangapo tubimye ne kusapwila bo mwingila nabo, bo mwikala nabo kinkalankulo, ne bo mumonañana nabo kimye kyo mubena kuya na kuba bintu byenu bya pa juba pa juba nyi? Nanchi mwakonsha kwibikako kujimunako bantu nyi?
[Kipikichala pa peja 31]
Kwa kubula kupana lujimuno, kitentanshi kya mu mwaka wa 1906 ne mujilo waambukile na mambo a kino kitentanshi kyaonawine bintu byavula bingi mu muzhi wa San Francisco
[Byambo bya Muntu Ungi]
U.S. National Archives photo
[Kipikichala pa peja 32]
Nanchi mwakonsha kushukilwanga tubimye twa kusapwila kimye kyo mubena kuya na kuba bintu byenu bya pa juba pa juba nyi?