Mwakonsha Kusapwila Busapwishi bwa Kushukilwa!
1. (a) Busapwishi bwa kushukilwa bo bu ka? (b) Pa kupwila kumo, bantu banga baishile mu bukine kupichila mu busapwishi bwa kushukilwa?
1 Mu kipwilo kyenu, bantu banga baishile mu bukine kupichila mu busapwishi bwa kushukilwa? Mukumbu wa buno bwipuzho wakonsha kwimukumisha bingi. Busapwishi bwa kushukilwa ke kwisamba mambo awama na bantu botutana pa juba pa juba, pa lwendo, pa kufwakesha balongo betu, bakinkalankulo nangwa pa kupota bintu, ku sukulu, ku nkito, ne mu mashinda akwabotu. Pa kupwila kumo kwa Bakamonyi pajinga basapwishi babatizwa kukila pa 200, pa bano basapwishi, 80 baishile mu bukine kupichila mu busapwishi bwa kushukilwa. Kino kibena kumwesha’mba busapwishi bwa kushukilwa ke jishinda jingila bingi bulongo.
2. Byakumwenako ka biji mu Binembelo bya busapwishi bwa kushukilwa?
2 Bena Kilishitu batanshi basapwilanga busapwishi bwa kushukilwa. Kyakumwenako, Yesu byo ailenga ku Samaliya wasapwijile mwanamukazhi watapwilenga mema mu mushima wa kwa Yakoba. (Yoa. 4:6-26) Filipa watendekele na mwisambo na kinemanga mwina Etiopya watangilenga mu buku wa Isaya, wamwipwizhe’mba: “Mwaumvwa byo mubenakutanganyi?” (Byu. 8:26-38) Byoajinga mu kaleya mu Filipai, Paulo wasapwijile muota. (Byu. 16:23-34) Kabiji byo bamukashijile pangye ya kaleya, Paulo ‘wibatambwilanga bonse batwelelenga mo aji, kasa ebasapwila mambo a bufumu bwa Lesa, ne kwibafunjisha bya mwi Nkambo Yesu Kilishitu.’ (Byu. 28:30, 31) Ne anweba mwakonsha kusapwila busapwishi bwa kushukilwa nangwa kya kuba muji na bumvu. Mu ñanyi jishinda?
3. Kika kyakonsha kwitukwasha kushinda bumvu?
3 Bya Kutendeka: Bavula tukankazhama kutendeka mwisambo na bantu bo twabula kuyuka. Kimye kimo nangwatu bo twayuka, kutendeka kwisamba nabo pa bukine kwakonsha kukatazha. Kulanguluka pa buwame bwa Yehoba, bukine boafunjisha bakalume banji ne pa bwikalo bwa bantu byo bwatama mu ntanda kwitulengela kusapwila. (Yona 4:11; Sala. 40:5; Mat. 13:52) Kabiji twakonsha kulomba Yehoba kwitukwasha ‘kuchinchika.’ (1 Tesa. 2:2) Mulongo umo wajinga mu sukulu wa Gileada waambile’mba: “Lulombelo lunkwasha bingi inge kankebe kukankalwa kwamba na bantu.” Inge ke mukankazhame kwamba, lombai lulombelo lwipi lwa mu muchima.—Ne. 2:4.
4. Kikonkwanyi ka kyo twakonsha kwibikila, kabiji mambo ka?
4 Kyo butelelwa’mba busapwishi bwa kushukilwa mambo kechi twibutendeka na kinembelo ne. Kyakonsha kwitukwasha ke kwikala na kikonkwanyi kya kutendeka mwisambo kwakubula kwikala na mulanguluko wa kuba’mba tusa kusapwila. Basapwishi bavula bamba’mba kuba bino kwibakwasha kwamba mambo awama. Inge kya kuba muntu kechi ubena kukeba kwisamba ne, kechi mwafwainwa kumukanjikizha ne. Mwafwainwa kwikileka mu mushingi.
5. Ki ka kikwasha nyenga umo uji na bumvu kusapwila busapwishi bwa kushukilwa?
5 Nyenga umo uji na bumvu inge waya na kupota bintu pa kisankanyi, utala bantu ne kumwemwesela. Inge ao muntu naye wamwemwesela, wamba nanji. Umvwe wakumbula bulongo, utwajijila na mwisambo. Uteleka ne kulangulukapo mutwe wa mambo awama usa kuzakula muchima wa yeo muntu. Kuba bino kumukwasha kusha mabuku avula ne kutendeka mafunjisho a Baibolo.
6. Twakonsha kutendeka byepi mwisambo wa busapwishi bwa kushukilwa?
6 Kutendeka Misambo: Twakonsha kwamba’mba ka pa kutendeka mwisambo? Yesu byo esambilenga na mwanamukazhi pa mushima, watendekejiletu pa kumulomba mema a kutoma. (Yoa. 4:7) Netuwa twakonsha kutendeka na lwimu nangwa bwipuzho. Pa kwisamba mwakonsha kumonapo mwakuletela mulanguluko wa mu Binembelo ne kubyala nkunwa ya bukine. (Sapwi. 11:6) Bamo batendeka mwisambo na byambo byakonsha kuzakula muntu muchima ne kumulengela kwipuzha. Kyakumwenako, kimye kyo mubena kupembelela dokotala mwakonsha kutendeka mwisambo na byambo bya kuba’mba, “Nkatemwa bingi kimye kyo nkabulanga kukolwa.”
7. Kuta bantu muchima kwakonsha kwitukwasha byepi kusapwila busapwishi bwa kushukilwa?
7 Kuta muchima bantu kuketukwasha kuyuka bya kutendeka misambo. Inge twamona nsemi uji na baana bajimuka, twakonsha kumutakaika ne kumwipuzha’mba: “Ki ka kimukwasha kukomesha baana benu bulongo?” Nyenga umo utako muchima ku byo besambapo bakwabo ku nkito ne kwamba nabo pa bintu byo batemwa. Byo aumvwine’mba mwanamukazhi umo mobengijila ubena kusongolwa, wamupele Awake! waamba pa bya kunengezha masongola. Kino kyamulengejile kutwajijila kwisamba nanji bya mu Baibolo.
8. Twakonsha kwingijisha byepi mabuku etu kutendekelamo misambo?
8 Jishinda jikwabo ja kutendekelamo misambo ke kutanga mabuku etu pa bantu. Mulongo umo uzhikula Kyamba kya Usopa nangwa Awake! pa mutwe wakonsha kuzakula bantu muchima ne kutendeka kutanga kishinshi. Inge wamona muntu ubena kutala pa magazini, umwipuzha nangwa kwamba pa biji mu kibaba. Kuba bino kumulengela kutendeka misambo ne kusapwila. Kubika mabuku etu pa bena kumweka kwakonsha kulengela bo mwingila nabo nangwa bakwenu mo mufunjila kutako muchima ne kukeba kuyukilapo byavula.
9, 10. (a) Twakonsha kumonapo byepi tubimye tumo twa kusapwila busapwishi bwa kushukilwa? (b) Nga amweba muba byepi bino?
9 Monaingapo Bimye: Byo kiji kuba’mba mwingilo wa kusapwila ubena kukebewa ku mwingila bukiji, kechi kyawama kwikalatu kwakubula kumonapo tubimye twa kusapwila busapwishi bwa kushukilwa ne. Mu mingilo yetu ya pa juba pa juba twafwainwa kumonapo tubimye to twakonsha kushukilwa ne kusapwila. Langulukilaingapo jimo pa bantu bo mutana, ne kufuukula byo mwakonsha kutendeka mwisambo bulongo. Ikalainga na Baibolo pepi ne mabuku omwakonsha kushila bantu bamwesha lusekelo.—1 Pe. 3:15.
10 Kupichila mu kulangulukapo bulongo, basapwishi bavula bamonapo mashinda amo akonsha kwibalengela kusapwila busapwishi bwa kushukilwa. Nyenga umo wikala mu mazubo akatazha kufikapo uya ku mpunzha ko bakaila na tubipepala twa kusokankanya ne kulenga bipichala byawama. Inge bantu kebambe pa buya bwa kipikichala, utendeka mwisambo ne kwibabula mulaye wa mu Baibolo wa “jiulu jipya ne ntanda ipya.” (Lum. 21:1-4) Nanchi mwakonsha kumonapo tubimye to mwakonsha kusapwila busapwishi bwa kushukilwa nyi?
11. Twakonsha kuba byepi na bantu bamwesha lusekelo mu busapwishi bwa kushukilwa?
11 Bwelaingako ku Bantu Bamwesha Lusekelo: Bwelaingako ku bantu bamwesha lusekelo. Inge kyakonsheka, mwakonsha kumwambila’mba: “Natemwa bingi pa kwisamba nenu. Nakonsha kwimutana kwepi pa kuba’mba tukesambepo jikwabo? Basapwishi bamo bapana keyala ne nambala yabo ya lamya ne kumwambila’mba: “Uno mwisambo waji kuwama bingi. Inge mukeba kuyukilako ne bikwabo pa byo twisamba, mwakonsha kuntumina paiye nambala.” Umvwe kechi mwakonsha kuya na kumumona ao muntu ne, bulai kipwilo kiji ko ekela bakaye na kumumona kupichila mu kupana kapepala ka Mwane Monai Uno Muntu (S-43) kumunembeshi mu kipwilo kyenu.
12. (a) Mambo ka o twafwainwa kunembelanga ne kupana sawakya wa busapwishi bwa kushukilwa? (b) Bintu ka byawama bifuma mu busapwishi bwa kushukilwa? (Monai kakitenguluzha kaamba’mba, “Busapwishi bwa Kushukilwa Mufuma Byawama!”)
12 Twafwainwa kupananga sawakya wa kimye kya busapwishi bwa kushukilwa. Onkao mambo, munembenga nangwa kya kuba maminiti acheche pa jojo juba. Akilangulukai pa kino: Inge basapwishi bonse mu busapwishi bwa kushukilwa basapwila maminiti atanu pa juba pa juba, inge twiavwanga pamo pa kupwa kwa ñondo afika ku maola 17 milyonyi!
13. Ki ka kyakonsha kwitundaika kusapwila busapwishi bwa kushukilwa?
13 Kutemwa Yehoba ne bantu kwitulengela kusapwila busapwishi bwa kushukilwa. (Mat. 22:37-39) Kusanchila Yehoba pa byubilo ne nkebelo yanji kwitulengela kushimuna ‘lukumo lwa buneme bwa bufumu bwanji.’ (Sala. 145:7, 10-12) Kutemwa bakwetu kwitulengela kushukilwapo kimye kya kwisamba mambo awama nabo kimye saka kikyangye kupwa. (Loma 10:13, 14) Inge ketulangulukepo ne kwinengezha jimo, atweba bonse twakonsha kusapwila busapwishi bwa kushukilwa ne kwikala na lusekelo pa kufunjisha bantu bawama michima bukine.
[Mabulañano pa peja 4]
Kyakonsha kwimukwasha ke kwikala na kikonkwanyi kya kutendeka misambo na bantu bo mutana.
[Mabulañano pa peja 5]
Kupichila mu kulangulukapo bulongo, basapwishi bavula bamonapo mashinda amo akonsha kwibalengela kusapwila busapwishi bwa kushukilwa.
[Kitenguluzha pa peja 5]
Mashinda Mwakutatwila Misambo
◼ Pa kutendeka lombai
◼ Salainga bantu bawama ne babula kupayankana
◼ Batalainga ne kumwemwesela, ne kwamba pa kintu kyakonsha kwibazakula muchima
◼ Telekainga
[Kitenguluzha pa peja 6]
Busapwishi bwa Kushukilwa Mufuma Byawama!
• Mulongo umo byo apembejilenga motoka wanji amba bamulungishe, wasapwijile bajinga pepi ne kwibapa tupepala twa lwito lwa kushinkwa ku jashi ja mvula bantu. Pa kushonkena mwaka walondejilepo, mulongo ye abula kuyuka wamwimwine na lusekelo. Uno mulongo wajinga pa boba banabalume bo apele tupepala twa lwito mwaka wafumineko po balungishisha myotoka. Uno mwanamulume wayile na kuteleka ku jashi ja mvula bantu. Panyuma ya jashi wanembeshe jizhina amba bamufunjishenga Baibolo. Aye ne mwina kwanji babatizwe.
• Nyenga waishile mu bukine kupichila mu busapwishi bwa kushukilwa usapwila bantu bo ayuka kupichila mu baana banji basatu. Bano ke bakinkalankulo ne bansemi bo amonañana nabo pa sukulu ne kimye kyo kwikala kusambakana kwa bansemi pa sukulu. Ponka pa kwilumbulwila mwine, wamba’mba Baibolo yo imukwasha kukomesha baana banji bulongo. Apa bino keambe pa bintu bikwabo. Na mambo a kuba’mba watendeka kala mwisambo, kimupelela bingi kwamba bya mu Baibolo. Kuba bino kwamulengela kukwasha bantu 12 kubatizwa.
• Nyenga umo byo bamufwakashijile ku musulu upotesha bipepala bya kwivimbila, wamusapwijile. Wamwipwizhe inge ukeba kwikala na butuntulu bwa mubiji bwawama, lusekelo ne bumi bwa myaka ne myaka. Waswile ne kumwipuzha bipepala bya mutundu ka byo akonsha kutambwilapo bino. Wamutangijile milaye ya mu Baibolo ne kumupa buku ulumbulula Baibolo ye akatangile mabanga. Lufunjisho lwa Baibolo lwatendekele, watatwile kutanwa ku kupwila, kabiji mu kuya kwa moba wabatizwe.
• Nyenga umo byo ajinga mu ndeke, watendekele kwisamba na mwanamukazhi ye aikele nanji kipi kipi, kabiji wamusapwijile. Byo bafikile, wapele uno mwanamukazhi keyala ne nambala yanji ya lamya, kabiji wamutundaikile kwambila Bakamonyi ba kwa Yehoba kutendeka kumufunjisha Baibolo umvwe bamufwakesha. Juba jalondejilepo Bakamonyi babiji baishile pa nzubo yanji. Uno mwanamukazhi watendekele kufunda Baibolo kabiji waubilenga bingi bulongo, kechi papichile ne moba avula ne, wabatizwe, pano luno ubena kufunjisha bantu basatu Baibolo.
• Mulongo umo mpofu uji na myaka 100, wikala mu nzubo mobalamina bakote wamba javula amba, “Bufumu Bufikenga Bukiji.” Bino byambo bilengela bamanase ne balwazhi kumwipuzha mepuzho amulengela kulondolola biji Bufumu bwa Lesa. Mwanamukazhi umo wingila ponkapa wamwipwizhe byo akoba mu paladisa. Wakumbwile’mba: “Nkamonanga ne kwenda, popo nkasoka ne kano kamupando.” Byo abula kumona, wambila uno mwanamukazhi kumutangilangako magazini. Mwana wamukazhi wa uno mulongo byo aishile na kumupempula, uno mwanamukazhi wamulombele oa magazini amba asendeko ku nzubo. Manase waambijile mwana wa uno mulongo amba: “Kishina kyetu kya katataka kya muno mo balamina bakote ke kya kuba’mba, Bufumu bufikenga bukiji.”
• Nyenga umo byo apempejilenga kajo mu kishimikwa mwa kujiila wa umvwine banabalume bakikulumpe saka babena kwisamba pa bya bumulwila ntanda. Mwanamulume umo waambile’mba kafulumende kechi ukapwisha makatazho etu ne. Nyenga waambile mu muchima amba “kyo kimye kyonka kino.” Walombele lulombelo lwipi mu muchima ne kwibasolomoka. Byoelumbulwijile, wibabujile’mba Bufumu bwa Lesa ye yenkatu kafulumende ukapwisha makatazho onse a bantu, kabiji wibapele buloshuwa ye ajinga nanji. Mukulumpe wa nkito naye waishile. Nyenga walangulukile’mba waiya na kumupanga. Wamubujile’mba wa kutelekanga byoakwambanga, amba ne aye ubena kukeba buloshuwa. Mwanamukazhi watelekelenga naye waishile saka abena kujila. Waambile’mba wafundanga Baibolo kabiji ubena kukeba kutwajijila.