Byambo Bikwabo bya mu Mutanchi wa Kupwila kwa Bwikalo ne Mwingilo
MAY 6-12
BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA | 2 KOLINDA 4-6
w04 9/1 21 mafu. 16-17
Bakoka, Bino Kechi Bapungila Ne
16 Pano bino, kuta muchima ku byo tukeba ku mupashi ko kwakilapo ne kunema. Umvwe twaikala balunda ba pa muchima ne Yehoba Lesa, twakonsha kukooka ku mubiji, bino kechi tukakooka kumupopwela ne. Yehoba “upana bulume ku batembuka, kabiji umukosesha awa wabula ngovu.” (Isaya 40:28, 29) Mutumwa Paulo aye wamwene ne bukine bwa kino wanembele’mba: “Kechi tupungila ne; pakuba nangwa bumuntu bwetu bwa mubiji bubena kuya na konaika, bumuntu bwetu bwa mukachi bubena kusangulwa pa juba pa juba.”—2 Kolinda 4:16.
17 Monai, pano baamba’mba “pa juba pa juba.” Akye kilumbulula kuba bintu bitupa Yehoba juba ne juba. Mishonale umo, waingijile na bukishinka mu mwingilo pa myaka 43, kwajinga bimye bimo byo akokelenga ku mubiji ne kulefulwa. Bino kechi wikilekele ne. Waamba’mba: “Neibijisha jonse kubuka lukelokelo pa kuba’mba saka nkyangye kutendeka kwingila mingilo iji yonse, ndomba kwi Yehoba ne kutanga Byambo byanji. Kuba kino jonse kwankwasha kuchinchika kufika ne luno lombena kwamba.” Kya kine, twafwainwa kukinka manungo mu ngovu ya Lesa ikoseshañana inge “pa juba pa juba” saka tulomba kwi aye ne kulanguluka languluka pa byubilo byanji byawamisha ne milaye yanji.
it-1 724-725
Kuchinchika
Kechi twafwainwa kusankilapo luketekelo lwa bwina Kilishitu lwa kukekala na bumi bwa myaka ne myaka mu ntanda mukabula bundengamambo ne. Nangwatu inge babena kwitumanyika, kechi twafwainwa kusankilapo luketekelo lwetu ne. (Lo 5:4, 5; 1Te 1:3; Lum 2:10) Makatazho o tubena kupitamo pa kino kimye kechi akonsha kwesakana na mapesho akafuma mu luno luketekelo lwetu ne. (Lo 8:18-25) Nangwa kya kuba tubena kupita mu makatazho akatampe pa kino kimye, ke a pa ‘kakimye kacheche kabiji apeela’ inge twiesakanya ku mapesho aji kulutwe akekala myaka ne myaka. (2Ko 4:16-18) Kuyuka’mba makatazho o tupitamo a pa kakimye kacheche kukwasha muntu kukosesha luketekelo lwanji lwa bwina Kilishitu ne kubula kwikala na bijikila byakonsha kumulengela kubula kwikala wa kishinka kwi Yehoba Lesa.
Kukeba Bishinka Bikwabo Byanema
w12 2/1 28-29
“Sangajikainga Muchima wa Yehoba”
Ba David Splane ba mu Jibumba Jitangijila balumbulwile bingi bulongo kwingijisha Binembelo mwatajile bino byambo. (2 Kolinda 4:7) Ñambi waipwizhe kuba’mba nga kya buneme kyo ki ka? Nanchi milangwe nangwa maana nyi? Wakumbwile’mba, “Ine.” Watwajijile kwamba’mba “kya buneme kyaambilengapo mutumwa Paulo ke ‘uno mwingilo’ wa ‘kumwesha bukine.’” (2 Kolinda 4:1, 2, 5) Mulongo Splane wavulwilemo baana ba sukulu kuba’mba pa bañondo bonse batanu bafunjilenga pa byo bafwainwa kwingila uno mwingilo wanema. Kuba’mba bafwainwa kunemeka bingi uno mwingilo.
Ñambi walumbulwile’mba byambo bya kuba’mba “bipe bya buchimba” bilumbulula mibiji yetu. Waambile pa lupusano lwa kipe kyo balenga na buchimba ne kyo balenga na ngolode. Bipe bya ngolode kechi bebingijisha javula ne. Pakuba bipe byo balenga na buchimba bebingijisha bingi. Inge mwabika kya buneme mu kipe kya ngolode, twakonsha kutatu muchima pa kya buneme ne kipe kyo mwikibikamo. Mulongo Splane waambile’mba ne “anweba mubena kupwisha sukulu kechi mwafwainwa kukeba kwitumbijika anweba bene ne. “Byo muji bamishonale, mwafwainwa kukwasha bantu kutumbijika Yehoba. Anweba mwibipetu bicheche bya buchimba.”
Twajijilai Kutemwa Balongo Benu ba ku Mupashi
7 Nga atweba kiji byepi? Twakonsha ‘kubaisha michima’ yetu byepi mu kutemwa balongo betu? Kyakonsha kupela bingi bantu ba mafumbi amo nangwa bafuma ku bisho bimo kwitemwa abo bene na bene. Kabiji aba batemwa bisela bimo bekala pamo kimye kyabaya. Pano bino umvwe bintu byo twatemwa kuba pamo na bakwetu bamo bena Kilishitu kebitupatule ku bakwetu bakwabo, twafwainwa ‘kubaisha michima’ yetu. Twafwainwa kwishikisha atweba bene’mba: ‘Nanchi papita kimye kyabaya pa kuba’mba ngye mu mwingilo nangwa kwingila mingilo ikwabo na balongo ne banyenga bo nabula kwipwiluluka nabo nyi? Inge nji pa nzubo ya Bufumu, abya nchinuzhuka kwipwilulukisha na bakatataka na mambo a kuba nekimona nobe bafwainwa kungyuka abo bene mu kuya kwa kimye nyi? Nanchi ñimuna bakikulumpe ne banyike bonse mu kipwilo nyi?’
MAY 13-19
BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA | 2 KOLINDA 7-10
“Mwingilo Wetu Wakukwasha Bakajilwa”
w98 11/1 25 jifu. 1
“Lesa Watemwa Muntu Upana na Lusekelo”
Paulo waambijile bena Kolinda pa muchima wa bumpanyi wamwesheshe bena Makedonya batundaikile bingi mwingilo wakukwasha bakajilwa. Paulo wanembele’mba, byo “bapichilenga mu makatazho avula bingi, nangwa lusekelo lwabo lukatampe ne buyanji bwabo bibalengejile kwikala banonshi na mambo a bumpanyi bwabo.” Bena Makedonya kechi bebakanjikizhepo kuba bino ne. Pakuba Paulo waambile’mba abo bene “betusashijila na mukoyo pa mambo a kupana bya bupe.” Bena Makedonya bamwesheshe muchima wa bumpanyi bingi mambo nabo bajinga mu ‘buyanji bukatampe.”—2 Kolinda 8:2-4.
Mwingilo wa Kukwasha Bakajilwa
MWAJINGA mu mwaka wa 46 C.E., kabiji mu Yudea muji kipowe kya nzala. Na mambo a kuba kajo kakepele, kapotwanga na mali avula bingi kabiji baana ba bwanga kechi bajinga na mali a kupotamo kajo ne. Baji na nzala ya mama nafwa. Bino nangwa byonkabyo, Yehoba usakwibakwasha mu jishinda ja kukumya jikyangye kumwekapo kala ku baana ba bwanga ba kwa Kilishitu. Ñanyi kintu kisakumweka?
Mwingilo wa Kukwasha Bakajilwa
4 Mu nkalata yanji ya bubiji ku bena Kolinda, Paulo walumbulwile kuba’mba bena Kilishitu baji na mingilo ibiji. Nangwa kya kuba Paulo wanembejile ino nkalata bashingwa, bino byambo bingila ne ku “mikooko ikwabo” ya kwa Kilishitu. (Yoa. 10:16) Mwingilo wetu umo ke “wa kupwainyamo bantu” ko kuba’mba mwingilo wa kusapwila ne kufunjisha. (2 Ko. 5:18-20; 1 Timo. 2:3-6) Mwingilo mukwabo ke wa kukwasha bakwetu ba mu lwitabilo. Kikatakata Paulo waambilenga pa “mwingilo wa kukwasha” bantu. (2 Ko. 8:4) Byambo bya kuba’mba “mwingilo wa kupwainyamo bantu” ne “mwingilo wa kukwasha,” byatuntululwa kufuma ku kyambo kya Kingiliki kya di·a·ko·niʹa. Mambo ka o kyanemena?
5 Byo aingijishe kyambo kya Kingiliki kimotu kyalumbulula mingilo yonse ibiji, Paulo wavwangile mwingilo wa kukwasha na mingilo ikwabo yaubiwanga mu kipwilo kya bena Kilishitu. Patanshitu, waambile’mba: “Kuji mingilo yapusana pusana, bino kujitu Nkambo umo, . . . Bino bintu byonse bebingila na mupashi umotu.” (1 Ko. 12:4-6, 11) Paulo wakwatankenye mingilo yonse ya mu kipwilo kwikala “mwingilo wazhila.” (Loma 12:1, 6-8) O ene mambo o aingijishanga kimye kyanji “kwingijila bazhijikwa”!—Loma 15:25, 26.
6 Paulo wakwashishe bena Kolinda kumona mwingilo wa kukwasha bantu kwikala lubaji lwa mwingilo wabo ne kupopwela Yehoba. Akimonai byo aambile: Bena Kilishitu bakwasha bakwabo mambo ‘banekenena mambo awama aamba pe Kilishitu.’ (2 Ko. 9:13) Na mambo a kukeba kulondela mafunjisho a Kilishitu, bena Kilishitu bakwasha bakwabo ba mu lwitabilo. Paulo waambile’mba bintu byawama byo bobila balongo babo ke “na mambo a lusa lukatampe lwa Lesa.” (2 Ko. 9:14; 1 Pe. 4:10) Kyamba kya Usopa kya December 1, 1975 byo kyaambilenga pa kukwasha balongo betu bakajilwa amo mwavwangwa ne mwingilo wa kukwasha bantu, kyaambile’mba: “Kechi twafwainwa kuzhinauka kuba’mba Yehoba Lesa ne Mwananji Yesu Kilishitu banemeka uno mwingilo ne.” Mwingilo wa kukwasha bantu ke mwingilo wazhila.—Loma 12:1, 7; 2 Ko. 8:7; Hebe. 13:16.
Kufuma Mali a Kwingijisha mu Mwingilo wa Bufumu
10 Kintu kitanshi, tupana bupe bwa kufuma panshi ya muchima mambo twatemwa Yehoba kabiji tukeba “kuba bintu byaitabilwa ku meso anji.” (1 Yoa. 3:22) Yehoba usekela mu bapopweshi bapana kufuma panshi ya muchima. Twayai twisambe pa byambo bya mutumwa Paulo byaamba pa kupana kwa bena Kilishitu. (Tangai 2 Kolinda 9:7.) Mwina Kilishitu wa kine kechi uzhinyazhinya nangwa kumukanjikizha pa kupana ne. Pano bino upana mambo byo byo ‘afuukula muchima wanji.’ Ko kuba’mba upana kwesakana na bibena kukebewa ne byo afwainwa kukwasha. Yehoba watemwa muntu upana mu jino jishinda “mambo Lesa watemwa muntu upana na lusekelo.” Baibolo mukwabo waamba’mba: “Lesa watemwa bantu batemwa kupana.”
Kukeba Bishinka Bikwabo Byanema
w16.01 12 jifu. 2
Lekai ‘Kya Bupe kya Lesa kya Kukankalwa ne mwa Kwikilumbulwila’ Kimulengelenga Kwingila
2 Paulo wayukile’mba kitapisho kya kwa Yesu ke kishiino kya kuba’mba yonse milaye ya Lesa yawama ikafika. (Tangai 2 Kolinda 1:20.) Kino kilumbulula’mba mu ‘kya bupe kya Lesa kya kukankalwa ne mwa kwikilumbulwila’ mwavwangwa kitapisho kya kwa Yesu ne bintu byonse byawama ne butemwe bubula kwaluka Yehoba bo etumwesha. Bupe bwa uno mutundu kechi twakonsha kwibulumbulula na byambo ne. Twafwainwa kumvwa byepi pa buno bupe bwanema? Kabiji buno bupe bwafwainwa kwitulengela kuba byepi byo tubena kwinengezha ku Kivuluko kya lufu lwa Kilishitu kikekalako pa Kisatu, pa 23 March, 2016?
g99 7/8 20-21
Nanchi Kwitota Kwatama Nyi?
Mu Binembelo bya Kingiliki bya Bwina Kilishitu, kyambo kya kuba’mba kau·khaʹo·mai, kyatuntululwa’mba “kwitota, kwitumbijika, kwilundumika,” bekingijisha kwamba pa kwitota kwawama ne kwatama. O ene mambo Paulo o aambila’mba “tusekelenga na mambo a luketekelo lwa kutambula lukumo lwa Lesa.” Kabiji watundaika kuba’mba: “Bino awa witota, etotele mwi Yehoba.” (Loma 5:2; 2 Kolinda 10:17) Kino kibena kulumbulula kwitotela mwi Yehoba mambo ye Lesa wetu. Kabiji bino byambo bimwesha’mba twafwainwa kusekelanga na mambo a jizhina janji ne byo aji.
MAY 20-26
BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA | 2 KOLINDA 11-13
w08 6/15 mafu. 3-4
Wakosele Nangwa kya Kuba Wajinga na Makatazho
Kalume mukwabo wa kishinka waambijile Yehoba amba afumye “mwiba mu mubiji,” ko kuba’mba apwishe lukatazho lwanji lwamupampachile. Mutumwa Paulo wamusashijile Lesa jisatu amba lukatazho lumwamuke. Luno lukatazho lo ajinga nalo lwajinga nobe mwiba, lwakonsheshe kumupwishisha Paulo lusekelo lwanji mu mwingilo wa Yehoba. Paulo waambile’mba kuchinchika uno mwiba mu mubiji kwajingatu pamo nobe kumupumapuma. Bino Yehoba wakumbwile’mba: “Bupe bwami bwakuwaina: mambo mu kunekena mo bulumbulukila bulume bwami.” Yehoba kechi wamufumishe yewa mwiba mu mubiji ne. Paulo watwajijiletu na kuchinchika, bino wanungilepo amba: “Byo nji wanekena, byo byo nji ke wakosa.” (2 Ko. 12:7-10) Watazhizhe mwepi?
Yehoba Upana “Mupashi Wazhila ku Bamulomba”
17 Lesa wakumbwile milombelo ya kwa Paulo amba: “Bupe bwami bwakuwaina: mambo mu kunekena mo bulumbulukila bulume bwami.” Paulo waambile’mba: ‘Onkao mambo nketotela mu kunekena kwami na lusekelo lukatampe, namba bulume bwa Kilishitu [buji nobe tente, NW] bwikale pe amiwa.’ (2 Kolinda 12:9; Masalamo 147:5) Onkao mambo, Paulo bamuzhikijile kupichila mwi Kilishitu, luzhikijilo lwa bulume bwa Lesa bwaikele pe aye nobe tente. Ne lelo jino, Yehoba ukumbula milombelo yetu mu jishinda jimotu. Uzhikijila bakalume banji.
18 Kya kine tente kuba walengela mvula kubula kunoka ne, nangwa kulengela mwela kubula kupupa ne, bino wituzhikijila ku bino bintu. Byonkabyo ne “bulume bwa Kilishitu” kechi bulekesha meseko nangwa makatazho kubula kwitufikila ne. Bino, bwituzhikijila ku mupashi ku byubilo byatama bya ino ntanda ne kwi Satana kalama wayo. (Lumwekesho 7:9, 15, 16) Onkao mambo, nangwa kya kuba mubena kupita mu lweseko lwabula ‘kwimufuma,’ mwakonsha kuyuka kuba’mba Yehoba wayuka kabiji ‘waumvwa kujila kwenu.’ (Isaya 30:19; 2 Kolinda 1:3, 4) Paulo wanembele’mba: “Lesa ye wa kishinka, kechi akemuleke’mba, mumone lweseko lwakila pa bulume bwenu ne: bino mu lweseko ukemumwena ne jishinda ja kupulukilamo, amba mumone mwa kwilukonshesha.”—1 Kolinda 10:13; Filipai 4:6, 7.
“Aye Upana Bulume ku Bakooka”
8 Tangai Isaya 40:30. Nangwa twikalepotu na bulume buji byepi, kuji bimo byo tukankalwa kuba na bulume bwetu. Kino kyo kyo twafwainwa kuyuka atweba bonse. Nangwa kya kuba mutumwa Paulo wajinga na bulume, bino kuji bintu bimo byo akankalwanga kuba. Byo abuujile Lesa bijikila byo ajinga nabyo, Lesa wamubuujile’mba: “Bulume bwami bubena kulumbulukila mu kubula kukosa.” Paulo wakwatakenye kyo bamubuujile. Waambile’mba: “Umvwe nakooka, ngikala ke wakosa.” (2 Ko. 12:7-10) Watazhizhe mwepi?
9 Paulo wafunjile kuba’mba kechi wakonsheshe kuba byavula kwa kubula bukwasho bwa Lesa ne. Mupashi wazhila wa Lesa ye wakonsheshe kupa Paulo bulume bo abujile. Kechi kyonkakyotu ne, mupashi wa Lesa wakwashishe Paulo kwingila mingilo yo akonsheshe kubula kwingila na bulume bwanji. Ne atweba kyo kimotu. Inge Yehoba witupa bulume, tukakosa kya kine kine.
Kukeba Bishinka Bikwabo Byanema
Mepuzho Afuma Ku Batanga
“Jiulu ja busatu” jo batongola pa 2 Kolinda 12:2 kyamweka ke Bufumu bwa Bumesiasa buji mu maboko a kwa Yesu Kilishitu ne ba 144,000, kabiji o “meulu apya.”—2 Pe. 3:13.
Ke “jiulu ja busatu” mambo Bufumu bwa Lesa bwawama bingi, kabiji bwakila bukalama bwa bantu.
“Paladisa” mo “bamutwajile” Paulo mu kimwesho wimenako (1) paladisa ukekala pano pa ntanda, (2) paladisa wa ku mupashi ukekalako kulutwe ukakila paladisa wa ku mupashi ye tubena kwiyowa luno, ne (3) “paladisa wa Lesa” wa mwiulu ukekalako pa kimye kimotu na wa pano pa ntanda.
it-2 177
Kwifyompa
“Kwifyompa Kwazhila.” Kwaikalanga “kwifyompa kwazhila” mu bena Kilishitu batanshi (Lo 16:16; 1Ko 16:20; 2Ko 13:12; 1Te 5:26) nangwa’mba “kwifyompa mu butemwe” (1Pe 5:14), kyamweka kuno kwifyompa kwaubiwanga na banabalume bonka bonka nangwa banabakazhi bonka bonka. Bena Kilishitu batanshi befyompanga pa kwiimuna kabiji kyakwatankana na kisho kyajinga na Bahebelu ba kala befyompanga pa kwiimuna. Nangwa kya kuba Binembelo kechi byaambapo bishinka bikwabo ne, bino “kwifyompa kwazhila” nangwa’mba “kwifyompa mu butemwe” kyamweka kwamweshanga butemwe ne kukwatankana kwajinga mu kipwilo kya bena Kilishitu.—Yoa 13:34, 35.
MAY 27–JUNE 2
BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA | NGALATIYA 1-3
Nanchi Mumona Bunchibamambo Bwaoloka Byonka Yehoba byo Ebumona Nyi?
16 Tangai Ngalatiya 2:11-14. Petelo wafwile mu kitewa kya kuchina bantu. (Maana 29:25) Nangwa kya kuba Petelo wayukile Yehoba byo amona bantu ba mu bisaka bikwabo, bino wachiine byaambilenga Bayudea bajinga mu kipwilo mu Yelusalema. Mutumwa Paulo wamusanzhilemo Petelo kuba’mba uji na byubilo bya bukamfutumfutu. Mambo ka? Mambo Paulo wataainweko ku kusambakana kwaikejile mu Yelusalema mu 49 C.E., kabiji waumvwine Petelo byo aambijileko bena Kilishitu ba mu bisaka bikwabo. (Byu. 15:12; Nga. 2:13; tubyambo twa munshi.) Nga bena Kilishitu ba mu bisaka bikwabo bo bakozhezhe ku muchima kwi Petelo baubile byepi? Nanchi balekele kwingijila Lesa nyi? Nanchi Petelo bamwangachile mingilo yo aingilanga na mambo a byo alubankenye nyi?
Batemwa Yehoba ‘Kechi Betuntula Ne’
12 Petelo wachiine bantu, pa bimye bimo ne kwituntula kyatama bingi, pano bino, watwajijile kwikala wa kishinka kwi Yesu ne Yehoba. Moyo wamulengejile kukana Nkambo yanji bimye bisatu. (Luka 22:54-62) Kabiji mu kuya kwa moba waubile bintu nobe kechi mwina Kilishitu ne, wamwenenga bena Kilishitu Bayudea ba mukanda nobe bakila bantu ba mu bisaka bikwabo baitabijile. Mutumwa Paulo wayukishetu kuba’mba mu kipwilo kechi mwafwainwa kwikala misalululo ne. Kyaubile Petelo kyatamine bingi. Muteeto wa kwa Petelo saka akyangye kuleta mabano mu kipwilo, Paulo wamwambijile kipasu. (Nga. 2:11-14) Nanchi bwitote bwalengejile Petelo kufumamo mu kapela ka ku bumi nyi? Ine. Waumvwijile lujimuno lwa kwa Paulo, kabiji watwajijile mu kapela ka ku bumi.
Kukeba Bishinka Bikwabo Byanema
Ingijilainga Lesa mu Bukishinka Nangwa kya Kuba Mubena Kupita mu “bya Malwa Byavula”
20 Pano kiji byepi na kulukukwa mu bujimuku? Twakonsha kuba byepi inge twalefulwa? Jishinda jawama, ke kulanguluka pa bukuzhi. Abino byo byaubile mutumwa Paulo. Wayukile kyo aumvwijilenga bino ne kwikala na bulanda. Kabiji wayukile’mba Kilishitu wafwijile bandengamambo, kechi bantu balumbuluka ne. Paulo naye wajinga ndengamambo. O ene mambo o anembejile kuba’mba: “Mbena kwikala na mambo a kwitabila mu Mwana Lesa, aye wantemenwe kabiji wipaine mwine na mambo a amiwa.” (Nga. 2:20) Kya kine, Paulo waswile kuba’mba bukuzhi bwapainwe na mambo a aye.
21 Ne anweba inge ke mulanguluke kuba’mba Yehoba wapaine bukuzhi na mambo a anweba kyakonsha kwimukwasha bingi. Kino kechi kilumbulula’mba kulefulwa kukapwatu ponkapo ne. Atweba bamo tukatwajijila kuchinchika kuno kulukukwa kwa mu bujimuku kufikatu ne kimye kikeya ntanda ipya. Vulukainga kuba’mba: Aba batwajijila na kuchinchika bo bakatambula mfweto. Katatakatu Bufumu bwa Lesa bufike, bukaleta mutende pano pa ntanda kabiji bantu bonse bakekala balumbuluka. Nangwa kya kuba mubena kupita mu bya malwa byavula, ibikaingako pa kuba’mba mukatwele mu buno Bufumu.
it-1 880
Bena Ngalatiya, Nkalata ku Bena
Byambo byaambile Paulo bya kuba’mba, “Anweba bena Ngalatiya babula maana,” kechi bibena kulumbulula amba Paulo waambijilengatu bena Ngalatiya ba bisho byapusana pusana baikelanga ku kabeta ka ku buyeke bwa Ngalatiya ne. (Nga 3:1) Pakuba Paulo wakajipijilenga bantu bamo mu bipwilo na mambo a kulondela bisho bya Bayudea bebepekezhanga kwikala bena Kilishitu. Abano bantu bemonanga’mba baoloka pa kulondela Mizhilo ya Mosesa kwa kubula kulondela ‘bololoke bwiya na mambo a lwitabilo’ lwajinga mu lulayañano lupya. (2:15–3:14; 4:9, 10) “Kipwilo kya mu Ngalatiya” (1:2) Paulo kyo anembejile ino nkalata mwajinga bantu bapusana pusana, bamo bajinga Bayudea kabiji bakwabo kechi bajinga Bayudea ne. Kwajinga Bayudea bayile ku mukanda ne babujile kuya ku mukanda, kabiji bakwabo bebatelanga’mba bena Celt. (Byu. 13:14, 43; 16:1; Nga 5:2) Abano bonse, bebatelanga’mba bena Kilishitu ba mu Ngalatiya mambo mpunzha mo baikalanga beitongolanga’mba Ngalatiya. Onkao mambo, Paulo wanembejile ino nkalata bantu bo ayukile bingi bulongo baikelanga mu kibunji kya ku kabeta ka ku bulenge bwa muzhi wa Loma. Paulo kechi wanembejile bantu bo abujile kuyuka baikelanga ku kabeta ka ku buyuke, mpunzha yo abujile kuyako ne.