BUTALA BWA MABUKU BWA PA INTANETI
Kyamba kya Usopa
BUTALA BWA PA INTANETI
Kikaonde
Pa kukebela
  • Bisopelo
  • BAIBOLO
  • MABUKU
  • KUPWILA
  • mwbr20 June pp. 1-8
  • Byambo Bikwabo bya mu Mutanchi wa Kupwila kwa Bwikalo ne Mwingilo

Vidyo ufwamo.

Yakana kushinkuka.

  • Byambo Bikwabo bya mu Mutanchi wa Kupwila kwa Bwikalo ne Mwingilo
  • Byambo Bikwabo bya mu Mutanchi wa Kupwila kwa Bwikalo ne Mwingilo—2020
  • Tumitwe tucheche
  • JUNE 1-7
  • JUNE 8-14
  • JUNE 15-21
  • JUNE 22-28
  • JUNE 29–JULY 5
Byambo Bikwabo bya mu Mutanchi wa Kupwila kwa Bwikalo ne Mwingilo—2020
mwbr20 June pp. 1-8

Byambo Bikwabo bya mu Mutanchi wa Kupwila kwa Bwikalo ne Mwingilo

JUNE 1-7

BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA | NTENDEKELO 44-45

“Yosefwa Walekejileko Mambo Balongo Banji”

w15 5/1 14-15

“Nanchi Amiwa Yami Lesa Nyi?”

Kepo Yosefwa aingijishe kitewa kyo atele’mba bakolojanji bafwemo. Watumine kalume wanji kupupila bakolojanji ne kwibakwata, kabiji wibapelemo mambo a kwiba katomeno. Byo bekataaine katomeno mu jisaka ja kwa Benjamina, bebasendele bonse ne kwibabwezha kwi Yosefwa. Kino kyajinga kimye Yosefwa kyo akonsheshe kuyuka bulongo byubilo bya bakolojanji. Yuda waambijilengako balongo banji. Walombele kuba’mba bebobile lusa, ne kwipana kuba’mba bonse 11 basakwikala bazha mu Ijipita. Yosefwa wakaine ne kwamba’mba bonse babwelemo kwabo, bino Benjamina bunke ekale muzha mu Ijipita.—Ntendekelo 44:2-17.

Yuda wakumbwile na byambo bya bulanda amba: “Washalatu bunke mu joja jivumo, kabiji bashanji bamutemwa bingi.” Bino byambo byafwainwa byamufikile Yosefwa pa muchima. Mambo ye wajinga mubeji wa kwa Lechela, mukazhi wa kwa Yakoba ye atemenwe bingi, pano bino wafwile kimye kyo apapilenga Benjamina. Yosefwa wavulukanga bingi bainanji ba Lechela, byonka byaubanga bashanji. Apo kampe kino kyo kyalengejile Yosefwa kutemwa bingi Benjamina.—Ntendekelo 35:18-20; 44:20.

Yuda wasashijile Yosefwa amba abule kukwata Benjamina mu buzha. Wipaine ne kuba’mba aye ekale muzha mu kifulo kya kwa Benjamina. Wapezhezheko na bino byambo bya lusashijilo amba: “Nakonsha kubwela byepi kwi batata kwa kubula mwanyike? Kechi nakonsha kuchinchika pa kumona kino kya malwa kibafikila batata ne!” (Ntendekelo 44:18-34) Bino byambo byamwesheshe amba kine wapimpula byubilo byanji. Kechi wamwesheshetu kuba’mba walapila ne, bino wamwesheshe ne byubilo byawama bya kubila bakwabo lusa, kifyele ne kwipana.

Yosefwa wakankelwe kuchinchika. Wakebelenga kulupula bulanda bonse bwajinga mu muchima wanji. Wapangilemo bakalume banji bonse ne kujila jibingo kya kuba jafika ne ku kipango kya kwa Felo. Kepo esolwele ku balongo banji amba: “Amiwa yami Yosefwa mulongo wenu.” Balongo banji bakankamenetu. Wibapakachijilemo ne kwibalekelako mambo pa byonse byo bamubile. (Ntendekelo 45:1-15) Mu jino jishinda, wamwesheshe muchima uji na Yehoba wa kulekelako mambo na muchima yense. (Salamo 86:5) Nanchi ne atweba byo byo tuba nyi?

Kukeba Bishinka Bikwabo Byanema

it-2 813

Kutabula Bivwalo

Bayudea ne bantu bavula baikalanga ku byalo bya kumusela byo byo baubanga pa kumwesha bulanda kikatakata inge bebabula’mba mulongo wabo wafwa. Javula batabulangatu kusha kyaji pangye, kechi batabulanga kivwalo kya kuba kyabula kufwainwa kwikivwala jibiji ne.

Muntu mutanshi ye baambapo mu Baibolo waubile bino ke Lubenyi, mubeji wa kwa Yakoba, kimye kyo ataaine nkasanji aye Yosefwa ufwamo mumushima mo bamutayile. Lubenyi watabwile kivwalo kyanji kya peulu ne kujila’mba: “Mwanyike ufwamo! Nanchi amiwa nsakuba byepi?” Lubenyi ye wajinga na mwingilo wa kuzhikijila nkasanji mambo ye wajinga mubeji. Shabo aye Yakoba byo bamubujile’mba mwananji wafwa, naye watabwile bivwalo byanji ne kuvwala bivwalo bya majila byo ajijilenga. (Nt 37:29, 30, 34) Kabiji bakolojanji Yosefwa nabo byo bafikile mu Ijipita, bamwesheshe bulanda kupichila mu kutabula bivwalo byabo kimye Benjamina kyo bamupelemo mambo a kwiba.—Nt 44:13.

w04 8/15 15 jifu. 15

Bo Bashikwa pa Kubula Mambo

15 Ki ka kyakonsha kwitukwasha kubula kuzhingijila boba betushikwa pa kubula mambo? Vulukainga kuba’mba balwanyi betu bakatampe ke Satana ne bademona banji. (Efisesa 6:12) Nangwa kya kuba bantu bamo sabayuka nangwa sababula kuyuka betumanyika, bantu bavula bamanyika bantu ba Lesa, boba kino na mambo a kubula kuyuka nangwa kampe bebatundaikatu ku bakwabo. (Danyela 6:4-16; 1 Timoti 1:12, 13) Yehoba usaka amba ‘bantu bonse bapuluke, bayukishe bya bukine.’ (1 Timoti 2:4) Kya kine bamo betushikilwe, luno ke balongo betu bena Kilishitu baiya na mambo a kumona byubilo byetu byawama. (1 Petelo 2:12) Kabiji twakonsha kufunjila kwi mwana Yakoba aye Yosefwa. Nangwa kya kuba Yosefwa wamanamine na mambo a balongo banji, kechi wibashikilwepo ne. Mambo ka? Mambo wayukile kuba’mba Yehoba wamwenenga byamwekelenga bya kufikizha nkebelo Yanji. (Ntendekelo 45:4-8) Byonkabyo, jizhina ja Yehoba jakonsha kutumbijikilwa ne mu lumanamo lwa kubula mambo lo twakonsha kupitamo.—1 Petelo 4:16.

JUNE 8-14

BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA | NTENDEKELO 46-47

“Kupana Kajo mu Kimye kya Kipowe kya Nzala”

w87 5/1 15 jifu. 2

Kupulusha Bantu mu Kimye kya Kipowe kya Nzala

2 Myaka itanu na ibiji ya kajo byo yapwile, kipowe kya nzala kya myaka itanu na ibiji kyatendekele byonka byaambile Yehoba. Kino kipowe kya nzala kechi kyajingatu mu Ijipita ne, bino “kyakumbene ntanda yonse.” Bantu ba mu kyalo kya ijipita byo batendekele kujijila Felo na mambo a nzala, Felo wibambijile’mba: “Yainga kwi Yosefwa kabiji mube byonse byo asakwimubuula.” Yosefwa wapoteshe bena Ijipita kajo kufikatu ne mali abo byo apwile. Kepo bapimpwile banyama babo bonse na kajo. Kyapeleleko bantu baishile kwi Yosefwa ne kumwambila’mba: “Tupotai, atweba ne mushiji wetu kuba’mba tupimpuzhanye na kajo, kabiji atweba pamo na mushiji wetu tukekala bazha ba kwa Felo.” Onkao mambo, Yosefwa wapotejile Felo mushiji yense wa bena Ijipita.—Ntendekelo 41:53-57; 47:13-20.

kr 234-235 mafu. 11-12

Bufumu Bwafikizha Kyaswa Muchima wa Lesa Pano pa Ntanda

11 Kuvula kwa Bintu. Mu ino ntanda, muji kipowe kya nzala ya ku mupashi. Baibolo wajimwineko amba: “‘Umvwai! Moba abena kwiya, byo nkatuma kipowe kya nzala mu kyalo, kechi kipowe kya nzala ya kajo nangwa kilaka kya mema ne, bino kya kukeba kumvwa byambo bya Yehoba.’” (Amo. 8:11) Nanchi ne bangikazhi ba Bufumu bwa Lesa nabo baji na kipowe kya nzala ya ku mupashi nyi? Yehoba waambijile jimo lupusano luji pakachi ka bantu banji ne balwanyi banji amba: “Bakalume bami bakekalanga na bya kuja, pakuba anweba mukafwanga nzala. Bakalume bami bakekalanga na bya kutoma, pakuba anweba mukafwanga kilaka. Bakalume bami bakasangalalanga, pa kuba anweba kikemulenga bumvu.” (Isa. 65:13) Nanchi mwamona kufika kwa bino byambo nyi?

12 Kajo ka ku mupashi keya kimye kyonse nobe mukola upita kimye kyonse. Mabuku alumbulula Baibolo, mavidyo ne byambo byo bakopela pa maselechi, kupwila kwa kipwilo, kushonkena ne mabuku o babika pa Keyala wetu wa Intaneti, byonse bino ke kajo kavula ka ku mupashi mu ino ntanda muji bantu babena kufwetuka na nzala ya ku mupashi. (Ezi. 47:1-12; Yoe. 3:18) Nanchi kechi mumvwa bulongo pa kumona kufika kwa milaye ya Yehoba yaamba pa kajo ka ku mupashi kavula mu bwikalo bwenu ne nyi? Nanchi muja kimye kyonse pa tebulu wa Yehoba nyi?

Kukeba Bishinka Bikwabo Byanema

it-1 220 jifu. 1

Byubilo ne Kwingijisha Maboko

Kubwezha meso a muntu wafwa. Byambo byaambile Yehoba kwi Yakoba bya kuba’mba, “Yosefwa ye ukabwezha meso obe” (Nt 46:4), byalumbulwilenga’mba Yosefwa ye ukabwezha meso a kwa Yakoba pa kufwa mambo uno wajinga mwingilo wa mwana mubeji. Abino byambo byalengejile Yakoba kuyuka’mba luusa lwa bubeji belupana kwi Yosefwa.—1Mo 5:2.

kulumbulula byambo biji pa By 7:14

bantu bonse pamo bajinga 75: Kyamweka Setepena kechi waambile byanembwa mu Binembelo bya Kihebelu byo aambile’mba ba mu kisemi kya kwa Yakoba baishile mu Ijipita bonse bajinga 75 ne. Kino kibelengelo kechi kitanwa mu muvungilo wa Binembelo bya Kihebelu bitelwa’mba Mazoleta ne. Pa Ntendekelo 46:26 paamba’mba: “Bonse basemenwe kwi Yakoba baishile ku Ijipita pamo ne aye, kufumyako balokazhi ba kwa Yakoba, bajinga 66.” Kyepelo 27 kyanungapo’mba, “Bantu bonse ba mu nzubo ya kwa Yakoba baishile mu Ijipita bajinga 70.” Kyamweka bano bantu bebabajile mu mashinda abiji apusana. Kibelengelo kitanshi kibena kumweshatu ba mu kisemi kya kwa Yakoba. Mu kibelengelo kya bubiji babajiletu bo aishile nabo mu Ijipita. Kibelengelo kya ba mu kisemi kya kwa Yakoba bekyambapo ne mu Kulupuka 1:5 ne mu Mpitulukilo ya Mizhilo 10:22, amba bajinga 70. Onkao mambo, kyamweka Setepena watongwele kibelengelo kya busatu mo babajile bonse ba mu kisemi kya kwa Yakoba bo bashiilepo patanshi. Bamo bamba’mba mu kino kibelengelo kyo atongwele babajijileko ne baana basemene baana babalume ba kwa Yosefwa, abo ba Manase ne Efelaimu, bo baambapo mu Baibolo wa Binembelo bya Kihebelu byo batuntulwile mu Kingiliki utelwa’mba Septuagint pa Ntendekelo 46:20. Bakwabo nabo bamba’mba kino kibelengelo babajijileko banabakazhi basongwelwe ku baana ba kwa Yakoba bo babujile kubajilako mu kibelengelo kyatongolwa pa Ntendekelo 46:26. Onkao mambo, kibelengelo kya “75” kyafwainwa kyajinga kya bantu bonsetu bayile mu Ijipita. Kabiji kyamweka kino kibelengelo bekyambilepo ne mu Binembelo bya Kihebelu byajingako mu myaka kitota kitanshi. Pa myaka yavula, bashayuka bayukile kuba’mba kibelengelo kya bantu “75” kyo kiji ne pa Ntendekelo 46:27, ne pa Kulupuka 1:5 mu Baibolo wa Binembelo bya Kihebelu watuntulwilwe mu Kingiliki utelwa’mba Greek Septuagint. Kabiji mu myaka kitota kya bu 20, bataaine mbaji ibiji ya muvungilo wa Kalunga Kafwa wa mu Kihebelu pajinga Kulupuka 1:5, napo paji kibelengela kya “75.” Kyamweka ne Kibelengelo kyatongwele Setepena kyajinga mu ino mivungilo. Nangwa kya kuba kechi twakonsha kutongola kine kibelengelo kya kine ne, bino Kibelengelo kyatongwele Setepena kimwesha kuba’mba pa kubala ba mu kisemi kya kwa Yakoba balondejile mashinda abiji.

JUNE 15-21

BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA | NTENDEKELO 48-50

“Bakulumpe Bakonsha Kwitufunjisha Byavula”

it-1 1246 jifu. 8

Yakoba

Byo kwashajiletu pacheche Yakoba kufwa, wapesheshe bankana banji. Kabiji Lesa byo amutangijile, watendekejilepo kupesha Efelaimu wajinga mwanyike mu kifulo kya kwa Manase wajinga mubeji. Kabiji pa kupesha Yosefwa wafwainwe kutambula mbaji ibiji ya buswanyi yafwainwa kutambula mubeji, Yakoba waambile’mba: “Nakubikilapo lubaji lumo lwa kyalo kukila balongo bobe, kyo naangachile ku bena Amoli na mpoko ne na buta bwami bwa mukanda.” (Nt 48:1-22; 1 Mo 5:1) Na mambo a kuba’mba Yakoba wapotele bujimi ku Shekema ku baana ba kwa Hamola, (Nt 33:19, 20), ko kuba’mba bino byambo byaambile Yakoba byasolwelenga lwitabilo lwanji, kabiji byajinga bungauzhi bwa kuba’mba baana banji kulutwe na lwendo bakashinda bena Kenana. Kyo kyo aambijile uba nobe wibashinda ne kala na mpoko ne buta bwa mukanda. (monai BENA AMOLI.) Kutambula mbaji ibiji ya buswanyi ku ino mpunzha kyalumbulwilenga kuba’mba ukatambula mapunzha abiji o bakapana ku baana banji ba Efelaimu ne Manase.

it-2 206 jifu. 1

Moba a Kulutwe

Bungauzhi Bwaawile Yakoba byo Ajinga Pepi Kufwa. Yakoba byo aambile ku baana banji amba, “Konkanai pamo kuba’mba nemubuule kikemumwekela mu moba a kulutwe” nangwa’mba moba akeya kulutwe (AT), walumbulwilwenga bintu bikamweka kulutwe kimye kikafika byambo byo aambile. (Nt 49:1) Patanshitu, kukila pa myaka bitota biji yapichilepo, Yehoba wabuujile Abulama (Abalahama) nkambo yanji Yakoba amba baana banji bakebamanyika pa myaka 400. (Nt 15:13) Onkao mambo, kimye kya kulutwe kyaambilengapo Yakoba amba “moba a kulutwe,” kechi kyafwainwe kutendeka myaka 400 ya kwibamanyika saka ikyangye kupwa ne. (Inge mukeba kuyukilapo byavula pa Ntendekelo 49, monai bibaaba byaamba pa baana ba kwa Yakoba umo umo.) Buno bungauzhi bwafwainwe kufika ne jikwabo ku “bena Isalela ba Lesa.”—Nga 6:16; Lo 9:6.

w07 6/1 28 jifu. 10

Bakikulumpe Bakwasha Bingi Bakyanyike

10 Bakikulumpe bakonsha ne kukwasha bakwabo ba mu lwitabilo. Yosefwa mwana Yakoba wamwesheshe lwitabilo lwa kine mu bukote bwanji lwalengejile bapopweshi bakine bavula baishile palutwe yanji kumwenamo. Wajinga na myaka ya kusemwa 110 kimye kyo ‘akambizhe mambo a bikupa byanji’ kuba’mba, umvwe bena Isalela baviluka kufuma mu Ijipita, bakasende bikupa byanji. (Bahebelu 11:22; Ntendekelo 50:25) Uno mukambizho wabo walengejile lwitabilo lwa bena Isalela kukoselako pa myaka yavula yo bajinga mu buzha panyuma ya lufu lwa kwa Yosefwa. Kino kyakoseshe luketekelo lwabo lwa kuba’mba bakapokololwa.

Kukeba Bishinka Bikwabo Byanema

w04 6/1 ma. 28-29 mafu. 4-5

Batokwa ke Boba Bapa Lesa Lukumo

4 Sabakyangye kutwela mu Ntanda ya Mulaye, kisaka kya bena Gadi ba mu bena Isalela balombele kuba’mba bebetabizhe kuya na kwikala mu mpunzha ya munyemvu ku musela wa Yodano. (Kubala 32:1-5) Kwikala mu yoya mpunzha kwalumbulwile kuyuka mwakubila na makatazho. Bisaka byaikejile ku muzhika wa Yodano byafwainwe kuzhikijilwa na Kinkunenke kya Yodano, ko kuba’mba kino kyajinga luvimba walengelwetu mwine wa kwibazhikijila ku mazhita. (Yoshua 3:13-17) Pano bino, pa mambo a mushiji wajinga ku musela wa Yodano, Buku wanembelwe na George Adam Samith wa The Historical Geography of the Holy Land waamba’mba: “Pa mutunta mukatampe wa Arabia, mushiji yense wajinga waselebalatu kwakubula luvimba. Na mambo a kino, kimye kyonse pa uno mutunta pakinsankenanga bakapitemo ba nzala, biombe bikatampe bya mu bano bakapitemo byayanga pa uno mutunta pa mwaka pa mwaka na kujishishapo banyama babo.”

5 Pano bena Gadi baubilengapo byepi pa luno lukatazho? Myaka yavula yapichilepo, mushakulu wabo aye Yakoba byoajinga pepi na kufwa, waambijile jimo’mba: “Gadi bakamutula mazhita, pakuba aye ukebatula nzhita panyuma yabo.” (Ntendekelo 49:19) Pa kwibyumvwatu, abyo byambo byakonsha kulengela kubula kwikala na luketekelo. Pano bino, abino byambo byalumbulwile kukambizha bena Gadi kushinkanya. Yakoba wibabujishetu mu bukishinka kuba’mba umvwe bauba byonkabyo, balwanyi babo bakabwelamo sa balengeshiwa bumvu na mambo kwibapupila panyuma ku bena Gadi.

it-1 289 jifu. 2

Benjamina

Kuyuka bya kulwa nkondo kwa ba mu kisemi kya kwa Benjamina kufikizha bungauzhi bwa kwa Yakoba bo aawile byo ajinga pepi kufwa. Waambile ku uno mwananji ye atemenwe bingi amba: “Benjamina ukatabaulanga nobe musuka. Lukelo ukajanga nyama ye akakwata ne mabanga ukabanyanga bipukulwa byanji.” (Nt 49:27) Bena Benjamina bayukile bingi ‘kwasa mabwe na binzhipunzhipu’ na kuboko kwa kipiko nangwa kwa kilujo kwa “kubula nangwa kutupila lusuki.” (Mit 20:16; 1 Mo 12:2) Mutonyi Ehuda waingijishanga kuboko kwa kipiko waipayile Mfumu Egalona wayanjishanga bena Isalela wajinga wa mu kisemi kya bena Benjamina. (Mit 3:15-21) Kabiji mu kisemi kya kwa Benjamina kya mu bena Isalela, nangwa kya kuba wajinga “mukoka wakepesha pa mikoka ya bena Isalela,” mo mwafumine wayile “lukelo” ye bakatongwele kwikala mfumu mutanshi wa bena Isalela. Uno wajinga Saulo mwana wa kwa Kisha. Wayukile bingi kulwa nkondo kabiji washinjile bena Filishitiya bimye byavula. (1 Sa 9:15-17, 21) Kabiji juba jimo “mabanga,” Eshita muka Mfumu ne kilolo-kata aye Modekai ba mu kisemi kya kwa Benjamina bapokolwele bena Isalela ku ba mu Bufumu bwa Pelisha bakebelenga kwibazhiya.—Esh 2:5-7.

JUNE 22-28

BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA | KULUPUKA 1-3

“Nkekala Monka mo Nkafuukwila Kwikala”

w13 3/15 25 jifu. 4

Nemekainga Jizhina Jikatampe ja Yehoba

4 Tangai Kulupuka 3:10-15. Mosesa byo afikizhe myaka ya kusemwa 80, Lesa wamukambizhe’mba: “Ukafumye bantu bami bena Isalela mu Ijipita.” Mosesa wakumbwile na mushingi kupichila mu kwipuzha bwipuzho bwanema bingi. Kijitu nobe Mosesa waipwizhe’mba: ‘Yenu bañanyi jizhina?’ Jizhina ja Lesa bejiyukile kufumatu ne ku kala, pano mambo ka Mosesa o aipwizhizhe buno bwipuzho? Kyamweka wakebelenga kuyuka byavula pa biji mwine mwina jino jizhina, bintu byakonsheshe kulengela bantu ba Lesa kushiinwa kuba’mba kine ukebapokolola. Buno bwipuzho bwayijilemo, mambo bena Isalela baikele mu buzha pa kimye kyabaya. Bafwainwa bazhinaukilenga’mba Lesa wa bashakulu babo kana ukebapokolola nyi? Bena Isalela bamo batendekele ne kupopwela balesa ba bena Ijipita.—Ezi. 20:7, 8.

kr 43, kakitenguluzha

BILUMBULULA JIZHINA JA LESA

JIZHINA ja Yehoba jafuma ku kyambo kya Kihebelu kilumbulula amba “monka mo nkafuukwila.” Bantu bavula bayuka kuba’mba jizhina ja Lesa jilumbulula amba “Nkekala Monka mo Nkafuukwila Kwikala.” Bino byambo byailamo kwi Yehoba mambo ye Mulenga. Ye walengejile bintu byonse ne bantu kuba’mba bikaleko kabiji watwajijila kufikizha kyaswa muchima wanji.

Twakonsha kumvwisha byepi pa byakumbwile Yehoba ku bwipuzho bwaipwizhe Mosesa bwanembwa pa Kulupuka 3:13, 14? Mosesa washikishe amba: “Pano kikekala byepi umvwe nkaye ku bena Isalela ne kwibabuula’mba, ‘Lesa wa bashakulu benu wantuma kwi anweba,’ ne abo bakanshikishe’mba, ‘Jizhina janji ye ñanyi?’ Nkebakumbula’mba ka?” Yehoba wakumbwile’mba: “Nkekala Monka mo Nkafuukwila Kwikala.”

Monai kuba’mba Mosesa kechi wakebelenga kuba’mba Yehoba asolole jizhina janji kwi aye ne. Mosesa ne bena Isalela bajinga saka bayukila jimo jizhina ja Lesa. Mosesa wakebelenga kuba’mba Yehoba amubule Lesa byo aji byonka byalumbulula jizhina janji kabiji kuyuka kino kulengela lwitabilo kukoselako. Byo akumbwile’mba “Nkekala Monka mo Nkafuukwila Kwikala,” Yehoba wilumbulwilenga mwine byo aji ko kuba’mba wakonsha kuba kiji kyonse pa kuba’mba afikizhe kyaswa muchima wanji. Kyakumwenako, Yehoba wajinga Mupokolweshi, Upana mizhilo, Wapanga byonse Mosesa ne bena Isalela. Yehoba mwine wikela monse mo afuukwila kwikala pa kuba’mba afikizhe milaye yanji ku bantu banji. Nangwa kya kuba’mba jizhina ja Yehoba mwavwangwa bino, kechi ko kuba’mba wakonsha kukankalwa kuba bintu bimo byo akeba ne. Mwavwangwa ne byo oba ku bilengwa byanji ne kufikizha kyaswa muchima wanji.

Kukeba Bishinka Bikwabo Byanema

g04 4/8 6 jifu. 5

Nanchi Mosesa Wajingako Nyi, Inyi Kishimitu?

Nanchi kya kine kuba’mba Mosesa bamusendele ku mwana mfumu wa mu Ijipita kwikala mwananji nyi? Ee kya kine. Mambo mu bupopweshi bwa bena Ijipita bafunjishanga bantu amba kuba byawama ko kulengela muntu kuya na kwikala mwiulu. Shayuka wa bya kupoyapoya aye Joyce Tyldesley, waambile pa kusenda mwana wa ungi kwikala ke mwanobe amba: “Banabakazhi ne banabalume bena Ijipita bajingatu pamo mu bintu byavula. Bonse bajinga lusa luntutu lumo mu bya busulu ne mu bya mambo, nangwa kya kuba kechi byo kyaikalanga javula ne, kabiji . . . banabakazhi bajinga ne na lusa lwa kusenda baana ba muntu ungi kwikala ke baana babo.” Muvungilo umo wa mambanga waamba pa mwanamukazhi umo waalulanga bazha banji ke baana banji. Buku wa The Anchor Bible Dictionary waamba pa kupana Mosesa kwi bainanji kuba’mba bamwamishenga ne kumulama amba: “Kupana Mosesa ku bainanji kuba’mba bamulamenga . . . ke lunengezho lwajinga mu mizhilo ya bena Mesopotamya yaambile pa kusenda mwana wa ungi kwikala ke mwanobe.”

w04 3/15 24 jifu. 4

Bishinka Bikatampe Kufuma mu Buku wa Kulupuka

3:1—Yefelo wajinga ñanga wa mutundu ka? Mu bimye bya bashakulu mutwe wa kisemi ye waikalanga ñanga wa kisemi kyanji. Yefelo wajinga mushakulu wa mu kisaka kya bena Mijanyi. Bena Mijanyi byo bajinga baana ba kwa Abalahama kwi Ketula, kampe bafwainwa bayukile pa mambo a kupopwela Yehoba.—Ntendekelo 25:1, 2.

TAIKO MUCHIMA KU MWINGILO WA KUSAPWILA

w02 6/15 jifu. 11

Kintu Kyakila Bunonshi bwa mu Ijipita

Mosesa byo afikizhe myaka 40, nangwa kya kuba wapijilwe bwikalo bwa mu Ijipita, bino ‘wayile na kupempula balongo banji ne kumona mingilo yakosa yo baingijilenga.’ Kyo aubile kyamwesheshe patoka kyo akebeshenga kubila balongo banji. Juba jimo byo amwene mwina Ijipita na kupuma Muhebelu, wamulamwijile, ne kwipaya mwina Ijipita wapuminenga Muhebelu. Akino kyo aubile kyamwesheshe kuba’mba Mosesa watemenwe bingi balongo banji. Uno ye aipayile wafwainwa wajinga kinemanga waingijilenga mwingilo ye bamupela wa kutangijila bantu. Ku bena Ijipita, Mosesa wafwainwe kwikala wa kishinka kwi Felo. Kyalengejile kuba’mba Mosesa obe kino ke kutemwa bunchibamambo bwaoloka. Akino kyamwekele pa juba jalondejilepo byo ataaine Muhebelu saka abena kupuma mukwabo Muhebelu. Mosesa wakebeshenga kupokolola Bahebelu mu buzha. Bino, Felo byo aumvwine amba Mosesa wamusatukila, wakebelenga kumwipaya. Kino kyo kyalengejile Mosesa kunyemena ku kyalo kya Mijanyi.—Kulupuka 2:11-15; Byubilo 7:23-29.

Kimye Mosesa po akebejilenga kupokolola bantu ba Lesa kyapusene na kimye kya kwa Yehoba. Nangwa byonkabyo byo aubile byamwesheshenga lwitabilo lo aijnga nalo. Pa Bahebelu 11:24-26 paamba’mba: “Lwitabilo lo lwalengejile Mosesa byo akomene kukana kumutela’mba mwana wa mwana wa mukazhi wa kwa Felo, aye wasajilepo kumanamina pamo na bantu ba Lesa kukila kusekela kwa pa kakimye kacheche kwa bundengamambo.” Mambo ka? “Mambo aye wanemekele kunenwa byo ajinga Mushingwa kukila bunonshi bwa mu Ijipita, aye watajilenga ku mfweto yo bakamufweta.” Kyambo kyo baingijisha kya kuba’mba “Mushingwa,” kilumbulula “Kilishitu.” Kyayilamo Mosesa kumutela bino mambo kulutwe bamupele mwingilo wanema bingi kwi aye mwine Yehoba.

Akilangulukaipotu! Mosesa waikele bwikalo bwa ntentente bwatongangatu bena Ijipita bavula. Wajinga na kifulo kikatampe kabiji wakonsheshe kwitobwela bya kisangajimbwe byonse byo akebelenga. Pano bino, abino byonse wibikaine. Kutemwa Yehoba ne bunchibamambo bwaoloka kwamulengejile kushikwa kwikala mu kipango kya kwa Felo wamanyikanga bantu ba Lesa. Kuyuka milaye ya Lesa yo alayile bashakulu banji abo ba Abalahama, Izaka ne Yakoba ne kulanguluka langulukapo pa ino milaye kwamulengejile Mosesa kukebesha kutalwa bulongo kwi Lesa. Kyafuminemo, Yehoba wapele Mosesa mwingilo mukatampe pa kuba’mba afikizhe kyaswa muchima wanji.

Atweba bonse tuji na luusa lwa kusala bintu byanemesha mu bwikalo bwetu. Byonka byaubile Mosesa, kampe ne anweba kechi kimupelela kufuukulapo bya kuba mu bwikalo bwenu ne. Nanchi mwakonsha kusankilapo bintu bimo mu bwikalo bwenu nangwa kya kuba bimweka nobe byawama nyi? Inge byo byo kiji, vulukai kuba’mba Mosesa wanemekele bulunda bwanji ne Yehoba kukila bunonshi bwa mu Ijipita, kabiji kechi wilangulushanga ne.

JUNE 29–JULY 5

BYA BUNEME BIJI MU MAMBO A LESA | KULUPUKA 4-5

“Nkekala Monka mo Nkafuukwila Kwikala”

w10 10/15 13

Kwibingisha—Yehoba Wikumona Byepi?

“Kechi nafikilamo bulongo ne.” Mwakonsha kwiumvwa amba kechi mwafikilamo kwikala wa mwingilo wa mambo awama ne. Bakalume bakishinka bamo ba Yehoba mu kimye kya kala nabo balangulukanga amba kechi bafikijilemo bulongo kwingila mingilo Yehoba yo ebapele kwingila ne. Akimonai byaubile Mosesa. Byo bamupele mwingilo wa kwingila kwi Yehoba, Mosesa waambile amba: “Nkambo amiwa kechi napela pa kanwa ne, nangwa ku moba a ku nyuma, nangwa kufuma po mwaambila kalume wenu ne, mambo nanema pa kanwa, kabiji nanema pa lujimi, amiwa.” Nangwatu panyuma ya kuba Yehoba wamulaya kuba amba ukamukwasha, Mosesa wakumbwile amba: “Nkambo, nanchi mwane mutume ye musaka kutuma.” (Lupu. 4:10-13) Nga Yehoba waubilepo byepi?

w14 4/15 9 mafu. 5-6

Nanchi Mumona “Awa Ubula Kumweka” Nyi?

5 Mosesa saka akyangye kubwela ku Ijipita, Yehoba wamufunjishe kintu kyanema bingi. Mu kuya kwa kimye Mosesa wanembele jino jifunde mu buku wa Yoba ja kuba’mba: “Kumwakamwa Yehoba, ao o mana.” (Yoba 28:28) Yehoba wakwashishe Mosesa kwikala na moyo wafwainwa ne maana kupichila mu kumubula kuba’mba aye Lesa Wabulume bonse wapusana bingi na bantu. Wamwipwizhe’mba: “Nanchi ñanyi wapa muntu kanwa kanji? Nangwa ñanyi ulenga kamama, nangwa washinka matwi, nangwa ujina meso, nangwa mpofu? Ke amiwa Yehoba nenyi?”—Lupu. 4:11.

Wafunjileko ka? Mosesa kechi wafwainwe kuba moyo ne. Mambo bamutumine kwi Yehoba. Lesa wamupele bulume pa kuya na kubula Felo byo aambile. Felo kechi waesakene pamo ne Yehoba ne, kabiji kino kechi kyo kyajinga kimye kitanshi bantu ba Lesa kwikala mu kizumba mu bukalama bwa bena Ijipita ne. Mosesa wafwainwa walangukukilenga pe Yehoba byo azhikijile Abalahama, Yosefwa, ne aye mwine Mosesa mu bukalama bwa kwa Felo wajingapo kala. (Nte. 12:17-19; 41:14, 39-41; Lupu. 1:22–2:10) Na mambo a kuba Mosesa wajinga na lwitabilo mwi Yehoba, aye “ubula kumweka,” wachinchikile ne kuya na kumona Felo ne kumwambila byambo Yehoba byo amukambizhe kwamba.

w10 10/15 14

Kwibingisha—Yehoba Wikumona Byepi?

Yehoba kechi wamulekeshe Mosesa kwingila uno mwingilo ne. Pano bino, Yehoba watongwele Alona kwikala nkwasho wa kwa Mosesa mu uno mwingilo. (Lupu. 4:14-17) Kunungapo, mu kuya kwa myaka, Yehoba waimenenga ku bwipi na Mosesa ne kumukwasha mu byonse byo akebelenga pa kuba amba engile uno mwingilo ye amupele. Ne lelo jino mwakonsha kuketekela amba Yehoba wingijisha bakwenu ba mu lwitabilo bapilwa mu uno mwingilo kwimukwasha kuyuka bya kwingila uno mwingilo bulongo. Ne kyanemesha, Mambo a Lesa etulaya kuba’mba Yehoba uketufunjisha kuyuka bya kwingila mwingilo ye etupa kwingila.—2 Ko. 3:5; monai kakitenguluzha ka kuba’mba, “Myaka yo Nakijilemo Kwikala wa Lusekelo mu Bwikalo Bwami.”

Kukeba Bishinka Bikwabo Byanema

w04 3/15 28 jifu. 4

Mepuzho Afuma ku Batanga

Nga byambo byaambile Zipola bya kuba’mba “wi musongoshi wami wa mashi” byatala mwepi? Kabiji bitufunjishapo ka pe aye? Byo akookejile muzhilo waambile pa kuya ku mukanda, Zipola waswile luchipo lwa lulayañano ne Yehoba. Lulayañano lwa Mizhilo byo lwaishile kwikalako kulutwe pakachi ka bena Isalela ne Yehoba, lwamwesheshenga kuba’mba kwikala mu lulayañano ne Yehoba kujitu pamo na lulayañano lwa Mwanamulume na mukazhanji. (Yelemiya 31:32) Onkao mambo, Zipola byo atelele Yehoba (malaika wamwimenejilengako) amba “wi musongoshi wami wa mashi,” ko kuba’mba waswile kukookela luno lulayañano. Kyajingatu nobe waswa kukookela Yehoba Lesa mu luno lulayañano lwa mukanda byonkatu mwanamukazhi byo akookela mwatawanji. Na mambo a kintu kyo aubile pa kukookela muzhilo wa Lesa, walengejile mwananji kubula kumwipaya.

it-2 12 jifu. 5

Yehoba

Onkao mambo, “kuyuka” kintu nangwa muntu kwavwangamo byavula bingi. Muntu wabujile maana aye Nabala wayukile jizhina ja kwa Davida, pano waipwizhe amba: “Davida ye ñanyi?” Pa kwipuzha bino walumbulwilenga’mba, “Nafwainwa kunemeka byepi Davida, muntu wabula kunema.” (1Sa 25:9-11; esakanyaiko ne 2Sa 8:13.) Kyo kimotu ne Felo byo aipwizhe Mosesa amba: “Yehoba ye ñanyi, kya kuba’mba ñumvwe jiwi janji ne kuswisha bena Isalela kuya? Amiwa kechi namuyuka Yehoba ne, kabiji kechi nsakuswisha bena Isalela kuya ne.” (Lup 5:1, 2) Felo walumbulwilenga’mba kechi wayukile Yehoba amba ye Lesa wa kine nangwa’mba uji na luusa pe aye mfumu wa Ijipita ne pa byo aubanga ne. Kabiji amba Yehoba kechi wakonsha kuba byo akeba kuba Felo byamubuujilenga Mosesa ne Alona ne. Pano bino Felo ne bena Ijipita ne bena Isalela pamo baishile kuyuka bilumbulula jizhina ja Yehoba, ne byo aji mwine mwina jino jizhina. Byonkatu Yehoba byo abuujile Mosesa, bintu byo aubile byalengejile bena Isalela kwibapokolola ne kwibapa ntanda ya mulaye byonkatu byo alayile bashakulu babo. O ene mambo Lesa o aambijile’mba: “Anweba mukayuka’mba yami Yehoba Lesa wenu.”—Lup 6:4-8; Monai WA BULUME BONSE.

    Mabuku a mu Kikaonde (1992-2025)
    Shinkai
    Shinkulai
    • Kikaonde
    • Tuminaiko Bakwenu
    • Byo Mukeba
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Shinkulai
    Tuminaiko Bakwenu