BUTALA BWA MABUKU BWA PA INTANETI
Kyamba kya Usopa
BUTALA BWA PA INTANETI
Kikaonde
Pa kukebela
  • Bisopelo
  • BAIBOLO
  • MABUKU
  • KUPWILA
  • w21 October pp. 29-31
  • 1921—Bintu Byamwekele mu uno Mwaka

Vidyo ufwamo.

Yakana kushinkuka.

  • 1921—Bintu Byamwekele mu uno Mwaka
  • Kyamba kya Usopa Kibena Kubijika Bufumu bwa Yehoba (Kya Kufundamo)—2021
  • Tumitwe tucheche
  • Byambo Bipashako
  • BASAPWISHI BABULA MOYO
  • LUFUNJISHO LWA PA BUNKE NE LWA KISEMI
  • BUKU WA KATATAKA
  • MWINGILO WAJINGA KULUTWE
  • Mapesho Afuma mu Kuba Kyaswa Muchima wa Yehoba
    Kyamba kya Usopa Kibena Kubijika Bufumu Bwa Yehoba (Kya Kufundamo)—2017
  • 1922—Papita Myaka 100
    Kyamba kya Usopa Kibena Kubijika Bufumu bwa Yehoba (Kya Kufundamo)—2022
  • Kya Buswanyi Kyatwajijila ku Bisemi Bitanu na Bibiji
    Kyamba kya Usopa Kibena Kubijika Bufumu Bwa Yehoba—2015
  • 1923​—Myaka 100 Yapitapo
    Kyamba kya Usopa Kibena Kubijika Bufumu bwa Yehoba (Kya Kufundamo)—2023
Kyamba kya Usopa Kibena Kubijika Bufumu bwa Yehoba (Kya Kufundamo)—2021
w21 October pp. 29-31

1921 Bintu Byamwekele Mu Uno Mwaka

“ÑANYI mwingilo ye tubena kutengela kwingila uno mwaka?” Buno bo bwipuzho bo baipwizhe Bafunda Baibolo bwajinga mu Kyamba kya Usopa kya January 1, 1921. Pa kukumbula buno bwipuzho, uno magazini waambile byambo biji pa Isaya 61:1, 2, bibavulwilemo mwingilo wabo wa kusapwila. Kino kinembelo kyaamba’mba: “Yehoba wanshinga manyi amba: Usapwile mambo awama ku bapelulwa . . . , ne kusapwila mwaka wa Yehoba wa kwibobila bantu lusa ne juba ja kushinkanya kwa Lesa wetu.”

BASAPWISHI BABULA MOYO

Pa kuba’mba bengile uno mwingilo, Bafunda Baibolo kechi bafwainwe kwikala na moyo ne. Bafwainwe kusapwila “mambo awama” ku bapelulwa nangwa’mba bakimote, ne “juba ja kushinkanya” ku babi.

Mulongo J. H. Hoskin waikalanga ku Canada wasapwijile kwa kubula moyo nangwa kya kuba kwajinga bakainyenga uno mwingilo. Mu mwaka wa 1921, wasambakene ntangi wa mu chechi wa Methodist. Mulongo Hoskin watendekele mwisambo na byambo bya kuba’mba: “Twafwainwa kwikala na mwisambo wawama wa mu Binembelo, kabiji nangwa kya kuba kechi twaswañana pa bintu bimo ne, twakonsha kupwisha mwisambo wetu mu mutende ne kutwajijila kumvwañana.” Pano bino, kino kechi kyo kyamwekele ne. Mulongo Hoskin washimikizhe’mba: “Twisambilekotu pacheche, uno ntangi wa bupopweshi washinkile kinzhilo na bukaji kya kuba naumvwinetu nobe galashi yajinga mu kinzhilo yalajika.”

Uno ntangi wa bupopweshi wabijikile na bukaji amba: “Mambo ka o mubujila kuya na kusapwila ku bantu babula bena Kilishitu?” Mulongo Hoskin kechi waambilepo kyambo ne, bino byo afuminenga pa ino nzubo, waambile mu muchima amba, ‘Naji kumona’mba mbena kwisamba na muntu wabula mwina Kilishitu.’

Uno ntangi wa bupopweshi byo ayile na kusapwila mu chechi juba jalondejilepo, waambile bintu byatama bingi pa Mulongo Hoskin. Mulongo Hoskin washimikizhe’mba: “Uno muntu wabuujile bantu amba nemuntu wa bubela waishile mu yewa muzhi ne kuba’mba bafwainwe kungipaya.” Pano bino, kino kechi kyalengejile mulongo kuleka kusapwila ne, kabiji mwafuminenga byawama. Waambile’mba: “Neyowele bingi mwingilo wa kusapwila mu uno muzhi. Bantu bamo babijikilenga ne kuba’mba, ‘Nayuka kuba’mba wi muntu wa Lesa!’ Kabiji bampanga ne bintu byakebewanga mu bwikalo kya kuba kechi nakajijilwepo kintu ne.”

LUFUNJISHO LWA PA BUNKE NE LWA KISEMI

Pa kuba’mba tukwashe boba bakebelenga kuyukilapo byavula kuba’mba bayileko palutwe, Bafunda Baibolo banengezhezhe mitanchi ya kulondela pa kufunda Baibolo mu magazini wa kuba’mba The Golden Age.a Mwajinga mepuzho a mu Baibolo a banyike aingijishanga bansemi pa kwisamba na baana babo. Bansemi “baipuzhanga ano mepuzho ne kukwasha baana babo kutaana mikumbu mu Baibolo.” Mepuzho amo nabiji a kuba’mba, “Mu Baibolo muji mabuku anga?” afunjishanga bintu bimo byapeela pa Baibolo. Akwabo nabiji a kuba’mba “Nanchi mwina Kilishitu wa kine yense wafwainwa kuketekela kumumanyika nyi?,” anengezhanga banyike kwikala basapwishi babula moyo.

Kwajinga ne mutanchi wa mepuzho a mu Baibolo ne mikumbu ya boba bayukile Baibolo. Mikumbu yajinga mu buku mutanshi wa kuba’mba Studies in the Scriptures. Bantu bavula bafunjijileko bintu byavula bingi ku ano mepuzho. Bino mu magazini wa The Golden Age wa December 21, 1921, babuulañene kuba’mba ano mepuzho kechi basakwianembanga ne. Mambo ka o kwaishijile luno lupimpu?

BUKU WA KATATAKA

Buku wa The Harp of God

Kakikachi po banemba mutanchi wa kutanga buku

Tubikachi twa mepuzho

Aba batangijilanga mwingilo wa Lesa bamwene kuba’mba Bafunda Baibolo ba katataka bakebewenga kufunda bukine mu jishinda jatanchikwa bulongo. Onkao mambo, banembele buku wa kuba’mba The Harp of God kabiji bamulupwile mu November 1921. Aba bakebelenga kuyukilapo byavula batambwile uno buku kabiji baswile kwikala na mutanchi wa kwifunjisha bene Baibolo kwingijisha uno buku. Kufunda Baibolo kwingijisha uno buku kwakwashishe bantu kuyuka “lunengezho lwa Lesa lwa kupa bantu bumi bwa myaka ne myaka.” Bafundanga byepi uno buku?

Muntu inge watambula uno buku, bamutuminanga ne kakikachi panembwa bintu byo afwainwa kutanga mu buku. Inge papita mulungu umo, bamutumina kakikachi kakwabo paji mepuzho avula aimena pa bintu byo atangile. Ku mpelo ya kano kakikachi kwaikalanga mutanchi wa bintu byo afwainwe kutanga mulungu walondelapo.

Pa mulungu pa mulungu mu milungu 12, ubena kufunda Baibolo bamutuminanga kakikachi kalumbulula byo afwainwe kuba. Kipwilo kiji kwipi na ko ekala kyo kyajinga na mwingilo wa kutuma tuno tubikachi. Javula batumanga tuno tubikachi ke basapwishi bakoma nangwa boba bakankalwanga kwenda kuya ku nzubo ku nzubo. Ba Anna K. Gardner, baikalanga mu muzhi wa Millvale, Pennsylvania, ku U.S.A., baambile’mba: “Buku wa The Harp of God byo alupwilwe, walengejile bakolojami babakazhi ba Thayle babulanga kwenda, kwikala na mwingilo wa kutuma tubikachi twa mepuzho pa mulungu pa mulungu.” Inge muntu wapwisha kufunda uno buku, mu kipwilo mwafumanga muntu umo kuya na kumukwasha kufunda byavula pa Baibolo.

Ba Thayle Gardner saka baikala mu kakinga ka bilema

MWINGILO WAJINGA KULUTWE

Ku mpelo ya mwaka, Mulongo J. F. Rutherford watumine makalata ku bipwilo byonse. Waambile’mba “mwingilo wa kusapwila pa Bufumu waingijiwa bingi kufika ku mapunzha avula kabiji wakwasha bantu bavula bingi kukila myaka ya kunyuma.” Kabiji wanungilepo’mba: “Bino mwingilo wa kibaya. Tundaikai bakwabo kwivwangamo mu kwingila uno mwingilo wanema.” Abino byo byo baubile Bafunda Baibolo. Mu mwaka wa 1922 batayile mbila ya Bufumu kwa kubula moyo kukila byo kyajinga kala.

Balunda Babula Moyo

Bafunda Baibolo bemwesheshe butemwe kupichila mu kwikwasha bene na bene. Byonka byamwesha jishimikila jalondelapo, bano bantu bajinga balunda ba kine “mu kimye kya bya malwa.”—Maana 17:17.

Pa Kibiji pa 31 May 1921, mu muzhi wa Tulsa, Oklahoma, U.S.A., mwabukile nkondo ya kukeba kwipaya bantu bafita bonse kimye muntu ufita umo wa mulume kyo bamukwachile ne kumupamo mambo a kukozha muzungu wamukazhi. Kiombe kyo bazungu babalume kukila pa 1000 balwile nkondo na kajibumba kacheche ka banabalume bantu bafita mu kijiiji kya Greenwood, kabiji balajile mashitolo ne mazubo kukila pa 1,400 ne kwiasoka na mujilo. Bantu bayukanyikwa bafwile bajinga 36, bino kyamweka bantu bafwile bavujile bingi.

Mulongo Richard J. Hill, wajinga muntu ufita waikalanga mu muzhi wa Greenwood washimikizhe’mba: “Pa juba jabuukile kiwowo bufuku, atweba twapwijilenga byonka byo twaubanga kimye kyonse. Byo twapwishishe kupwila, twaumvwine mata saka avuma pakachi ka muzhi. Batwajijiletu kuloza mata kufika ne pakachi ka bilo.” Lukelokelo pa Kisatu, pa 1 June, bintu byakijilemo kutama. Mulongo Hill waambile’mba: “Bantu bamo baishile na kwitubuula kuba’mba pa kuba’mba babule kwitwipaya, twafwainwa kunyemena pa kishimikwa kikatampe kya kafulumende.” Onkao mambo, Mulongo Hill ne mukazhanji ne baana babo batanu banyemejile pa kishimikwa kya Tulsa’s Convention Hall. Pa kino kishimikwa po po balamijile bantu bafita, banabalume ne banabakazhi nobe 3,000 ku bashilikale bo batumine ku kafulumende kuya na kukanya nkondo.

Pa kyonkakye kimye, Mulongo Arthur Claus, wajinga muzungu, wachinchikile ne kufuukulapo kintu kimo. Waambile’mba: “Byo naumvwine’mba biombe bya bantu byapalelamotu mu muzhi yense wa Greenwood na kulalaula mazubo ne kwiasoka, nafuukwilepo kuya na kumona mulunda nami, Mulongo Hill.”

Mulongo Arthur Claus ubena kufunjisha baana 14 kwingijisha buku wa The Harp of God

Byo afikile pa nzubo ya Mulongo Hill, wamwene mwanamulume muzungu saka aji na buta mu maboko. Uno muntu, naye wajinga mulunda wa Mulongo Hill, kabiji walangulukilenga’mba kampe Arthur ye umo pa boba babena kulukuka bakwabo. Wabijikile’mba, “Ubena kukeba ka pa yo yo nzubo?”

Ba Arthur bashimikizhe’mba: “Inge kya kuba kechi nelumbulwijile bulongo ne, inge wandozele. Nalumbulwile kuba’mba, amiwa nemulunda wa Mulongo Hill kabiji pano pa nzubo naiyapo bimye byavula bingi.” Ba Arthur ne uno muntu bazhikijile nzubo ya Mulongo Hill ku bantu balajilenga mazubo ne kusampa bipe.

Mu kuya kwa kimye, ba Arthur baumvwine’mba Mulongo Hill ne kisemi kyanji baji pa kishimikwa kya kafulumende. Ba Arthur bebabuujile’mba bantu bafita kechi bakonsheshe kufuma pa kino kishimikwa kwa kubula kipepala kya kwibaswisha kyafwachikapo mukulumpe wa bashilikale wa jizhina ja Barrett ne. Ba Arthur bashimikizhe’mba: “Kechi kyapelele kuya na kwisamba na uno mukulumpe wa bashilikale ne. Byo namubuujile’mba mbena kukeba kufumya kino kisemi mu kyo kya kishimikwa, wangipwizhe’mba: ‘Ukalama bulongo kino kisemi ne kwibapa bikebewa mu bwikalo nyi?’ Nakumbwile na lusekelo namba ee, mwane.”

Ba Arthur byo bebapeletu kipepala kya kwibaswisha kusenda kino kisemi, bayile lubilo mu kishimikwa. Byo bapaine kino kipepala ku mushilikale, uno mushilikale waambile’mba: “Kino kipepala bafwachikapo ku mukulumpe wa bashilikale! Wayuka’mba yobe muntu mutanshi waiya na kusenda bantu kwibafumya mu kino kishimikwa nyi?” Kechi papichile ne kimye ne, Mulongo Hill ne kisemi kyanji bebamwene po bajinga. Bonsetu bakanjijile mu motoka wa ba Arthur ne kuya ku nzubo.

“Kafwako ulanguluka’mba wanema kukila bakwabo bantu ba Lesa ne”

Mulongo Claus wamwene kuba’mba Mulongo Hill ne kisemi kyanji bazhikijilwa. Bantu bakwabo byo bamwene byachinchikile Mulongo Claus ne kumwesha kino kisemi butemwe, kibatundaikile bingi. Ba Arthur bashimikizhe’mba: “Awa muntu wankwashishe kuzhikijila nzubo ya kisemi kya ba Hill wanemekele bingi bukine kukila kala. Kabiji bantu bavula bakebelenga kufunda bukine mambo bamwene kuba’mba bantu ba Lesa kechi baji na misalululo ya bikoba ne, kabiji kafwako ulanguluka’mba wanema kukila bakwabo bantu ba Lesa ne.”

a Magazini wa The Golden Age watendekele kutelwa’mba Consolation mu 1937, kabiji watendekele kutelwa’mba Labainga! mu 1946.

    Mabuku a mu Kikaonde (1992-2025)
    Shinkai
    Shinkulai
    • Kikaonde
    • Tuminaiko Bakwenu
    • Byo Mukeba
    • Copyright © 2025 Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania
    • Terms of Use
    • Privacy Policy
    • Privacy Settings
    • JW.ORG
    • Shinkulai
    Tuminaiko Bakwenu